بخشی از مقاله
چکیده
در حقیقت حفاظت محیط زیست و توسعه پایدار نیازمند شیوه ای سیستماتیک و یکپارچه است که به دو عنصر انسان و طبیعت وابسته است که دراین میان زنان نقش حیاتی در تربیت انسان و حفاظت محیط زیست دارند. توسعه پایدار بدون مشارکت نیمی از جمعیت جامعه - زنان - محقق نخواهد شد. این مساله بویژه در مناطق روستایی که زنان در کلیه مراحل تولید نقش موثری دارند، ملموس تر است.
به منظور تحقق اهداف توسعه و ساماندهی به روند آن در منطقه اجرایی پروژه ترسیب کربن مشارکت و توانمند سازی جامعه محلی بالاخص گروه زنان، به عنوان ابزار اساسی برای مدیریت مراتع و فعالیت های اقتصادی مد نظر قرار گرفته و در این راستا به آموزش های متنوع جهت رشد سرمایه انسانی، تشکیل گروه های توسعه روستایی بعنوان سرمایه اجتماعی، صندوق های خرد اعتباری بعنوان سرمایه مالی و توسعه روستاها برای مردم وبا کمک مردم بعنوان سرمایه فیزیکی و احیای مراتع در قالب واحد های مدیریت منابع طبیعی تحت عنوان سرمایه زیست محیطی توجه ویژه مبذول گردیده است. در این گزارش تلاش شده است بخشی از فعالیت پروژه ترسیب کربن در منطقه اجرایی شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی به رشته تحریر درآید.
-1 مقدمه
پروژه ترسیب کربن برنامه ای مشترک بین دولت جمهوری اسلامی ایران وبرنامه عمران ملل متحد - UNDP - است که فاز اول آن از نیمه سال 2003، در دشت حسین آباد غیناب سربیشه واقع در استان خراسان جنوبی آغاز شده است و با به پایان رسیدن فاز اول در سال 2009، فاز دوم آن از آغاز سال 2010 میلادی به مدت 5 سال با اعتباری بالغ بر 2 میلیون دلار در سطح 40 روستا در مساحت بیش از 200 هزار هکتار به تصویب رسیده است.
شغل غالب مردم منطقه دامداری بوده و این امر باعث شده است که به هنگام وقوع خشکسالی خسارات زیادی به اقتصاد خانواده ها وارد آید لذا آموزش شغل های جایگزین دامداری و اعطای وام جهت انجام این شغلها راهی عملی در کاهش فشار دام بر مراتع و نیز کاهش اثرات خشکسالی بر مردم محلی می باشد. همچنین بدلیل وزش بادهای 120 روزه سیستان و تخریب شدید مراتع در طی سال های 65-75 توسط افغان ها و نیاز مبرم منطقه به احیاء مقرر گردیده است که با مشارکت مردم ، احیای 9000 هکتار بصورت خودجوش مردمی از مراتع منطقه صورت پذیرد.
موضوع اصلی پروژه، ترسیب یا جذب دی اکسید کربن اضافی جو به منظور کاهش اثرات ناشی از افزایش گازهای گلخانه ای و گرمایش زمین از طریق کاشت، احیا، توسعه و حفاظت از عرصه های منابع طبیعی می باشد. از تعداد کل افراد تحت پوشش پروژه 52 درصد را زنان بخود اختصاص داده است. در منطقه دشت حسین آباد غیناب سربیشه مشارکت زنان روستایی نقش موثر و مهمی در پیشبرد اهداف طرح و موفقیت بالای برنامه ها و پروژه ها و توانمندسازی زنان و رفع تبعیض های جنسیتی داشته است.
در حقیقت حفاظت محیط زیست و توسعه پایدار نیازمند شیوه ای سیستماتیک و یکپارچه است که به دو عنصر انسان و طبیعت وابسته است که دراین میان زنان نقش حیاتی در تربیت انسان و حفاظت محیط زیست دارند. توسعه پایدار بدون مشارکت نیمی از جمعیت جامعه - زنان - محقق نخواهد شد. این مساله بویژه در مناطق روستایی که زنان در کلیه مراحل تولید نقش موثری دارند، ملموس تر است.
به منظور تحقق اهداف توسعه و ساماندهی به روند آن در منطقه اجرایی پروژه ترسیب کربن مشارکت و توانمند سازی جامعه محلی بالاخص گروه زنان، به عنوان ابزار اساسی برای مدیریت مراتع و فعالیت های اقتصادی مد نظر قرار گرفته و در این راستا به آموزش های متنوع جهت رشد سرمایه انسانی، تشکیل گروه های توسعه روستایی بعنوان سرمایه اجتماعی، صندوق های خرد اعتباری بعنوان سرمایه مالی و توسعه روستاها برای مردم وبا کمک مردم بعنوان سرمایه فیزیکی و احیای مراتع در قالب واحد های مدیریت منابع طبیعی تحت عنوان سرمایه زیست محیطی توجه ویژه مبذول گردیده است.
اهداف پروژه:
1. هدف جهانی پروژه: ارائه مدل ترسیب کربن در مناطق خشک و نیمه خشک.
2. هدف ملی: احیای مشارکتی مناطق تخریب یافته منطقه اجرایی پروژه با مشارکت گروه های توسعه روستائی
3. هدف منطقه ای: بهبود شاخص توسعه انسانی مردم منطقه، توانمندسازی گروههای توسعه
-1 توسعه انسانی محور توسعه روستایی و مدیریت مشارکتی منابع طبیعی توسعه پایدار به عنوان یکی از بسترهای تعالی و رشد انسان، آنگاه می تواند موفقیت آمیز باشد که با یاری و مشارکت همه گروه های اجتماعی و برای همه آنان صورت پذیرد. در میان گروه های اجتماعی زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و بدلیل ارتباط مستقیم آنان با گروه های سنی جوانان، نوجوانان، کودکان و نیز تاثیر نیم دیگر جمعیت، یعنی مردان از مهمترین و موثرترین گروه های اجتماعی به شمار می آیند، و این واقعیتی است که در جوامع در حال توسعه کمتر مورد توجه قرار گرفته است به همین جهت علیرغم برنامه ریزی ها و حمایت های انجام یافته هنوز زنان در بعضی کشورها نتوانستند به جایگاه و نقش مناسب خود در اداره امور کشور و در تصمیم گیری ها دست یابند.
به هر تقدیر جامعه ای که می خواهد به سوی توسعه حرکت کند اگر صرفاً به عوامل مادی توجه داشته باشد و تعالی انسان ها و کاهش نابرابری ها را در نظر نگیرد به موفقیت دست نخواهد یافت. به عبارت دیگر سواد، تندرستی، تغذیه صحیح، تامین مسکن در جامعه جزو نیازهای اساسی زن و مرد، دختر و پسر است. اگر در جامعه ای ضریب با سوادی، تندرستی شاخص های تغذیه و تامین مسکن، ایجاد اشتغال و درآمد، بالا رود اما توزیع آن بین زن و مرد متعادل نباشد آن جامعه توسعه نیافته است. به همین جهت مسئولین متوجه شدند که زنان نقش به سزائی در فرآیند توسعه دارند.
این پروژه با توجه به برابر بودن نقش زنان و مردان، بر مشارکت زنان روستایی در مراحل مختلف طراحی و اجرای برنامه های پروژه همپای مردان تاکید دارد. گذشت بیش از 10 سال از اجرای پروژه ترسیب کربن، و دستاوردهای پروژه دلیل روشنی بر این امر می باشد. پروژه ترسیب کربن در راستای دستیابی به اهداف زیست محیطی فعالیت های متنوعی را با استفاده از روشهای مشارکتی انجام داده است. پروژه بین المللی ترسیب کربن فعالیت های مختلفی را جهت بهبود وضعیت اجتماعی- اقتصادی زنان و دختران منطقه انجام داده و خواهد داد که در ادامه به دستاوردهای مهم در این زمینه اشاره می کنیم.
-2 اقدامات و دستاورد های پروژه
سرمایه اجتماعی: بسیج جامعه محلی، نهادسازی و کارگروهی
سرمایه انسانی: آموزش و بهره مندی از دانش و مهارت
سرمایه مالی: درآمدزایی و ایجاد معیشت پایدار
سرمایه فیزیکی: بهبود خدمات توسعه ای پایه
سرمایه طبیعی: مدیریت پایدار و مشارکتی منابع طبیعی اهم فعالیت های پروژه در حوزه زنان به شرح زیر می باشد:
-1-2 بسیج جامعه محلی، نهادسازی و کارگروهی
مهمترین راهکار برای تحقق مشارکت مردم، بسیج جامعه محلی و سازمان دهی آنها در سازمان های محلی است. بر این اساس جوامع محلی، آگاه سازی، سازماندهی، ظرفیت سازی و تقویت می گردند تا اقدامات مشترکی را برای بهبود سطح زندگی شان از طریق حفاظت ، بهبود منابع طبیعی و مبارزه با بیابانزایی عهده دار گردند.
