بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهم ترین عوامل پایداری، ثبات وامنیت ملی هر کشور، موضوع امنیت غذایی است که نبود آن میتواند باعث به مخاطره افتادن شاخص های حیاتی و امنیت ملی کشور ها شود. موضوع امنیت غذایی بطور لاینفک با کشاورزی عجین است و با سه شاخص مهم موجودی غذا، میزان دسترسی به غذا و استفاده از مواد غذایی سنجیده می شود.
تامین امنیت غذایی از طریق تولید کافی داخلی و واردات صورت می پذیرد، که شاخص هایی از قبیل ضریب خود کفایی، سطح زیر کشت، جمعیت شاغل حوادث غیر متقربه، آفات و بیماری ها، امنیت آن را تعیین می کند. دشمن با اقدامات و حملات مستقیم و غیر مستقیم بیو تروریستی واگروتروریسمی می تواند با وارد کردن عمدی یک بیماری حیوانی و گیاهی و انسانی و با هدف ایجاد رعب و وحشت در حیطه های پزشکی، کشاورزی و محیط زیست، ثبات و پایداری کشور را مورد هدف قرار دهد. در صورتی که تولید محصولات کشاورزی و غذایی یک کشور از طریق اگروتروریسم در خطر قرار گیرد، امنیت غذایی و موقعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور متزلزل خواهد شد.
مقدمه
ارزیابیهای اخیر نشان میدهد که حدود 800میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه بهطور مزمن دچار سوء تغذیه میباشند اما امروزه تحولات گسترده علمی و تکنولوژیکی در جهان به خصوص در حوزه بیوتکنولوژی مدرن و تولید گیاهان تراریخته امیدهای فراوانی را برای فراهم نمودن امنیت غذایی و بهداشتی در راستای اهداف توسعه پایدار در بین مردم ایجاد نموده است
برآورده میشود تا سال 2030میلادی جمعیت جهان به هشت میلیارد نفر برسد، لذا افزایش کمیت وکیفیت مواد غذایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است
این چالش با در نظرگرفتن محدودیت منابع موجود دست اندرکاران را برآن داشته تا درجهت تامین نیازهای اولیه این جمعیت رو به رشد راه حلی بیاندیشند
تکنولوژی تراریخته شامل فناوری مهندسی ژنتیک گیاهان برای دستورزی و انتقال ژنها از یک گیاه یا موجودی دیگر به گیاه زراعی برای بهبود صفاتی نظیرمقاومت به تنش های زیستی و غیر زیستی و تولید گیاهانی با ویژگی های کیفی بالاتر می باشد
فناوری مذکورتوانسته تحول شگرفی در افزایش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی داشته باشند ولی همواره فناوری های نوین به موازات تاثیرات مفیدی که بر زندگی بشری داشته اند، توسط برخی افراد، گروه ها یا کشور های خاص مورد سوءاستفاده قرار گرفته اند و علیه بشریت یا برخی کشور های خاص استفاده شده اند
گیاهان تراریخته واهمیت آن در کشاورزی
بیوتکنولوژی کشاورزی فناوری مدرنی است که از مرحله علوم محض عبور کرده و بعنوان یک صفت تثبیت شده خود را به جهان معرفی کرده که می تواند باعث بهبود کیفت زندگی به ویژه در کشورهای در حال توسعه شود.استفاده از مهندسی ژنتیک در جهت انتقال ژنهای مطلوب به گیاهان تراریخته1 نامیده می شود و گیاهانی که به این طریق با برخورداری از ویژگی هایی مانند ارزش غذایی بالاتر، افزایش خاصیت انبارداری، مقاومت به آفات و ویروسها و ... بدست میآیند بنام تراریخته معروفند
تولید گیاهان تراریخته با اهداف خاص و بیشتر به منظور افزایش مقاومت به تنشهای زیستی و غیرزیستی برای افزایش عملکرد صورت گرفته است. از جمله تنش های زیستی می توان به آفات، بیماریها و نماتدها اشاره نمود که سالانه بخش عظیمی از محصولات زراعی را از بین می برند. تنشهای غیر زیستی نیز شامل تنش های خشکی، قلیائیت خاک، سرما و عناصر سنگین می باشند که براساس آمار حدود80درصد زمین های مزروعی دنیا به نوعی در معرض یکی و یا ترکیبی از این تنشها میباشند - . - 4 ارزش تولیدات جهانی گیاهان تراریخته از 75میلیون دلار در سال 1995به 2میلیارد دلار در سال 2000رسیده است
استقبال کشاورزان از کشت گیاهان تراریخته
آمارهای مربوط به سال های 1996تا 2003نشان می دهد که کشت گیاهان تراریخته، مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است به طوری که بر تعداد کشاورزان کشت کننده ی این محصولات چه در کشور های در حال توسعه و چه در کشورهای صنعتی، افزوده شده است. به عنوان مثال تعداد این کشاورزان در جهان از 6 میلیون نفر در سال 2002 به 7 میلیون در سال 2003 رسید. لازم به ذکر است که بیش 85درصد این کشاورزان، جزء کشاورزان خرده پا و فقیر بودند
سطح زیر کشت در جهان
در سال 2012 میلادی 170/3 میلیون هکتار در 29 کشور توسط 17 میلیون کشاورز خرده پا در جهان، که بیش از90 درصد از آنها در کشورهای در حال توسعه هستند به زیر کشت محصولات تراریخت رفت.کشورهای در حال توسعهای مانند هندوستان و پاکستان نیز به ترتیب با مساحت 10,8 و 2,8 میلیون هکتار رتبه 4 و 8 جهانی در تولید پنبه تراریخته مقاوم به آفات را از آن خود کردند آمریکا با میزان مصرف بالغ بر 0/5 میلیون تن از کل سهم مصرف آفت کش ها، رتبه اول را در دنیا دارد.
بیشترین سهم مصرف آفت کش ها در آمریکا متعلق به علف کش ها است، به همین دلیل اولین کشوری بود که به دنبال رهایی از هزینه های بالا و اثر های مخرب سموم شیمیایی با استفاده از علم بیوتکنولوژی در سال1986 به کاشت تنباکو تراریخته دست یافت. همچنین در کشور فرانسه نیز نخستین آزمایش های مزرعه ای، با تنباکوی تراریخته صورت گرفتبه دنبال تولید گیاهان تراریخته کشور چین در سال 1990، تولید گیاهان تراریخته - تنباکو - را به شکل تجاری آغاز کرد. آمریکا نیز در سال 1994، گیاه تراریخته گوجه فرنگی را به شکل تجارتی تولید کرد.
پس از آن، در فاصله سال های 1995 تا 1996، 35 گیاه تراریخته تولید شد که حدود 80 درصد آنها مربوط به دو کشور آمریکا و کانادا است. تا سال 1999، بین 25 تا 45 درصد تولید برخی از محصولات اصلی زراعی - ذرت، سویا و غیره - در آمریکا، با استفاده از گیاهان تراریخته صورت می گرفت.
درحال حاضر، بر طبق گزارشات منتشر شده از سرویس بین المللی دستیابی و استفاده از بیوتکنولوژی کشاورزی، در سال2010 آمریکا با تولید ذرت، سویا، پنبه، کلزا، چغندر قند، یونجه، خربزه درختی، کدو با مساحت66/8 میلیون هکتار کماکان در صدر کشورهای تولیدکننده این محصولات قرار دارد و سه کشور پاکستان، میانمار و سوئد برای اولین بار در کنار سایر کشورها جز تولیدکنندهگان قرار گرفتند. کشور آلمان نیز دوباره کشت محصولات تراریخته را از سر گرفته است.
سطح زیر کشت در ایران
در سال 1996 کاشت محصولات تراریخته در سراسر جهان به گونه ای رواج پیدا کرد که ایران هم، همپا با سایر کشورها برنج تراریخته مقاوم به کرم ساقه خوار، که بیشترین مقدار سم برای مقابله با آن مصرف می شود را تولید کرد. دستیابی ایران به این فناوری مهم توجه همگان را به خود جلب کرد چرا که این برنج که طارم مولایی نامگذاری شد اولین برنج تراریخته رهاسازی شده در جهان و اولین محصول تراریخته کشورهای مسلمان و منطقه خاورمیانه است که به سطح مزرعه راه یافته است وصدها کشاورز ایرانی نیز آن را تولید کرده اند
اثرات مطلوب گیاهان تراریخته
.1مقاومت به آفات و بیماری ها: در حال حاضر بیشتر گیاهان تراریخته در دنیا، خصوصیات مقاوم به آفات، علف کشها، بیماری های قارچی و ویروسی می باشند. این عوامل منجر به کاهش 37 درصدی محصولات کشاورزی در جهان می شوند که در این بین سهم آفات در محصولات زراعی بیش از بیماری ها و علف هرز می باشد که به هیچ عنوان قابل چشم پوشی نیست
.2کنترل علف های هرز: مقاومت به علف کشها مهمترین خصوصیت گیاهان زراعی تراریخته شده است که 69 درصد سطح زیر کشت گیاهان تراریخته دنیا در سال 1999 را به خود اختصاص داده است. بزرگترین مزیت میحطی بکارگیری محصولات متحمل به علف کش این است که زارع می تواند با سهولت بیشتری سیستم بدون شخم را بکار برد. در نتیجه مقدار خاک فرسایش یافته را کاهش داده، حفاظت بیشتری برای گیاهان فراهم کرده و کاربرد تجهیزات مزرعه ای را کاهش دهد.
.3برتری های تغذیه ای: برنج های تراریخته، حاوی بتا کاروتن و آهن بیشتری هستند، زیرا دارای ژن هایی هستند که مشکل کمبود و آهن را در جیره غذایی انسان فراهم می کنند.
