بخشی از مقاله
چکیده
موضوع آلایندههای زیست محیطی یکی از مهمترین و حادترین موضوعات و مسائل ناشی از تمدن انسانی در جهان امروز به شمار میرود که بخش عظیمی از این آلایندهها حاصل از جنگهای مختلفی که دائماً به وقوع میپیوندد. با توجه به اینکه موضوع آلایندههای زیست محیطی یکی از موانعی است که در مسیر پیشرفت قرار دارد بررسی این مسئله و نوع گروهبندی آنها حائز اهمیت فراوانی است. از این رو مقاله مذکور که با هدف تببین مسئله مطرح شده صورت گرفته، تحقیقی کاربردی است و برای گردآوری اطلاعات از شیوه کتابخانهای استفاده شده است.
نتایج بدست آمده بیانگر آن است که آلایندههای زیست محیطی حاصل از جنگها به سه گروه شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی تقسیم میشوند که هر کدام از این عوامل به عنوان مانعی در مسیر پیشرفت قرار دارد. گروه شیمیایی از طریق در اثر بمباران و انهدام مراکز ساخت و نگهداری مواد شیمیایی در محیط پراکنده گردند.
ویژگیها و خواص گروه فیزیکی مثل تسلیحات و تجهیزات نظامی زیانهای گستردهای به محیط زیست وارد میکند و گروه میکروبی که متشکل از ویروسها، باکتریها، قارچها و انگلها است نیز باعث ایجاد آلاینده های زیست محیطی می گردد. عوامل میکروبی توسط ناقلانی نظیر جانداران و عوامل طبیعی بسرعت منطقه وسیعی را آلوده مینماید. توانایی انتقال بسیار بالای عوامل میکروبی توسط جانداران، باد، آب و آئروسلها و غیره این عوامل را بسیار خطرناک نموده است.
مقدمه
در عصر کنونی، جنگ از ماهیتی متفاوت با گذشته برخوردار است - تافلر ،. - 1374 اگر چه جنگ در این عصر امری منسوخ و غیر عقلائی برشمرده میشود، اما جهان شاهد افزایش اقبال به جنگ بوده و جنگ در متن سیاست مخرب تر و تهدید آمیز تر ازگذشته خودنمایی میکند
در عصر حاضر خطر استفاده از تسلیحات متعارف و یا غیر متعارف در جنگها نظیر سلاحهای شیمیایی، اتمی، میکروبی و سایر سلاحها، عامل مهمی در از بین بردن محیط زیست هستند. در گذشته این تخریب ناحیهای بوده ولی امروزه اثرات بکارگیری تسلیحات غیر متعارف هر چند با درصد کم بازتاب جهانی دارد. اکنون این تخریب به حدی رسیده است که زنگ خطر را برای زندگی انسانی بر روی کره خاکی به صدا در آورده است. مجله اشپیگل در یک مقاله تحلیلی از کنفرانس ریو در زمینه محیط زیست مینویسد: »هرگز قبل از این ، جهان خاکی به عنوان محور سیاست جهانی قرار نگرفته بود -
از آنجایی که برخی از آلاینده های بوجود آمده در اثر استفاده از سلاحهای غیر متعارف در جنگها - نظیر ابرهای شیمیایی، دودهای حاصل از آتش سوزی، بارانهای اسیدی و - … هیچ مرز جغرافیایی و سیاسی را نمیشناسند لذا گسترش این آلایندههای خطرناک در هر کجا، حیات موجودات زنده را به خطر می اندازد.
کره زمین و جوّ اطراف آن با تمامی موجودات ساکن بر روی آن - چه بر روی خشکی و چه در آب - به همراه ویژگیهای زمین شناختی و جغرافیایی آن یک اکوسیستم بزرگ را تشکیل میدهند. هر اکوسیستم دارای یک ظرفیت مشخص بوده و نمیتوان تغییری بر روی آن بوجود آورد، بطوریکه برای سایر اعضای این اکوسیستم خطری بوجود نیاید.
بیان مسئله
موضوع آلایندههای زیست محیطی و مسئله آلودگی یکی از مهمترین و حادترین موضوعات و مسائل ناشی از تمدن انسانی در جهان امروز به شمار میرود چرا که از اعماق چند هزار متری زمین گرفته تا معادن، آبهای تحت الارضی، بیوسفر، تروپوسفر و حتی در داخل هواپیماهای بلند پرواز و جو خارجی زمین، چرخه و سیستم حیات را مورد تهدید قرار داده است .
مولکول آلاینده ای که امروز در اثر نتایج جنگها و یا منبع آلوده کننده دیگری، وارد محیط میشود اگر تجزیه نشود یا تغییر شکل ندهد احتمالاَ بعد از چندی میتواند در ریه انسانهایی که حتی در قلب جنگلهای آفریقا یا دشتهای وسیع آسیا زندگی میکنند وارد شود. پس از نخستین انقلاب صنعتی، و تکیه بر تجهیزات فناور محور در جنگ-ها، آثار دخالتها و اعمال انسانی بر نیرو و توان احیاء و مرمت محیط طبیعی، در بسیاری از بخشها و نواحی عالم فزونی گرفت و تغییرات غیر قابل بازگشت و حتمی الوقوع در مقیاسی وسیع، که دیگر جنبه محلی نداشته بلکه بعدی جهانی پیدا کرد، متجلی و آشکار گردید.
ضایعات مسلم و خرابیهای غیر قابل مهار و ترمیم که به محیط طبیعی وارد میشود، نیروئی زیاد و ابعاد جهانی پیدا کرده و بصورت تغییراتی سریع و خطرناک و مخرب برای شرایط زندگی انسان پدیدار گردیده است. بنابراین محیط زیست در خطر واقعی از دست دادن توازن طبیعی مواد و انرژی و خراب شدن شرایط زندگی اکولوژیکی قرار گرفته و این مسأله خود بعنوان مانعی در مسیر پیشرفت و خطری عظیم برای حیات نسلهای آینده جامعه بشری تلقی می شود. آنچه مسلم است بخش عظیمی از این آلایندههای زیست محیطی حاصل از جنگهای مختلفی که دائماً به وقوع میپیوندد. لذا با توجه به اینکه موضوع آلایندههای زیست محیطی یکی از موانعی است که در مسیر پیشرفت قرار دارد بررسی این مسئله حائز اهمیت فراوانی است. از این رو محقق موضوع نوشتار خود را تحت عنوان گروهبندی آلایندههای زیست محیطی حاصل از جنگها قرار داده است
مبانی نظری پژوهش
با توجه به اینکه محقق در این پژوهش به دنبال بیان گروهبندی آلایندههای زیست محیطی حاصل از جنگها است، لذا در بحث مبانی نظری پژوهش به تعریف کلیدواژههای مانند: جنگ، محیط زیست، آلاینده و آلایندههای زیست محیطی پرداخته میشود.
- جنگ: جنگ عمل خشونت باری است که هدفش وادار کردن حریف به اجرای خواسته طرف مقابل است - کلاوز ویتس به نقل از آزاد بخت، - 1382 جنگ تبدیل شدن کشمکش دائمی بین کشورها به ستیزهای خشونت بار و خونین است. جنگ حالتی از روابط بین دو دولت یا بین گروهی از دولتها یا بین یک دولت و گروهی از دولتها که بر اساس آن آثار عادی قانون بینالمللی یعنی قانون کلی صلح بینشان به حال تعلیق در آمده باشد. جنگ مبارزه مسلحانه بین کشورها یا بین طبقات برای اجرای هدف های سیاسی و اقتصادی است.
از نظر کارل فون کلاوس ویتس - 1780-1831 - ژنرال پروسی، جنگ ادامه سیاست است با وسایل دیگر. او میگوید جنگ عمل قهری است که منظور از آن مجبور ساختن خصم به اجرای اراده ما است. - آقابخشی ، - 628:1367 برخی از ویژگیهای جنگ شامل: هدف داری، سازمان یافتگی و مبارزه مسلحانه و خونین،امری اجتماعی با کنترل محدود است که ثمره ای جز فقر، خرابی، نابودی و کشتار به همراه ندارد. این ویژگی ها با سیاست و قدرت پیوستگی دارد و گفته شده که جنگ فقط استمرار سیاست با استفاده از ابزار های دیگر است.
- محیط زیست: محیط زیست از نظامهای اتمسفری - هوا، ذرات آب و ذرات معلق - ، پدوسفر - زمین - ، بیوسفر - قشر زیست محیطی - و هیدروسفر - آب - تشکیل شده است. مجموعه این نظامها به اضافه نیروی خورشیدی، فضای زیست محیطی را آماده میکنند و بستر حیات را با تمام تنوع که دارد میسر میسازد. - لواسانی، - 4:1372 مجموعه شرایط و نیروهائی که یک ارگانیزم یا مجموعه ارگانیزمها را در بر گرفته یا روی آن تاثیر دارد و شامل آب و هوا، خاک، آب، محیط زنده و عوامل غیر طبیعی شامل اتمسفر، ژئوسفر - لیتوسفر + هیدروسفر - و بیوسفر میباشد
- آلاینده: هرگاه مادهای با تراکمی بیشتر از تراکم معمولیاش - بیش از حد استاندارد - در فضا یافت شود، به آن الاینده میگوینده. گاز کربنیک، اکسیدهای نیتروژن، ازن امونیاک که از سازهای عادی فضای غیره الوده، هستند در طبیعت موجود هستند. اما به محض انکه تراکم گاز کربنیک بیش از تراکم معمول که از لحاظ حجمی حدود 300 قسمت در میلیون است برسد میتوان آنرا به عنوان یک ماده آلوده تلقی کرد.
اجاقهای خانگی، کورههای صنعتی و مواد نشر یافته از آنها و بالاخره گازهای خارج شده از لوله اگزوز وسائط نقلیه موتوری. تمام این منابع مواد الاینده در فضا پخش میکنند که تا کنون بالغ بر صد ماده شناسایی شده است. به عنوان مثال میتوان به گازها و بخارات، ترکیبات بسیار متنوع معدنی والی، مانند اکسیدهای گوگرد، نیتروژن و غیره یا ئیدروکربورهای چرب - الیفاتیک - و معطر - اروماتیک - اسیدها و مواردی از این قبیل اشاره کرد
- آلایندههای زیست محیطی: محیط زیست کنونی انسان در اثر فعالیتهای آدمی همواره در معرض آلودگیهای مختلف قرار دارند و با توجه به اختلافاتی که انسان پرتعدادتر و پرمصرف تر از گذشته ، بر منابع محیطی وارد می آورند لازم است به بررسی مختصری از انواع، منابع و عوارض آلوده کننده های محیطی بر روی انسان ، نبات، حیوانات و مواد مختلف پرداخته شود. آلودگی برای افراد مختلف مفهوم و معنی متفاوتی دارد . مردم معمولی ممکن است تحریک چشم ناشی از یک گاز یا آب آلوده را آلودگی به حساب آورند . برای کشاورزی که یک عامل به گیاهان یا حیواناتش آسیب می رساند آلودگی محسوب می شود اما هر گاه بخواهیم تعریف جامع و کلی برای آلودگی محیط زیست در نظر بگیریم
