کارآفرینی کارگاه تولید ظروف یکبار مصرف پت

بخشی از مقاله

خلاصه طرح :
در این طرح به بررسی تولید ظروف یکبار مصرف پت پرداخته شده است ، برای بررسی طرح از روش های آماری و اقتصادی و برآورد های مالی استفاده شده است ، این طرح شامل چهار فصل میباشد ، فصل اول به بیان کلیاتی از قبیل مقدمه ، تاریخچه ، مجوز های قانونی مورد نیاز ، وضعیت

بازار ، میزان واردات و صادرات و ... پرداخته است ، فصل دوم به بیان روش انجام کار پرداخته است ، بازدید از واحد کاری مشابه ، نیروی انسانی ، نحوه تامین سرمایه و ... از جمله عناوین موجود در این فصل میباشد ، فصل سوم به بررسی طرح از دیدگاه اقتصادی پرداخته است ( طرح توجیهی یا BP ) ، عناوینی از قبیل نیروی انسانی مورد نیاز ، میزان سرمایه گذاری ، مواد اولیه مورد نیاز ، ماشین آلات مورد نیاز و ... از جمله عناوین موجود در این فصل میباشد ، در نهایت فصل چهارم به بیان نتیجه اجرای طرح می پردازد .

فصل اول
کلیات

مقدمه :
پلي اتيلن ترفتالات معروفترين و پرمصرف ترين پلي استر گرما نرم خطي است كه از سال ١٩٧٧ به اين طرف وارد بازار مواد پليمري شده و به سرعت كاربردهاي فراواني در صنعت و مصارف خانگي پيدا كرده است.
از جمله اين كاربردها مي توان به ساخت بطري نوشابه هاي گازدار، فيلم عكاسي، نوارهاي مغناطيسي صوتي و تصويري، ديسكت هاي كامپيوتر، فيل مهاي بسته بندي مواد غذايي، الياف مصنوعي جهت پوشاك، پتو و دهها كاربرد ديگر اشاره نمود.

اما از اين ميان، رشد وسيع اين ماده در صنايع بطري نوشابه چشمگير است. رمز موفيت PET در اين صنعت، چقرمگي، شفافيت، قدرت شكل گيري و جهت گيري زنجيرها، عدم تأثير گذاري بر روي مزه و طبيعت غير سمي آن است. علاوه بر اين بطري هاي نوشابه PET سبك، ارزان و قابل بازيافت م يباشند.
ويژگيهاي بطري پت وابسته به کيفيت ماده اوليه آن دارد. PET در مقابل قليا و اسيد رقيق مقاومت خوبي دارد، اما مقاومت آن در برابر اسيدها و بازهاي غليظ كم است. در برابر چربي ها و روغن ها نيز مقاومت خوبي از خود نشان مي دهد.
پليمر PET با ويسكوزيته ذاتي ( Inherent Viscosity) حدود6/0 - 5/0 به روش پليمريزاسيون پيوسته مذاب توليد مي شود. در ادامه PET به شكل ميله اكسترود شده و به قطعات كوچكتر (چيپس) بريده مي شود كه پليمر اصلي براي ساخت الياف پلي استر، فيلم و رزين مهندسي است و تحت نام پليمر فاز مذاب (Melt Phase) يا چيپس PET شناخته مي شود .

جدول ١ برخي از ويژگيهاي بطري PET را نشان مي دهد.

براي توليد بطري PET رزين جامد PET به روش قالبگيري تزريقي به شكل بطري پيش فرم در مي آيد. سپس تا دماي قالبگيري بادي گرم شده و وارد قالب مخصوص مي شود. در مراحل بعد هواي فشرده وارد قالب شده و مواد را به ديواره قالب مي فشارد و همزمان بوسيله ميله هاي مخصوص در دو جهت كشيده مي شود در نهايت محصول سرد شده و بطري از قالب خارج مي گردد. بطري ساخته شده با اين روش در جهت شعاعي نسبت به جهت محوري، آرايش يافتگي بيشتري دارد، بطوريكه استحكام ضربه اي و تركيدگي آن در اين جهت بيشتر است و بطري در هنگام ضربه يا فشار خرد نشده و نمي شكند.

در جدول ٢ ارتفاع ايمني سقوط براي بطر يهاي ساخته شده از مواد مختلف با يكديگر مقايسه شده است.

همچنين بطري PET خزش پائيني دارد، چقرمه است و دي اكسيد كربن، آب و اكسيژن براحتي از آن عبور نم يكنند. بالا بودن خواص مكانيكي ذكر شده اين اجازه را ميدهد كه ديواره بطري نازك باشد و براي ساخت بطري با كارايي مطلوب پليمر كمتري مصرف گردد. PET جامد بايد بسيار خشك باشد تا از هيدروليز آن جلوگيري شده و خواص فيزيكي و مكانيكي آن نيزحفظ گردد. PET براقيت و شفافيت عالي دارد، ضمن آنكه نسبت به بطري هاي شيشه اي در وزن هر بطري بطور قابل ملاحظه اي صرفه جويي مي شود. از آنجائيكه حمل و نقل بطريهاي PET مشكل ميباشد، بنابراين اين محصولات را بصورت پريفرم يا پري پت جابه جا ميكنند.
در واقع پريفرم محصولي است كه در مرحله قالبگيري دمشي تبديل به بطري PET ميگردد. در شكل ١ نمايي از پريفرم و بطري ساخته شده از آن ارائه گرديده است.

نام کامل طرح و محل اجرای آن :
تولید ظروف یکبار مصرف PET

محل اجرا :

مشخصات متقاضیان :
نام نام خانوادگی مدرک تحصیلی تلفن

دلایل انتخاب طرح :
مهمترين مزيت استفاده از پت بعنوان بسته بندي در صنايع غذايي سازگاري مناسب آن با موا دغذايي مي باشد و کوچکترين اثري بر روي مواد نمي گذارد. علاوه بر اين به علت ضريب نفوذ بسيار پايين آن نسبت به انواع گازها در صنايع بسته بندي که نياز به ايزولاسيون کامل است بسيار مناسب مي باشد. از لحاظ زيست محيطي نيز محصولي است که به راحتي بازيافت مي شود و از اين بابت نيز نيز مزيت مهمي براي آن محسوب مي شود.

وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی این طرح 24 نفر میباشد .

تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
نام و کد محصولات
محصولات اين واحد شامل انواع پريفرم و بطريهاي پت بوده و طبق لوح فشرده وزارت صنايع به ترتيب داراي کدهاي ISIC ٢٥٢٠١٣٩٧ و ٢٥٢٠١٣٩٤ مي باشد. كد ISIC انواع پريفرم و بطريهاي پت در جدول 3 ارائه گرديده است.

شماره تعرفه گمركي
انواع پريفرم تحت تعرفة ٣٩٢٦٩٠ به كشور وارد و يا صادر ميگردند. با توجه به اين که بحث صادرات و واردات براي بطري پت به تنهايي وجود ندارد لذا کد مربوط به تعرفه گمرگي براي اين محصول در ايران تعريف نشده است.

شرايط واردات
مبادلات انواع بطري پت به دليل مشكلات حمل و نقل چندان رايج نيست و مبادلات اين محصول بيشتر به شكل ابتدايي آن يعني پريفرم رايج است . واردات انواع پريفرم تحت تعرفه گمركي ٣٩٢٦٩٠٦٠ )سيستم هماهنگ شده توصيف و كدگذاري كالا ( با موافقت وزارت بازرگاني و با سود % ٢٥ انجام مي پذيرد.
در جدول ٤ شماره تعرفة گمركي، كد زير تعرفه، نوع كالا و سود بازرگاني محصول درج گرديده است.

بررسي و ارائه اطلاعات لازم در زمينه قيمت توليد داخلي و جهاني محصول
قيمت فروش محصول بعنوان يکي از مهمترين فاکتورهاي واحد توليد شناخته مي شود
- بطري پت ٢٠٠ سي سي : ٣٥٠ ريال
- بطري پت ١٥٠٠ سي سي : ٧٥٠ ريال

موارد مصرف و كاربرد

موارد كاربرد PET گريد جامد( بطري) به تفكيك در جدول ٦ ارائه شده است .

شماي كلي الگوي مصرف اين گريد PET در نمودار ١ نشان داده شده است.

همانطور كه ذكر شد بيشترين كاربرد رزين PET حالت جامد بعنوان بطري نوشيدني هاست، كه عمدتاً در اندازه هاي 1و2و3 ليتري م يباشند. موارد كاربرد اين بطري ها عمدتاً با قوطي هاي آلومينيومي قابل مقايسه مي باشند.
ساير كاربردهاي بطري PET تحت عنوان ظروف سفارشي مي باشد كه ساير بطري ها را كه براي مصارفي غير از نوشيدني ها مورد استفاده قرار مي گيرند، دربر ميگيرد. براي ساخت ظروف دهن گشاد براي انواع سس، ترشي، ادويه جات، ظروف و قوطي هاي لوازم آرايشي، بطري شويند ههاي مايع، قوطي هاي توپ تنيس، ظروف فر و قالب نان مخصوص فر نيز از PET جامد استفاده مي شود. در ادامه موارد کاربرد اين محصول بطور کامل مورد بررسي قرار گرفته است.

بررسي كالاهاي جايگزين و تجزيه و تحليل اثرات آن بر مصرف محصول
در كاربرد بطري هاي PET به عنوان بطري نوشابه هاي گازدار، بطري هاي شيشه اي و قوطي هاي آلومينيومي رقيب بطري هاي PET به شمار مي آيند . در اين زمينه روند مصرف بطر ي هاي شيشه اي رو به كاهش است ولي قوطي هاي آلومينيومي هنوز هم به صورت گسترده دركنار بطر ي هاي PET مورد استفاده قرار مي گيرند.

همچنين بطري هاي ساخته شده از PVC مي توانند جايگزين بطري هاي PET مصرفي در روغن هاي خوراكي، بطري هاي نگهداري رنگ روغن و مواد آرايشي باشند، ولي از آنجا كه شفافيت و قابليت بازيافت بطري هاي PET بالاتر است، در حال حاضر بيشتر مورد توجه قرار گرفته اند .اما قيمت پايين تر PVC در مقايسه با PET همچنان باعث كاربرد نسبتا گسترده بطري هاي PVC در اين زمينه شده است . در زمينه كاربردهاي خاص PET كه نفوذپذيري نسبت به گازهاي محيطي از اهميت خاصي برخوردار است ميتوان از پلي اتيلن نفتالات نيز استفاده كرد.

كشورهاي عمده توليد كننده و مصرف كننده محصول
كاربردهاي روز افزون پلاستيك ها به دليل ارزان بودن، حمل و نقل آسان، مقاوم بودن در تمامي زمينه هاي صنعتي و خانگي موجب رشد سريع توليد و مصرف آن فرآورده هاي پتروشيميايي در جهان ١ درصد توليد هر بشكه نفت به پلاستيك تبديل مي شود و تقريبا نيمي از توليدات / گرديده است . پتروشيمي در دنيا صرف توليد پلاستيك ها مي شود. در بين پلاستيك ها، پلي الفي نها، پلي استايرين PVC و PET به پليمرهاي تجاري معروفند و سهمي حدود ٧٠ درصد از كل بازار جهاني مواد پليمري را به خود اختصاص مي دهند و توليد اين مواد به موازات افزايش درآمد ملي

كشورها افزايش يافته است . توليد پلاستيك هاي تجاري جهان در سال ٢٠٠١ برابر با ١٥٠ ميليون تن بوده و تا سال ٢٠٠٧ به ١٩٠ ميليون تن در سال برسد . همچنين توليد PET در سال 2001 درصد توليد پلاستي كهاي تجاري بوده است كه از اين مقدار ٢٦ درصد صرف توليد بطري شده است . پيش بيني مي شود در سال ٢٠٠ , 21 درصد تولید پلاستيك هاي تجاري را محصول PET به خود اختصاص دهد و از اين مقدار PET ٣٠ درصد صرف توليد بطري گردد. بيشترين نرخ رشد توليد و تقاضا در بين صنايع پلاستيك مربوط به PET ميباشد.

در سالهاي ۲۰۱۰ و ۲۰۱۵ كل مصرف جهاني PET در كاربردهاي مختلف بطري ، الياف، فيلم و مهندسي به ترتيب به 5/53 و 5/67 ميليون تن پيش بيني شده است . در حالي كه اين رقم در سال5 ۲۰۰ ميلادي به ميزان ۴۰ ميليون تن بود كشورها و شركتهاي داراي تكنولوژي خط توليد پريفرم و بطري پت -٩-١ در حال حاضر سازندگان بس ياري اقدام به تو ليد و يا واردات اين ماشين آلات در کشور مي نمايند. عمده ماشين آلات موجود در بازار به قرار زير است:
١- توليد داخل و با قطعات درجه يک اروپايي
٢- توليد داخل و با قطعات متوسط چيني
٣- ماشين آلات خارجي چيني
٤- ماشين آلات خارجي با کيفييت مطلوب )ساخت اروپا(
موارد ٢و ٣ به دليل اينکه کيفيت مطلوبي ندارند، از قيمت پايين و کارآيي کمي برخوردار مي باشند. به دليل هزينه استهلاک بالا و عدم کيفيت توليد اين گونه ماشين آلات پيشنهاد نمي گردد. مگر با ظرفيت توليد و يا کيفيت پايين. بخش شماره ٤ نيز به دليل هزينه هاي سرمايه گذاري بالا و قيمت بالاي اين گونه ماشين آلات مقرون به صرفه نيست. بخش شماره ١ به دو دليل داراي مزيت ميباشد
1. هزينه پايين
2. کيفيت مطلوب
به اين دليل اين گونه ماشين آلات توسط اين مشاور پيشنهاد مي گردد. بر اين اساس با در نظر گرفتن اين موارد و همچنين سابقه سازنده ماشين آلات و نمونه کارهاي انجام شده چند شرکت مورد بررسي قرار گرفته اند که در پايان شرکتهاي يکتا شير و بالنده گام پارس حائز بيشترين امتياز جهت تأمين ماشين آلات شدند. همچنين شرکت فردوسراي جهت تهيه تجهيزات آزمايشگاه

مناسب ميباشد. لازم به توضيح است که سازندگان دانش کافي در ساخت اين گونه ماشين آلات را دارا ميباشند و کيفيت ماشين آلات ساخت اين شرکت ها قابل رقابت با ماشين آلات مشابه خارجي مي باشد. همچنين سازندگان متقبل شده اند که نقشه هاي اجرايي، دستور العملهاي تعمير و نگهداري را در اختيار خريدار قرار دهند. همچنين سازنده موظف است کليه مراحل از طراحي تا نصب و راه اندازي و رساندن به ظرفيت اسمي را پيشنهاد نمايد.

شرايط صادرات
صادرات انواع پريفرم تحت تعرفه گمركي ٣٩٢٦٩٠٦٠ انجام مي پذيرد.
بررسي ظرفيت بهره برداري و روند توليد از آغاز برنامه سوم تاکنون و محل واحد ها و تعداد آنها و سطح تکنولوژي واحد هاي موجود، ظرفيت اسمي، عملي، علل عدم بهره برداري کامل از ظرفيتها، نام کشورها و شرکت هاي سازنده ماشين آلات مورد استفاده در توليد محصول در ادامه به بررسي بازار داخلي انواع پري پت و بطري پت پرداخته ميشود :

ظرفيت و ميزان توليد داخلي انواع بطري پت
طبق اعلام برنامه پنج ساله چهارم توسعه مي بايست سالانه کشور رشدي هشت درصدي را تجربه نمايد. برمبناي اين اصل که دولت جهت رفع بيکاري و رسيدن به چشم انداز بيست ساله مي بايست اين قانون را اجرا نمايد که در قسمت هاي مختلف از جمله صنايع غذايي و بسته بندي آن اقدامات گسترده اي صورت پذيرد.
اين امر منجر به افزايش شاخص هاي سلامت کشور مي گردد. لذا مي بايست زيرساخت هاي لازم جهت گسترش اين صنايع فراهم گردد. توليد بطري پت طي چند سال اخير بعلت استقبال زياد صنايع بسته بندي افزايش چشمگيري داشته است. در حال حاضر حدود ١٥٠ واحد توليد كننده بطري پت در كشور وجود دارد كه مجموع توليد واقعي آنها حدود ٦٥٠٠٠ تن مي باشد. طبق بررسي هاي بعمل آمده و همچنين مطالعات ميداني اين مشاور، راندمان اين واحدها در حدود ٦٠ درصد برآورد مي گردد. که علل آن عبارتند از :
- عدم مديريت توليد علمي و مرتبط با توليد واحدهاي صنعتي
- کمرنگ بودن حضور افراد متخصص

- سياستهاي ناپايدار مراکز تصميم گيري در امر توليد
- عدم انتخاب تکنولوژي مناسب و بروز توليد
- نبود برنامه ريزي در امر تعمير و نگهداري که سبب تعطيلي موقت واحدهاي توليد مي شود.
- نوسانات قيمت مواد اوليه
- کمبود ماشين آلات
ضمناً با توجه به اينکه در زمان اخذ جواز تأسيس از طرف وزارت صنايع بررسي دقيقي بر مقدار ظرفيت اسمي انجام نمي پذيرد، اغلب ظرفيت عملي ماشين آلات کمتر از ظرفيت اسمي بوده است. همچنين اغلب سرمايه گذاران در هنگام اجراي پروژه برآورد بهتري از وضعيت مالي خود داشته و سعي در کاهش هزينه ها مي نمايند و اقدامي جهت تغيير جواز تأسيس انجام نمي پذيرد.
بعلت كثرت واحدها در جدول واحدهاي موجود هر استان به همراه ظرفيت واحدها ليست شده است.

با توجه به تاريخ بهره برداري واحدهاي جدول بالا روند توليد بطري پت طي سالهاي گذشته بدست خواهد امد كه در جدول زير نشان داده شده است.

همانطور كه ملاحظه م يگردد توليد بطري پت از حدود ١٨ هزار تن در سال ١٣٨٠ به ٦٥ هزار تن در سال ١٣٨٥ افزايش يافته است. در جداول قبل عرضه بطري پت طي سالهاي گذشته مورد بررسي قرار گرفت. با توجه به رشد توليد اين محصول چنانچه سالانه به طور متوسط ٥ درصد رشد در توليد براي اين محصول در نظر گرفته شود پيش بيني عرضه واحدهاي موجود طبق جدول زير خواهد بود.

ظرفيت و ميزان توليد داخلي انواع پري پت

تعداد و مشخصات واحدهاي توليدكننده انواع پري پت در جدول ١١ آورده شده است.

با توجه به جدول اخير تعداد ٢٤ واحد فعال توليد انواع پريفرم با ظرفيت كلي ٤٤ هزار تن در كشور وجود دارد. روند توليد انواع پريفرم طي سالهاي گذشته در جدول ١٢ نشان داده شده است.

همانطور كه ملاحظه ميگردد ظرفيت توليد از ٣٦٩٩ تن در سال ١٣٨٠ به ٤٣٧٦٦ تن در سال ١٣٨٥ افزايش يافته است.
پيش بيني افزايش ظرفيت توليد قايق هاي فايبرگلاس طي سالهاي آتي با در نظر گرفتن رشد ٨ درصدي توسعه كل كشور مطابق برنامه چهارم توسعه، در جدول ١٣ ارائه گرديده است.

بايد توجه داشت كه بسياري از واحدهاي توليدكنندة بطري پت، پريفرم توليدي خود را به مصرف توليد بطري ميرسانند و واحدها با توجه به نياز بازار و سفارش مشتري توليد پريفرم ميكنند.
بررسي وضعيت طرحهاي جديد و طرحهاي توسعه در دست اجرا) از نظر تعداد، ظرفيت، محل اجرا، ميزان پيشرفت فيزيکي و سطح تکنولوژي آنها و سرمايه گذاري انجام شده اعم از ارزي و ريالي و مابقي مورد نياز(

واحدهاي در دست احداث انواع بطري پت
علاوه بر واحدهاي فعال طرحهاي در دست اجرا و توسعه هاي نيز در سالهاي آتي به بهره برداري خواهند رسيد. براساس پيشرفت فيزيكي اين واحدها زمان راه اندازي آنها تخمين زده شده است و نتايج آن در جدول زير امده است. در جدول زير فرض شده است كه واحدهاي در دست احداث با بهرة ٦٠ % كار ميكنند.
بر اساس نتايج جداول بالا روند توليد بطري پت در طي سالهاي آتي بشرح جدول زير مي باشد.

واحدهاي در دست احداث انواع پريفرم پت
در جدول ١٦ ظرفيت هاي در دست اجراي توليد انواع پريفرم ثبت شده در آمار وزارت صنايع بررسي مي شوند:

با توجه به رشد هشت درصدي پيش بيني شده در برنامه پنج ساله چهارم توسعه، پيش بيني ظرفيت توليد واحدهاي در دست احداث انواع پريفرم پت طي سالهاي آتي مطابق جدول ١٧ خواهد بود.

بر اساس نتايج جداول بالا روند توليد انواع پري پت در حال حاضر و طي سالهاي آتي بشرح جدول ١٨ مي باشد.

بررسي روند واردات محصول از آغاز برنامه سوم تا نيمه اول سال ٨٥
روند واردات بطريهاي پت

طبق استعلام از بخش واردات وزارت صنايع و معادن مشخص گرديد که هيچ وارداتي براي انواع بطري پت به تنهايي گزارش نشده است و اصولا به خاطر حجيم بودن بصورت خالي مراوداتي ندارد. در جدول زير عرضه انواع بطري پت طي سالهاي گذشته جمع بندي شده است.

در مورد بطري پت خالي با توجه به روند سالهاي گذشته پيش بيني مي شود که اين محصول در آينده نيز مانند حال واردات نداشته باشد. بنابراين در جدول زير كل عرضه انواع بطري پت در سالهاي آينده ليست شده است.

روند واردات انواع پريفرم پت
واردات انواع پريفرم قبل از سال ١٣٨٣ تحت تعرفه عمومي ٣٩٢٦٩٠ به نام "ساير اشياء از مواد پلاستيكي كه در جاي ديگر گفته نشده باشد " صورت ميگرفته است. از سال ١٣٨٣ به بعد انواع پريفرم تحت ٣٩٢٦٩٠ به كشور وارد و يا صادر ميگردند. در جدول ٢١ ميزان و ارزش واردات پريفرم در سالهاي ١٣٨٣ و ١٣٨٤ ارائه گرديده است.

با مطالعه واردات انواع پريفرم طي سالهاي ١٣٨٣ و ١٣٨٤ مشخص گرديد كه حدود ٢ درصد محصولات تحت تعرفة ٣٩٢٦٩٠ طي سالهاي قبل متعلق به واردات انواع پريفرم بوده است.

بررسي روند مصرف از آغاز برنامه
بررسي روند مصرف انواع بطري پت
براي بررسي تقاضا اطلاع از وضعيت گذشته ضروري مي باشد و استفاده از شاخص مصرف ظاهري يك روش برآورد معمول مي باشد و از رابطه مقابل بدست مي آيد:
C=Y+M-X-K

كه در آن:

مصرف ظاهري C
توليد داخلي Y
واردات M
صادرات X
موجودي انبار K

بر اساس رابطه بالا مصرف ظاهري بطري پت طي سالهاي گذشته در جدول زير ليست شده است.

بررسي روند مصرف انواع پريفرم
براي بررسي روند مصرف انواع پريفرم در كشور از برآورد مصرف ظاهري استفاده شده است.