دانلود مقاله کلزا

بخشی از مقاله

کلزا

مقدمه
كلزا يك محصول روغني در شمال ايالت داكوتا آمريكا مي باشد كه حدود 88 درصد كلزاي اين كشور در اين ايالت مورد كشت قرار مي گيرد . كلزا يك گياه روغني خوراكي است كه در سال1970 توسعه يافته و شامل 40 درصد روغن مي باشد .
واژه كلزا نامي است كه به وسيله كروشرز (انجمن دانه هاي روغني غرب كانادا) انتخاب شده است . واريته هاي كلزا اغلب شامل كمتر از 2 درصد اسيد اورسيك و همچنين 30 ميكرو مولكول گلوكز در هر گرم بذر مي باشد كشاورزان كانادا و آمريكا واريته هايي كه اسيد اورسيك و گلوكز كم دارند را مورد كشت قرار مي دهند اين نوع كلزا اغلب در اروپا و قسمتي از كانادا و آمريكا كاشته مي شود .

در ژانويه 1985 سازمان غذا و داروي آمريكا روغن كلزا را براي كاربرد و مصرف در غذاي انسان تاييد نمود . و در اين راستا تقاضا در بازار افزايش يافته و به تناسب آن باعث افزايش عرضه در ايالت متحده شد كه فقط قسمتي از تقاضا توسط توليدكنندگان تأمين ميگردد. روغن كلزا در ژاپن، كانادا و اروپا تحت نظر كميته جهاني مورد مصرف قرار مي گيرد.

سازگاري
كلزا گونه براسيكا ناپوس ال به صورت يكساله بهاره و پاييزه مورد كشت قرار مي گيرد كه نوع بهاره آن به شرايط شمال داكوتا سازگاري بهتري دارد و نوع زمستانه آن به اين منطقه و شمال غربي مينويت سازگاري ندارد.

كلزا در اغلب خاكها قابل رويش مي باشد ولي بهترين نوع خاك براي كلزا خاك رسي لومي است به شرط آنكه سله نبندد. خاك مورد كشت كلزا بايستي داراي زهكش سطحي كامل و داخلي نسبتاً خوب باشد بطوريكه در خاكهاي كه داراي آب ايستاي بود و زهكشي آن نامناسب است كلزا در آن خاك قابل رويش نخواهد بود. اگر رطوبت خاك به حد كافي از محصول سال قبل براي كشت كلزا باقي نمانده باشد بايستي بعنوان يك محصول زراعي بعد از آيش در نظر گرفت.
تناوب زراعي

بهترين تناوب زراعي كلزا كاشت آن بعد از غلات دانه اي و يا آيش مي باشد. در تناوب زراعي 3 ساله كاشت كلزا ميان دو محصول در نظر گرفته مي شود. اولين محصول در اين نوع تناوب بايستي به محصول اختصاص داده شود كه داراي مقاومت كامل يا نسبتاً خوب به بيماري ساق سياه باشد. كلزا به پوسيدگي ساقه حاصل از اسكلروتينيا بسيار حساس مي باشد .
محصولاتي نظير آفتابگردان ، لوبيا خشك خوراكي (چشم بلبلي ) كه حساس به بيماري اسكلروتينيا مي باشد خطر آلودگي به اين بيماري را در كلزا افزايش مي دهد ، به شرط آنكه قبل از اين محصول مورد كشت قرار گيرد . اگر در تناوب زراعي از چغندر استفاده مي شود بايستي حداقل 2 سال بين اين دو محصول (كلزا و چغندر قند ) فاصله انداخته شود و اگر در تناوب زراعي سه ساله از محصولات حساس به اسكلروتينيا به ضرورت استفاده مي شود بايستي از سموم قارچ كش استفاده نمود .
محصولاتي نظير سويا ، كتان ، نخود و عدس كه داراي مقاومت نسبتاً خوبي به بيماري اسكلروتينيا مي باشند بصورت موفق در تناوب زراعي با كلزا مورد زراعت واقع مي شود . در سالهايي كه شرايط محيطي مناسب انتقال اسپور ها توسط هوا مي باشد . كاشت كلزا بدون استفاده از سموم قارچ كش و توجه به فاصله تناوب زراعي خسارت اقتصادي قابل توجهي توسط قارچ اسكلروتينيا به كلزا وارد خواهد شد .
كلزا گياهي است كه به ريزش دانه حساس است بنابراين در فصل زراعي بعد بصورت پيشروي، ظاهر خواهد شد .بنابراين غلات دانه اي بهترين گياه براي تناوب زراعي خواهد بود كه بعد از كلزا مورد كشت قرار گيرد زيرا مي توان از سموم علف كش پهن برگ براي كنترل آن استفاده نمود .
از كاشت مخلوط كلزا و خردل زراعي در يك زمين زراعي جداً خودداري كنيد زيرا كشت مخلوط دو محصول ارزش بازاري هر دوي آنها را كاهش مي دهد. بعلاوه كلزا در زميني كه مورد هجوم خردل وحشي قرار گرفته قادر به رقابت نيست . در اين گونه از مزارع به شرطي مي توان از كلزا استفاده نمود كه قبلاً زمين توسط دام چرانده شود و خالي از علف هرز گردد يا اينكه از رقم مقاوم كلزا به اين علف هرز استفاده نمايند .
بقاياي تمام سموم علف كش به غير از سولفونيلورا ، ايميدازولينون و تريازين كه در محصولات سال قبل بر جاي مانده است همراه با خود علف هرز به جوانه هاي كلزا آسيب مي رساند . هميشه به بر چسب هاي موجود در روي علف كش ها رجوع كنيد كه در روي آن نحوه كاربرد سموم بر اساس تناوب زراعي نوشته شده است .

واريته ها

دو نوع واريته كلزا وجود داردكه در آمريكا كاشته مي شود : يكي واريته آرژانتيني كه گونه براسيكا ناپوس مي باشد و ديگر واريته لهستاني به نام براسيكا راپا .
واريته آرژانتيني نسبت به واريته لهستاني داراي پتانسيل عملكرد و ارتفاع و در صد روغن بالايي مي باشد . واريته آرژانتيني براي رسيدن كامل ، حدود 95 روز و واريته لهستاني 80 روز لازم دارد .

تهيه بذر و كاشت
كلزا يك گياه بسيار حساس به سله خاك مي باشد ، بستر خاك براي بذر كلزا بايستي محكم ولي نرم باشد . رطوبت بذر و خاك براي جوانه زني بسيار حياتي است . بنابراين كاشت كلزا در خاكهاي خشك توصيه نمي شود و جوانه هاي كلزا در خاكهاي فشرده و سله بسته به آساني خسارت مي بيند پس بايستي بستر خاك را نرم تهيه كرد ولي طوري نباشدكه به آساني توسط باد فرسايش يابد به همين خاطر چنگ زني گياهك كلزا براي مبارزه با علف هرز توصيه نمي گردد .
دانه كلزا را مي توان با انواع بذركار كاشت عمق مناسب براي بذر كلزا حدود 5/1 تا 5/2 سانتي متر مي باشد . بيشتر از 5/2 سانتي متر باعث تلف شدن جوانه ها مي شود . كاشت كلزا در فاصله رديفي 18-15 سانتي متر با بذر كار كلزا بصورت يكنواخت در عمق خاك انجام مي گيرد.

تاريخ كاشت و بذر افشاني
كلزا در اواسط فروردين ماه يا اوايل ارديبهشت جهت حصول بيشترين عملكرد كاشته مي شود. اگر تاريخ كشت را تا آخر ارديبهشت به تعويق بياندازيم عملكرد محصول كاهش مي يابد و اگر در آخر خرداد صورت گيرد كاهش چشمگيري در عملكرد خواهيم داشت زيرا كلزا يك گياه بسيار حساس به استرسهاي گرما و خشكي در زمان گلدهي ميباشد .
كاشت زودتر از ارديبهشت ماه خطر روبرويي با استرس گرما و خشكي را كاهش مي دهد .جوانه كلزا مقاوم به سرماست و مي تواند سرماي 4- درجه سانتي گراد را تحمل كند .

خواب بذر
خواب بذر در كلزا را مي توان با بذر افشاني كلزا در سرما و تقريباً در موقعي كه خاك يخ زده شكست كه بعد از قرار گرفتن در خاك و با مساعد شدن هوا جوانه بزند . موضوع اين است كه بذر بعد از كاشت تا اوايل بهار بصورت خواب باقي مي ماند و وقتي در بهار شرايط هوا مطلوب گرديد كلزا جوانه زده و سر از خاك بيرون مي آورد . تعيين زمان كاشت در موقعي مشكل است كه كشاورزان نمي توانند با تقويم ويژه تاريخ كاشت عمل كشت را انجام دهند زيرا كشاورزان به هوا نياز دارند كه در اين مواقع بايستي خاك سرد شود ولي يخ نزند (صفر درجه سانتي گراد در عمق 5 سانتي متري خاك) اگر دماي خاك به 3 درجه سانتي گراد يا بيشتر از آن برسد بذر جوانه زده و به محض اينكه خاك يخ بزند جوانه ها خواهند مرد. در گذشته كشاورزان دريافته اند كه به خواب بردن بذر كلزا وقتي كه دماي خاك به نقطه انجماد نزديك مي شود بسيار مشكل است مگر اينكه اولين برف ببارد .

ميزان بذر
ميزان بذر حدود 6-10 كيلو براي رقم آرژانتيني و حدود 6-10 كيلو براي واريته لهستاني در نظر گرفته مي شود .
فرمول عمومي براي بذر افشاني كلزا حدود 6 كيلو در هر هكتار مي باشد . تفاوت عمده اي در مقدار بذر در واريته هاي مختلف كلزا وجود دارد اين نقطه بسيار مهم است كه پر پشت و تنك بودن بوته را در سطح مزرعه ملاك ميزان بذر قرار ندهيم . پس بسيار ضروري است كه تعداد بذر در هر هكتار زمين زراعي براي هر واريته خاص كه تعداد بوته گياهان را تشكيل مي دهد قبلاً مشخص باشد و بر اساس آن مقدار بذر تعيين گردد .
يك قانون كلي نشان مي دهد در يك كيلو بذر كلزا هيبريد واريته آرژانتيني حدود 150 هزار تا 170 هزار بذر وجود دارد . براي واريته آرژانتيني با گرده افشاني آزاد حدود 270- 320 هزار بذر وجود دارد و اين مقدار در واريته لهستاني حدود 400 هزار بذر در هر كيلو گرم مي باشد. .
تعداد بوته مناسب براي گياه كلزا حدود 150 بوته در هر مترمربع و 1ميليون و 500 هزار بوته در يك هكتار مي باشد حداقل مي توان 45 بوته در هر مترمربع در نظر گرفت . بنابراين با توجه به اينكه كلزا مقاوم به علف كش مي باشد، براين اساس مي توان تعداد 22 بوته در هر متر مربع در نظر گرفت تا همه آنها از فضاي يكساني استفاده كنند.

كوددهي

عكس العمل كلزا به كودها شبيه محصولات غلات دانه ريز بوده و بستگي به حاصلخيزي خاك دارد. ازت و گوگرد كليد موفقيت براي رسيدن به عملكرد بالا مي باشد .
مواد نيتروژن دار و پتاسي نمي توانند بصورت مستقيم با بذر تماس پيدا كنند و بايستي بصورت نواري حداقل به فاصله 5 سانتيمتر دورتر از بذر ريخته شود آزمايش خاك براي تعيين صحيح مقدار مواد غذايي مورد نياز گياه بايد انجام شود . كلزا يك مصرف كننده زياد گوگرد مي باشد.
2250 كيلو گرم حاصل از هر هكتار كلزا داراي 5/13كيلو گرم گوگرد در ساقه و برگ و حدود 17 كيلو گرم گوگرد در بذر مي باشد در صورتيكه همين مقدار در گندم فقط داراي 5/6 كيلو گرم كوگرد در بذر و 8 كيلو گرم در ساقه و برگ دارد در نتيجه مقدار گوگرد در خاك در توليد كلزا نقش بسزاي دارد حتي كمبود گوگرد در خاك عدم وجود كلزا در مزرعه را رقم مي زند .
يك نمونه آزمايش براي تعيين مقدار گوگرد در خاك نمي تواند نمايانگر درصد گوگرد در خاك باشد پس بايستي در مقطع مختلف زماني و از قسمتهاي مختلف مزرعه نمونه برداري شود.
بر اساس آزمايش خاك، خاكهاي كه داراي گوگرد متوسط يا كم دارند حدود 25 تا 35 كيلو گرم و براي خاكهاي با گوگرد زياد 15 تا 20 كيلوگرم گوگرد در هر هكتار لازم است . كلزا گوگرد را به شكل سولفات جذب مي كند. كود گوگرد ممكن است به شكل سولفات آمونيوم يا تركيب سولفات آمونيوم و با عنصر گوگرد قابل تجزيه باشد . براي كلزا كود مركب توصيه مي شود زيرا در خاكهاي شني در اثر بارش زياد باران سولفات شسته مي شود . در صورتيكه عنصر گوگرد ممكن است در طي فصل مرطوب تجزيه شود و در سال بعد بر اساس نياز مورد استفاده قرار گيرد .بهتر است گوگرد كافي را قبل يا در حين كاشت تهيه كرد. اگر در فصل زراعي قبل از ظهور گلها كمبود گوگرد محرز گردد با بكار بردن كود تيوسولفات آمونيوم يا سولفات آمونيوم مي توان به عملكرد قابل قبول دست يافت يك كود دهي به موقع بهترين عملكرد را دربر خواهد اشت .
مقدار كمي از گوگرد بوسيله برگ جذب مي گردد . براي جذب كود در اين زمان به باران سنگين نياز داريم كه سولفات قابل حل را به ريشه ها برساند.
كنترل علف هرز
جوانه كلزا به رقابت زود هنگام علف هرز بسيار حساس است . برنامه موثر مبارزه با علف هرز مي تواند شامل مبارزه زراعي - مكانيكي و شيميايي باشد .
اصولاًكلزا يك رقيب خوبي بااكثر علف هرز مي باشد .خردل وحشي يك بذر آلوده كننده جدي براي كلزا است كه مي تواند باعث كاهش كميت و حتي عدم قبولي آن در بازار گردد . بايد توجه ويژه اي به كنترل علف هرز در پيش از كاشت داشت يا در زمين هايي كه آلوده به علف هرز مي باشد از كاشتن كلزا در آن اجتناب نمود .
علاوه بر عمليات زراعي براي مبارزه با علف هرز ، براي رسيدن به تراكم مناسب در كلزا اصلاح قدرت جوانه زني باعث مي شود به خوبي با علف هرز رقابت كند .
با توجه به تاريخ بذرافشاني ،ميزان و عمق كاشت مي توان علف هرز چند ساله را در سال قبل براي كاشت كلزا كنترل نمود به علت اينكه بذر كلزا در عمق كمي از خاك كاشته مي شود كج بيل و دندان فنري دوار براي مبارزه با علف هرز توصيه نمي شود . اين ابزار مي تواند به جوانه هاي كلزا صدمه زده تعداد بوته در هكتار را كاهش دهد.
تري فلورالين و سونالان دو تا علف كش قبل از كاشت مخلوط با خاك هستند و براي مبارزه با علف هرز ارائه شده اند . سموم اين علف كش ها در خاك هاي شني بافت درشت به ميزان كمتر و در خاك هاي با مواد الي به ميزان كم هستند .
تري فلورالين و سونالان بايستي هميشه بصورت قبل از كاشت در خاك هاي خالي از كشت بكار مي رود . هر دوي اين سموم نازك برگان يك ساله و بعضي از پهن برگان شامل خرفه يا قازاياغي كوشيا براحتي كنترل مي كند ولي خردل وحشي قابل كنترل نيست .
Sethoxydim – quizalofop – clethodim علف كشهاي بعد از كاشت در علوفه هاي نازك برگ بسيار ضروري در كلزا مي باشند.
كاربرد مخلوط براي گوزالوفوب و كلتوديم با يك علف كش پهن برگ بصورت زياد توصيه نمي شود چون ممكن است باعث كاهش كنترل علف هرز نازك برگها شود. قبل از پر كردن مخزن سم به طور كامل بقاياي سموم علف كش كه براي كلزا مضرر مي باشد، بشوييد و پاك كنيد. بقاياي علف كش سلفونيولريا بعلاوه علف كش فنوكسي به مقدار ناچيز مي تواند خيلي مضرر به كلزا باشد. كلزا خيلي به راندگي از طريق علف كش پهن برگها از قبيل 24D و MCP - ديكامبا – گليفسفات و علف كش سولفونيلوريا حساس مي باشد. بايستي بسيار احتياط كرد كه راندگي در اثر مصرف اين علف كش در زمين كلزا صورت نگيرد .

بيماري گياه
بيماري گياهي مي تواند مشكل جدي در توليد كلزا باشد. تناوب زراعي بايستي بدقت طراحي شود تا ميزان بيماري را در حداقل نگه داشت .
دو تا بيماري عمده در كلزا اسكلروتينيا و ساق سياه مي باشد. بيمارهاي كم گزارش شده در كلزا عبارتند از زنگ سفيد – لكه سياه – سفيدك دروغين و زردي مينا. دو نوع بيماري ساق سياه در كلزا وجود دارد : گونه ضعف (غير بيماري زا ) و گونه سمي (بيماري زا) كه گونه بيماري زاي آن ايجاد پوسيدگي عميق در ساقه گياه در نزديكي خاك باعث مي گردد. اين پوسيدگي قدرت رويش گياه را كاهش داده و ممكن است باعث حفره در گياه شود . گونه بيماري زاي آن در سال 1991 براي اولين بار در ايالت داكوتا در فصل زراعي در 23 مزرعه كلزا يافت شد . ساق سياه قارچي است كه اسپورها ي آن بوسيله باران و وزش باد يا بذر آلوده انتقال مي يابد . واريته هايي از كلزا وجود دارند كه به اين نوع ساق سياه مقاوم مي باشند. عموماً گونه آرژانتيني مقاومت بيشتري به اين بيماري از خود نشان مي دهد .واريته لهستاني بيشتر به اين بيماري حساس مي باشند .
در نواحي كه ساق سياه كلزا در آنجا گزارش شده است استفاده از ارقام مقاوم به اين بيماري و تناوب زراعي در كنترل اين بيماري ضروري مي باشد . ساق سياه در خردل مشكل چنداني ايجاد نمي كند زيرا بسيار مقاوم به اين بيماري مي باشد .
پوسيدگي ساقه اسكلروتينيا ( كپك سفيد ) يك بيماري با قدرت كشندگي زياد در آب و هواي مرطوب مي باشد كه اين قارچ مي تواند به شكل جسم سخت سياه رنگ قارچي بنام اسكلرويتنا حدود 5-6 سال در خاك زنده بماند كه هر گاه آب و هوا به مدت 2-1 هفته بصورت مرطوب باقي بماند با جذب رطوبت خاك اسكلروتينيا جوانه زده و توليد اجسام نازك شبيه قارچ ، بنام آپوتيشا مي كند . آپوتيشا حدود 9- 5/4 سانتي متر طول دارد كه ميليون ها اسپور هوايي را توليد مي كند .
كلزا اصولاًدر مرحله گلدهي و يك مقدار بعد از گلدهي حساسترين موقع به اين بيماري مي باشد .اسپورها گلبرگهاي كلزا پژمرده شده در آب و هواي مرطوب را آلوده مي كنند . آلودگي ايجاد شده در گلبرگهاي مرده كلزا به بافت هاي مجاور منتقل مي شود و درنتيجه به شاخه هاي و گياه مرده هجوم برده و باعث ايجاد حفره يا مسكن براي خود مي نمايد .
ساقه هاي پوسيده شده ، شكل سفيدي به خود مي گيرند . آلودگي اسكلروتينيا در كلزا موقعي جدي خواهد بود كه آب و هواي مرطوب و خنك دو هفته بعد از خرداد شروع شود و تا اوايل همين ماه كه شكوفه دهي صورت مي گيرد ادامه يابد .
براي مزارعي كه مورد هجوم به اسكلروتينيا شده باشد حداقل به يك تناوب سه ساله زراعي بدون كاشت كلزا توصيه مي گردد . در طول مدت اين تناوب زراعي ضروري است كه از كاشتن محصولات بسيار حساس به اين بيماري از جمله آفتابگردان و لوبياي خشك ، اجتناب كرد .
قارچ كش هاي كوادريس ، رونيلان و تاپسين ام براي از بين بردن و مبارزه با اسكلروتينيا در كلزا به ثبت رسيده است .
تاثير باز دارندگي در بيماري اسكلروتينيا به موقع قارچ كش نياز دارد ،كوادريس در مرحله گلدهي 15-10 درصد يا 3 تا 7 روز بعد از آغاز گلدهي بايستي بكار برده شود كه در اين مرحله18-10 گل در ساقه اصلي رقم آرژانتيني وجود دارد . كوادريس ، وقتي اولين گلبرگ كلزا خشك شد و به زمين افتد بايستي بكار برده شود . تاخير در كاربرد اين سم ، از اثرات آن مي كاهد .
رونيلان و تاپسين ام بايستي در مرحله گلدهي 50 – 20 درصد يا 4 تا 10 روز ، بعد از ظهور گل در كلزا صورت مي گيرد كه در آن موقع 16- 14 گل در ساقه اصلي وجود دارد .
مرحله گلدهي 50 درصد آن موقعي است كه كلزا بيشترين توسعه رنگ را در سطح مزرعه دارد. در آن مرحله كمتر از يك سوم نيام ها در ساقه اصلي قرار خواهند داشت و در ضمن محصول بيشتر از 5 درصد شكوفه بزند اغلب قارچ كش ها تاثير كمي در كنترل اسكلروتينيا كلزا دارند. كوادريس بايد در غلظت 700 سي سي تا 1 ليتر در هر هكتار بكار برده شود كه كاربرد مقدار 700 سي سي بوسيله ثبت كنندگان سم تاييد شده است . اين سم اگر قبل از شروع ريزش گلبرگ ها بكار برده شود ،براي كنترل بيماري كافي بنظر مي رسد .
مقدار مصرف رونيلان 750 تا 1150 گرم و تاپسين نيز با همين مقدار در هر هكتاربكار مي رود . اطلاعات جامع نشان مي دهد كه كاربرد مقدار 350 گرم رونيلان و 450 گرم تاپسين وقتي بموقع بكار برده شود اثر عالي براي كنترل اسكلرينا در تحت فشار شديد بيماري دارد .

موقعي بايد تصميم به سم پاشي كرد كه:
1- پتانسيل عملكرد بالاي نرمال (حدود 2500 كيلو) در هكتار باشد يا قيمت كلزا در حداقل آن باشد .
2- اگر هوا در موقع گلدهي مرطوب گردد (حداقل 25 تا 50 ميليمتر در عرض دو هفته قبل از گلدهي
3- اگر بارندگي بيشتر و رطوبت بالا باشد .
4- اسكلروتينيا مشكل چندين سال اخير در مزرعه كه بصورت متناوب مورد كشت كلزا قرار گرفته باشد يا اگر مزارع نزديك به آن ،اگر كلزا در تناوب زراعي سه ساله يا كمتر باشد انتظار مي رود كه يك قارچ كش حتماً مورد استفاده قرار گيرد .

حشرات
خسارت جدي به گياه كلزا موقعي اتفاق مي افتد كه جمعيت سوسك هاي ككي به حداكثر خود برسد اين سوسك ها از گياهك تازه جوانه زده كلزا تغذيه مي كند اين زمان مصادف با ارديبهشت تا خرداد است .
سوسك هاي بالغ از لپه هاي كلزا و اولين برگ حقيقي كلزا تغذيه مي كنند و باعث ظهور سوراخ بزرگي در گياه مي شود و گياهك كه شديداً صدمه ديده ممكن است بميرد و گياهاني كه كمتر خسارت ديده اند از كاهش قدرت رشد رنج خواهند برد . هواي آفتابي و داغ باعث فعاليت حشرات براي تغذيه مي شود در صورتيكه هواي خنك ومرطوب تغذيه حشرات را كاهش داده و مساعد براي رويش محصول كشاورزي است هواي خشك و گرم باعث پژمردگي و مرگ گياهي شده و در نتيجه قسمتي از محصول كشاورزي را از دست خواهيم داد .
در بعضي موارد توسعه بيماري در يك مزرعه از حركت حشرات از يك گياه به گياه ديگر اتفاق مي افتد كه در اين مورد ممكن است كل مزرعه سريعاًمورد هجوم قرار گيرد .
خسارت جدي معمولاً وقتي گياه از مرحله گياهچه (جوانه زني ) گذشته، اتفاق نمي افتد زماني كه گياه كلزا با قدرت رشد نمايد، سوسك فقط مي تواند باعث ريزش برگ ها شود . تاثير عمده زماني اتفاق مي افتد كه لاروهاي اين سوسك از ريشه گياه تغذيه مي كند .
گاهگاهي در مرداد ماه تعداد زيادي از سوسك هاي بالغ تازه پوست اندازي شده بطرف گياه كلزاي نيمه رس حركت كرده و اپيدرم ساقه ، برگ ها و نيام ها را مي جوند كه ممكن است باعث خرد شدن نيام و دانه هاي ريز شوند . در اكثر سال ها محصول كشاورزي به حد كافي از رشد مي رسند تا از خسارت جدي بگريزند .
تناوب زراعي مي تواند تلفات ناشي از سوسك ككي در گياهان را كاهش دهد . يك بستر خوب يا مواد غذايي كافي براي گياه كمك خواهد كرد كه از خسارت سوسك در مرحله جوانه زني كه حساس به آن حشره است در بهار بگريزد .
وجود چند تائي از سوسك ككي يا چند سوراخ ايجادشده توسط آن در يك گياهچه نگران كننده نيست بنابراين اگر سوسك ها زياد باشند و حدود 25 درصد از برگ ها را سوراخ نموده به زمين بيافتند در كلزا اين خسارت اقتصادي است و بايستي سريعاً كنترل گردد . كليد كنترل سوسك ككي نظارت مكرر در مرحله حساس جوانه زني مي باشد .
گاچو – گاچو پلاتينوم – هليكس اكسترا سموم ضد عفوني كننده بذور ثبت شده در كلزا مي باشد. در عمليات آفت كشي از سمومي استفاده كنيد كه به زنبور عسل آسيب نرساند.

عمليات براي كاهش بذرهاي سبز
يك مشكل بزرگ در كلزا ماندن بذربه حالت سبز در كلزا است كه هواي خنك ، ابري و مرطوب در زمان رشد گياه باعث سبز ماندن بذور در تمام واريته هاي كلزا مي شود ، كه مشكل بزرگي در توليد كلزا محسوب مي شود. در بعضي حالت اين مشكل وقتي كه كمبود گوگرد اتفاق مي افتد،به بدترين شكل نمايان مي گردد .
دماي در موقع رسيدگي يك عامل مهمي در تجزيه كلروفيل مي باشد . دماي خنك و يك دوره كوتاهي از سرما در مرداد و شهريور فعاليت آنزيم را كاهش داده و باعث تجزيه كلروفيل مي شود .
سرما صفر تا 1درجه سانتي گراد اين سيستم را مختل مي كند بويژه آن مي تواند بر عكس باعث سنتز دوباره شود و اين در مرحله توسعه بذر بسيار حساس مي باشد و باعث تفاوت ميان مزارع مجاور هم كه فقط چند روز از نظر بلوغ باهم فاصله دارند يا در يكنواختي رسيدگي باهم متفاوت شوند .
حتي برداشت كلزا 6-4 روز قبل از يك سرما باعث باقي ماندن ميزان نسبتاً زيادي از كلروفيل در بذر مي گردد كه باعث تأخير جوانه زني 2 يا بيشتر از دو روز در مراحل رويش نتيجه عدم بلوغ بذر در مرحله چيدن و بذر سبز در مرحله برداشت مي باشد. وجود بذر نازك و لاغر در كلزا باعث ايجاد شاخه هاي فرعي بيشتر در كلزا و تغييراتي در رسيدگي بذر مي گردد كه علت اصلي آن عدم رسيدگي بذر در هنگام چيدن است و نيز باعث سبز ماندن بذر شود . توليد كنندگان كلزا مي تواننداز توصيه هاي مديريت براي كاهش مشكلات بذور سبز در آينده بكار ببرند .در زير به مواردي اشاره مي گردد.
- مزرعه اي را براي كشت كلزا انتخاب كنيد كه خوب زهكشي شده و حاصلخيز باشد . - تا آنجا كه مي توانيد در فصل بهار زود بذر خود را بكاريد تا حداكثر زمان براي رسيدن بذور كلزا داشته باشد .
- بستر بذر محكم و مناسب براي تحصيل عمق صحيح كاشت و تماس خوب بذر با خاك براي تسريع در جوانه زني . - برداشت كلزا را در مرحله رنگي مورد توصيه براي شرايط هواي مختلف انجام دهيد . - سطوح حاصلخيزي كافي و مناسب براي رشد كلزا و رسيدن آن حفظ كنيد ، كلزا در اثر تنش حاصل از كمبود مواد غذائي بطور يكسان نخواهد رسيد .
- نمونه هاي خاك را براي تعيين مقدار نيتروژن ، پتاسيم ، فسفر و ميكرو مغذيها در خاك مزرعه انجام گيرد .
- نمونه برداري زود هنگام از بافت گياه در مرحله روزنه و آزمايش آن براي كاربرد صحيح از ميكرومغذي در زمان هاي معين .
- مزارع با حاصلخيزي بالا مي توان انتظار داشت كه ديرتر به مرحله رسيدگي در سال برسد زيرا با درجه حرارت روزانه پايين تر از معمول در زمان رشد مواجه خواهد شد .

برداشت و كوبيدن
كلزا موقعي مي رسد كه گياه به رنگ گاه در آيد و بذر آن قهوه اي پر رنگ باشد به خاطر اينكه خرد شدن دانه يك مشكل بالقوه مي باشد و توصيه مي شود برداشت ، موقعي صورت گيرد كه 30 – 20 درصد بذر كلزا از سبز به قهوه اي تغييررنگ داده باشد براي اين كار توليد كننده بايستي از جاهاي مختلف مزرعه براي تعيين متوسط رسيدگي نيام كلزا را جمع آوري كنند. وقتي محصول آماده برداشت است كه دانه سخت و موقعي در بين دو انگشت به همديگر فشار مي دهيم ، نشكند . رطوبت در اين مرحله حدود 35 درصد مي باشد .
در موقع برداشت سرعت چرخ ها بايستي از يك سوم تا دو سوم حالت طبيعي كاهش يابد . كلزا اگر خوب نرسد به آساني قابل شكستن است در حالت برداشت FLUFFY دانه هاي كلزا براحتي توسط باد پراكنده مي شود و برداشت كلزا بايستي از پايين ترين قسمت غلافها انجام گردد . اين باعث خواهد شد كه دستجات علف خشك كلزا به طرف پايين خم شده و از تلفات باد جلوگيري خواهد شد . وجود غلتك يدك كش در پشت ماشين چيننده، باعث عمليات استانداردي مي شود كه مطمئن مي سازد علف خشك دسته بندي شده در جاي خود باقي مي ماند. براي كاهش خرد شدن يك نوع كمربند براي چيدن كلزاي درو شده استفاده كنيد. سرعت غلتك كمباين براي كلزا حدود 50 تا 75 درصد نسبت به برداشت گندم كاهش مي يابد. از سرعت بيش از حد غلتك اجتناب كنيد زيرا باعث شكستن كلش كلزا مي گردد و از اضافه بارگذاري در الك و گذاشتن مواد خارجي مخلط با بذر پاك جداً خوداري كنيد. كاه و كلش كلزا و پوست و سبوس آن بايستي در پشت كمباين پراكنده شود.
ذخيره و خشكاندن
مشكلات ذخيره و جابجايي كلزا شبيه كتان مي باشد. بذر گرده بوده كوچك ولي سنگين و براحتي غلت مي خورد. جعبه هاي محكم در كاميون انبارهاي محكم جهت ذخيره سازي لازم مي باشد.
6 هفته بعد از برداشت، دانه كلزا تعريق كرده سپس گرم مي شود و سيلوي آن با رطوبت 10-9 درصد مي تواند اتفاق افتد. كلزا داراي رطوبت 5/8 درصد بايستي براي فاصله منظم حرارت مورد امتحان قرار گيرد. اگر برداشت در رطوبت بالا صورت گيرد بايستي بصورت طبيعي يا مصنوعي خشك شود . براي حفظ كيفيت بذر دماي 43 درجه سانتي گراد يا كمتر از آن براي خشك شدن هر چه بيشتر در توليد تجاري لازم است.
اگر يك مقدار چشمگير از مواد خارجي مثل كاه و كلش با كلزا مخلوط شود. مقرون به صرفه است كه قبل از اينكه خشك و انبار گردد از غربال بدور بريزيم .

محصولات كلزا
غذاهاي توليد شده از واريته هاي مختلف كلزا داراي 38 درصد پروتئين مي باشد و آمينو اسيدهاي كلزا مكمل سويا بوده و اين محصول اغلب شامل همان ارزش غذائي را دارا هستند. آزمايش نشان داده است كه حيوانات در صورت خوردن مخلوطي از اين دو غذا جواب خوبي داده اند در كانادا خوراك كلزا بيش از 20-10 درصد به عنوان سهم غذاي براي مرغ– بوقلمون - غاز – اردك – خوك و حيوانات شيري و گوشتي توصيه شده است.
روغن خوراكي كلزا در دو دهه اخير در بعضي از كشورها براي مصرف انسانها در امريكا توسط FDA تصويب گرديده است . روغن كلزا همانند ساير محصولات نباتي روغني براي پختن غذاها و دسر بصورت جامد و مايع در بازار موجود مي باشد و بدليل داشتن اسيد اولئيك نسبت به ديگر روغنها از اهميت بيشتري برخوردار است.
کلزا گیاهی است از خانواده کلم ها( Brassicacea) که امروزه در پهنه وسیعی از جهان جهت استحصال روغن گیاهی و علوفه کشت می شود. خاستگاه اولیه این گیاه را مناطق مدیترانه ای اروپا ذکر نموده اند اما امروزه از چین تا کانادا کشت می شود. به طور کلی می توان گفت کلزا گیاهی است روز بلند و سرما دوست که در مناطقی با زمستان سرد کشت شده و احتیاج به ورنالیزه شدن دارد. ارقام بهاره کلزا در مناطقی با زمستان یسیار سرد کشت می شوند. به طور کلی کلزا گیاهی است یکساله و علفی با ارتفاعی بین ۱الی۵/۱متر با گل آذین خوشه ای که گلدهی از قاعده شاخه اصلی و فرعی آغاز شده و به سمت نوک شاخه حرکت میکند. توانایی جوانه زنی در شرایط نامساعد، تحمل تنش خشکی، سرما و تا حدودی تنش شوری، عملکرد دانه بالا و کیفیت روغن دانه سبب شده که این گیاه بعد از سویا بالاترین سطح زیر کشت گیاهان روغنی را به خود اختصاص دهد. کانادا، چین و اتحادیه اروپا بزرگترین تولید کنندگان این دانه روغنی هستند. سطح زیر کشت کلزا در ایران حدود 200هزار هکتار با محصولی حدود450 هزار تن دانه می باشد. قابل توجه است که این گیاه در ایران عملکردی بالاتر از میانگین جهانی دارد(حدود5/1تن در هکتار). از هر تن دانه کلزا در شرایط مناسب می توانبین 320 الی 400 کیلوگرم روغن استحصال نمود.
کلزا ازجمله گیاهان تحمل کننده خشکی است هرچند که ارقام حساس نیز وجود دارند. تحمل تنش در گیاهان بستگی به ژنوتیپُ - مرحله رشد- مدت و زمان اعمال تنش و شرایط محیطی دارد. آبیاری مناسب سبب بهبود گسترش سطح فتوسنتز کننده و پایداری آن می شود. افزایش عملکرد دانه و روغن از نتایج یک آبیاری مناسب می باشند. تاثیر آبیاری بر عملکرد ناشی از افزایش توانایی گیاه در نگهداری تعداد غلاف بیشتر و تعداد دانه در غلاف می باشد. از سوی دیگر با فتوسنتز بیشتر میزان مواد فتوسنتزی که در اختیار دانه قرار می گیرد بیشتر می شود. در کلزا مانند اکثر گیاهان زراعی حساس ترین مرحله به خشکی گلدهی و غلاف بندی است. چنانچه با کمبود آبیاری در منطقه مواجه باشیم باید برنامه را به نحوی تنظیم نمود که در این مراحل حساس آب کافی در اختیار گیاه قرار گیرد.جهت انتخاب ارقام مقاوم به خشکی باید به خصوصیاتی مانند توانایی جوانه زنی در شرایط خشکی- میزان تولید ماده خشک- گلدهی زود هنگام -محتوی کلروفیل و توانایی فتوسنتز- نسبت ساقه به ریشه- محتوی تنظیم کننده های اسمزی و آنتی اکسیدانت ها و در نهایت میزان و کیفیت روغن استحصالی را مد نظر قرار داد. از انجا که تحمل تنش خشکی مشابه تنش شوری است مطالب بیشتر در تنش شوری بررسی می شوند.

كاشت كلزا
سبز يكنواخت ورشد يكدست از بوته هاي كلزادر سطح مزرعه تاثير زيادي در افزايش توليد و دستيابي به عملكرد بالا دارد. براي رسيدن به اين تعداد بوته كافي و يك اندازه در هر مترمربع عوامل زيادي دخالت دارند. اين عوامل عبارتند از:
تناوب زراعي: محصول قبلي از نظر انتقال بيماري ، بجا گذاشتن بقاياي گياهي بر سبز شدن ورويش بوته هاي كلزا تاثير مي گذارد.
كيفيت بذر:
بذر هاي سبز رنگ،بذورنگهداري شده در انبار گرم و مرطوب و بذور خشك شده با حرارت زياد، قدرت جوانه زني و سبز شدن زيادي ندارند. انتخاب بذر با كيفيت خوب يكي از عوامل بسيار مهم در داشتن تعداد بوته كافي در سطح مزرعه مي باشد.
تهيه بستر بذر:
با توجه به كوچك بودن اندازه دانه هاي كلزا ،بستر بذر بايد در حد مطلوب كلوخه هاي ريز و نرم داشته باشدتا ضمن تماس خوب بذر با خاك از تشكيل سله در سطح زمين جلوگيري به عمل آيد.هرگونه عدم دقت كافي در تهيه بستر بذر مي تواند منجر به كاهش تعداد بوته در هرمترمربع و عدم يكنواختي در سطخ مزرعه گردد.
تاريخ كاشت: وقتي گرما و رطوبت خاك به اندازه كافي تامين گردد بذر كلزا سريع جوانه مي زندو در سطح زمين ظاهر مي شود.در شرايط دير كاشت با سرد شدن خاك جوانه زني بذر و سبز شدن آن به كندي صورت مي گيرد و احتمال خسارت علف هاي هرز،بيماري ها و آفات افزايش مي يابد.
مقدار بذر:با توجه به ريزي ودرشتي اندازه دانه اي كلزا ،زمان كاشت و شرايط بستر بذرو عوامل ديگر مقدار بذر لازم جهت كاشت يك هكتار زمين متغير است ومقداربين 5تا8كيلو بذر در هكتار دركشت كلزا مورد استفاده قرار مي گيرد.
عمق كاشت:محل قرار دادن بذر در عمق مناسب خاك به اندازه بذر، بافت خاك، شدت سله بندي و خسارت گنجشگ بستگي دارد . در خاك هاي سبك و خشك بذر را درعمق پائين تر مي گذارندو عمق كاشت بذر كلزا 2تا5سانتي متر مي باشد.
كوددهي: اگر در زمان كاشت، بذر در نزديك ويا در تماس با كود در خاك خشك قرار گيرد منجر به دير جوانه زني يا سبز شدن بذر كلزا مي شود يا باعث ازبين رفتن بذر و يا گياهچه مي گردد.
بيماري هاي بذر زاد يا خاك زاد: تعدادي از بيماري هاي گياهي موجب پوسيدگي بذر و مرگ گياهچه مي شوند و براي جلوگيري از خسارت اين نوع بيماري ها، بذور كلزا را با سموم قارچكش مناسب ضد غفوني مي كنند.‏
خسارت كك:
اين سوسك كوچك برگخوار ازبرگهاي تازه سبز شدن بوته هاي كلزا تغذيه مي كند و خسارت شديد اين آفت مي تواندموجب تنك شدن مزرعه كلزاگردد و آفات ديگري نيز وجود دارد كه باعث كاهش تعداد بوته هاي كلزا در سطح مزرعه مي شوند.