بخشی از مقاله
مقایسه برخی از پارامترهاي زیستی تریپس پیاز روي شش رقم کلزا در شرایط گلخانه اي
چکیده
تریپس پیاز، Thrips tabaci Lind.، آفت محصول کلزا، Brassica napus L. ، در منطقه اردبیل است. در این تحقیق برخی از پارامترهاي زیستی تریپس پیاز روي شش رقم کلزا به نامهاي Talayh، Zarfam، RGS003، Opera، Option500 و Hyola401 مطالعه شد. این آزمایش ها در یک گلخانه در شرایط دمایی 25±2 درجهي سانتیگراد، رطوبت نسبی 55±5 درصد و دوره ي نوري طبیعی انجام شدند. طولانیترین طول دوره ي نشوونماي مراحل نابالغ تریپس پیاز (از تخم تا حشره کامل) روي رقم 15/6) RGS003 روز) مشاهده شد، ولی طول این دوره روي رقمهاي Opera و Hyola401 در مقایسه با RGS003 اختلاف معنیداري نداشت. طول عمر حشرات کامل ماده تریپس روي رقم RGS003 در مقایسه با سایر رقمهاي مورد مطالعه به طور معنیداري کوتاهتر بود. نرخ نشوونماي کند T. tabaci روي رقم RGS003 باعث کاهش رشد جمعیت تریپس و کاهش خسارت این آفت در نسلهاي بعدي خواهد شد. همچنین، طولانی شدن نشوونماي مراحل نابالغ تریپس روي این رقم ممکن است در معرض قرارگیري مراحل نابالغ تریپس نسبت به عوامل بیوکنترل را به طور غیر مستقیم افزایش دهد. بنابراین رقم RGS003 میتواند در برنامههاي مدیریت تلفیقی تریپس در مزارع کلزا استفاده شود.
کلمات کلیدي: پارامترهاي چرخه زندگی، تریپس پیاز، رقمهاي کلزا
مقدمه
کلزا با نام علمی.Brassica napus L جزو مهمترین گیاهان روغنی است. در ایران بیشترین سطح زیر کشت کلزا بهترتیب به استانهاي مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزي، اردبیل و کرمانشاه تعلق دارد. در استان اردبیل سطح زیر کشت و عملکرد کلزا بهترتیب 4832 هکتار و 2419/99 کیلوگرم در هر هکتار گزارش شده است (بینام، .(1387 کلزا به علت دارا بودن صفات مثبت زراعی نظیر مقاومت به سرما، کمآبی، تحمل شوري، ارزش تناوبی بالا، دارا بودن ژنوتیپهاي بهاره و پاییزه، هزینهي کمتر تولید و عملکرد بیشتر روغن در واحد سطح نسبت به دیگر دانههاي روغنی مورد کشت در کشور برتري دارد و اکثر استانهاي کشور براي کاشت آن مناسب میباشند (آلیاري و همکاران، .(1379 تریپس پیاز، Thrips tabaci Lind.، در مزارع کلزا در منطقه اردبیل خسارت میزند. به دلیل پتانسیل بالاي تریپس پیاز در ایجاد خسارت روي گیاهان مختلف از جمله کلزا و نیز امکان بروز مقاومت به آفت- کشها و از بین رفتن دشمنان طبیعی، استفاده از راهکارهاي کنترل سازگار با محیط زیست مثل استفاده از رقم- هاي مقاوم ضروري میباشد. یکی از روشهاي ارزیابی مقاومت رقمهاي مختلف گیاهی به آفات مقایسه پارامترهاي زیستی آفت روي رقمهاي مختلف گیاهی است .(Dent , 2000) لذا هدف این تحقیق مقایسه برخی از پارامترهاي زیستی تریپس پیاز روي شش رقم کلزا تحت شرایط گلخانه اي بهمنظور شناسایی مقاومت نسبی ارقام براي استفاده در برنامههاي مدیریت تلفیقی این آفت میباشد.
مواد و روشها
بذور ارقام مورد آزمایش به نامهاي Talayh، Zarfam، RGS003، Opera، Option500 و Hyola401 از موسسهي اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج تهیه شدند. بذور ارقام مورد نظر در گلدانهاي پلاستیکی با قطر دهانهي 22 سانتیمتر در شرایط دمایی 25±2 درجهي سانتیگراد، رطوبت نسبی 55±5 درصد و دوره ي نوري طبیعی (در حدود 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی) در مخلوطی از خاك، ماسه، کود دامی به نسبت (1:1:2) کاشته شدند. پس از رشد گیاهان فقط سه بوتهي کلزا در هر گلدان نگه داشته شد و بقیهي بوته- هاي روییده حذف شدند. آبیاري گلدانها بهطور روزانه انجام شد. گیاهان روییده در گلدانها، در مرحلهي شش برگی براي انجام آزمایشها مورد استفاده قرار گرفتند.Thrips tabaci در تابستان سال 1388 از گلخانه پرورشی خیار واقع در استان اردبیل جمعآوري و بر اساس ویژگیهاي ریختشناسی با استفاده از کلید شناسایی Mound and Kibby (1998) شناسایی گردید. تریپس پیاز روي غلاف لوبیاي سبز داخل ظروف پلاستیکی حاوي تکههایی از حوله کاغذي به عنوان پناهگاه براي شفیرههاي تریپس در کف ظرف با استفاده از روش Espinosa et al. (2005) پرورش داده شد. طول دوره مراحل مختلف زیستی تریپس پیاز روي شش رقم کلزا در شرایط دمایی 25±2 درجهي سانتیگراد، رطوبت نسبی 55±5 درصد و دوره ي نوري طبیعی با استفاده از قفسهاي برگی (به قطر 8 سانتیمتر و عمق 1/5 سانتیمتر) مطالعه شد. این قفسها روي برگ چهارم از انتهاي گیاه از هر رقم کاشته شده در گلدان بسته شدند. سپس داخل هر قفس یک عدد تریپس ماده یکروزه رهاسازي شد؛ چرا که تولیدمثل تریپس پیاز در شرایط آزمایشگاهی به صورت بکرزایی انجام میشود (فکرت و همکاران، .(1388 پس از گذشت 24 ساعت مادهها از داخل قفس حذف شدند. بررسی روزانه قفسها تا زمان ظهور حشرات کامل جدید براي تعیین طول دوره نشوونماي مراحل لاروي، پیششفیره و شفیره انجام شد. پس از ظهور حشرات کامل، یک فرد ماده تازه ظاهر شده در هر قفس باقی گذاشته شد و بررسیها تا زمان مرگ حشره کامل ماده ادامه یافت. هر قفس به عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد و براي هر رقم این آزمایشات، در 24 تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد.
دادههاي مربوط به چرخه زندگی تریپس پیاز روي شش رقم کلزا در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از نرمافزار
SAS تجزیه واریانس شدند. اختلافات بین میانگین دادهها روي شش رقم کلزا با استفاده از آزمون توکی نرم-افزار SAS مقایسه شدند .(SAS , 1999)
نتایج و بحث
طول دوره نشوونماي جنینی، مجموع طول دوره مراحل لاروي سن اول و دوم، طول دوره مراحل نابالغ (از تخم تا حشره کامل) و طول عمر حشرات کامل ماده تریپس پیاز پرورش یافته روي شش رقم کلزا تحت شرایط گلخانه اي اختلاف معنیداري را نشان دادند. درصورتیکه مجموع طول دوره مراحل پیششفیره و شفیرگی در بین رقمهاي مورد مطالعه اختلاف معنیداري را نشان نداد. طول دوره ي نشوونماي جنینی روي رقمهاي RGS003، Opera و Zarfam به طورمعنیداري بیشتر از رقم Talayh بود؛ در صورتیکه طول دوره نشوونماي جنینی روي رقمهاي Option500 و Hyola401 در مقایسه با رقم Talayh اختلاف معنیداري نداشت. مجموع طول دوره مراحل لاروي سن اول و دوم با تغذیه از رقمهاي Hyola401، Opera و RGS003 در مقایسه با رقمهاي Zarfam و
بهطور معنیداري طولانیتر بود. کوتاهترین طول این دوره به طور معنیداري روي رقم Talayh مشاهده گردید. طول دوره ي نشوونماي مراحل نابالغ تریپس پیاز روي رقمهاي RGS003، Opera وHyola401 به طور معنیداري طولانیتر از رقمهاي Zarfam و Option500 بود. همچنین کوتاهترین طول این دوره به طور
