مقاله در مورد ایمنی ساختمان

بخشی از مقاله

ایمنی ساختمان

اصول ساختمانهای صنعتی:
برای طراحی ساختمانهای صنعتی آگاهی و آشنایی دقیق ازعملیات کارخانه ای که درآن احداث خواهد شد از شروط اساسی طراحی ساختمان آن است :
سطوح مورد نیاز فضاهای یک ساختمان صنعتی براساس فضای مورد احتیاج:
* ماشین آلات
* تولید سالانه
* تعدادکارگران و کارمندان شاغل
* انبارهای مورد نیاز

* رستوران
* آشپزخانه
* تأسیسات جنبی کارخانه و سریسهای مورد نیاز ( توالتها- دوشها- آسانسور- پله و...) و نهایتاً فضای سرکولاسیون مناسب با توجه به عملکرد کارخانه ، تعیین میگردد.
احتیاجات ویژه ای که در رابطه با ساختمانهای صنعتی از نظر بهداشت و سلامتی و رفاه کارگران و کارمندان آن مطرح میگردد، عبارتند از:
- حداکثر رطوبت مصنوعی
- سطوح روشنایی مورد نیاز
- تهویه مناسب
- دوشها و سرویسها

- مجزا سازی بخش ماشین آلات
- خروجیهای فرار در مواقع آتش سوزی
- در نظز گرفتن حداقل فضای مورد نیاز افراد( معمولاً 11 متر مربع برای هر نفر)
- گرم سازی و خنک سازی هوای کارخانه
- تهیه آب آشامیدنی مورد نیاز
- حفاظت از تصادفات
- تأسیسات آتش نشانی
- بخش کمکهای اولیه
در طرح بندی بخشهای مختلف و عرض مسیرهای گذرگاهها با توجه به نوع ماشین آلات وفضای کار سیرکولاسیون مناسبی راباید درنظرداشت. فضاهای انبار – وسایل حمل و نقل و ماهیت کارخانه مشخص کننده تعداد طبقات آن میباشد و با توجه به این موارد ساختمان را یک طبقه – دو طبقه و يا بصورت ساختمان آشیانه ای احداث می نمایند ارتفاع بخشهای مختلف یک کارخانه با توجه به فونکسیون آن تعیین میگردد . در صورتیکه طراحی یک ساختمان صنعتی بطور صحیح و دقیق انجام شود. باعث ایجاد شرایط کاری مناسب و درنتیجه کارآیی بهتر و افزایش تولیدات کارخانه خواهد بود.
بطور معمول برای استفاده بهتر از نورآفتاب سیستم طراحی ساختمانهای صنعتی باید بصورتی باشد که طول آنها( جهت نورگیرها) به سمت شمال وجنوب قرارداده شود و درحقیقت بتواند از نور شمال وجنوب که مناسبتر است بهره گیرد، جهت توسعه درساختمانهای صنعتی را نیزهمواره بایستی در نظر گرفت.
درمورد پنجره های ساختمان های صنعتی باید سعی شود که نورمورد نیاز رابداخل ساختمان هدایت نماید. پنجره های فلزی با شیشه های شفاف سیم داد

ارحجتر می باشند. ابعاد شیشه های پنجره ها در صنایع سنگین 20% متر مربع و در کارخانه های ساکت وکم سرو صدا 60% الی 80% مترمربع در نظر گرفته میشوند . بایستی سعی شود ⅓ سطح پنجره ها برای تهویه باز باشند.

2- مقررات حفاظتی و ایمنی ساختمان کارگاهها:
الف- عوامل اطمینان:
کلیه ساختمانهای دائمی و موقتی و مؤسساتی که مشمول مقررات قانون کارمي باشند باید از نقطه نظر ساختمانی واجد استحکام کامل بوده و در محاسبه پایه و سقف و کفها رعایت نکات زیربشود:

1- تحمل فشار ناشی از حداکثر بارها و اشیاء ثابت و متحرک.
2- تحمل فشار ناشی از ریزش برف – باران- یخبندان – باد و طوفان.
3- تحمل فشار ناشی از بارهای معلق.
4- اتاقها ومحل کار دائم باید لاقل 3 مترازکف تا ازسقف ارتفاع داشته و فضای آن باید برای حداکثر اشخاص که درآن محل کار میکنند برای هر نفر12 متر مکعب کمتر نباشد.
ب- کف سازی:
- کف اطاقها و قسمتهائیکه محل عبور کارگران بوده ویا برای حمل و نقل مواد تخصیص داده شده بایستی صاف وهمواربوده وعاری ازحفره و سوراخ – برآمدگی ناشی از پوشش بی تناسب مجاری- میخ وپیچ و مهره و لوله – دریچه یا برآمدگی و برجستگی و هرگونه موانعی باشد که ممکن است موجب گیر کردن و یا لغزیدن اشخاص گردد.
- کف اطاقها و راهروها وپیاده روها نباید در شرایط عادی هیچگونه لغزندگی داشته باشد.
- محلهای رفت وآمد ، حمل و نقل مواد و همچنین جهت حرکت اصلی با علامت گذاری توسط رنگ مشخص روی زمین معلوم و روشن باشد.
- کف کارگها بایستی قابل شستشو بوده و درمواردی که نوع کار موجب ریخته شدن آب در کف گردد بایستی شیب کافی داشته باشد که آبها را بسمت مجاری فاضل آب هدایت نمائید.
ج- پلکانها:
1- کلیه پلکانها- سکوها- و پاگردها باید استحکام کافی داشته باشد و تحمل فشارو سنگینی بارهای عادی را داشته باشد.

2- پلکانها و سکوهایی که ازمصالح مشبک ساخته شده اند ابعاد چشمه های آن نباید از 25 میلیمتر تجاوز نماید تا اشیاء متفرقه امکان سقوط از آنرا نداشته باشند.
3- طول پلکانها با استثنای سرویس یا امدادی نباید در هیچ مورد از90 سانتيمتر کمتر باشد.
4- اختلاف سطح بین دو پاگرد نباید هیچگاه از70/3 متر تجاوز کند.
5- غیرازپلکانهای سرویس یا امدادی عرض هر پایه بدون محاسبه حا

شیه یا برآمدگی آن نباید از 33 سانتیمترکمتر باشد و ارتفاع پله بین14 تا 29 سانتیمتر خواهد بود.
6- کلیه پلکانها بایستی از طرف پرتگاه بوسیله نرده های مخصوص پلکان حفاظت شوند.
3 - آیین نامه ومقررات حفاظتی ساختمان کارگاهها :
16003 ماده 3 : اتاقها و محل دائم باید لااقل 3 متر از کف تا سقف ارتفاع داشته و فضای آن برای حداکثر اشخاصی که درآن محل کار میکنند برای هر نفر 12 متر مکعب کمتر نباشد.
تبصره 1 : درمحاسبه متر مکعب فضا، حجم اشغال شده بابت اثاثیه ماشین الات ومواد ولوازم چیزی کسر نمی گردد.
تبصره 2: درساختمانهائیکه ارتفاع هر طبقه ازفضای کار از 4 متر متجاوز باشد برای محاسبه حجم لازم فقط تا ارتفاع 4مترمنظور ومحاسبه میگردد.
16004: در فضای کارگاه نصب ماشین آلات و يا قراردادن اشیاء و محصولات نباید مزاحمتی برای عبور و مرور یا کارگران ایجاد نماید.
16007 ماده 7: کف اتاقها و راهروها و پیاده روها نباید در شرایط عادی هیچگونه لغزندگی داشته و یا ازمصالحی ساخته و یا از موادی اندود شده باشند که در نتیجه رفت و آمد ایجاد ناراحتی و گردو خاک و سائیدگی و درنتیجه لغزندگی ایجاد شود.
16009 ماده9: کف کارگاهها بایستی قابل شستشو بوده ودر مواردی که نوع کار موجب ریخته شدن آب در کف گردد بایستی شیب مناسب داشته باشد که آبها را بسمت مجاری فاضلاب هدایت نماید.
16028 ماده28: عرض پلکانها به استثنای پلکانهای سرویس يا امدادی نباید در هیچ مورد از 90 سانتیمتر کمتر باشد.
16130 ماده 130: برای کارگرانی که درخارج از سالنها و درمحوطه کارخانه و اطراف ساختمانها ( در فضای آزاد) مشغول کار هستند می بایستی حفاظ و سایبان پیش بینی شود.
16131 ماده131: قسمتهای روباز و اطراف کارخاه که عنوان حیاط دارد باید همیشه طوری ساخته شود که آب درکف آن نماند وگل نشود و همیشه اوقات نظیف وتمیز باشد تارفت و آمد به ساختمانهای کارخانه وحمل ونقل مواد وتجهیزات مختلف آنها بسهولت صورت گیرد.
16133 ماده 133: چنانچه در صحن کارخانه گودال مانند: چاله ، حفره وچاه و نهر وجود داشته باشد بایدروی دهانه آنها با وسایل محکم و اطمینان بخش مستود گردد یا اطراف آنها نرده محکمی نصب شود.
16165 ماده165: حداقل عرض گذرهای بین ماشین آلات تأسیسات و یا انبوه مواد درکارگاهها 60 سانتیمتر است.
چکلیست مربوط به ایمنی ساختمان
آیا برای هر کارگرحداقل 12 متر مکعب فضا درنظر گرفته شده است؟
آیا دیواره ها وکف و سقف طوری طراحی شده که از رطوبت وگرما و سرما جلوگیری کند؟
آیا کف کارگاه هموارو بدون حفره است؟
آیا کف کارگاه طوری طراحی شده که قابل شستشو باشد؟

آیا کف کارگاه موجب لغزیدن کارگران می شود؟
آیا محل هایی را که دارای دریچه هایی درکف است بوسیله در پوششهای پوشیده شده است که کارگربه داخل آن سقوط نکند؟
آیا دستگیره پوشش دهانه ها به سمت بیرون قرار ندارد؟
آیا در اطراف دهانه ها نرده كه ارتفاع ان 90 سانتيمتر است قرار دارد ؟
آیا حداقل عرض پلکان عمومی 120 است؟

آیا در سقف کارگاه حداقل ارتفاع 3 رعایت شده است؟
آیا در کارگاه ها به اندازه کافی در و پنجره برای ورود نور وجود دارد؟
آیا در اطراف پلکانهایی که بیش از 4 پله دارند در طرف باز آن نرده محکم نصب شده است؟
آیا درهای خروج اضطراری برای مواقع خطر در نظر گرفته شده است؟
آیا از علائم و راهنما در محیط کارگاه برای جلوگیری از خطر استفاده شده است؟
میزگرد «بررسی راهکارهای عملی کاهش مخاطرات ناشی از زمین‌لرزه در کشور» با حضور کارشناسان «جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران» در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) برگزار شد.
«جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران» که از حدود یک سال پیش به همت شش نفر از کارشناسان ارشد سازه، مهندسی زلزله و مدیریت بحران تشکیل شده به عنوان یک تشکل غیر دولتی در راستای بررسی علمی مخاطرات و بحرانهای زلزله در کشور و ارائه راهکارهای کاهش این مخاطرات به مردم و مسئولان فعالیت دارد.
در این میزگرد، ابتدا مهندس مهدی وجودی، دبیر جمعیت کاهش خطرات ناشی از زلزله ایران با تاکید بر ضرورت افزایش آگاهی مردم در زمینه وضعیت ایمنی ساختمانهای موجود و آموزش راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری آنها در برابر زلزله خاطر نشان کرد: متاسفانه دیدگاه‌ غلطی در زمینه زلزله وجود دارد که براساس آن دولت را مسئول تمامی خرابی‌های و آسیب‌ها می‌دانند در حالی که تا زمانی که مردم از خودشان وارد عمل نشوند هیچ قدمی در مقاوم‌سازی میسر نمی‌شود. دولت هیچگاه نمی‌تواند همه روستاها را پوشش دهد و این بار باید بر روی دوش مردم هم گذارده شود.
وی افزود: براساس نقشه خطرپذیری لرزه‌یی جهان، ایران نسبت به کل کشورهای جهان از آسیب‌پذیری بالایی در برابر زلزله برخوردار است لذا توجه به مخاطرات زلزله صرفا نباید به تهران منحصر شود و بیش از هرچیز باید مناطق روستایی را که آسیب‌پذیری بیشتری دارند مورد توجه قرار داد.
وجودی خاطرنشان کرد: یکی از مناطق زلزله‌خیز کشور که کمتر به آن توجه شده، شهر تبریز است که در طول تاریخ مکتوب خود 12 بار با خاک یکسان شده است و دوره بازگ

شت 250 ساله زمین‌لرزه‌های آن به زودی فرامی‌رسد.
تا زمانی که مردم نخواهند در یک خانه ناامن زندگی کنند هیچ کس نمی‌تواند آنها را وادار کند، موثرترین راه برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر زلزله را آموزش مردم به ویژه روستاییان و آگاه کردن آنها از آسیب‌پذیری بالای ساختمانهای محل سکونتشان عنوان و خاطرنشان کرد: بر این اساس اولویت برنامه‌های آمادگی در برابر زلزله را باید به مطالعه روشهای موثر آموزشی

برای افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه اعم از مردم و مسئولان قرار داد.
با ده‌ها برابر اعتبارات کنونی مقاوم‌سازی، امکان بهسازی لرزه‌یی کمتر از 5 درصد ساختمانهای تهران نیز فراهم نمی‌شود
به گزارش ایسنا، مهندس جلیلی، کارشناس ارشد سازه و از دیگر اعضای موسس جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران نیز در ادامه به بحث مقاوم سازی ساختمانها پرداخت و گفت: کاهش خسارات ناشی از زلزله در ساختمانها از سه جنبه قابل بررسی است؛ یکی توجه به مساله ایمنی در ساختمانهای در حال احداث است که با اینکه در شرایط کنونی امری بدیهی و اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌شود ولی کاستی‌ها و نواقص شدیدی در این زمینه وجود داشته و در عمل فاصله زیادی با استانداردهای جهانی داریم.

مساله بعدی بهسازی لرزه‌یی (مقاوم‌سازی) ساختمانهای موجودست که در سالهای اخیر در دستور کار دولت قرار گرفته و سالانه میلیاردها تومان به اجرای این قبیل طرح‌ها براساس دستورالعمل ‌مقاوم سازی ساختمان‌های موجود که توسط پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه شده تخصیص داده می‌شود.
مهندس جلیلی خاطرنشان کرد: مساله‌ای که در این زمینه وجود دارد این ‌است که اگر حتی ده‌ها برابر مبالغ تخصیصی کنونی در بهسازی لرزه‌یی ساختمانهای موجود هزینه شود، حتی کمتر از 5 درصد ساختمانهای کنونی تهران را نیز نمی‌توان مقاوم‌سازی کرد؛ البته در این مورد می‌توان اولویتهایی را در نظر گرفت و ساختمانهایی را مشمول این طرح‌ها کرد که پس از زلزله بیشترین کارایی را در مرحله امدادرسانی و مدیریت بحران داشته باشند که متاسفانه به نظر می‌رسد در انتخاب ساختمانها چندان به این مهم توجه نمی‌شود.
مانورهای زلزله به شیوه کنونی کمکی به آمادگی در برابر زلزله نمی‌کند
به گزارش ایسنا، وی تصریح کرد: بدین ترتیب سالانه میلیاردها تومان صرف طرحهایی می‌شود که نه تنها اجرای آنها به سالیان سال زمان نیاز دارد، بلکه در عمل نیز کمک چندانی به جلوگیری از خسارات زلزله نمی‌کند و حداکثر در مدیریت پس از وقوع زلزله موثر است، پس در این شرایط شاید بهتر باشد به جای صرف هزینه‌های کلان در این قبیل طرح‌ها از روش‌های موثرتر و نتیجه‌بخش‌تر نظیر آموزش همگانی استفاده کرد.
جلیلی در عین حال با انتقاد از برخی شیوه‌های آموزشی کنونی در این زمینه گفت: شرط موفقیت برنامه‌های آموزشی این است که به جای استفاده از شیوه‌هایی نظیر ارسال جزواتی حاوی انواع اطلاعات مربوط به کمک‌های اولیه و مواجهه با سوانح مختلف یا اجرای مانورهای بی‌هدف و نمایشی در مدارس که به جای بازسازی شرایط واقعی زلزله تنها با نواختن زنگ انجام شده و بیشتر مانور فرار است تا مواجهه با زلزله، از شیوه‌های علمی و منطبق با شرایط خاص کشور استفاده شود. در این راستا، جمعیت کاهش خطرات زلزله مدلی را برای مدیریت بحران زلزله با توجه به وضعیت خاص کشور و تهران تهیه کرده که به زودی جهت استفاده در مدیریت بحران در اختیار مراکز ذی‌ربط قرار می‌گیرد.

ساخت اتاق امن موثرترین راهکار ایمن‌سازی روستاییان در برابر زلزله
در شرایط موجود که اجرای طرح‌های مقاوم‌سازی ساختمانهای موجود حتی در شهرهای بزرگ کشور عملی نیست شاید موثرترین و عملی‌ترین راه برای حفظ جان روستاییان که ساختمانهای آنها در برابر زلزله بسیار آسیب‌پذیرست، تخصیص وامهای دولتی برای ساخت یک اتاق امن
ساخت این اتاق امن که با حداقل هزینه برای روستاییان قابل انجام خواهد بود با ساختار فرهنگی ‌اجتماعی روستاهای کشور تناسب داشته و بافت روستاها را هم تغییر نمی‌دهد؛ با وجود این اتاقها روستاییان می‌توانند حداقل شبها در مکانی امن استراحت کنند و پس از زلزله نیز محلی برای زندگی داشته باشند.
جمعیت کاهش خطرات زلزله در این زمینه طرحی را برای ساخت اتاقهای امن با حداقل هزینه و حداکثر ایمنی طراحی کرده است.
پیدا کردن جوشکار آموزش دیده در شهر دشوارتر از پیدا کردن دکتر عمران است
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره علت عدم رعایت موازین فنی و اصول ایمنی در ساخت‌و‌سازهای جدید گفت: یکی از مهمترین علل این مساله نبود کارگران آموزش‌دیده است. در شرایطی که 70 تا 80 درصد فعالان بخش ساخت و ساز، کارگران ساده‌ای هستند که حتی سواد خواندن و نوشتن را هم ندارند، پیدا کردن جوشکار، بتن‌ریز، آرماتوربند و سایر نیروهای تخصصی که بتوانند کارهای خود را به صورت استاندارد و اصولی انجام دهند بسیار دشوار است و معدود کارگران آموزش دیده و متخصصی نیز که وجود دارند در شرکت‌های بزرگ پیمانکاری کار می‌کنند و دسترسی به آنها برای مهندسان و پیمانکاران عادی امکان پذیر نیست.
این کارشناس ارشد سازه با بیان اینکه در شرایطی که بخش زیادی از ساختمانهای در حال احداث از نوع اسکلت فلزی است که ایمنی آنها بیش از هر چیز به کیفیت جوشکاریها بستگی دارد، تعداد جوشکاران حرفه‌یی قابل دسترسی بسیار کمتر از مهندسان دکتری عمران است اظهار داشت: در شرایطی که هیچ مرکزی برای آموزش حرفه‌ای کارگران بخش‌های مختلف ساختمان وجود ندارد با کارگرانی مواجه هستیم که علی‌رغم سال‌ها کار کردن با بتن، سیمان، و تیر آهن و ... هیچ شناخت علمی درباره این مصالح، نحوه نگهداری آنها و شرایط خاصی بکارگیری هر یک از انواع آنها ندارند. با این حال عموما اشکالات ساختمان را ناشی از ضعف مهندسان می‌دانند.
وابستگی مالی مهندسان به کارفرما مانع از ایفای نقش نظارتی آنها است
وی در عین حال با اشاره به مشکلات و محدودیتهایی که در شرایط کنونی به دلیل وابستگی مالی مهندسان ساختمان به کارفرما و عدم حمایت قانونی از آنها و نبود ضمانتهای اجرایی کافی برای دستورالعملهای آنها در اجرای مسئولیتهای نظارتی مهندسان وجود دارد، تصریح کرد: در این شرایط نمی‌توان گفت که مهندسان توانایی فنی ساخت ساختمانهای استاندارد را ندارند بلکه اساسا نقش چندانی در طرح‌های ساختمانی نداشته و در برابر پیمانکاران قدرت چندانی ندارند؛ البته این مساله به مفهوم نادیده گرفتن قصور برخی مهندسان نیست و گاهی اوقات مهند

سان نیز وظیفه خود را به خوبی نمی‌دهند و آن طور که باید در مقابل پیمانکار قاطعیت نشان نمی‌دهند.
وضعیت ایمنی برخی ساختمانهای جنوب تهران تفاوت چندانی با روستاها ندارد
به گزارش ایسنا، مهندس علیرضا سعیدی، یکی دیگر از اعضای هیات موسس ج

معیت کاهش خطرات زلزله نیز در ادامه این جلسه به یکی دیگر از ابعاد کاستی‌های موجود در نظام ساخت‌و‌ساز کشور اشاره کرد و اظهار داشت: یکی دیگر از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد وضعیت ساخت و سازها در مناطق نسبتا دورافتاده است که علاوه بر مشکل نبود کارگر ماهر و مشکلات نظارتی که در تمام شهرهای کشور وجود دارد مشکل نبود پول و مهندس را نیز باید اضافه کرد.