بخشی از مقاله
کاربرد HSE (بهداشت ،ايمني محيط زيست ) در تحليل ايمني کارگران ساختمان
چکيده
امروزه استفاده از اصول ايمني، سلامت و محيط زيست (HSE) در فعاليت هاي مختلف عمراني از جمله فعاليت هاي شهري کاربردهاي مهمي يافته است . ازجمله مسائل مهم ، ايمني کارگران ساختمان است . بر اين اساس هدف اين پژوهش ارزيابي بررسي سطح ايمني کارگران ساختماني در شهر تهران است . براي ارزيابي مذکور معيارهاي مورد نياز بر اساس يکي از معتبرترين استانداردهاي موجود در جهان يعني استانداردهاي کشور کانادا برگزيده شده است . سپس از روش نمونه برداري و پرسش نامه بهره برده شده است . بدين منظور چک ليستي تهيه و در اختيار کارگران ساختماني و پيمانکار ساختماني، در حال احداث قرار داده شده است . اين چک ليست ها حاوي ٣٥ سؤال مربوط به سطح ايمني در مراحل مختلف احداث ساختمان بود . پس از جمع آوري پاسخ ها و انجام تجزيه و تحليل ها مشخص شد که در ساختمان سازي هاي شهر تهران ضريب ايمني کارگران ساختمان بيش از٥٠% استاندارد هاي مورد نظر نيست .
کلمات کليدي
HSE (بهداشت و ايمني محيط زيست )، کارگران ساختماني، پيمانکاران .
مقدمه
کيفيت زندگي شهرها بعنوان يکي از عناصر اصلي توسعه شهري شناخته مي شود در نتيجـه ارزيـابي کيفيـت محـي زيست شهري امروزه اهميت بسيار زيادي در برنامه ريزي هاي توسـعه شـهري پيـدا کـرده اسـت . [١٠]. بـا افـزايش جمعيـت ، مشکلات ايمني بهداشتي جوامع شهري نيز افزايش مييابد، زيرا تراکم جمعيت ، زندگي ماشيني، نشانزدها و آلاينده هاي مختلف محيطي و تنش هاي حرفه اي از پيامدهاي افزايش بيرويه جمعيت شهرها محسوب ميشود که قادر است سلامت بشر و زيسـت کره را تهديد کند. بررسيهاي انجام شده در کشورهاي صنعتي دنيا حاکي از اين حقيقت است که سلامت اجتماعي، از يک سـو از افزايش جمعيت متأثر ميشود. [٩]. از سوي ديگر به مـوازات توسـعه صـنعت ، تغييـرات فنـاوري و شهرنشـيني در جوامـع امروزي مسائل و مشکلات زيست محيطي تشديد شده است که بسياري از مسائل محيط زيست شهري نتيجه مديريت ناکارآمد، برنامه ريزي ضعيف و فقدان سياست هاي منسجم است . [٢]. به همين دليل است که اقـدامات بـين المللـي ماننـد شـهر سـال و جوامع ايمن که از جمله اهداف اساسي سازمان هاي جهاني محسوب ميشوند نيز بر اهميت سالم سازي محيط زندگي آحاد بشـر بخصوص گروههاي آسيب پذير تأکيد دارند.
HSE (بهداشت و ايمني محيطزيست ) يعني شناسايي، ارزشيابي و کنترل عوامل زيان آور شامل عوامل فيزيکي،
شيميايي، ارگونوميک ، مکانيکي و بيولوژيک و برسي ايمني ماشين آلات ، ايمني حريق ، ايمني انبارها و لوازم حفاظت فردي است .
فرهنگ ايمني يک سازمان عبارت است از دست آورد ارزش ها، نگرش ها، ادراکات ، صلاحيت ها، و الگوهاي رفتاري
فردي و گروهي که تعهد سبک و مهارت مديريت سلامت و ايمني آن سازمان را تعيين مينمايد . [٣].
امروزه HSE کاربردهاي مختلفي پيدا کرده و در ضمينه هاي متنوعي استفاده مي شود. سلامت ، بهداشت و ايمني محيط زيست در حوزه هاي مختلف طراحي شهري راه پيدا کرده است . ايمني کارگران ساختمان از اهميت زيادي برخوردار است که در کشور ما به آن کمتر بها داده شده است . در زمينه کاربرد HSE در طراحي شهري پژوهش هاي اندکي انجام شده که از آن جمله ميتوان به بررسي نقش HSE در ايمني پارک هاي شهري تهران که توسط دانشکده محيط زيست ، دانشگاه تهران انجام گرفته شده اشاره کرد. [٦] . به اين دليل که در کشور ما پيمانکاران ساختماني ايمني کارگران ساختمان را کمتر از حد لزوم جدي مي گيرند در نتيجه در اين پژوهش به بررسي سطح ايمني کارگران ساختمان در شهر تهران پرداخته شده است .
مواد و روش ها
امروزه استفاده از اصول ايمني، سلامت و محيط زيست (HSE) در فعاليت ها ي مختلف عمراني ا زجمله فعاليت هاي شهري کاربردهاي مهمي يافته است . ا زجمله مسائل مهم ، ايمني کارگران ساختمان است . به اين دليل که در کشور ما پيمانکاران ساختماني ايمني کارگران ساختمان را کمتر از حد لزوم جدي مي گيرند در نتيجه در اين پژوهش به بررسي سطح ايمني کارگران ساختمان در شهر تهران پرداخته شده است . براي ارزيابي مذکور معيارهاي مورد نياز بر اساس استانداردهاي کشور کانادا برگزيده شده است . [٧] . سپس از روش نمونه برداري و پرسش نامه بهره برده شده است . بدين منظور چک ليستي تهيه و در اختيار کارگران ساختماني و پيمانکار ساختماني، در حال احداث قرار داده شده است .اين پرسش نامه حاوي ٣٥ سوال است که در زمينه ايمني تجهيزات ، بالابر، حفاري، وسايل برقي، جرثقيل ، نردبان ، سقوط ، آلودگي صوتي، محافظ ها و آموزش پرسنل طراحي شده است .
اين پرسش نامه براي ساختماني واقع در تهران ، خيابان ١٧ شهريور، خيابان حاجيان فر، پلاک ٢٢، توسط پيمانکار آن
پر شد. مسئله ي ايمني به دو حوزه تقسيم شده است : ١- طراحي ساختمان هاي امن ٢- حفظ ايمني کارگران ساختمان در زمينه ي طراحي ساختمان هاي امن ، اهميت حفاظت فيزيکي مطرح است ، اهميت حفاظت فيزيکي از ساختمان
ها، تأسيسات ، اموال و دارايي ها و ساکنين آن براي ساختمان هاي دولتي و خصوصي به شرح زير مي باشد:
- حفاظت فيزيکي موجب حفظ و بقاي نيروي انساني.
- حفاظت فيزيکي باعث حفظ تجهيزات ، اموال و دارايي ها، اسناد و مدارک و ... مي شود و به تبع باعث صرفه جويي اقتصادي مي گردد.
- حفاظت فيزيکي موجب حفظ و پايداري مراکز مهم ، حساس و حياتي کشور شده و باعث تداوم و ادامه بقا و خدمت رساني در دوره پس از تهديد مي گردد.
- اقدامات حفاظت فيزيکي و موفقيت آن در رفع آسيب و تهديد، باعث بوجود آمدن تأثيرات روحي مثبت و اطمينان خاطر ساکنين و بهره برداران مي شود.
- حفاظت فيزيکي موجب تحميل هزينه قابل توجهي به تهديدکنندگان مي گردد. که بايد هزينه هاي بيشتري را از جهت شناسايي، تخريب و انهدام بکند. [٥].
استانداردهايي براي تامين ايمني کارگران ساختمان در مراحل مختلف ساخت و ساز بوسيله ي مجامع بين المللي تهيه شده است که از آن جمله مي توان به استانداردهاي وضع شده توسط کشور کانادا اشاره کرد که ما با استناد به اين استانداردها سطح ايمني کارگران ساختمان را تعيين کرده ايم .
١- دستور العمل هاي ايمن سازي عمليات ساختماني
١-١ تجهيزات متحرک
اکثر پروژه هاي ساختمان سازي با کندن زمين و کارهاي زيرزميني شروع مي شوند. سايت مي تواند با بيل هاي
مکانيکي، لودرها، بولدوزرها و کاميون هاي حمل نخاله که همگي در مسيرهاي مختلف حرکت مي کنند شلوغ شود.
با اتخاذ تدابير ذيل کارگران را از برخورد با تجهيزات متحرک حفاظت کنيد:
- نياز به حرکت رو به عقب تجهيزات را به حداقل برسانيد. پروژه را طوري سازمان دهي کنيد که هنگام بارگيري کاميون ها، عمليات مراقبتي براي عبور و مرور لحاظ شود. ( مراقبت هايي نظير ايجاد موانع ، نرده هاي حفاظتي و ...). طي يک دوره ي ده ساله بيش از ٢٠ نفر جان خود را در اثر حرکت رو به عقب وسايل نقليه از دست داده اند.
- کارگران را از وجود نقاط کور راننده ي وسايل نقليه آگاه کنيد. نقاط کور راننده ، نقاطي هستند که حتي به کمک آينه ها راننده هيچ گونه ديدي به آن ندارد يا ديد او بسيار محدود است .
١-٢- وسايل حفاظت فردي ( PPE )
اين وسايل به منظور حفاظت از افراد در برابر خطر طراحي شده اند. اما در بهترين عملکرد نيز اين وسايل نمي توانند خطر را حذف کنند.
وسايل حفاظت فردي شامل کلاه ايمني، کفش و پوتين ايمني، ماسک تنفسي، نقاب و عينک حفاظتي، کمربند ايمني، طناب هاي ايمني، طناب هاي مهار، طناب هاي نجات ، دستکش ايمني، ساعد بند، چکمه و نيم چکمه ي لاستيکي و لباس ايمني مي شوند. [٤].
١-٢-١- حفاظت از پوست
در سال هاي اخير نگراني فزاينده اي در مورد خطرهاي سلامتي ناشي از تماس با تابش فرابنفش (UV) خورشيد به وجود آمده است . اين خطر در مورد کارگران ساختماني حالت ويژه اي دارد، چرا که کارگران اغلب در بيرون کار مي کنند.
١-٢-٢- حفاظت از پا
آسيب ديدگي مچ پا ٥٠ درصد آسيب ديدگي هاي پا را در کارهاي ساختماني ايالات اونتاريو تشکيل ميدهد. پوشيدن صحيح پوتين ايمني درجه ١ با گواهي نامه ي CSA که مطابق با الزامات مقررات ساختماني فعلي باشد، به حفاظت در برابر آسيب ديدگي مچ پا و ديگر آسيب ديدگي ها کمک مي کند. همه ي افراد حاضر در سايت ملزم به استفاده از کفش ايمني هستند.
پنجه ي فولادي اين کفش ها، پا را در برابر صدمات ناشي از افتادن اشيا حفاظت نموده و کفه ي فولادي آن از سوراخ شدن کفش و صدمه به پا جلوگيري کرده و ساق بلند آن از وارد آمدن ضربات به مچ و قوزک پا پيشگيري ميکند. (حسن بيگي , ١٣٨٨)
١-٢-٣- حفاظت از چشم
هفت گروه اصلي وسايل محافظ چشم عبارتند از: عينک ايمني دسته دار، عينک ايمني بنددار، ماسک کلاهي جوشکاري، ماسک دستي جوشکاري، سرپوش محافظ ، حفاظ صورت و ماسک تنفسي صورت . [١].
١-٢-٤-حفاظت شنوايي
يک شکل کنترل خطرهاي سروصدا از طريق استفاده از وسايل محافظ شنوايي (HPD) است . در مواردي که امکان کنترل مهندسي وجود ندارد يا چنين کنترل هايي در حال راه اندازي است ، بايد از وسايل محافظ شنوايي استفاده کرد. وسيله محافظ شنوايي در واقع مانعي است براي کاهش ميزان سر و صدايي که به گوش حساس داخلي مي رسد. در هنگام انتخاب وسيله محافظ شنوايي، مواردي همچون اندازه ، راحتي و ميزان کاهش صوت مهم است .
وسايل محافظ مورد استفاده ي معمول شنوايي عبارتند از: گوش گير يا گوشي. گوش گير با مسدود ساختن مجراي گوش ، سروصدا را کاهش مي دهد. گوشي محافظ با پوشاندن بخش خارجي گوش ، انسداد صوتي ايجاد مي کند. [١].
١-٢-٥- طناب هاي نجات
طناب نجات ، طنابي از جنس فيبر مصنوعي با سيم فولادي وصل شده به نقطه ي مستقلي از محل مهار است . طناب
نجات معمولاً در اتصال با وسيله ي متوقف کننده ي افتادن استفاده مي شود.
١-٢-٦- طناب نجات عمودي
طناب هاي نجات قائم بايد الزامات مشخص شده در نسخه ي جديد CAN.CSA Z٢٥٩٢ را از نظر کارآيي، دوام ، مقاومت ضربه اي و کشساني برآورده سازند يا از خصوصيات بهتري برخودار باشند.
طناب هاي نجات را بايد بيشتر از هر بار استفاده از نظر آسيب هايي همچون فرسايش و سايش بازديد کرد. در زمان استفاده از اين طناب ها بايد از آن ها در برابر آسيب ديدگي حفاظت کرد.
