بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
بهره برداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
اسلاید 3 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
بهطور معمول مقدار اسانس طی مراحل رویشی به سمت گلدهی، سیر صعودی دارد و حداکثر میزان تولید اسانس در اوایل گلدهی بهدست میآید و در اواسط تا اواخر گلدهی مقدار آن بهتدریج کاهش پیدا میکند.
پایین بودن مقدار اسانس در قبل از گلدهی شاید بهدلیل فعال بودن فرآیندهای رشد و نمو گیاه است. در این دوره، فعالیتهای متابولیسمی گیاه در اوج خود بوده و فتوسنتز در حداکثر میزان خود در حال انجام است و تشکیل متابولیتهای اولیه (مانند متابولیتهای فتوسنتزی) بسیار بیشتر از سایر فرآوردهها نظیر فرآوردههای ثانوی است.
با کاهش رشد در نزدیک گلدهی، تشکیل متابولیتهای فتوسنتزی با متابولیتهای ثانویه معاوضه میشود و پس از گلدهی با تشکیل و پر شدن دانهها، مجددا نیاز به مواد فتوسنتزی بیشتر شده و میزان این مواد ثانویه کاهش مییابد. این تغییرات همچنین تا حد زیادی در ارتباط با شیمی دفاع گیاه از حساسترین بافتهای خود (بخش زایشی) در ارتباط است.
نوسان متابولیتهای ثانویه در طول دوره رشد
اثر محیط بر گیاهان دارویی
اسلاید 4 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
البته از آنجاییکه رشد و نمو بهطور کامل متاثر از شرایط آب و هوایی است، اگر شرایط محیط اقتضا کند، منحنی فرآیندهای رشدی و تولید اسانس تغییر خواهد کرد. باید توجه داشت که این قانون همواره ثابتی نیست. چنانکه در گونههای مختلف مریم گلی دیده شده که مقدار اسانس بهدست آمده از گیاهان بدون گل در تابستان، بهطور قابل توجهی بالاتر از مقدار آن در گیاهان گلدار است. همچنین نوع اسانسهای بهدست آمده نیز بین این گیاهان متفاوت بوده است. در گیاهان رازیانه و ریحان نیز رابطه عکسی بین عملکرد برگ و درصد اسانس گزارش شده است.
نوسان متابولیتهای ثانویه در طول دوره رشد
اثر محیط بر گیاهان دارویی
جمع بندی
راهبرد حیات تمامی گونههای گیاهی، نظامی از ویژگیهای انعطاف پذیری است که بهصورت هم تکاملی بههم پیوستهاند و ضامن زیستن گیاهان در شرایط محیطی خاص و اشغال موقعیتی در جوامع زیستی هستند.
اسلاید 5 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
تولید متابولیتهای ثانویه گیاهی بهوسیله برخی گیاهان در شرایط محیطی خاص در بطن چنین مفهومی قرار میگیرد و نوعی راهبرد برای افزایش شانس بقای گیاه در برهمکنشهای پیچیده بین گیاه و مجموعه عوامل زنده و غیرزنده محیط اطراف بهشمار میآید. جالب توجه است که برخی از این متابولیتهای ثانویه که به گیاهان قدرت سازگاری به محیط را میبخشند یا آنان را در برابر تنشهای زنده و غیرزنده حفاظت میکنند، ارزش تغذیهای، آنتی اکسیدانی و دارویی گیاهان برای مصارف اسانس را افزایش میدهند. با وجود این، اگرچه استفاده از گیاهان دارویی دارای قدمت بسیاری در طول تاریخ بشریت بوده و این گیاهان بهعنوان جایگزینهایی برای مواد دارویی مصنوعی مورد توجه زیادی قرار گرفتهاند، هنوز کمبود زیادی در دانش بنیادی فیزیولوژی و بیوشیمی این گیاهان وجود دارد. به جز چند استثنا، ویژگیهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و ژنتیکی بسیاری ازگیاهان دارویی که بهطور گسترده استفاده میشوند، بسیار کمتر از گیاهان مورد تغذیه بشر یا سیستمهای مدل گیاهی همچون گونه (Arabidopsis sp.) مورد توجه قرار گرفتهاند.
جمع بندی
اثر محیط بر گیاهان دارویی
اسلاید 6 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
اگرچه شاید برخی مواد شیمیایی فعال در این گیاهان شناسایی شده باشند، مسیرهای بیوسنتز آنها و عوامل (زیستی و غیرزیستی) تنظیمکننده تولید بیوشیمیایی آنها در بسیاری از موارد نامشخص است.
در حال حاضر نگرانی عمدهای در مورد استفاده از داروهای گیاهی از جنبه حفظ کیفیت ثایت دارویی در داروهای گیاهی وجود دارد. درحالیکه تمرکزها بر کنترل کیفیت در عملیات فرآوری گیاهان دارویی در کارخانهها معطوف شده است، نوسان در محتوای مواد دارویی گیاهی، بهدلیل اثرات محیطی بر متابولیسم ثانویه گیاه در مواد گیاهی نیز شاید عامل مهمی در تعیین کیفیت مواد گیاهی وارد شده به فرآیند تولید داروهای گیاهی باشد. بنابراین در شرایط زراعی، استانداردسازی شرایط رشد برای تولید بهینه مواد شیمیایی دارویی گیاهی توسط یک گیاه دارویی اهمیت خاصی دارد. استفاده از رهیافتهای مولکولی و بیوتکنولوژی برای گیاهان دارویی نیز کاربردهای فراوانی داشته و امید بخش است.
جمع بندی
اثر محیط بر گیاهان دارویی
اسلاید 7 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
بسته بندی: در زمینه تقاضای جهانی چنانکه نتایج تحقیقات نشان میدهد بهدلیل عدم توجه در بخش بستهبندی، صادرات این گیاهان در ایران فقط بهصورت فلهای با سود بسیار اندک انجام میشود و در کشورهای دیگر بستهبندی و با نام همان کشور برای مثال کشور امارات، با قیمت بالاتری به بازارهای جهانی عرضه میشود. این درحالی است که بهدلیل صادرات بیرویه بهروشی غلط و خارج از استانداردهای لازم، کشور ایران خود، مجبور است برخی از گیاهان را بهصورتی بسیار نامطلوب از کشورهای دیگر مانند پاکستان بهصورت فلهای، غیر بهداشتی و غیراستاندارد وارد کند و در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد که این وضعیت بسیار جای تامل دارد و بهطور اساسی باید بررسی شود.
امروزه بهدلیل عدم مدیریت صحیح در بستهبندی گیاهان دارویی، محصولات ایران با محصولات تولید سایر کشورها از نظر کیفیت و بستهبندی تفاوت فاحشی دارد و باید برای کاهش این تفاوتها تلاش جدی صورت پذیرد. متاسفانه در حال حاضر و با ساختارهای دولتی صنفی کنونی، امکان مدیریت بخش بستهبندی در کشور وجود ندارد.
اسلاید 8 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
بستهبندی در ایران هنوز در حد موج است و با آنکه ضرورت آن کم و بیش در میان مدیران و عامه مردم جا افتاده است، اما راهبرد مشخص و هدفمندی برای آن تعیین نشده است. بخش بستهبندی نیازمند توسعه است تا به کاهش هزینههای بستهبندی منجر شود.
به دلیل نبود بستهبندی گیاهان دارویی که در روند تولید و کشت و تجارت آنها تاثیر بسزایی دارد، سهم ایران از تجارت گیاهان دارویی در جهان بسیار اندک است. از اینرو نباید به گیاهان دارویی تنها بهلحاظ بهداشت و درمان نگریست، بلکه این بخش از لحاظ اقتصادی نیز جایگاه مناسبی دارد. این در حالی است که داروهای گیاهی در ایران امکان دارد بین 1 تا 10 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته باشد که در حال حاضر این رقم کمتر از 100 میلیون دلار است. این آمار در کشور چین در حدود 8 میلیارد دلار است. اگر وضعیت صادرات گیاهان دارویی بهطور کامل بررسی شود، سرمایهگذاران ویژه بخش خصوصی حاضر به مشارکت در رفع چالشهای تجاری و اقتصادی خواهند بود.
اسلاید 9 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
با برطرف شدن این چالشها، صادرات گیاهان دارویی با کیفیت و براساس تقاضای جهانی صورت خواهد گرفت و با رعایت استانداردهای کیفی میتوان سود بالایی بهلحاظ اقتصادی از تجارت گیاهان دارویی بهدست آورد. از این گذشته، میتوان زمینههای مساعد برای رقابت سالم جهانی در تجارت گیاهان دارویی را فراهم آورد. رقابت سالم در گرو فعالسازی بخش خصوصی، کاهش تصدی دولت بر بخشهای تولید، توزیع، مصرف، تعدیل و اصلاح سیاستهای ارزی و سهمیهای است و رشد صادرات، مستلزم ایجاد شرکتهای تخصصی صادرات، توسعه نظامهای بازرگانی، ایجاد شرایط مناسب حمل و نقل و پایانهها و انتقال دانش فنی روز به تولیدکنندههاست.
رعایت استانداردهای مناسب بینالمللی برای بستهبندی یکی از نکات اساسی تجارت و صادرات کالاهاست که در مورد گیاهان دارویی نیز باید رعایت شود. تجارت نادرست، غیراصولی و ناموفق گیاهان دارویی در کشور، به زیانهای دیگر منجر میشود،
اسلاید 10 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
مانند تخریب طبیعت. با روشهای نامناسب کشت گیاهان دارویی، روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی بدون توسعه روشهای مناسب کاشت و مدیریت و برنامهریزی صحیح، پیامدی نگران کننده یعنی تخریب طبیعت را در بر خواهد داشت.
اگرچه قیمت گیاهان جمعآوری شده از منشأ طبیعی و وحشی بسیار ارزانتر است، ولی بهدلایلی مانند جلوگیری از نابودی عرصههای طبیعی، عدم یکنواختی محصولات جمعآوری شده و در بعضی موارد کیفیت پایین آنها، اجرای ناموفق عملیات پس از برداشت و در نهایت ناکافی بودن آنها بهمنظور پاسخگویی به نیاز صنایع دارویی، باید تولید زراعی و کشت گیاهان دارویی در سطح زراعی و امثال آن و همچنین فرآوری صنعتی آنها توسط متخصصان مربوط صورت پذیرد، تا بتوان با داشتن محصول با کیفیت در بخشهای دیگر مثل بستهبندی و توزیع نیز سرمایهگذاری کرد. عدم وجود نظام صحیح و سالم عرضه گیاهان دارویی در عطاریها یکی از مشکلات جدی محسوب میشود.
اسلاید 11 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
مشکلات عمده بخش عطاریها مربوط به نظام آموزش است که سبب میشود، عطاریها بدون مجوز، گیاهان دارویی و غیر دارویی را به فروش برسانند. نظامی لازم است تا گیاهان دارویی بهصورت منظم و طبق اصول صحیح، بستهبندی و توزیع شوند و کنترل لازم بر روی آنها انجام شود.
چون بسیاری از گیاهان دارویی در عطاریها به لحاظ آلودگیهای میکروبی، سموم کشاورزی، فلزات سنگین و تاریخ مصرف و تولید استاندارد نیستند و خواص موثر خود را از دست دادهاند، عدم نظارت صحیح به عدم مصرف فرآوردههای گیاهی منجر میشود. داروهایی که در داروخانهها فروخته میشوند معتبر و قابل استفادهاند و مردم میتوانند با خیال راحت از آنها استفاده کنند ولی گیاهان دارویی که در عطاریها توزیع میشوند غیر قابل اعتمادند.
علاوه بر فعالیتهایی که در زمینه تولید و فرآوری گیاهان دارویی صورت میگیرد، لازم است زمان زیادی نیز برای بازاریابی آنها اختصاص یابد،
اسلاید 12 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
تولید و تجارت گیاهان دارویی نیازمند مطالعه تجاری برای گیاهان دارویی، داشتن هدفهای تجاری مشخص، تعیین چگونگی بازاریابی محصولات در تجارت، مشخص شدن نیازمندیهای تولیدی هر یک از گونهها برای کاشت، داشت و برداشت و روشهای فرآوری پیشرفته، برای نیازهای مشتری است. بههر صورت باید توجه داشت برای عرضه گیاهان دارویی باید نکاتی مورد توجه قرار گیرد.
اهمیت بستهبندی گیاهان دارویی
کاربرد گیاهان دارویی تولیدی باید بر اساس قانونی که تامین کننده سلامت تولید است، انجام شود. اگر قرار است گیاهان دارویی بهعنوان دارو استفاده شوند، باید موارد بهداشتی آن بهعنوان مصرف اساسی در نظر گرفته شوند. تولید کنندگان جدید نیازمند مطالعه در زمینه تجارت و برقراری ارتباط کاری با دیگر صنایع مرتبط بهمنظور بهدست آوردن اطلاعات تجاری هستند. تحقیقات تجاری پیوسته بهمنظور تشخیص جایگاهی که محصولات گیاهان دارویی موردنیاز آنهاست و بهمنظور افزایش فرصت یا فرصتهای تجاری، لازم و ضروری است.
اسلاید 13 :
بهرهبرداری و فرآوری گیاهان دارویی و صنعتی
بهطور کلی آنچه که مشخص است با برطرف کردن مشکلات بخش بستهبندی این گیاهان و ارائه راهکارهای مناسب برای بستهبندی و رعایت استانداردهای جهانی، میتوان به عرصه رقابت در بازارهای جهانی وارد شد و بسیاری از چالشهای تجارت و حتی تبلیغات در عرضه گیاهان دارویی با ارائه این محصولات بهصورت بستهبندی شده حل شدنی هستند. درست است که هزینه بستهبندی مواد غذایی و دارویی بهداشتی در کل جهان بسیار یالاست، ولی اهمیت بستهبندی و رعایت استانداردها برای تجارت تمامی محصولات چه کشاورزی و چه صنعتی انکارناپذیر است و سهم بسزایی در فروش دارد.
