بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
محصول قالی و فرش
اسلاید 2 :
فرش دستباف ایران عمری به درازای تاریخ هنر و فرهنگ ایرانی دارد شناخت جهانیان از قالی ایران و ستودن آن ناشی از تلاش و شوریدگی مردمانی است که ذوق هنری را با جاذبه های پر رمز و راز فرهنگ و هنر ملی درآمیخته اند فرش بعنوان یکی از ارزشمندترین دستاوردهای مردم ، خود یک فرهنگ می باشد. فرهنگی مرکب از هنرهای دستی مانند طراحی ، برجسته کاری ، نقاشی و صورتگری ، مینیاتور ، تشعیر و تذهیب ، کاشی کاری ، رنگ و رنگ رزی بوده و باعث تکامل و غذای این هنر اصیل گردیده است.
این هنر سنت آفرین نیز بوده و بیان کننده حالات ، باورها ، اعتقادات دینی ما می باشد و مکنونات قلبی مردم پاک سرشت را در خود جای داده است . لازم به ذکر است قدیمی ترین فرش جهان فرش پازیریک می باشد . این فرش نشانه هنر و ذوق اقوام ماد یا پارت بوده که در نقطه ای بنام پازیرک در سیبری جنوبی توسط پروفسور رودنکوروسی کشف گردیده است و قدمتی حدوداً سه هزار ساله دارد. با توجه به اینکه فرش دستباف ایران در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی و معیشتی ، فرهنگی ، فنی و هنری جایگاه ویژه و ارزنده ای داراست و نقش مهمی را در اشتغال زایی و ارز آوری و صادرات بر عهده دارد، با چالش ها و معضلات بسیاری روبرو است. از جمله این عوامل کلیدی ناهماهنگی تولید با نیاز بازار ، عدم تبلیغات و بازاریابی صحیح و کشف بازارهای جدید ، افزایش تعداد رقبا ، سرقت طرح های ایرانی ، تحریم ، استفاده از مواد اولیه نامرغوب و فقدان حمایت کافی از تولید کنندگان و غیره می باشد و در نهایت ارائه راه حل و راهکارهای پیشنهادی جهت برداشتن گامی موثری در راستای ارتقاء و حفظ جایگاه رفیع این صنعت از اهداف این مقاله است.
چکیده
اسلاید 3 :
فرش دستباف ایران بعنوان یکی از مهم ترین صنایع دستی و بیانگر تمدن ، فرهنگ ، هنر و تاریخ سرزمینمان که قدمتی دیرینه داشته و از جنبه های مختلفی حائز اهمیت است ، متاسفانه با نوسانات و معضلات بسیاری دست و پنجه نرم می کند.
این مقاله سعی دارد به این سوالات پاسخ دهد که : در حال حاضر فرش دستباف ایران از چه جایگاهی برخوردار است؟ موانع و چالش های پیش روی این صنعت چیست ؟ و راهکارهای آن کدامند؟
طرح مسئله
اسلاید 4 :
با توجه به اهمیت نقش ویژه فرش دستباف و جایگاه فرهنگی ، هنری ، اقتصادی و اجتماعی آن ، بررسی وضعیت و شناسایی مشکلات در این عرضه بسیار لازم و ضروری می نماید چرا که فرش ایران علاوه بر این که با اقتصاد خانواده ها گره خورده است ، در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی دارد . همچنین این صنعت اعتبار و شهرت ارزنده ای را برای کشور فراهم و خلاقیت و هنر و ذوق ایرانی را به جهانیان شناسانده است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
اسلاید 5 :
برای بررسی تاریخچه و پیدایش این هنر در ایران باید قدیمترین فرش ایرانی یعنی فرش پازیریک را که در واقع جل اسبی است و در سال 1328 هجری شمسی در نقطه ای بنام پازیریک در اوست اولاکان سیبری جنوبی توسط پرفسور رودنکو کشف گردید و در حال حاضر در موزه آرمیتاژ شهر پطرزبورگ نگهداری می شود مورد بررسی قرار داد. بنظر پرفسور رودنکو این فرش هنر دست اقوام پارت یا ماد بوده و در ناحیه شمال خراسان بافته شده است .
استاد سید رضا خشکنابی معتقد است کشف این فرش که حدود سه هزار سال قدمت دارد تحقیق و تفحص پیرامون تاریخ فرش را مشکل تر کرده چرا که فرش پازیریک با گره های متقارن بافته شده و در هر سانتیمتر مربع "36" گره دارد و بدین طریق رج شماره آن فرش "40" می باشد . فرشی که با رج شماره "40" و با گره متقارن بافته شده به دوره سوم و یا چهارم عصر فرش بافی می رسد . یعنی در زمان بافت آن ، هنر فرش بافی سه تا چهار قرن سابقه داشته و دو تا سه دوره را پشت سر گذاشته است و با توجه به این که هر دوره از قالی بافی از نظر سیر تکاملی هزار سال محاسبه می شود . دوره اول که شیوه تک تاری بافی بوده سه هزار سال با فرش پازیریک بعد زمانی پیدا می کند و تاریخ پیدایش قالی بافی را تا شش هزار سال عقب می برد.
تاریخچه فرش دستباف ایران
اسلاید 6 :
کلمه فرش یک وتژه اصالتا عربی است هر کف پوش و گستردنی بافتنی که بر روی زمین پهن شود فرش گفته می شود. فرش می تواند هر نوع جنس و طرحی داشته باشد و شامل قالی،قالیچه،گلیم، جاجیم،زیلو،پلاس و . است.
متداول ترین اندازه های فرش دستباف ایرانی 6متر، 9متر، 12متر و 24 متر است که با توجه به فضای محیط انتخاب می شود.
قالی: به فرشهایی که در اندازه های ۳×۲ متر،۵/۳×۵/۲ متر،۴×۳ متر،۴×۶ متر باشد، گفته می شود. که در پشتی هم قابل استفاده می باشد.
قالیچه: به فرشهایی گفته می شود که مساحت آن از ۴ متر مربع کمتر باشد. اندازه قالیچه های متعارف شامل ۲۰/۲×۴۰/۱ و ۵/۲×۵/۱ متر می باشد. البته از قالیچه به عنوان فرش و زیر انداز استفاده می شود و دارای کاربرد های تزیینی نیز می باشند. تابلو فرش، یکی از انواع قالی می باشد که از آن برای کاربرد تزیینی و تجملی استفاده می شود.
تعریف فرش
اسلاید 7 :
متخصصان قالی معمولا بر اساس رنگ های به کار رفته، نوع و جنس نخ، نقش قالی، تارو پود، ریزبافت یا درشت باف قالی را قیمت گذاری می کنند.
به فرش هایی که دارای پرز هستند قالی گفته می شود. به هر گستردنی قالی گفته نمی شود و قالی زیر مجموعه ای از فرش است. در صورتی که متراژ قالی کمتر شود به آن قالیچه می گویند. معمولا قالی هایی که دارای مساحت کمتر از 6 متر هستند قالیچه گفته می شود.
دلایل تفاوت قیمت قالی
تعریف قالی
اسلاید 8 :
از نظر کاربرد: قالی می تواند هر کاربردی داشته باشد. کاربردهای این اثر هنری شامل زیرانداز، پشتی، تابلو فرش، سجاده و . می باشد.
از نظر جنس: یک رو بودن و داشتن گره تار و پود و مهم تر از همه پرز
از نظر ابعاد: اندازه های کوچک تا شش متر که به آنها قالیچه گفته شده و معمولا به صورت تابلو فرش و سجاده کاربرد دارند؛ و دست بافته های بزرگتر با ابعاد متفاوت که بیشتر به عنوان زیر انداز استفاده می شود.
از نظر طرح: فرش می تواند هر طرحی داشته باشد اما قالی دارای طرح و نقش های خاص، ویژه و برجسته است.
راه های تشخیص قالی (تفاوت قالی و فرش)
اسلاید 9 :
دار که اساس آن چهار چوبی مرکب از دو چوب عمودی و دو چوب افقی است که به وسیله اتصالاتی در یکدیگر چفت و بسته می شوند.
چاقوی بافت: کاردک، پاکی، قلاب، چاقوهای خانگی
دفه (دفتین، کرکیت، کلوزار، دستوک)
قیچی
سیخ پودکشی
سک (سنگ سنج)
سوزنی (پهنازن، چوب پهنا)
شانه
مواد اولیه مورد نیاز برای تولید پشم
پنبه
ابریشم
پشم
ابزار مورد نیاز
اسلاید 10 :
• فرش شهری: یعنی فرشی که در شهرها بافته میشود. فرش شهریباف که به وسیلهی بافندهی شهرنشین بافته میشود، ظریف است و رجشمار آن بالاست و دارای نقشه و طرح ویژهای است.
• فرش روستایی: فرشی است که به صورت ساده و ابتدایی در روستاها میبافند. فرش روستایی اکثرا بدون نقشه (ذهنی باف) بافته میشود.
• فرش عشایری: فرش عشایری و ایلی مثل فرش روستایی، ساده و ابتدایی است با نقوش برخاسته از محیط و زندگی ایل نشینان. فرش ایلی در اندازههای کوچک به صورت زمخت و درشتباف عرضه میشود. کنارهی فرش ایلی، بافتی پیچیده دارد که اغلب در فاصلههای معین منگولههای کوتاه پشمی به آن وصل میکنند.
انواع فرش دستبافت از نظر سبک محلی
اسلاید 11 :
انواع فرش دستباف از نظر شیوهی بافت و طرز قرار گرفتن تار و پود، به سه نوع تقسیم می شود :
• فرش تمام لول: یعنی فرشی که قوس گره در پشت فرش، ۹۰ درجه است و شیارهای پشت فرش عمیق است. همچنین تارها با یکدیگر فاصله ندارند و بافت آن محکم است.
• فرش لول: در این نوع فرش، تارها به اندازهی یک قطر نخ با یکدیگر فاصله دارند. بافت تخت یک پوده است و به شیوهی حصیری بافته میشود یعنی در هر رج، چله زیر و رو میشود و تارها، یکی در میان از پشت قالی دیده میشوند.
• فرش نیم لول: در این نوع فرش، قوس گره در پشت فرش، ۴۵ درجه است.
انواع فرش دستبافت از نظر شیوهی بافت
اسلاید 12 :
فرش دستبافت شهر های اصفهان، کرمان و تبریز در بین سایر شهر ها همیشه زبان زد بوده است که عبارتند از:
• فرش دستباف کاشان : از قالی های پرطرفدار در بین ایرانیان قالی دستباف کاشان می باشد این قالی در سطح ایران و جهان شناخته شده است و در طرحها و رنگهای متنوع به فروش میرسد. زیبایی بیحد کیفیت بینظیر فرش دستبافت کاشان موجب شده است خرید و فروش توسط مشتریان رونق داشته باشد.
• فرش دستباف تبریز : یکی دیگر از شهرهای مشهور ایران که در تولید قالی دستباف زبان زد خاص و عام هستند و طرفداران بی شماری دارد شهر زیبای تبریز می باشد. بافندگاه هنرمند این شهر قالی هایی در طرح ها و رنگ هایی خاص می بافند. ظرافتی که در این نوع فرش وجود دارد در کمترین فرش دستبافتی دیده می شود و از گذشته دور تاکنون شهر تبریر مهد تولید و توزیع انواع فرش دستبافت در طرحها و مدلهای متنوع بوده است.
• فرش دستباف اصفهان : هنرمندان و بافنده های زیادی در این شهر وجود دارد که به بافندگی فرش می پردازند و فرش هایی با طراحی ظریف و زیبا تولید می کنند.
• فرش دستباف قم : شهر قم نیز در زمینه هنر بافندگی قالی، حرفی برای گفتن دارد. فرش های دستباف قم دارای رنگ بندی خاص با طرح های متنوع می باشد.
• فرش دستباف نایین : یکی دیگر از شهر هایی که در زمینه بافندگی فرش دستبافت مهارت دارند شهر نایین می باشد. هنر بافندگی فرش در این شهر نیز مانند شهر اصفهان و تبریز حرفه ای و خاص انجام می شود.
انواع فرش دستبافت ایرانی از نظر طرح
اسلاید 13 :
در بسیاری از شهرها و مناطق مختلف ایران و روستاها و عشایر، یکی از مشاغل اصلی مردم بافت انواع فرش خصوصا قالی است. منطقه آذربایجان، اصفهان، فارس و عشایر منطقه ترکمن، خراسان، همدان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، تهران، اراک، یزد و سیستان و بلوچستان، از معروفترین مناطق قالی بافی ایران است که هماکنون در بسیاری از شهرهای دیگر نیز این هنر و صنعت رونق و رواج یافته است که میتوان به مناطقی چون گیلان و مازندران و . اشاره کرد. این مناطق تحت تاثیر مناطق معروف و قدیمیتر و به تقلید از طرحها و نقوش آنها اقدام به بافت فرش میکنند.
فرشبافی در مناطق و شهرهای مختلف ایران
اسلاید 14 :
فرش آذربایجان
قالی بافی و بافت انواع زیراندازها، یکی از قدیمیترین مشاغل سنتی مردم در این منطقه است که خصوصا در دورهی صفویه رونق بیشتری یافت و شهرهایی چون تبریز، مرند، مراغه، سراب، خوی، میانه، مشکین شهر، هریس و اهر از برجستهترین مناطق فرشبافی آذربایجان هستند. نقشههای گوناگون هندسی و گردان در مناطق آذربایجان متداول است. نقشهای فرش آذربایجان عبارتاند از: شاه عباسی، افشان، شیخ صفی، بته ترمهای، انواع ماهی، گلدان و گل فرنگ.
طراحان و بافندگان تبریزی در کیفیت بافت و تنوع طرح شهرت دارند و نقشهای گوناگون از جمله نقوش مینیاتوری و داستانهای حماسی و سنتی ایران در میان بافندگان رواج بسیار دارد که با تنوع بخشیدن به انواع رنگ در خامهها و تنوع در بافت و گرهها مورد توجه قرار گرفتهاند.
قالیهای هریس در منطقهی آذربایجان شهرت جهانی دارند، قالیهایی که به صورت ذهنی توسط بافنده در همان هنگام بافت طراحی میشود که به صورت نقشهای لچک و ترنج شکسته با خطوط عمودی، افقی و مایل بر قالی نقش میبندد. از مناطق مهم قالی بافی در هریس میتوان به: بخشایش، گوراوان، قرهجه، سراب و مهربان اشاره کرد.
رنگ قرمز لاکی قالیهای هریس نیز شهرت بسیاری دارد و در فرشهای قدیمیتر از رنگهای قهوهای و فیروزهای و بژ استفاده میشده است.
اسلاید 15 :
فرش اصفهان
استان اصفهان یکی از معروفترین مناطق قالی بافی در ایران است. در این استان، شهرهایی به تولید قالی اقدام میکنند که هر یک دارای سبک و شیوهای خاص و قابل ارائه به صورت مستقل هستند. مانند کاشان، نایین، اردستان و.
در استان اصفهان انواع قالیها با نقوش مختلف گردان چون: اسلیمی و ختایی، مناظر و آثار باستانی مانند عمارت چهل ستون، مدرسهی چهار باغ، مسجد امام و . ، تا نقوش هندسی و شکسته بافته میشود. در جوشقان قالی کاشان، و نیز از ریز بافتترین قالیهای نایین تا درشت بافتترین آنها در میمه وجود دارد.
فرش فارس
انواع دست بافتها و زیراندازهای سنتی در میان ایلات و عشایر فارس رواج بسیار دارد و قالیهای بافته شده در شهرها و عشایر فارس بسیار مشهور هستند. ایلات قشقایی، خمسه و ممسنی از معروفترین عشایر این منطقه هستند که قالیها و زیراندازهای بسیار زیبایی دارند. نقوش بیشتر این قالیها به صورت ذهنی باف و با طرحهای شکسته است و از نظر رنگآمیزی نیز بسیار شفاف و زیبا هستند، نقشهایی چون، ناظم، ماهی درهم، بته قبادخانی و . از مهمترین طرحهای این منطقه است. نقوشی با ترنج مرکزی و نقش جانوران و پرندگان به شکل هندسی از جملهی آنهاست.
اسلاید 16 :
فرش کردستان
در منطقه کردستان نیز مناطق قالی بافی وجود دارد که هر یک شهرت بسزایی دارند. بافتههای سنه و بیجار و عشایر مستقر در این منطقه هر یک با خصوصیات و ویژگیهای مشخص قابل تقسیم و طبقهبندی هستند.
قالیهای سنه که در سنندج و اطراف آن بافته میشود، از نظر ظرافت و طرح و رنگ اصالت دارند. طرحهای قدیمی مانند: گل میرزا علی، گل فرنگ، گل و بلبل، گل محمدی و طرح هراتی از نمونه فرشهای این منطقه هستند.
طرح هراتی و مینا خانی از نقوش به کار رفته در قالی بیجار است که با رنگهای آبی و قرمز لاکی و قهوهای شناخته میشوند.
فرش ترکمن
زیبایی نقشهای قالی ترکمن به دلیل نقشهای خاص و تنوع آن به خاطر ذهنی باف بودن این گونه فرشها است که هنرمند بافنده ضمن حفظ اصالتها و سنتهای نقش و بافت، در عین حال تغییراتی را در آن به وجود میآورد. در قالیهای ترکمن عموما از نقوش شکسته منفصل استفاده میشود که انواع گلهایی هستند که در بین ایلات مختلف ترکمن چون آتابای، تکه و جعفربای رواج دارد که میتوان نقشهایی به نامهای ساری گل، زرناق گل، آینه گل، تکه گل و . را نام برد و عموما توسط زنان بافنده بافته میشوند.
اسلاید 17 :
فرش کرمان
قالی کرمان که شهرت جهانی یافته است، با نقشهایی چون شاه عباسی، افشان، زنجی، خوشه برگ فرنگ، درختی، بته، شکارگاه، قاب قرآنی و چهره بافی شناخته میشوند. در گذشته برخی از شرکتهای خارجی در این شهر کارخانههای قالی بافی دایر کرده بودند و در طرح و نقش آن نیز تغییراتی به وجود آوردند. در همین دوره و با توجه به سلیقهی فرنگیها، اصطلاحا کف ساده متداول شد که زمینهی برخی از فرشها بدون نقش و ساده بافته میشد یعنی بر خلاف آنچه که در قالیهای سنتی نقوش به کار میرفت و تمام سطح فرش را میپوشاند.
فرش خراسان
منطقهی خراسان نیز از مهمترین مناطق قالی بافی ایران است که شهرت دارد و نقشهای متنوع خاص آن چون لچک و ترنج، افشان، هندسی، ماهی، بوته، گل فرنگ و محرمات در شهرهای معروف قالی بافی خراسان مانند قائنات، نیشابور، کاشمر، گنابادی سبزوار، بجنورد و بیرجند بافته میشوند.
شهرستان بیرجند یکی از مهمترین مراکز عمده و قدیمی قالی بافی خراسان است و دارای نقشهای اصلی و سنتی خاص خود چون محرمات و ماهی و . است که هنوز شهرت خود را حفظ کردهاند.
اسلاید 19 :
قالی تمام پشم: از با دوام ترین نوع قالی ها می باشد که در برابر عوامل محیطی بسیار مقاومند. بیشتر این قالی ها، سنگین بوده و قیمت ارزان تری دارند. چرا که شاخصه هنر بکار گرفته شده در آنها کمتر به چشم می خورد. تار، پود و پرز این قالی ها تماما از جنس پشم می باشد.
قالی چله پشم: این نوع از قالی، معمولا بافت ظریف تری از قالی تمام پشم دارند. چله این قالی از جنس پشم می باشد. در حالیکه پرزهای آن تنها از جنس پشم نمی باشد. این نوع از قالی دارای زیبایی های هنری و ظریف کاری بیشتری می باشد و قیمت بالا تری دارند.
قالی تمام ابریشم: یکی از قالی های بسیار ظریف، ریزبافت و گران قیمت می باشد. تار و پود و پرز استفاده شده در این قالی، تماما از جنس ابریشم می باشد. این قالی ها بر خلاف ظاهر ظریف خود، مقاومت بسیار بالایی نیز دارند. ارزش هنری این قالی، بسیار بالاست.
قالی کف ابریشم: چله این قالی ها از جنس پشم و زمینه آن از ابریشم می باشد. این قالی ها در مقایسه با قالی تمام ابریشم، ظرافت کمتر و به تبع آن، قیمت پایین تری نیز دارند.
انواع مختلف قالی بر اساس جنس
اسلاید 20 :
قالی گل ابریشم: نوع این قالی از نام آن پیداست. چله این قالی ها از جنس پشم می باشد. پرزهای آن نیز از جنس پشم می باشد. منتهی تفاوتی که وجود دارد در جنس گل ها و برگ های موجود در طرح قالی ست. در این فرش، گل و برگ های نگاشته شده در طرح فرش، از جنس ابریشم می باشد. ارزش هنری این قالی نیز زیاد است. اما قیمت آن در مقایسه با قالی تمام ابریشم، به مراتب کمتر می باشد.
