بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
تحقیق در عملیات « 1 »
اسلاید 6 :
در این فصل ابتدا تعاریفی از پژوهش عملیاتی ارائه میشود و در ادامه پیدایش پژوهش عملیاتی، انواع پژوهش در عملیات، روش پژوهش در حل مسائل واقعی، جمعآوری دادهها، مدلسازی دادهها، ساده سازی مدل، مدلهای پژوهش عملیاتی، اعتبار سنجی مدل، حل مدل ،پیاده سازی مدل از جمله مباحث این فصل میباشد.
اسلاید 7 :
مقدمه
هر مسئله نیازمند تصمیم گیری را میتوان در انواع مسائل پژوهش عملیاتی (Operations research) طبقهبندی کرد.
امروزه روشهای تصمیمگیری بطور قابل ملاحظهای تغییر یافته است. پیچیدگی، هزینۀ بالای عملیات و وسعت تشکیلات سازمانی، لزوم شیوههای مناسب تصمیمگیری و تصمیمهای مستدل را برای مدیران روشن میسازد. آنچه مدیران بیش از هر چیز نیاز دارند ابزاری راحت، مطمئن و کاربردی برای یاری رساندن به آنها در تصمیمگیری است.
اسلاید 8 :
موضوع این بحث یکی از کاربردیترین علوم، یعنی «پژوهش عملیاتی» است که به خوبی میتواند ابزاری کارآمد برای حل مسائل مدیران باشد. برای اکثر مدیران ما، پژوهش عملیاتی هنوز چیزی بیش از یک اسم نیست. پژوهش عملیاتی با بسیاری از مسائل محوری تصمیمگیری مدیران در ارتباط است، پژوهش عملیاتی مجموعهای از تکنیکها و روشهای استنتاج شده از ریاضیات و دیگر علوم است که بطور قابل ملاحظهای در بهبود تصمیمات مدیریتی میتواند مؤثر واقع شود.
اسلاید 9 :
اگرچه این علم هنوز در زمرۀ علوم نو محسوب میشود، ولی به خوبی توانایی خود را در حل مسائلی مثل برنامهریزی تولید، تخصیص منابع، کنترل موجودی، تبلیغات و غیره نشان داده است. مدیرانی که به کیفیت نتایج تصمیمات خود علاقهمندند نباید نسبت به پژوهش عملیاتی بیتفاوت باشند. در جهان رقابتی امروز، بقای یک سازمان به تصمیمات مدیرانش وابسته است.
این تصمیمات نوع و مقدار منابع سازمان را تعیین میکند. تصمیمات درست مدیران موجب رونق و رشد یک مؤسسه و تصمیمات غلط منجر به از دست دادن بازار و نهایتاً فروپاشی میشود. در جهان امروز ارزش یک مدیر به طور عمده بر اساس کیفیت تصمیماتش سنجیده میشود.
اسلاید 10 :
بنابراین مدیران باید با دانشهایی که آنان را در تصمیمگیری بهتر یاری میکند آشنا شوند. پژوهش عملیاتی یکی از این دانشهاست.
تحقیق در عملیات، یکی از رشتههای دانشگاهی است که بر اساس ترکیبی از رشتههای مختلف (چون ریاضی، آمار، اقتصاد، مهندسی و.) بنا شده است. از آنجا که علم مدیریت نیز یک علم بین رشتهای است از این جهت، این دو رشته بیشباهت به همدیگر نیستند.
یکی از وظایف مدیریت تصمیمگیری است. فنون تحقیق در عملیات با توجه به قابلیت فوقالعادهای که در فرموله کردن مسائل سازمانی و حل آنها دارند، مدیران را در ایفای این نقش (تصمیمگیری) یاری میدهند. با توجه به پیچیدگی محیط سازمانی و تأثیر پذیری از عوامل متعدد درونزا و برونزا مدیریت به ابزاری توانمند نیاز دارد که وی را در اندازهگیری این عوامل و یا هدایت و کنترل آنها یاری رساند. به جرأت میتوان گفت که فنون تحقیق در عملیات یکی از کارآمدترین ابزارهای مدیریت در این راستا هستند.
اسلاید 11 :
پیدایش و توسعۀ پژوهش عملیاتی :
در گذشته، تحقیق و توسعه اغلب محدود به مسیرهای خاص و جدا از هم بودهاند، پژوهش عملیاتی زمانی شروع به بیرون آمدن از پوسته خود نمود که تکنیکهای پیشگیری جایگزین روشهایی مانند تاس انداختن شدند.
اولین استفاده سازمان یافته از تحقیق در عملیاتی در جنگ جهانی دوم به سال 1941 انگلستان بود. مدیریت نظامی انگلیس در آن برهه، گروهی از دانشمندان را که با مسائل تاکتیکی و استراتژیک در رابطه با دفاع هوایی و زمینی تخصص داشتند، مامور تحقیقاتی در این فرضیه نمود.
اسلاید 12 :
دلیل اصلی انجام چنین مطالعاتی محدودیت بودجه نظامی بود. بدین سبب لازم بود که چگونگی استفاده مناسب و حداکثر از منابع نظامی مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. چنانچه از نام تحقیق در عملیات استفاده می گردد علت بکارگیری آن ماهیت مطالعات تیمی بود که بر روی عملیات (نظامی) تحقیق مینمودند. دانشمندان انگلیسی رادار را اختراع کردند، اما ارتش با استفاده از این وسیله آشنا نبود. بدین منظور با گردهمایی جمعی از دانشمندان و با به کارگیری تکنیک های مؤثر ریاضی و دادههای اطلاعاتی، توان دفاعی انگلستان تا حدود 10 برابر افزایش یافت.
موفقیت این گروه انگیزه استفاده از گروههای مشابه را در بررسی مشاغل مختلف نظامی بیشتر کرد. نتایج ارزشمند حاصل از تحقیق در عملیات توسط تیم انگلیسی به سرعت مدیریت نظامی ایالات متحده را به فعالیتهایی در این زمینه ترغیب نمود. نوآوریهای موفقیتآمیز توسط تیمهای آمریکایی شامل توسعه الگوهای جدید پرواز، برنامهریزی در مینگذاری دریا، بهرهبرداری مؤثر از تجهیزات الکترونیکی میشد. که بالاخره گروهی از دانشمندان مامور بررسی این موضوع شدند.
اسلاید 13 :
مسئله اول : در چه ارتفاعی بمبها رها شوند تا بیشترین صدمه را به زیردریایی بزند؟
مسئله دوم: محل استقرار رادارها در کجای شهر باشد تا با کمترین تعداد رادارها کل شهر پوشش داده شود؟
آنها دریافتند که «عمق زیردریایی» از لحاظ پرتاب بمب به وسیلۀ هواپیما متغیر کلیدی است اگر به زیردریاییهایی که در سطح بودند حمله میشد، تنظیم عمق 50 فوت خیلی زیاد بود چون فاصله محل انفجار و زیردریایی به حدی بود که امکان ایجاد خسارات وجود نداشت، اما اگر حمله به زیردریاییهایی انجام میشد که بعد از دیدن هواپیما، شروع به فرورفتن میکردند، 50 فوت میتوانست راضی کننده باشد.
اسلاید 14 :
دانشمندان دادههای عملیاتی جمعآوری شده را تحلیل کردند و احتمال موفقیت حمله به زیردریاییها را در عمقهای مختلف محاسبه نمودند. احتمال بسیار ضعیف بود. بنابراین افزایش احتمال، حمله به زیردریاییهای روی سطح پیشنهاد شد.
در این رابطه گروههای تحقیق در عملیات مشابهی در دیگر کشورها از جمله کشورها از جمله کانادا و فرانسه مشغول به فعالیت شدند.
این گروهها که معمولاً اجرای عملیاتی تعیین میشدند در انگلستان به نام تحقیق در عملیات شناخته شدند و نیز گاهی در آمریکا با نامهای دیگر نظیر تحلیل عملیات، ارزیابی عملیات، تحقیق در عملیات، تحلیل سیستمها، ارزیابی سیستمها و تحقیق در سیستمها به کار برده میشدند.
اسلاید 15 :
بررسی مسئله حمله هواپیما به زیردریاییهای آلمان از موارد دیگری بود که دانشمندان ریاضی به آن پرداختند. در اوایل جنگ جهانی دوم، نیروهای انگلستان از بمبهای معمولی علیه زیردریاییهای آلمانی استفاده میکرد، این نحوه حمله تنها در صورتی مؤثر بود که زیردریاییها مستقیماً مورد اصابت بمب قرار میگرفتند.
زیرا انفجار در سطح آب بود و نمیتوانستند به بدنه زیر دریاییها آسیب بزند. مگر اینکه بمب به عرشه اصابت میکرد. برای تخریب بیشتر زیردریاییهایی که به زیر آب فرو رفته بودند، انفجار در عمق مورد استفاده هواپیما قرار میگرفت، ولی برای تعیین عمق مناسب انفجار اختلاف نظر وجود داشت، بعضی اسکادرانها بمبهای خود را برای انفجار در عمق 150 فوت تنظیم میکردند، چون فکر میکردند این مقدار، حداکثر عمقی است که زیردریایی مورد حمله ممکنست فرو برود، اما اسکادرانهای دیگر 50 فوت را برای تنظیم انتخاب میکردند. چون زیردریاییها در عمق 150 فوت دیگر دیده نمیشوند و در نتیجه مورد حمله قرار نمیگیرند، لذا این گروه طرفداران تنظیم عمق و سطح انفجار اختلاف نظر وجود داشت.
اسلاید 16 :
سئوال کلیدی،فراوان نسبی، حمله به زیردریاییهای روی سطح بود. تحلیل دادههای عملیاتی نشان داد که 40% از کل حملات به زیردریاییهایی بود که کاملاً روی سطح قرار داشتند و 10% دیگر به زیردریاییهایی که قسمتی از آنها دیده شده بود لذا تنظیم عمق 50 فوت برای انفجار راضی کننده نبود و احتمال محاسبه شده نشان میداد که تنظیم 25 فوت در عمق میتوان شانس موفقیت را سه برابر کند. توصیۀ نهایی به عنوان یک قاعده این بود که اگر بیش از نیم دقیقه از شروع فرو رفتن زیر دریایی گذشته، حملهای صورت نگیرد، توصیههای گروه دانشمندان پژوهش عملیاتی بکار گرفته شده با اجرای این نظریه میزان موفقیت در حملهها به سرعت دو برابر شد.
اسلاید 17 :
خلاصه اینکه موفقیت گروههای پژوهش عملیاتی موجب گسترش این گروهها گردید. شاید یکی از معروف ترین آنها گروهی بود که تحت سرپرستی فیزیکدانی به نام بلاکت (Blaclett) تشکیل شد. این گروه شامل سه فیزیولوژیست، دو ریاضیدان، یک متخصص فیزیک نجومی و یک فیزیکدان عمومی بود.
این تیم متشکل از متخصصان علوم مختلف، در پیروزی جنگهای انگلستان بخصوص پیروزی جنگ دریایی آنلاتیک شمالی تأثیر زیادی داشت. تأثیرات مثبت این گروهها موجب شد گروههای مشابهی در ارتش آمریکا ایجاد شود. این ارتش در طول جنگ جهانی دوم، گروههایی از ریاضیدانان و متخصصان آمار و کامپیوتر را برای تحلیل عملیات گرد آورد. در این دوره جان فون نیومن(John Von New man) در زمینه "تئوری بازیها" و جرح دانتزیک(Georye Dantziy) به تحقیق در زمینۀ "روش سیمپلکس" در برنامهریزی خطی اشتغال داشتند.
اسلاید 18 :
بعد از جنگ، تأسیسات جنگی گسترش یافت و در کارهای تحقیقاتی تعدادی از این افراد بکار گرفته شدند، اما در صنایع غیر نظامی به طور وسیع متدلوژی این صنف نادیده گرفته شد. بسیاری از ایده های پژوهش عملیاتی ماهیتاً بر محورهای نظامی استوار بود و مدیران غیرنظامی علاقه چندانی به تکنیک هایی که مربوط به مسائل آنها نبود، نداشتند. دو واقعه موجب ورود پژوهش عملیاتی به صنایع غیر نظامی شد در سال 1947 دانتزیگ " برنامه ریزی خطی" و " روش سیمپلکس " را ابداع کرد. این روش توانایی و کاربرد قابل ملاحظه ای در مسائل بازرگانی داشت.
دومین و مهمترین عامل، تولید کامپیوترهای الکترونیک با سرعت بالا بود، اکثر تکنیک های پژوهش عملیاتی برای جواب گویی به مسائل واقعی جهان، نیازمند محاسبات زیادی است. کامپیوتر می توانست در این راستا نقش اساسی ایفا کند و مانعی را که در بکارگیری این تکنیک ها وجود داشت از بین ببرد.
اسلاید 19 :
فضای مناسب بوجود آمده در قبول پژوهش عملیاتی و علم مدیریت از سوی صنایع در دهه 1950 موجب رشد سریع این علم گردید. انجمن های حرفه ای زیادی تشکیل شد که مهترین آنها انجمن پژوهش عملیاتی آمریکا (1952) "انیستیتو علم تصمیم" 1969 بودند.
در پایان این دهه، بسیاری از ابزارهای استاندارد پژوهش عملیاتی مانند « برنامهریزی خطی» « برنامهریزی پویا » « کنترل موجودی» و « تئوری صف» نسبتاً توسعه یافتهاند.
در دهه 1960 کوششهای رسمی بیشتری حول مسائل برنامهریزی تولید انجام گرفت. برنامهیزی آرمانی و مسائل برنامهریزی خطی با چندین تابع هدف در ارتباط با مسائل تصمیمی که اهدافی متعدد و گاه متضاد داشتند توسعه یافت.
اسلاید 20 :
فضای مناسب بوجود آمده در قبول پژوهش عملیاتی و علم مدیریت از سوی صنایع در دهه 1950 موجب رشد سریع این علم گردید. انجمن های حرفه ای زیادی تشکیل شد که مهترین آنها انجمن پژوهش عملیاتی آمریکا (1952) "انیستیتو علم تصمیم" 1969 بودند.
در پایان این دهه، بسیاری از ابزارهای استاندارد پژوهش عملیاتی مانند « برنامهریزی خطی» « برنامهریزی پویا » « کنترل موجودی» و « تئوری صف» نسبتاً توسعه یافتهاند.
در دهه 1960 کوششهای رسمی بیشتری حول مسائل برنامهریزی تولید انجام گرفت. برنامهیزی آرمانی و مسائل برنامهریزی خطی با چندین تابع هدف در ارتباط با مسائل تصمیمی که اهدافی متعدد و گاه متضاد داشتند توسعه یافت.
