بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
فصل دوم حوزه ی مطالعه ی معنی
اسلاید 2 :
فرضیه ی نامگذاری
افلاطون «واژه» را واحد معنی می دانست، معتقد بود که واژه به چیزی در جهان خارج دلالت می کند. به عبارت ساده تر، هر واژه «برچسبی» است برای چیزهایی در اطراف ما.
افلاطون رابطه ی میان «واژه» و آن «چیزی» را که در جهان خارج است، رابطه ی مستقیم و طبیعی می داند. شخص «چیزی» را در جهان خارج می بیند که طبیعتاً نامی دارد. وی این نام را یاد می گیرد و برای اشاره به آن «چیز» به کار می برد.
اسلاید 3 :
به این فرضیه سه ایراد عمده وارد است:
نخست: رابطۀ میان «واژه» و «چیزی» در خارج از زبان مستقیم نیست. ما می توانیم در وسط یک بیابان برهوت درباره ی درخت، آب خنک و رودخانه صحبت کنیم که در اطرافمان نیست.
دوّم: چنین رابطه ای طبیعی نیست، زیرا اگر این رابطه طبیعی می بود، تنها یک زبان در دنیا وجود می داشت.
ارسطو، این نارسایی دیدگاه استادش را تصحیح کرد و چنین رابطه ای را قراردادی دانست.
رابطه ی میان «واژه» و «چیزی» در جهان خارج قراردادی است و اهل زبان «واژه» را برای اشاره به «چیزها» وضع کرده اند.
سوّم: بسیاری از واژه ها به «چیزی» در جهان خارج اشاره نمی کنند. مثل: اژدها، دیو، سیمرغ
پالمر: مثلاً در مورد فعل «دویدن»، معلوم نیست افعال به چه «چیزی» اشاره دارند. فقط حرکت سریع پاها؟ یا حرکت دست ها؟ تغییر مکان؟ سرعت؟
اسلاید 4 :
فرضیه ی تصور ذهنی
فرضیه ی نامگذاری میان واژه ها و مصداق های جهان خارج رابطه ای مستقیم در نظر می گرفت. آگون و ریچاردز فرضیه ای را مطرح می کنند که صورت های زبانی را از طریق تصور ذهنی به مصداق های جهان خارج مرتبط می سازد.
رابطه ی میان نماد و مصداق غیر مستقیم است و دلالت میان این دو تحقق نمی یابد.
نماد بر تصور ذهنی و تصور ذهنی بر مصداق دلالت دارند.
نماد از دیدگاه آگون و ریچاردز به سطح جمله تعلق دارد و نه پاره گفتار.
اسلاید 5 :
نماد چیزی شبیه دال و تصور ذهنی چیزی شبیه به مدلول است.
نشانۀ زبانی حاصل جمع نماد و تصور ذهنی از دیدگاه آگون و ریچاردز به حساب می آید.
مصداق در مطالعۀ معنی از اهمیّتی ثانوی برخوردار است؛ زیرا به زبان مربوط نیست.
ما مجبوریم به وجود چیزی درون ذهنمان قائل باشیم.
پیاژه: مغز انسان، اطلاعات را از جهان خارج در خود انبار می کند.
رابطۀ میان مصداق و اطلاعات انباشته شده در مغز آدمی مستقیم نیست؛ زیرا اگر چنین می بود، نباید تصوری مثلاً از اژدها در ذهنمان پدید می آمد.
از سوی دیگر، بسیاری از مصداق ها، نماد ندارند؛ یعنی برایشان واژه ای انتخاب نشده است. مثلاً، پیچ باز و بسته کردن دریچه ی کولر.
اسلاید 6 :
فرضیه روابط مفهومی
در نیمۀ دوّم قرن بیستم برخی از زبان شناسان سعی بر این داشتند تا معنی شناسی را چه به لحاظ نظری و چه به لحاظ شکل هائی به روابط مفهومی1 محدود سازند.
به اعتقاد کتز و فودر، یک نظریۀ معنایی، باید بتواند توانایی تعبیر و تفسیر اهل زبان را توصیف کند. اینان به صورت نظری دو فرد الف و ب را در نظر می گیرند که اهل زبان اند و تنها تفاوت شان این است که فرد ب قواعد معنایی زبان را نمی داند. در این صورت آن چه فرد الف درک کند و فرد ب از درک آن عاجز باشد به قواعد معنایی زبان مربوط خواهد بود.
مثال: مدادم چپ چپ به من نگاه کرد.
برادر مجردم با همسرش به مسافرت رفته است.
اسلاید 7 :
ایراد این فرضیه
1 – حتی به لحاظ نظری نیزنمی توان به وجود فردی قائل شد که تمامی قواعد دستور را به غیر از قواعد معنایی بشناسد.
2- ما در معنی شناسی به دنبال درک عملکرد معنی در جملات روزمره زبانیم.
اسلاید 8 :
دلالت برون زبانی،دلالت درون زبانی
در اصل به رابطۀ میان واحدهای زبان نظیر واژه و جمله از یک سو و مصداق های جهان خارج از زبان از سوی دیگر اشاره دارد.
مثلاً وقتی برای معنی واژه ی صندلی به مصداقی از آن در جهان خارج اشاره می کنیم.
پس دلالت لفظ بر مصداق را دلالت برون زبانی می نامیم.
____________
دلالت درون زبانی: به رابطۀ معنایی واحدهای زبان نسبت به یکدیگر درون نظام زبان اشاره دارد. فرهنگ های لغت
لاینز برای دلالت برون زبانی اصطلاح ارجاع دادن1 و برای دلالت درون زبانی اصطلاح اشاره کردن2 را به کار می برد.
دلالت درون زبانی را دلالت مفهومی و دلالت برون زبانی را دلالت مصداقی می نامیم.
اسلاید 9 :
انواع دلالت مصداقی
واژه های زبان را به دو گروه ارجاعی و غیر ارجاعی تقسیم می کنیم.
برخی از واژه های زبان به مصداقی در جهان خارج ارجاع نمی دهند، مثلاً واژه های: البته، شاید، اگر، خیلی، بنابراین.
از سوی دیگر واژه هایی را می توان نمونه آورد که صرفاً ارجاعی اند. مثلاً: آن، این، دیروز.
البته مرزی قطعی میان ارجاعی یا غیر ارجاعی بودن واژه ها وجود ندارد.
این امکان نیز وجود دارد که ارجاعی بودن یا غیر ارجاعی بودن یک واژه را نتوان تشخیص داد.
واژه ها را می توان بر حسب نوع مصداق شان نیز به دو گروه تقسیم کرد.
مصداق ها می توانند ثابت یا متغیر باشند.
ثابت: پاریس – سعدی - نهج البلاغه
متغیر: من – کتاب – مادرم.
اسلاید 10 :
تمامی واژه های غیر ارجاعی در یک مقوله قرار نمی گیرند. واژه هایی نظیر: بنابراین، خیلی، امّا، برای. واژه هایی نظیر: اژدها، دیو، سیمرغ، مرد عنکبوتی. واژه های گروه دوم تفاوتی عمده با واژه های گروه اوّل دارند؛ زیرا برحسب ترکیبی از مصداق ها شکل گرفته اند. اژدها: ترکیبی از مار، بزرگ، آتش و پرنده این که مصداق الزاماً باید شیء مادی باشد، منتفی است و آن چیزی مصداق است که برای آدمی، خارج از زبانش وجود داشته باشد.
اسلاید 11 :
دلالت مفهومی
دلالت مصداقی با وجود اهمیتش در طرح یک نظریۀ معنایی نمی تواند مبنای مطالعۀ معنی قرار گیرد و معنی چیزی بیش از ارجاع صرف به جهان خارج است.
دلالت مفهومی در قالب نظام زبان عمل می کند.
دلالت مفهومی1 یک فرآیند2 تلقی شده است که ارتباط میان لفظ و مفهوم را می نمایاند.
فرگه دلالت مفهومی sin دلالت مصداقی Bedeutung آسمانی
میل connotation denotation
نبرد فاتح ینا و مغلوب نبرد واترلو
این دو اصطلاح از دو مفهوم متفاوت برخوردارند، درحالی که مصداقشان یکی است. (ناپلئون بناپارت)
بر حسب سنت، ناپلئون بناپارت و اسم خاص3 می نامند و الفاظی نظیر فاتح نبرد ینا را وصف معرف4 می نامند.
در دلالت مفهومی، درک معنی از طریق مفاهیم صورت خواهد گرفت که ذهنی اند.
اسلاید 12 :
*. بازنمود ذهنی اصطلاح جدیدی است که اخیراً به جای اصطلاح سنتی تصور ذهنی1 به کار رفته است.
*. بازنمودهای ذهنی ما بیشتر جنبه ی فردی دارد تا اجتماعی.
*.یکی از روش های سنتی مطالعۀ مفاهیم، توصیف هر مفهوم بر حسب مجموعه ای از شرایط لازم و کافی است2.
*. مثلاً شرایطی که باید در نظر گرفته شود تا «چیزی» زن باشد، شرایط لازم به حساب می آیند. انسان بودن، مؤنث بودن.
و اگر بتوانند مفهوم زن را از سایر مفاهیم متمایز سازند، شرایط کافی تلقی خواهند شد. انسان بودن، مؤنث بودن، بالغ بودن.
انتخاب شرایط لازم و کافی به اطلاعاتی مشترک میان اهل زبان نیازمند است و زمانی می توان دربارۀ این شرایط توافق نظر داشت که اهل زبان مفهوم مشترکی را در ذهن داشته باشند.
