بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم رب الزهرا سلام الله علیها
با کودکان خود طیب سخن بگوییم
فصل 9 : فعالسازی مدیریت از طریق تقویت توجه در کلام
اسلاید 2 :
توجه انسان در ساختار وجودی اش فرمانده ی کل قواست. انسان با داشتن چنین توانی است که امکان مدیریت خود و دیگران را می یابد.
فعال سازی توجه کودک توسط کلام صورت می گیرد. با فعال شدن توجه کودک، هشیاری او فعال شده و در نتیجه سایر توانمندی های او شناخته شده و امکان بهره مندی از این توانمندی ها برای او ممکن می شود. استفاده درست از عوامل تقویت کننده ی توجه برای کودک، یکی از مهم ترین وظایف تربیتی والدین است که او را به استقلال، خودشناسی و خودشکوفایی سوق می دهد، زیرا در اثر چنین توانی است که سایر توانمندی های کودک نیز شناخته شده و قدرت بهره مندی از این توانمندی ها برای او ممکن می گردد.
اسلاید 3 :
هوشیار بودن یعنی:
•آگاهی از خود به عنوان بنده خداوند
•توجه به خداوند به عنوان رب و ارباب مطلق خود
•توجه به توانمندی ها و نعمت های عنایت شده به عنوان عواملی برای تقرب به خداوند
•توجه به دیگران به عنوان زمینه ساز تدارک عمل صالح و اسبابی برای قرب الهی
•توجه به موقعیت های پیش آمده برای استفاده بهینه از آن ها در جهت سعادت
اسلاید 4 :
اثرات هوشیاری در مدیریت خود:
1.قدرت مقابله با وسوسه ها
2.عدم آسیب پذیری در رویارویی با سختیها
3.توان مقاومت و اجتناب از گناهان
4.رفتارهای سازنده با دیگران
5.تواضع در رفتار با دیگران و پرهیز از خودبرتربینی
6.توان استفاده از موقعیت های مختلف در زندگی و دستیابی به منافع متناسب
7..
اسلاید 5 :
عوامل هوشیار کننده
اسلاید 6 :
-سوال
یکی از راهکارهای جلب توجه در فرزند تغییر جهت کلام با لحن استفهامی وپرسشی کردن عبارت وخواسته است . در موارد متفاوت می توان از این روش استفاده کرد:
به عنوان مثال وقت حمام رفتن بجای اینکه بگوییم برو داخل حمام یا لباست را دربیاور بگوییم " نظرت چیه بریم آب بازی؟ ".
یا انگیزشی واستفهامی کردن موضوع: به عنوان مثال " وای اگه الان یهویی یکی از عروسکاتو ببریم حمام چه حالی میشه ؟ "..
از این روش درتوجه دادن طفل به پدیده ها و رخدادهای طبیعی با هدف معطوف کردن توجه به خالق هستی وخداوند نیز می توان کمک گرفت.
مثلا با طرح سوال در موقعیت های متفاوت طی روز وهفته درمورد چرایی وعلت برخی از عناصر پیرامون. به عنوان مثال وقتی غذا یا میوه ای می خورد سوال کنیم " بنظرت این میوه چطوری به این شکل دراومد؟ تو فکر میکنی چطوری ما می تونیم نفس بکشیم؟" .
اسلاید 7 :
-خطاب عاملی برای برانگیختن هوشیاری
مورد خطاب قرار دادن افراد به معنای اعتنای ویژه به آن هاست.
خطاب چه به صورت تهدید و چه تشویق، جنبه ی جلب توجه و برانگیختن مخاطب را دارد. به همین دلیل در صحبت هایی که در خانواده و بین اعضاء صورت می پذیرد، بهتر است افراد همدیگر را با خطاب های مهربانانه و مودبانه صدا بزنند و درخواست یا مطالب خود را به هم بیان کنند. این نکته ای است که ممکن است در بسیاری از خانواده ها مورد غفلت قرار بگیرد. پس الگوی زندگی روزانه ی خود را بررسی کنید تا متوجه شوید در طول روز در مکالمات خود با دیگران و به ویژه در بیان درخواست های خود تا چه اندازه از خطاب استفاده می کنید و همچنین بررسی این نکته نیز ضروری است که آیا خطاب های مورد استفاده شما کلمات مناسبی هستند یا خیر.
اسلاید 8 :
برای روشن شدن موضوع از مثال استفاده می کنیم. تصور کنید که با اعضای خانواده شام میل میکنید و نمکدان می خواهید. نمکدان کنار بشقاب دختر کوچک شماست. با چه عبارتی خواست خود را مطرح می کنید؟ ( لطفا جمله ای که عموما مورد استفاده شماست تداعی کنید)
عبارتی که در ذهن دارید به کدامیک نزدیک تر است؟
اونو بده(همراه با اشاره به نمکدان)!
نمک پاشو بده!
زینب نمک پاشو بده بابا!
زینب جانم نمکدونو بده عزیزم!
گل بابا نمکدونو بده قربونت برم!
شما کدامیک هستید؟
در گزینه 1و 2 از خطاب استفاده نشده است و در گزینه های 3 تا 5 خطاب با مرتبه های متفاوت به کار رفته است.
اسلاید 9 :
الگو بودن وهشیاری والدین
مهارت افزایی در خطاب:
رفتار همسران با یکدیگر می تواند بهترین الگوی آموزشی برای کودکان باشد، لذا ضروری است که هر یک از زن و مرد از کلام خود مراقبت کرده و این مراقبت و مهارت افزایی را به طور جدی دنبال کنند و لذا بسیار پسندیده خواهد بود اگر آن ها ساعاتی را برای افزایش مهارت خود در این زمینه اختصاص دهند.
اسلاید 10 :
نمونه ای از فعالیت هایی که برای مهارت افزایی در خطاب، میتوان انجام داد:
به کلمات و عناوینی که می توان برای خطاب بین همسران در حضور کودک استفاده کرد بیاندیشید و حتی آن ها را بنویسید.
بر روی واژه ها و اصطلاحاتی که برای مورد خطاب قرار دادن کودک مورد استفاده قرار می گیرد، فکر کنید و آن ها را بنویسید و خطاب هایی را که برای کودک شما مناسبتر هستند انتخاب کنید.
در انتخاب خطاب ها می توانید از جنسیت کودک و اسم او الهام گرفته و واژه سازی کنید.
در انتخاب خطاب ها می توان از بیان دعا در کلام به شکل زیبا و کوتاه استفاده کرد، که این امر میتواند اشتیاق کودک را برای شنیدن و عمل کردن تحریک کند.
مطالعه ی زندگی بزرگان دین می تواند در جهت یافتن خطاب مناسب الهام بخش باشد ( به طور ویژه حدیث شریف کساء می تواند راهنمای بسیار موثری دراین زمینه باشد).
بر روی لحن این کلمات تمرین کنید و در صورت لزوم صدای خود را ضبط کرده و گوش کنید و با تکرار این فرایند لحن مناسب را پیدا کنید.
اسلاید 11 :
کلام، فراهم کننده ی زمینه ی هوشیاری یا ناهوشیاری
کلام نقش ویژه ای در انتقال هوشیاری به دیگران دارد و هرقدر با رفتار هماهنگ باشد، نقش تربیتی بیشتری را ایفا می کند. به وسیله ی کلام می توان انگیزه رفتارها را بیان کرده و بر اساس آن از رفتارهای عبرت انگیز نیز بیان های آموزنده ای به دیگران القا کرد.
بر این اساس لازم است والدین، کلامی که در حضور فرزندان خود بیان می کنند جدای از عمل آن ها نباشد. و این مهم محقق نمی شود مگر با التزام عملی والدین به انجام واجبات شرعی و ترک محرمات.
اسلاید 12 :
-تمرین ومراقبه های شبانه وبازنگری اعمال در طی روز
هر انسان عاقلی برای خود اهداف کوتاه، میانی و بلند مدتی را شناسایی و تعریف میکند و برای رسیدن به آن از ابزارها و سازوکارهای مشخص و معینی بهره میگیرد. آن گاه پس از زمانی به ارزیابی میان هزینهها و نتایج مینشیند و دستاوردها را نسبت به هزینههای مادی و زمانی به فرصتها سبک و سنگین میکند تا در صورت ناکامی و یا نادرستی و نبود هماهنگی میان آن دو به بازسازی اهداف درکوتاهی و بلندی و یا سازو کارها و ابزارها اقدام نماید.
-اگر گرفتار صفات ناپسند فردی و اجتماعی هستید، آن ها را در جدولی تنظیم کرده و راهکارهای عملی حذف این صفات را بررسی کنید.
از آنجاییکه برخی از صفات از خود انسان پنهان می مانند، توصیه می شود در این فعالیت از همسر خود کمک بگیرید و نظرات ایشان را در مورد خود جویا شوید.
اسلاید 14 :
اگر در روابط با همسر و یا اقوام و همسایگان خود مشکلاتی مشاهده می کنید که ریشه ی بخشی از مشکل در رفتار شماست، می توانید آن ها را نیز به جدول اضافه کرده و برای رفع مشکلات برنامه ریزی کنید.
زمانی که در محیط خانه گناهان مختلف رخ ندهد، محتوای کلام هوشیارانه ای از والدین به کودکان منتقل می شود، لذا شایسته است والدین تمام تلاش خود را در این زمینه انجام دهند که نتیجه ی آن نه تنها برای کودک خیر خواهد بود بلکه خود پدر و مادر هم به فلاح خواهند رسید.
اسلاید 15 :
ذکر عاملی در جهت هوشیاری کودک
هوشیاری در اثر انعکاس ذکر خدا ایجاد می شود. بر این اساس هرقدر والدین ذاکرتر باشند، هوشیاری در خانواده بیشتر به کودک انتقال می یابد و متقابلا غفلت آن ها از ذکر نیز بر ناهوشیاری کودک به شدت تاثیر دارد.
داشتن برنامه های عبادی به ویژه اقامه ی نماز و برنامه های ذکر و روضه و . به طور طبیعی بر هوشیار کردن کودک اثر گذاشته و زمینه ی ارتقای معنوی و ذاکرانه ی وی را فراهم می کند. با توجه به آنچه گفته شد هر خانواده ای لازم است در صدد فراهم کردن جلوه هایی از ذکر خدا در محیط کودک باشند.
اسلاید 16 :
چند نمونه از فعالیت هایی که می تواند جلوه هایی از ذکر در محیط خانواده را برای کودک فراهم سازند:
تلاوت قرآن
لازم است والدین ساعات مشخصی از شبانه روز را به تلاوت قرآن اختصاص دهند.
تلاوت قرآن باید در نهایت احترام انجام شود و کودک از رفتار والدین خود قبل و حین و بعد از تلاوت به جایگاه ویژه ی قرآن نزد والدین پی ببرد.
خوب است که در طول هفته برنامه ی تلاوت دسته جمعی در خانه داشته باشید و از کودک در آماده کردن فضای خانه برای این کار کمک بگیرید.
بسیار شایسته است که والدین در نام بردن از قرآن ازخطاب بهره برده و با اینکار جایگاه قرآن را فراتر از یک کتاب به کودک یادآور شوند.
اسلاید 17 :
برگزاری نماز جماعت در خانه
بهتر است نماز جماعت به امامت بزرگتر خانواده انجام شود. اگر پدربزرگ یا عزیز دیگری مهمان خانه است، ایشان جلو بایستند.
مادر با همراهی کودک، فضا را برای نماز جماعت آماده کند. به عنوان مثال سجاده ی پدر را پهن کنند، اگر در خانه گل دارند چند برگ گل در سجاده ی پدر بگذارند و در غیر این صورت از عطر استفاده کنند.
اگر کودک تمایل به مکبر شدن دارد به او آموزش داده شود تا بتواند در نماز جماعت خانوادگی این کار را انجام دهد.
اسلاید 18 :
برگزاری مراسم برای اعیاد و عزاداری ها
وسایل ویژه ای برای اعیاد و عزاداری ها در خانه داشته باشید. وسایلی از قبیل پرچم های مختلف، ریسه، لباس های مناسب و ..
برای هر یک از مناسبت ها از قبل برنامه ریزی کنید و برای آماده سازی مراسمی که در خانه دارید از کودک متناسب با توان او کمک بگیرید.
می توانید با اعضای خانواده جشن یا روضه ی کوچکی داشته باشید که متناسب با سن کودک، ویژگی هایی از زندگی ائمه علیهم السلام را درقالب داستان بازگو کنید. سعی کنید در خلال بیان داستان از خطاب های خاص و ویژه برای ائمه علیهم السلام استفاده کنید تا کودک با خطاب های ویژه ی بزرگان دین آشنا شده و آن ها را بخاطر بسپارد و احترام به بزرگان دین را در قالب همین مراسم های خانوادگی بیاموزد.
والدین می توانند هدایایی که با مناسبت پیش رو هم خوانی دارند برای کودک آماده کرده و در روز عید به کودک بدهند. حتی والدین می توانند وسایل مورد نیاز کودک را در این مناسبت ها به او هدیه کنند تا روزهایی که نام ائمه علیهم السلام بر آن هاست، همیشه برای او طعم ویژه ای داشته باشد.
اسلاید 19 :
بازی هایی برای تقویت توجه، خطاب و کلام در کودک
خاطرات دسته جمعی:
اعضای خانواده دور هم بنشینید. یک نفر از افراد توپ را به دست گرفته و یکی از خاطرات مشترک جمع را عنوان کند. بعد توپ را به نفر بعد دهد تا او نیز یکی از جزییات همان خاطره را تعریف کند. در حین تعریف خاطره می توانید انواع خطاب ها را استفاده کرده و الطافی که از خداوند در آن روز خوش، شامل حال خانواده شده و نعمت داشتن خانواده و شیرینی های با هم بودن و .. را در قالب متناسب با سن کودک بیان کنید.
اسلاید 20 :
طبیعت گردی:
خوب است که خانواده در فاصله های زمانی مشخص طبیعت گردی داشته باشند و با توجه به اقلیم و امکاناتی که در اختیار دارند، فضاهای متفاوتی را برای این کار انتخاب کنند.
در چنین فضایی برای افزایش توجه کودک، از او بخواهید که تصاویر و اشیایی که می بیند برای شما توصیف کند، از آن ها نقاشی بکشد و .. خوب است که خود شما نیز در این کارها با او همراه شوید. می توانید اگر در طبیعت هستید برگ هایی را که روی زمین ریخته اند روی کاغذ بچسبانید و اشکالی را درست کنید و یا برای کودک تاجی از برگ ها بسازید و در حین فعالیت ها از طبیعت و جزییاتی که پیرامونتان هست برای او به عنوان نعمت های خداوند یاد کنید و با حمد و شکرگزاری از نعمت های خداوند، کودک را به قدردانی از خداوند مشتاق کنید.
یا اگر در کویر هستید می توانید از شن ها برای بازی های مختلف استفاده کنید و در کنار دریا نیز بازی های زیادی می توان با شن و ماسه و گوش ماهی های کنار ساحل انجام داد.
نکته ی قابل توجه در حین بازی ها این است که در مدتی که در حال همراهی با کودک هستید از خطاب های متنوع با لحن مناسب استفاده کرده و کودک را نیز تشویق کنید که شما را با خطاب های متنوع صدا بزند و هر بار که خطاب تازه ای به کار برد او را تشویق کنید.
حتی می توانید از متناسب با فضایی که در آن هستید برای خطاب واژه سازی کنید، با این کار علاوه بر حس خوبی که در کودک خود ایجاد خواهید کرد کمک کنید تا او توجه بیشتری به فضای پیرامون خود داشته باشد.
کارهای زیادی در یک دورهمی خانوادگی در طبیعت می توان انجام داد. کافیست کمی خلاقیت داشته باشید .
در یک روز خوش خانوادگی میتوان خطاب های مختلف را به کودک آموزش داد و با توجه دادن او به محیط اطراف خود، نعمات خداوند را به او یادآور شد و قدردانی از نعمت ها را به او یاد داد. تمام این کارها با همراهی والدین و لذت کودک تحت آموزشی غیرمستقیم صورت می گیرد.
