بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بررسی نظام اجتماعی در ساختار شهرهای ایران
تبیین جایگاه محلات
به مثابه نظام اجتماعی شکل دهنده به شهر قاجاری
اسلاید 2 :
بیان مسئله:
رابطه متقابل بین حکومت، نهادهای مردمی و ساختار شهر
هدف:
بازخوانی رابطه حکومت و مردم در شکل گیری فضاهای شهری با تاکید بر نقش محلات و نهاد های مردمی در دوره قاجار
اسلاید 3 :
تاثیر نهادهای اجتماعی بر شکل شهر
در پیش از اسلام:
علیرغم شناسایی ساختار کالبدی، نمی توان
تاثیر ساختارهای اجتماعی بر شکل شهر، را بطور قطعی مورد تحلیل قرار داد، در صورتی که شهرهای پس از اسلام می تواند تصویری اگرچه نه چندان دقیق اما قابل تعمق ارائه دهد.
شهر گور- دوره ساسانی
اسلاید 4 :
تکرار دوره های متوالی ضعف قدرت های مرکزی و شکل گیری حکومت های محلی و اصطلاحا "ملوک الطوایفی”
دوره های طولانی از هرج و مرج های سیاسی
حیات پایدار شهرها به رغم ضعف نظام حکومتی و عدم توانایی حکومت در تسلط فراگیر بر ساختار شهر (هرچند سرعت رشد شهر کاهش یافته ولی متوقف نشده است.)
وضعیت سیاسی- اجتماعی شهرهای
پس از اسلام:
نظریه
اسلاید 5 :
استقلال شهر از حکومت:
نیروی تداوم بخش حیات شهرها در دوره های طولانی ضعف ساختار حکومت ها، نه در توان و قدرت دستگاه حاکمه، که در توانمندی شهروندان و نهادهای اجتماعی غیر دولتی بوده است که با رشدی فراگیر، شبکه های اجتماعی بهم پیوسته ای را تعریف کرده و حیات اقتصادی و اجتماعی شهر را تضمین می نمودند.
نمونه های حذف شده:
سلطانیه در زنجان و ربع رشیدی و شنب غازان در تبریز
اسلاید 6 :
اتکای شهر بر نیروهای اجتماعی و نه صرفا اقتدار دولت
حذف نظام طبقاتی (کاست) ساسانی
شکل گیری امپراطوری بزرگ اسلامی
رونق اقتصادی و تاثیر پذیری از اقتصاد جهانی
شکل گیری لایه های متوسط اجتماعی که در برابر تغییرات بنیان افکن آسیب پذیری کمتری داشتند.
عامل تداوم حیات شهرها در دوره پس از اسلام
نتیجه تداوم حیات شهرها
رشد های شهرها و گذر از شهرهای متوسط به ابرشهرهایی چون؛ اصفهان، تبریز، ری، سمرقند، نیشابور و . . .
تعریف شهرهای بزرگ به عنوان نقطه مقصد مهاجرت از شهرهای کوچک و روستاها
پیدایش مفهوم ثانویه قومیت به عنوان عامل پی ریزی هسته های اجتماعی
پیدایش محلات اولیه
اسلاید 8 :
ویژگی های بارز دوره صفوی
انتظام سامان یافته در تشکیل دولت متمرکز
رشد تشیع و فرق عرفانی وابسته به آن
نخستین حکومت ملی ایران
قاطعیت دولت در حکومت
رشد دیوان های حکومتی و رشد و توسعه بازرگانی
سیاست های ارضی جدید
اداره امور مختلف توسط ماموران حکومتی
ایجاد نیروی نظامی متمرکز و مسلح شدن این نیروها
اسلاید 9 :
کاهش توانمندی دولت شهرهای اروپایی
رشد دوباره فئودالیسم
تفوق آشکار فئودالیسم بر دولت- شهرهای تضعیف شده
نتیجه:
شکل گیری نظام جدید قدرت با تعریفی نوین بود که همانند دولت صفوی خواستار یکپارچه سازی حکومت محلی و تشکیل حکومتی مرکزی است.
شکل گیری دولت های اروپایی مستقل
ایجاد تمرکز و نظارت دستگاه حاکم بر تجارت و بازرگانی و حمایت پادشاهان قدرتمند و بازرگانان ثروتمند از رشد هنر و معماری
اسلاید 11 :
نظام شهرسازی صفوی:
تکوین نظام شهرسازی آق قویونلو و قره قویونلو در تبریز
2. توسعه شهری تبریز، قزوین و اصفهان
3. برنامه ریزی شهری در قزوین توسط شاه طهماسب
و بصورت تکمیل شده در اصفهان
اصفهان؛ آرمانشهر صفوی
اسلاید 15 :
«در حالیکه جریانات جدید دوره باروک در پی سازمان بخشیدن به شهرهای قرون وسطایی اروپا و تحقق بخشیدن به آرمان- شهرهایشان هستند، مکتب اصفهان، الگوی آرمانی خود را به بهترین شیوه ممکن به اجرا در آورده است.»
حکومت مقتدر مرکزی و ثبات سیاسی و امنیتی از یک سو و وضعیت مناسب اقتصادی از سوی دیگر، سبب تغییر ساختار بسیاری از شهرهای بزرگ چون تبریز، قزوین و اصفهان گردید، بگونه ای که گشایش شبکه ارتباطی، ساخت میدان های بزرگ و عمومی، عمارات و کاخ- باغ ها و .، مورفولوژی فشرده پیشین را تغییر داد.
اسلاید 16 :
طراحی محور چهارباغ به عنوان شالوده اصلی اصفهان
طراحی محور شهری
ایجاد میدان حکومتی
جابه جایی های قومی – قبیله ای
اسلاید 17 :
جابه جایی های قومی- قبیله ای
امر فرمایشی
محلات مسلمان و یهودی نشین در شمال شرقی تقاطع
محلات دولت مداران و دولت مندان در شمال غربی تقاطع
محلات تازه بنیاد ارامنه در جنوب غربی
محله زرتشتیان در جنوب شرقی تقاطع
اسلاید 18 :
میدان های حکومتی در اغلب شهرها
اصفهان، تبریز، کرمان
میدان نقش جهان اصفهان
اسلاید 19 :
میدان گنجعلیخان کرمان
گسترش شهر صفوی؛
مورفولوژی شهرهای ارگانیک
« به موازات تقویت مادی و مالی شهر، خدمات عمومی گسترش یافته و از شبکه هایی کم و بیش منظم برخوردار گشت »
دو گروه از شهروندان داعیه دار ساخت و گسترش اماکن مذهبی و شدند:
آنانکه حاکم شهر بودند و سیاستگذار توسعه
آنانکه بر مبنای اعتقادات شخصی به امور خیریه می پرداختند
