بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
با یاد او
خدمات کتابخانه ای برای کودکان با نیازهای ویژه
اسلاید 2 :
مقدمه
تعریف ایفلا و یونسکو از کتابخانه عمومی کودکان
کتابخانه کودک مجموعه ی خاصی از کتاب و مواد کتابخانه ای است که در فضای مجزایی در یک کتابخانه عمومی برای خوانندگان کودک و نوجوان در نظر گرفته می شود. این کتابخانه ها واسطه های آموزشی و مکمل کتابخانه های مدارس هستند که برای آشنا کردن کودکان با دنیای ادبیات و پرورش ذوق و اشتیاق به خواندن در آنها فعالیت می کنند.
خدمات کتابخانه عمومی کودکان باید بر اساس مساوات و برابری دسترسی برای همه صرف نظر از نژاد، جنسیت، مذهب، ملیت، و زبان ارائه شود. خدمات و مواد ویژه باید برای کسانی که به هر دلیلی نمی توانند از خدمات و مواد معمول و رایج کتابخانه استفاده کنند، مانند اقلیتهایی که مشکل زبان دارند، کودکان معلول یا بیمار فراهم شود.
اسلاید 4 :
تعریف کودکان استثنایی یا کودکان با نیازهای ویژه
کودکانی که از نظر تحولی، یا نارسایی دارند و یا باهوش هستند. به عبارت دیگر کودک استثنایی کودکی است که از تحول بهنجار فاصله گرفته است. این تفاوتها به حدی است که کودک به روشهای آموزشی خاص و مناسب سازی های لازم نیاز دارد.
اسلاید 5 :
طبقه بندی کودکان استثنایی
انحرافات هوشی، شامل کودکان تیزهوش و کودکانی که مشکلات تحولی و هوشی دارند.
نقایص حسی، شامل کودکانی که به نارسایی های بینایی یا شنوایی مبتلا هستند.
مشکلات ارتباطی شامل کودکانی که به مشکلات گفتار و زبان مبتلا هستند.
مشکلات ویژه یادگیری و کودکان درخودمانده یا اوتیسم.
مشکلات رفتاری، شامل کودکانی که سازش نایافتگی اجتماعی و یا مشکلات هیجانی دارند.
مشکلات جسمی–حرکتی، شامل کودکانی که از نظر حرکتی و سلامتی بدنی با مشکل مواجه اند اما آسیب های حسی ندارند.
کودکان مبتلا به آسیب های چندگانه و شدید، شامل کودکانی که به بیش از یک اختلال مبتلا هستند مانند فلج مغزی همراه با کم توانی ذهنی و یا نابینایی همراه با ناشنوایی.
اسلاید 6 :
تعریف کم توانی ذهنی
عقب ماندگی ذهنی ناتوانی است که به طور معناداری محدودیت در عملکرد هوشی و رفتار سازشی را نشان می دهد و در مهارتهای انطباق عملی، اجتماعی و درکی نمود پیدا می کند. این اختلال قبل از 18 سالگی بروز می کند (انجمن عقب ماندگی ذهنی آمریکا، 2002).
افراد کم توان ذهنی از نظر آموزشی به سه دسته تقسیم می شوند:
کم توان ذهنی آموزش پذیر یا خفیف (هوش بهر 55 تا حدود 70)
کم توان ذهنی تربیت پذیر یا متوسط (هوش بهر 40 تا حدود 55)
کم توان ذهنی حمایت پذیر یا شدید (هوش بهر کمتر از 40)
اسلاید 7 :
تعریف تیزهوشی
در تعریف تیزهوشی محققان بر این نکته تاکید می کنند که این افراد توانایی های فوق العاده ای در حیطه هایی مانند هوش، خلاقیت، مهارتهای نظری و . دارند و برای به فعلیت رساندن استعدادهای بالقوه خود نیاز به آموزش های ویژه ای دارند.
اسلاید 8 :
کودکان دارای مشکلات هیجانی و رفتاری
در تعریف مشکلات عاطفی و رفتاری اتفاق نظر وجود ندارد اما جنبه های مشترکی در تعریف وجود دارد که از آنها می توان متفاوت بودن رفتار معیوب با رفتار معمول، مزمن بودن آن و تاثیرش بر یادگیری را برشمرد. به طور کلی می توان گفت که تعامل ها و مبادله های اجتماعی بین کودک و محیط نامناسب است.
اسلاید 9 :
کودکان دارای آسیب بینایی
مشکلات بینایی ضایعاتی از نابینایی کامل تا محدودیتهای غیرقابل اصلاح ر ا شامل می شود.
انواع نابینایی:
نابینایی قانونی: تیزی دیداری این افراد در چشم برتر و پس از حداکثر ترمیم 200/20 یا کمتر و میدان دید وی به شدت محدود باشد و زاویه میدان دید در بزرگترین قطر از 20 درجه بیشتر نباشد.
کم بینایی: اصطلاحی است برای توصیف سطحی از بینایی که از حد هنجار پایین تر است و به وسیله عینک های معمولی اصلاح شدنی نیست.
اسلاید 10 :
کودکان دارای آسیب شنوایی
ناشنوا به افرادی اطلاق می شود که هرگز صدایی نشنیده اند و چون نشنیده اند، نیاموخته اند تا بازگو کنند. این افراد به سه گروه تقسیم می شوند:
نقص شنوایی
سخت شنوا
ناشنوا (نقص شنوایی شدید)
افراد مبتلا به نقایص شنوایی ازنظر مهارتهای شناختی و هوش تفاوتی با همسالان بهنجار خود ندارند اما در مهارتهای زبان با تاخیر مواجه اند. تحول مهارتهای اجتماعی و عاطفی آنان به محیط بستگی دارد و از نظر پیشرفت تحصیلی با مشکل مواجه اند.
اسلاید 11 :
کودکان دارای اختلالهای زبان و گفتار
مشکلات گفتار و زبان به صورتهای مختلف در بین کودکان وجود دارد. شایع ترین مشکلات گفتاری کودکان عبارتند از:
لکنت زبان
تاخیر ساده زبان
تولید و ساختار نحوی در گفتار بچگانه
آفازی (مشکلات حرف زدن، خواندن و نوشتن).
اسلاید 12 :
کودکان دارای معلولیت جسمی – حرکتی
کودکان با معلولیتها و بیماریهای جسمانی، گروهی ناهمگون با دامنه ای وسیع از آسیبها هستند که به دو زیرمجموعه تقسیم می شوند:
کودکان با معلولیتهای جسمی
کودکان با بیماریها یا اختلالات مربوط به تندرستی
اسلاید 13 :
کودکان دارای اختلالات یادگیری
اختلال ویژه یادگیری در دو زمینه بررسی می شود:
ناتوانی های تحولی که شامل ناتوانی در فرایندهای روان شناختی که پیش نیاز یادگیری دروس هستند، عبارتند از توجه، حافظه، تفکر، زبان شفاهی و ادراک
ناتوانی های تحصیلی که شامل ناتوانی در خواندن، نوشتن، هجی کردن، و محاسبات ریاضی است. مشکل اساسی ناتوانی یادگیری اختلال در پردازش اطلاعات (توجه، درک حافظه، و زبان) است که روی تفکر، گوش دادن، و صحبت کردن کودک تاثیر می گذارد (برایان، 1998).
اسلاید 14 :
گروه بندی کودکان با نیازهای ویژه در شورای کتاب کودک
کودکان با اختلالات بینایی
کودکان با اختلالات شنوایی
کودکان با اختلالات ذهنی
کودکان با مشکلات جسمی – حرکتی
اسلاید 15 :
کتابخانه های کودکان ونوجوانان با نیازهای ویژه
منظور از کتابخانه های کودکان ونوجوانان با نیاز های ویژه، ایجاد فضایی مناسب و ارایه خدمات ویژه در کتابخانه های عمومی برای رشد توانمندی های ذهنی و مهارتی کودکان معلول و کم توان جسمی است. در این بخش لازم است منابع و تجهیزات ویژه ی کودکان و نوجوانان نابینا، ناشنوا و آسیب دیدگان جسمی و ذهنی مناسب سازی شود نظیر تهیه کتاب های بریل، کتاب های گویا،کتاب های لمسی، کتاب چاپ درشت، تاب مناسب سازی شده برای ناشنوایان، نوارهای ویدئویی (قصه گویی به زبان اشاره) و وسایل و تجهیزات کمکی، مانند: دستگاه تایپ پرکینز، کامپیوتر برجسته نگار، دستگاه به دید، ضبط صوت، از جمله وظایف این گونه کتابخانه هاست.
اسلاید 16 :
فضای کتابخانه های کودکان با نیازهای ویژه
معماری داخلی این کتابخانه ها باید با توجه به نوع معلولیت، برای استفاده ی راحت و ایمن اینگونه مخاطبان طراحی شوند. استفاده از اتاق های مطالعه ی تک نفره با تجهیزات مناسب، حذف هرگونه عوامل خطرزا همچون: وروديهاي نامناسب، شيب هاي خطرناك، مسيرهاي بدون ديد، و موانع به ظاهر كوچك در مسير عبور كودكان و نوجوانان بايد رفع شوند. استفاده از روکش های نرم برای ستون ها و سطوح سر راه و نصب نشانه های گویا یا لمسی از جمله مواردی هستند که باید به آنها توجه کرد. همچنین در طراحی داخلی ساختمان کتابخانه باید توجه شود که افراد کم بینا با استفاده از تقابل و تضاد رنگ ها و بافت ها قادر به دریافت موقعیت و وضعیت محیط می شوند. رنگ دیوارها از رنگ کف سالن متمایز باشد، درهای ورودی با چارچوب آنها با رنگ مخالف دیوار مجاور رنگ آمیزی شود، رنگ وسایل کتابخانه و تجهیزات خدماتی مانند آسانسور و غیره از محیط اطراف متمایز باشد، از مسیرهای نورپردازی شده یا کفپوش های بافت دار یا لمس پذیر (با کمک عصا، کفش و غیره) برای هدایت کاربران به مناطق خاصی از کتابخانه استفاده شود.
اسلاید 17 :
خدمات کتابخانه ای برای کودکان با اختلالات بینایی
فراهم آوری منابع بریل
یونسکو خط بریل را تنها خط تصویری موازی خط چاپی معرفی کرده است. کتابخانه های عمومی مسئولیت مهمی در قبال کاربران بریل دارند و فراهم سازی دسترسی به خدمات و کتابهای بریل جزء لاینفک و ضروری هدف و ماموریت کتابخانه های عمومی است.
نه فناوری و نه نوارهای ضبط شده هیچ یک جایگزین قابل قبولی برای خواندن و نوشتن نیستند چه برای مردم عادی و چه برای نابینایان. پایه سواد در هر دو گروه توانایی خواندن و نوشتن به خط بریل یا خط معمول است.
اسلاید 18 :
اصول خدمات کتابخانه ای برای کاربران بریل
کتابخانه ها باید:
دسترسی یکپارچه به مجموعههای بریل را به هر طریق و روشی که در کشورشان مناسب است فراهم سازند مانند تلاشهای دسته جمعی، رجوع به منابع تامین مواد، امانت بین کتابخانه ای یا اشتراک منابع با کتابخانه های دیگر، و گسترش مجموعه کتابخانه تا حد امکان.
تشویق به گنجاندن همه انواع موجودی های بریل در فهرستهای ملی یا منطقه ای آنطور که مناسب است.
تشویق به گنجاندن خط بریل در برنامه های ادبی آتی.
وارد کردن نسخه های بریل یا چاپی- بریل کتابها در برنامه های کتابخانه نظیر ساعات قصه خوانی و گفت وگوهای ادبی تا کودکان و نوجوانان نابینا بتوانند در کنار و همراه با همسالان بینای خود کتاب بخوانند.
اسلاید 19 :
اصول خدمات کتابخانه ای برای کاربران بریل (ادامه)
وارد کردن مجموعه های بریل در فهرستهای موجودی کتابخانه یا جاییکه امکان اتصال به مجموعه های سایر کتابخانه های بریل وجود داشته باشد.
آموزش خط بریل به اعضای هیئت مدیره و کارکنان کتابخانه ها به عنوان ابزار سوادآموزی برای نابینایان و افراد دارای اختلالات بینایی.
از خط بریل به عنوان وسیله ی برقراری ارتباط با کاربران نابینا و با اختلالات بینایی در جامعه کاربران کتابخانه استفاده کنند.
بهبود دسترسی به خدمات کتابخانه ای در قالب بریل به جامعه هدف
اسلاید 20 :
دستورالعملهای توسعه مجموعه های بریل در کتابخانه
بازتولید محتوای نسخه های چاپی آثار منتشر شده به هر شکلی که در نتیجه آن بتوان محصولی به خط بریل تولید کرد.
اگر هر نوع محتوایی نظیر تصاویر، گرافها و تبلیغات مجلات درنسخه بریل حذف شد باید در مورد آن توضیح داده شود.
کتابهای بریل باید کاملا با کدهای استاندارد موجود در هر کشوری تطابق داشته باشد.
هر جلد کتاب بریل باید اجزای زیر را دارا باشد:
صفحه عنوان مشتمل بر عنوان کامل، نام نویسنده، شماره جلد و تعداد صفحات هر جلد.
عبارت مربوط به حق مولف و تاریخ آن به همان صورت که در نسخه چاپی آن آمده است.
توضیح ناشر در مورد کتاب و اطلاعاتی در مورد نویسنده کتاب که معمولا در جلد کتاب وجود دارد.
