بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
فصل سوم
عطف با دیگران به اعتبار روابط برادری
اسلاید 3 :
در دو فصل گذشته دو جنبه از جنبههایی که انسانها میتوانند در ارتباط و تعامل و پیوندهای یکدیگر لحاظ کنند مشخص گردید و معلوم شد بسیاری از صفات حسنه و زیبای انسانی به اعتبار این وجوه به وجود میآیند. در ادامه به وجه دیگری از وجوه انسانی اشاره میشود که به واسطه این وجه معنویتی بزرگ نصیب انسان میشود. در این وجه انسانها به حیثیت دین و دینداری یکدیگر با هم تعامل و پیوند حاصل میکند.
از آنجایی که این وجه به صورت مستقیم متکی بر حکم تشریعی خداوند است، قصد قربت و عبودیتی که در این وجه ممکن است برای فرد حاصل شود بسیار فراوان است.
اسلاید 4 :
چیستی روابط ایمانی
خداوند با ارسال رسولان برای انسان دین را بنیان گذاشته است و شرایع را به فیض وجود ایشان برایش تقدیر کرده است.
شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهيمَ وَ مُوسى وَ عيسى أَنْ أَقيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي إِلَيْهِ مَنْ يُنيبُ
از [احكامِ] دين، آنچه را كه به نوح در باره آن سفارش كرد، براى شما تشريع كرد و آنچه را به تو وحى كرديم و آنچه را كه درباره آن به ابراهيم و موسى و عيسى سفارش نموديم كه: «دين را برپا داريد و در آن تفرقهاندازى مكنيد.» بر مشركان آنچه كه ايشان را به سوى آن فرا مىخوانى، گران مىآيد. خدا هر كه را بخواهد، به سوى خود برمىگزيند، و هر كه را كه از در توبه درآيد، به سوى خود راه مىنمايد.
.
اسلاید 5 :
به واسطه دین و دینداری انسان به سطوح و مراتبی از زندگی دست یافته است که به طور واضح از سایر موجودات در راه کمال پیشی گرفته است.
حداقل اتفاقی که برای انسان بعد از دین و دینداری رخ داده است اتصال او به وحی است.
با این اتصال موجب شده تا انسان به علم قطعی و یقینی دست یافته و باورهای محکمی در او به وجود آید. بر این اساس علمهایی که برای اتکا کردن قابل اعتمادند در اختیار انسان قرار داده شد.
به این علمها که در وجود انسان شکل میگیرد و میتواند با اتکاء به آنها به اعمال صالح دست زند و رفتارهای پسندیده از خود بروز دهد ایمان گفته میشود.
اسلاید 6 :
بنابراین منطق ایمان منطقِ:
دستیابی به یقین و علم قطعی است.
دستیابی به اعمالی است که بر اساس آن علوم قطعی بروز مییابد.
کلام و گفتاری است که حاکی از این باورهای محکم نشأت میگیرد.
زندگی بر اساس ارزشهاست.
زندگی آخرتگرا و بر محور دین است.
سستی و کجی در آن راه ندارد.
اسلاید 7 :
از وجوهی که دین و دینداری و ساختار انبیا و وحی برای انسان به ارمغان آوردهاند
تغییر در ساختار زندگی و روابط اجتماعی است.
تا جایی که دین در بستر اجتماع نازل شده و با هویت فردی و اجتماعی انسان سر و کار دارد و او را برای آخرتی با شکوه و دائمی آماده میکند.
بر اساس اجتماعی بودن احکام دین و نیز اصل ساماندهی اجتماع، روابط انسانی به شدت تحت تأثیر قرار میگیرد و نظامی جدید به خود میگیرد. برخی از مواردی که مورد اعتنا نبوده به دلیل دینداری مورد اعتنا قرار میگیرد و مواردی که به ظاهر لازم بوده که اعتنا شود بیاعتنا میشود.
اسلاید 8 :
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا آباءَكُمْ وَ إِخْوانَكُمْ أَوْلِياءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْكُفْرَ عَلَى الْإيمانِ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ * قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشيرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ في سَبيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقينَ
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، اگر پدرانتان و برادرانتان كفر را بر ايمان ترجيح دهند [آنان را] به دوستى مگيريد، و هر كس از ميان شما آنان را به دوستى گيرد، آنان همان ستمكارانند. بگو: «اگر پدران و پسران و برادران و زنان و خاندان شما و اموالى كه گرد آوردهايد و تجارتى كه از كسادش بيمناكيد و سراهايى را كه خوش مىداريد، نزد شما از خدا و پيامبرش و جهاد در راه وى دوستداشتنىتر است، پس منتظر باشيد تا خدا فرمانش را [به اجرا در] آورد.» و خداوند گروه فاسقان را راهنمايى نمىكند.(سوره مبارکه توبه، آیات 23-24)
بر اساس مطالب فوق به ارتباطات و تعاملات و پیوندهایی که بر اساس دین و دینداری و با توجه به رابطه ایمانی به وجود میآید روابط ایمانی گفته میشود.
روابط ایمانی خود دارای سطوح مختلفی است. برخی نسبت به برخی دیگر دارای ارزش بیشتری است.
اسلاید 9 :
2. روابط ایمانی در قرآن و روایات
در قرآن برای ایمان جایگاه ویژهای قائل شده است و قتی خطاب یا ایها الذین امنوا بیان میشود به این شأن دینداری انسان اشاره دارد.
این شأن دارای حقوق متعدد فراوانی است که گاهی در تصور هم نمیگنجد.
اینکه انسان با آن کسی که همصحبت است مانند پدر، مادر، همسر،فرزند و .در نظر بگیرد با مؤمن و یا مسلمانی روبروست حقوق دیگری را در این روابط به وجود میآورد.
اسلاید 10 :
روایت زیر گویای اهمیت این موضوع است:
عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا حَقُ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ قَالَ لَهُ سَبْعُ حُقُوقٍ وَاجِبَاتٍ مَا مِنْهُنَّ حَقٌّ إِلَّا وَ هُوَ عَلَيْهِ وَاجِبٌ إِنْ ضَيَّعَ مِنْهَا شَيْئاً خَرَجَ مِنْ وِلَايَةِ اللَّهِ وَ طَاعَتِهِ وَ لَمْ يَكُنْ لِلَّهِ فِيهِ مِنْ نَصِيبٍ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا هِيَ قَالَ يَا مُعَلَّى إِنِّي عَلَيْكَ شَفِيقٌ أَخَافُ أَنْ تُضَيِّعَ وَ لَا تَحْفَظَ وَ تَعْلَمَ وَ لَا تَعْمَلَ قَالَ قُلْتُ لَهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ قَالَ أَيْسَرُ حَقٍّ مِنْهَا أَنْ تُحِبَّ لَهُ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ تَكْرَهَ لَهُ مَا تَكْرَهُ لِنَفْسِكَ وَ الْحَقُّ الثَّانِي أَنْ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَ تَتَّبِعَ مَرْضَاتَهُ وَ تُطِيعَ أَمْرَهُ وَ الْحَقُّ الثَّالِثُ أَنْ تُعِينَهُ بِنَفْسِكَ وَ مَالِكَ وَ لِسَانِكَ وَ يَدِكَ وَ رِجْلِكَ وَ الْحَقُّ الرَّابِعُ أَنْ تَكُونَ عَيْنَهُ وَ دَلِيلَهُ وَ مِرْآتَهُ وَ الْحَقُّ الْخَامِسُ أَنْ لَا تَشْبَعَ وَ يَجُوعُ وَ لَا تَرْوَى وَ يَظْمَأُ وَ لَا تَلْبَسَ وَ يَعْرَى وَ الْحَقُّ السَّادِسُ أَنْ يَكُونَ لَكَ خَادِمٌ وَ لَيْسَ لِأَخِيكَ خَادِمٌ فَوَاجِبٌ أَنْ تَبْعَثَ خَادِمَكَ فَيَغْسِلَ ثِيَابَهُ وَ يَصْنَعَ طَعَامَهُ وَ يَمْهَدَ فِرَاشَهُ وَ الْحَقُّ السَّابِعُ أَنْ تُبِرَّ قَسَمَهُ وَ تُجِيبَ دَعْوَتَهُ وَ تَعُودَ مَرِيضَهُ وَ تَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَ إِذَا عَلِمْتَ أَنَّ لَهُ حَاجَةً تُبَادِرُهُ إِلَى قَضَائِهَا وَ لَا تُلْجِئُهُ أَنْ يَسْأَلَكَهَا وَ لَكِنْ تُبَادِرُهُ مُبَادَرَةً فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ وَصَلْتَ وَلَايَتَكَ بِوَلَايَتِهِ وَ وَلَايَتَهُ بِوَلَايَتِك
اسلاید 11 :
معلى بن خنيس گويد: بامام صادق عليه السّلام عرضكردم: حق مسلمان بر مسلمان چيست؟ فرمود براى او هفت حق واجب است كه همه آنها بر عهده برادرش واجب است و اگر برخى از آنها را تباه و ضايع كند، از ولايت و اطاعت خدا بيرون رود، و خدا از او بهره (اطاعت و بندگى) ندارد. عرضكردم قربانت، آنها چيست؟ فرمود:
اى معلى بن خنيس، من بر تو نگرانم و ميترسم ضايع گذارى و مراعات نكنى و بدانى و عمل ننمائى. عرضكردم: «لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ نيروئى جز از خدا نيست» فرمود:
آسانترين آن حقوق اينست كه: آنچه براى خود دوست دارى براى او هم دوست داشته باشى و آنچه براى خود نپسندى، بر او نيز نپسندى
و حق دوم- آنكه از آنچه ناخرسند دارد دورى كنى و خوشنودى او را پيروى نموده فرمانش برى.
و حق سوم- آنكه با جان و مال و زبان و دست و پاى خويش او را يارى كنى.
و حق چهارم- آنكه چشم و راهنما و آئينه او باشى.
و حق پنجم- آنكه تو سير نباشى و او گرسنه يا سيرآب باشى و او تشنه يا پوشيده باشى و او برهنه.
و حق ششم- آنكه اگر تو خدمتگزار دارى و برادرت ندارد. واجب است خدمتگزارت را بفرستى.
كه جامههايش را بشويد و غذايش را درست كند و بسترش را مرتب نمايد.
و حق هفتم- آنكه سوگندش را تصديق كنى و دعوتش را بپذيرى و در بيماريش از او عيادت كنى و بر جنازهاش حاضر شوى و چون بدانى حاجتى دارد، در انجام آن سبقت گيرى و او را مجبور نسازى كه از تو بخواهد، بلكه خودت پيشدستى كنى، چون چنين كردى دوستى خود را به دوستى او پيوستهئى و درستى او را به دوستى خود (و آنگاهست كه به آيه شريفه الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ عمل كردهاى).
الكافي (ط - الإسلامية)، ج2، ص 169
اسلاید 12 :
کسی میتواند شأن و عظمت روابط ایمانی را بفهمد که:
اولاً شأن انسان و به تبع آن روابطی که با آن شأن میتوان به دست آورد را بداند.
ثانیاً به ارزش و شأن برآورده کردن حوائج انسانها واقف باشد.
ثالثاً برای دین و دینداری ارزش فوقالعاده و فراوانی قائل باشد.
در این صورت چنین فردی میتواند راجع به روابط ایمانی و ارزش آن تفکر کند.
بسیاری از آیات قرآن و روایات به نوعی به روابط ایمانی اشاره دارند این روابط به سه دسته تفکیک می شود:
روابط ایمانی برادری
روابط ایمانی خویشاوندی
روابط ایمانی ولایی
اسلاید 13 :
دین اسلام به روابط برادری به صورت جدی نظر دارد و طبق منطق دینی لازم است هر فردی روز به روز بر تعداد برادران دینیاش افزوده شود.
قَالَ علی ع مَنِ اسْتَفَادَ أَخاً فِي اللَّهِ فَقَدِ اسْتَفَادَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ
هر كه برادرى در راه خدا بيابد خانهاى در بهشت يافته است.
بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج75، ص 78
اسلاید 14 :
. چیستی روابط ایمانی برادری
روابطی که بر اساس دینداری شکل میگیرد به نحوی که هر یک از افراد بر اساس دین الهی
دارای حقوق مشخصی میشوند، رابطه دینی برادری است. این روابط
همانند سیطره قوانین بر افراد بر همه متدینین جاری است
و به اعتبار اسلامی که به آن مفتخر شدهاند دارای شئونات واحدی هستند.
به عنوان مثال:
بر همه مسلمانان لازم است حق برادری را ادا کرده به عیادت بیمارانشان روند.
در شادی و غم آنها با ایشان مشارکت داشته باشند.
به یکدیگر خدمت کنند و از هیچ کوششی در رفع گرفتاری هم دریغ نورزند.
از آبرو و مال و .همدیگر حراست نمایند.
از هر گونه تخریب و تحقیر هم خودداری کنند و.
اسلاید 15 :
با وجود اینکه برخی از موارد یاد شده مربوط به سطوح یاد شده در روبط و حوائج انسانی است ولی وقتی پای ایمان و دین در میان باشد این روابط به شکل مقدستری استحکام پیدا میکند.
روابط ایمانی دارای طیف وسیعی از روابط است.
كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ إِلاَّ الَّذينَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ فَمَا اسْتَقامُوا لَكُمْ فَاسْتَقيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقينَ . فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
چگونه مشركان را نزد خدا و نزد فرستاده او عهدى تواند بود؟ مگر با كسانى كه كنار مسجد الحرام پيمان بستهايد. پس تا با شما [بر سر عهد] پايدارند، با آنان پايدار باشيد، زيرا خدا پرهيزگاران را دوست مىدارد.. پس اگر توبه كنند و نماز برپا دارند و زكات دهند، در اين صورت برادران دينى شما مىباشند، و ما آيات [خود] را براى گروهى كه مىدانند به تفصيل بيان مىكنيم.
با توجه به آیات فوق افراد مشرک که تا قبل از این در صف قتال بودهاند اگر دین را بپذیرند و ایمان آورند به عنوان برادران دینی محسوب میشوند.
سوره مبارکه توبه، آیات 7 - 11
اسلاید 16 :
4. چگونگی عطف بر مبنای روابط برادری
بیتردید ارتباط و پیوند با برادران دینی به اعتبار دیندار بودنشان ارزش بسیار بیشتری نزد خداوند دارد زیرا اساس خلقت انسان ورود به جرگه دین و دینداری است لذا هر پیوندی که این غایت را محکم نماید به رضایت خداوند نزدیکتر است.
برای اینکه این مهم تحقق پیدا کند پیمودن مراحل زیر ضروری است:
مرحله اول: معرفت نسبت به روابط برادری
مرحله دوم: تقویت ایمان و شناخت مؤمنین
مرحله سوم: شناخت انواع روابط برادری
مرحله چهارم: بهرهمندی از احسان در گسترش روابط برادری
مرحله پنجم: بهرهمندی از اکرام در گسترش روابط برادری
اسلاید 17 :
مرحله اول: معرفت نسبت به روابط برادری
برای اینکه انسان بتواند نسبت به روابط دینی فعال باشد
و نسبت به سایر افراد عطف و تألیف داشته باشد لازم است نسبت به موارد زیر به قدر کافی شناخت حاصل نماید:
اولا حوزه و قلمرو برادری دینی را بشناسد. در این صورت لازم است بداند در چه صورتی فرد از این حوزه خارج و در چه صورتی به این حوزه وارد می شود.
ثانیاً نسبت به حقوق برادران دینی واقف باشد.
ثالثا با توجه به اینکه ممکن است این حقوق با هم تزاحم داشته باشد برای رعایت این حقوق اولویتهای لازم را بداند.
قَالَ علی علیه السلام عَلَيْكُمْ بِالْعِلْمِ فَإِنَّهُ صِلَةٌ بَيْنَ الْإِخْوَانِ وَ دَالٌّ عَلَى الْمُرُوَّةِ وَ تُحْفَةٌ فِي الْمَجَالِسِ وَ صَاحِبٌ فِي السَّفَرِ وَ مُونِسٌ فِي الْغُرْبَةِ .
بر شماست که علم بیاموزید زیرا علم اتصال دهنده برادران و راهنمای مروت و هدیه مجالس است و همراهی در سفر و مونسی در غربت است.
اسلاید 18 :
مرحله دوم: تقویت ایمان و شناخت مؤمنین
با توجه به اینکه اساس روابط ایمانی برادری بر دینداری استوار است تقویت دینداری و ایمان
باعث تقویت ارتباط با مؤمنین میشود.
تقویت ایمان به طور طبیعی انسان مؤمن را به شناخت دقیقتر از مؤمنین واقعی میرساند و در اولویتبندی دوستی به او کمک میکند.
تقویت ایمان با رعایت موارد زیر اتفاق میافتد:
مطالعه و تأمل در توحید و اسماء الهی : آنچه ایمان فرد مؤمن را میسازد اعتماد و توکل به خداوند است. هر قدر شناخت فرد از خداوند بیشتر باشد اعتماد و توکل او نیز بیشتر میشود.
توسل و توجه به مقام انبیا و اولیا به ویژه رسول گرامی صلی الله علیه و اله و اهل بیت علیهم السلام: این شخصیتها اساس ایمان و شالوده تقوا را میسازد و هر قدر توسل و توجه و شناخت به این حضرات بیشتر باشد ایمان فرد تقویت شده و روابط او با سایر مؤمنین واقعی همسنخ بیشتر میشود.
3 . رعایت احکام دین: احکام دین به عنوان تنه و پایه دینداری نقطه تمایز قابل مشاهده مؤمنین واقعی از مؤمنین صوری است.
4.تقوا و متصف شدن به مکارم اخلاق: هر قدر انسان به تقوای بیشتری توفیق یابد و به مکارم اخلاق والاتری متصف شود با برادران ایمانی تألیف و الفت بیشتری مییابد.
اسلاید 19 :
مرحله سوم: شناخت انواع روابط برادری
روابط برادری ایمانی خود به دلیل وجود نیازهای متعدد انسان و طیفهای متعدد مؤمنین به تنوعی از انواع تفکیک میشود.
طبیعی است با در نظر گرفتن نیازها و طیف افراد ایمانی تعامل با افراد نیز متفاوت میشود. عناوین برخی از این روابط به شرح زیر میباشد:
اسلاید 20 :
1.روابط برادری دوستی:
این روابط نیز شامل انواعی از دوستی میشود.
2.روابط برادری همکاری:
نوع همکاری و نوع کار در نوع رابطه مؤثر است.
3.روابط برادری همصحبتی:
گاهی لازم است دو نفر مؤمن در فضایی مشترک مانند مسافرت با هم باشند.
4.روابط برادری همسایگی:
همسایگی مؤمنی با هم نوعی برادری برای هم میآورد که لازم است با توجه به اولویتها در زندگی لحاظ شود.
5.روابط برادری همراهی:
گاهی لازم است مؤمنی با هم در جریان مشترک یا امری همراه هم باشند.
6.روابط برادری احتیاجی:
مقدرات مؤمنین با هم گره خورده است گاهی احتیاج سر و کار آنها را با هم میاندازد.
7.روابط برادری همشهری یا هممحلی:
گاهی مشارکت در محل و شهری برای افراد آن شهر و محل موضوعیت مییابد دراین صورت مؤمنین با هم در این مشارکت با هم برادرند و حقوقی دارند. هیچ یک نمیتواند نسبت به این حق بیتفاوت باشد. بسیاری از مسائل سیاسی وابسته به این موضوع است.
با توجه به انواع یاد شده تنوعی از برادری دینی و ایمانی در جامعه وجود دارد که لازم است شناخته شود و حقوقی که برای هر یک در نظر گرفته شده رعایت گردد.
