بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم اللّه الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
غیبت امام مهدیعجل الله تعالی فرجه الشریف
اسلاید 3 :
مفهومهای نادرست:
معنای افراطی:
الف. امام در این کرة خاکی نیست. (نظر فرقة شیخیه: امام زمان علیه السلام در هورقلیا (عالم مثال) است.
ب. امام زمان علیه السلام در دنیاست در گوشه ای به دور از جامعه و در جزیرة خضراء زندگی میکند.
معنای تفریطی:
همه هر وقت بخواهند در خواب، بیداری و مکاشفه میتواند امام زمان علیه السلام را ببیند.
مفهوم درست:
امام علیه السلام در میان جامعه حضور دارد اما به صورت ناشناس زندگی میکند.
مفهوم غیبت
اسلاید 4 :
الف. غیبت صغری:
زمان: از سال 260 هجری قمری شروع و تا سال 329 ادامه یافت.
ویژگی: وجود نایبان خاصّ که ارتباط میان امام علیه السلام و امّت را برقرار میکردند.
ب. غیبت کبری:
زمان: از سال 329 هجری قمری شروع و تا زمان ظهور ادامه دارد.
ویژگی: نبود نایبان خاص و قطع ارتباط مشخص میان امام علیه السلام و امّت و إعمال ولایت و رهبری از طریق نایبان عام (ولیّ فقیه و مجتهد جامع الشرایط)
انواع غیبت
اسلاید 5 :
پیشینة غیبت
غیبت پدیدهای نو ظهور و بیسابقه نیست.
غیبت از سنتهای الهی است که در انبیاء گذشته(ابراهیم، موسی، إدریس، صالح علیهم السلام) نیز اتفاق افتاده است.
جالب توجه است که پیشینه داشتن غیبت مورد توجه امام زمان علیه السلام است و به شیخ صدوق میفرماید از این طریق بر اثبات غیبت استدلال نماید.
توجه به پیشینه داشتن غیبت و سنتهای الهی بودن آن، پذیرش غیبت را آسان میسازد.
اسلاید 6 :
علّت غیبت
منظور از علّت غیبت، عواملی است که موجب شد تا غیبت واقع گردد.
روایات برخی از علّتهای غیبت را بیان کردهاند.
بیعت نکردن امام با طاغوت
خطر جانی
کوتاهی مردم
سنت الهی
اسلاید 7 :
فایدة دانستن علّت غیبت
1. پذیرش و تحمّل غیبت با دانستن علل آن، راحت تر است.
2. یکی از راههای زمینه سازی ظهور،کوشش در رفع علتهای غیبت است.
اسلاید 8 :
1. بیعت نکردن امام
حدیث: الإحتجاج على أهل اللجاج، ج2، ص 471: فَوَرَدَ التَّوْقِيعُ بِخَطِّ مَوْلَانَا صَاحِبِ الزَّمَان علیه السلام. وَ أَمَّا عِلَّةُ مَا وَقَعَ مِنَ الْغَيْبَةِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ إِنَّهُ لَمْ يَكُنْ أَحَدٌ مِنْ آبَائِي إِلَّا وَ قَدْ وَقَعَتْ فِي عُنُقِهِ بَيْعَةٌ لِطَاغِيَةِ زَمَانِهِ وَ إِنِّي أَخْرُجُ حِينَ أَخْرُجُ وَ لَا بَيْعَةَ لِأَحَدٍ مِنَ الطَّوَاغِيتِ فِي عُنُقِي.
ترجمه: و امّا علّت غيبت پس خداوند عزّوجلّ میفرماید:«اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از چيزهايى كه اگر براى شما آشكار گردد شما را اندوهناك مىكند مپرسيد.» هيچ یک از پدرانم نبوده مگر آن كه بيعت طاغوت زمانش در گردن او بوده و من هنگام قیام، بيعت هيچ یک از طاغوتيان را بر گردن نخواهم داشت.
اسلاید 9 :
2. خطر جانی
حدیث: كافي، ج1، ص: 338 ح 9: عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ إِنَّ لِلْقَائِمِ علیه السلام غَيْبَةً قَبْلَ أَنْ يَقُومَ. قُلْتُ: وَ لِمَ. قَالَ: إِنَّهُ يَخَافُ وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى بَطْنِهِ يَعْنِي الْقَتْل.
ترجمه: زراره گويد: شنيدم امام صادق علیه السلام میفرمود: همانا براى حضرت قائم علیه السلام پيش از آن كه ظهور كند غيبتى است، عرض كردم: براى چه؟ فرمود: زيرا او میترسد و با دست اشاره به شكمشان فرمود. يعنى از كشته شدن ميترسد.
اسلاید 10 :
پرسش اول
آیا چنین خطری امامان سابق علیهم السلام را تهدید نمیکرد چرا آنان غایب نشدند؟
پاسخ یکم؛ امامان سابق علیهم السلام مأمور به تقیه بودند و لذا با کتمان سرّّ، جانشان محفوظ بود ولی امام عصر علیه السلام مأمور است تقیه نکند.
پاسخ دوم؛ امامان سابق علیهم السلام مأمور تشکیل حکومت و سرنگونی ظالمین نبودند (هر چند اگر مردم یاری میکردند چنین کاری را انجام میدادند) اما امام زمان علیه السلام مأمور ایجاد دولت حقّ و مبارزه با دولت باطل است و حکومتهای باطل نیز این را میدانستند لذا سختگیری و خطر جانی بر امام زمان علیه السلام بسیار شدیدتر و جدی بود. (شیخ طوسی علّت اصلی غیبت را همین میداند)
اسلاید 11 :
پرسش دوم
چرا امام زمان علیه السلام مانند اجداد خود آمادة شهادت نمیشود؟
پاسخ: باید توجه داشت شهادت وقتی امر مطلوبی است که موجب رسیدن به هدف شود. اما اگر شهادت، مرگی بیحاصل باشد و سودی نداشته باشد نمیتوان خود را به کشتن داد.
امام مأمور تشکیل دولت حقّ است و شهادتش موجب از میان رفتن این هدف میشود لذا باید سالم بماند و هدف خود را محقق سازد.
اسلاید 12 :
حدیث اول: غيبت نعماني، ص141، ح2: عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ أَبُوعَبْدِ اللَّهِ علیه السلام . إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام قَالَ عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ . وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَكِنَّ اللَّهَ سَيُعْمِي خَلْقَهُ عَنْهَا بِظُلْمِهِمْ وَ جَوْرِهِمْ وَ إِسْرَافِهِمْ عَلَى أَنْفُسِهِم.
ترجمه: مفضّل بن عمر گويد: امام صادق علیه السلام فرمود: . امير المؤمنين علیه السلام بر منبر كوفه فرمود: . و بدانيد كه زمين از حجّت خداى عزّوجلّ خالى نمىماند ولى خدا به زودى چشمان مردم را از او نابينا مىسازد به دلیل ظلم و جورشان و زيادهروى آنان نسبت به خودشان.
حدیث دوم: كافي، ج 1، ص 343، ح 31:عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَرَجِ قَالَ كَتَبَ إِلَيَّ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام إِذَا غَضِبَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى خَلْقِهِ نَحَّانَا عَنْ جِوَارِهِم
ترجمه: محمد بن فرج گويد: امام باقر علیه السلام به من نوشت: زمانى كه خداى تبارك و تعالى بر خلقش خشم گیرد، ما را از مجاورت آنها دور میکند.
3. کوتاهی مردم
اسلاید 13 :
حدیث: كمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص: 481 ح 6 حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِنَّ لِلْقَائِمِ مِنَّا علیه السلام غَيْبَةً يَطُولُ أَمَدُهَا. فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لِمَ ذَلِكَ؟ قَالَ: لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَبَى إِلَّا أَنْ تَجْرِيَ فِيهِ سُنَنُ الْأَنْبِيَاءِ علیهم السلام فِي غَيْبَاتِهِمْ وَ إِنَّهُ لَا بُدَّ لَهُ يَا سَدِيرُ مِنِ اسْتِيفَاءِ مَدَدِ غَيْبَاتِهِمْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: «لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ» أَيْ سَنَنَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُم.
ترجمه: حنان بن سدير از پدرش از امام صادق علیه السلام روايت كند كه فرمود: براى قائم ما علیه السلام غيبتى است كه مدّت آن به طول مىانجامد، گفتم: اى فرزند رسول خدا! آن براى چيست؟ فرمود: زيرا خداى تعالى مىخواهد در او سنّتهاى پيامبران علیهم السلام را در غيبتهايشان جارى كند و اى سدير! گريزى از آن نيست كه مدّت غيبتهاى آنها به سرآيد، خداى تعالى فرمود: «هر آينه به حالى بعد از حالى برسيد» يعنى: سنّتهاى پيشينيان در شما جارى است.
4. سنت الهی
اسلاید 14 :
پنهان بودن علت غیبت
حدیث: كمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص 482، ح 11: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيِّ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ علیهما السلام يَقُولُ إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً لَا بُدَّ مِنْهَا يَرْتَابُ فِيهَا كُلُّ مُبْطِلٍ. فَقُلْتُ وَ لِمَ جُعِلْتُ فِدَاكَ؟ قَالَ: لِأَمْرٍ لَمْ يُؤْذَنْ لَنَا فِي كَشْفِهِ لَكُمْ. قُلْتُ: فَمَا وَجْهُ الْحِكْمَةِ فِي غَيْبَتِهِ؟ قَالَ: وَجْهُ الْحِكْمَةِ فِي غَيْبَتِهِ وَجْهُ الْحِكْمَةِ فِي غَيْبَاتِ مَنْ تَقَدَّمَهُ مِنْ حُجَجِ اللَّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ إِنَّ وَجْهَ الْحِكْمَةِ فِي ذَلِكَ لَا يَنْكَشِفُ إِلَّا بَعْدَ ظُهُورِهِ كَمَا لَمْ يَنْكَشِفْ وَجْهُ الْحِكْمَةِ فِيمَا أَتَاهُ الْخَضِرُ ع مِنْ خَرْقِ السَّفِينَةِ وَ قَتْلِ الْغُلَامِ وَ إِقَامَةِ الْجِدَارِ لِمُوسَى علیه السلام إِلَى وَقْتِ افْتِرَاقِهِمَا يَا ابْنَ الْفَضْلِ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ تَعَالَى وَ سِرٌّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ غَيْبٌ مِنْ غَيْبِ اللَّهِ وَ مَتَى عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَكِيمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ كُلَّهَا حِكْمَةٌ وَ إِنْ كَانَ وَجْهُهَا غَيْرَ مُنْكَشِف.
ترجمه: عبد اللَّه بن فضل هاشمى گويد: از امام صادق علیه السلام شنيدم كه مىفرمود: براى صاحب الأمر غيبت ناگزيرى است كه هر باطلجويى در آن به شكّ مىافتد، گفتم: فداى شما شوم، براى چه؟ فرمود: به خاطر امرى كه ما اجازه نداريم آن را هويدا كنيم، گفتم: در آن غيبت چه حكمتى وجود دارد؟ فرمود: حكمت غيبت او همان حكمتى است كه در غيبت حجّتهاى الهى پيش از او بوده است و وجه حكمت غيبت او پس از ظهورش آشكار گردد، همچنان كه وجه حكمت كارهاى خضر عليه السّلام از شكستن كشتى و كشتن پسر و بپاداشتن ديوار بر موسى عليه السّلام روشن نبود تا آنكه وقت جدايى آنها فرارسيد. اى پسر فضل اين امر، امرى از امور الهى و سرّى از اسرار خدا و غيبى از غيوب پروردگار است و چون دانستيم كه خداى تعالى حكيم است، تصديق مىكنيم كه همه افعال او حكيمانه است اگر چه وجه آن آشكار نباشد.
اسلاید 15 :
تنها در یک روایت علّت غیبت سرّی از اسرار الهی معرفی شده است که امامان حق کشف آن را برای ما ندارد زیرا ما زمینه و ظرفیت پذیرش آن را نداریم.
با در نظر گرفتن روایات فراوانی که علل غیبت را بیان میکنند دو نکته در مورد این روایت میتوان گفت:
چون مضمون این روایت با روایات فراوانی که علت غیبت را بیان کرده در تعارض است این روایت را نمیپذیریم. یعنی میگوییم امام نسبت به آن شخص و موقعیت چنین فرمودهاند.
منظور امام از سرّ بودن باطن همین علل گفته شده است. یعنی حقیقت و باطن این علل را اجازه نداریم بیان کنیم و تنها میتوانیم اشارهای به آنها نماییم.
پاسخ حدیث
اسلاید 16 :
منظور از آثار غیبت، اموری است غیبت موجب به وجود آمدن آنها شده است.
روایات برخی از آثار غیبت را بیان کردهاند.
امتحان
پاک سازی مؤمنان
ایجاد فرصت برای همة حکومتها
پرورش استعداد و ایجاد ظرفیت
آثار غیبت
اسلاید 17 :
1. امتحان مردم
حدیث اول: كافي، ج1، ص336، ح2: عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ علیهما السلام قَالَ: . يَا بُنَيَّ إِنَّهُ لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ حَتَّى يَرْجِعَ عَنْ هَذَا الْأَمْرِ مَنْ كَانَ يَقُولُ بِهِ إِنَّمَا هِيَ مِحْنَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ امْتَحَنَ بِهَا خَلْقَه.
ترجمه: على بن جعفر از برادرش موسى بن جعفر علیهما السلام نقل كند كه فرمود: . پسر جان ناچار صاحب این امر غيبتى كند كه معتقدان به امامت هم از آن برگردند، همانا امر غيبت يك آزمايشى است از جانب خداى عزّوجلّ كه خلقش را به وسيله آن بيازمايد.
حدیث دوم: كمال الدين و تمام النعمة، ج1، ص330ح 16: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ الثَّقَفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ الْبَاقِرَ علیهما السلام يَقُول: . وَ ذَلِكَ بَعْدَ غَيْبَةٍ طَوِيلَةٍ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يُطِيعُهُ بِالْغَيْبِ وَ يُؤْمِنُ بِه.
ترجمه: و آن پس از غيبتى طولانى است، تا خدا بداند چه كسى در دوران غيبت از او اطاعت كرده و بدو ايمان مىآورد. (امتحان عقیدتی و عملی)
اسلاید 18 :
حدیث: . فَقَامَ إِلَيْهِ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيُّ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ لِلْقَائِمِ مِنْ وُلْدِكَ غَيْبَةٌ قَالَ إِي وَ رَبِّي وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْكافِرِين.
ترجمه: آنگاه جابر بن عبد اللَّه انصارىّ برخاست و پيش آمد و گفت: آيا قائمى كه از فرزندان توست غيبت دارد؟ فرمود: به خدا چنين است تا در آن غيبت مؤمنان باز شناخته شده و كافران نابود شوند.
2. پاک سازی مؤمنان
اسلاید 19 :
حدیث: غيبت طوسي، ص 473: عَنْ أَبِي صَادِقٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: دَوْلَتُنَا آخِرُ الدُّوَلِ وَ لَنْ يَبْقَى أَهْلُ بَيْتٍ لَهُمْ دَوْلَةٌ إِلَّا مَلَكُوا قَبْلَنَا لِئَلَّا يَقُولُوا إِذَا رَأَوْا سِيرَتَنَا إِذَا مَلِكْنَا سِرْنَا مِثْلَ سِيرَةِ هَؤُلَاءِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِين.
ترجمه: امام محمد باقر علیه السلام فرمود: دولت ما آخرين دولتهاست هر خاندانى كه توان حکومت دارند پيش از ما به حکومت ميرسند تا هنگامى كه ما بر سر كار آمديم و روش دولت ما را ديدند نگويند اگر ما به حکومت ميرسيديم مانند اينان (آل محمد علیهم السلام ) عمل ميكرديم.
3. ایجاد فرصت
اسلاید 20 :
4. پرورش استعداد
حدیث: غيبت نعماني، ص 172، ح7: عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام يَقُولُ: لِقَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ علیه السلام غَيْبَتَانِ إِحْدَاهُمَا أَطْوَلُ مِنَ الْأُخْرَى؟ فَقَالَ: نَعَمْ وَ لَا يَكُونُ ذَلِكَ حَتَّى يَخْتَلِفَ سَيْفُ بَنِي فُلَانٍ وَ تَضِيقَ الْحَلْقَةُ وَ يَظْهَرَ السُّفْيَانِيُّ وَ يَشْتَدَّ الْبَلَاءُ وَ يَشْمَلَ النَّاسَ مَوْتٌ وَ قَتْلٌ يَلْجَئُونَ فِيهِ إِلَى حَرَمِ اللَّهِ وَ حَرَمِ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله.
ترجمه: ابو بصير گويد: به امام صادق علیه السلام عرض كردم: آيا امام باقر علیه السلام فرموده است: قائم آل محمّد علیه السلام داراى دو غيبت است كه يكى از آن دو طولانىتر از ديگرى است؟ فرمود: آرى، و اين كار واقع نخواهد شد تا اينكه بنى فلان به روى يك ديگر شمشير بكشند و حلقه كارزار تنگ شود، و سفيانىّ ظهور كند و گرفتارى شدّت يابد و مردم را مرگ و كشتار فرا گيرد كه به حرم خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله پناهنده شوند.
استعداد فکری (عدالت پذیری) عملی (برخورد قاطع)
