پاورپوینت ژرژ باتای نگاهی به زندگی، آثار و اندیشه ها

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

پروژه كلاسي درس نظريههاي انسانشناسي

ژرژ باتاي نگاهي به زندگي، آثار و انديشه ها

اسلاید 2 :

پروبلماتيك:
ژرژ باتاي در عين اثرگذاري بر بسياري از جريانهاي فلسفي، جامعهشناختي و انسانشناختي اين روزگار، در فضاي فكري- فرهنگي ما كمتر شناخته شده است. در اين پاورپوينت سعي خواهيم كرد با تمركز بر مفاهيم كانوني انديشه باتاي، _كه عمدتا متاثر از انسانشناسي اقوام ابتدايي و كار كساني همچون مارسل موس هستند و تقريبا در تمام آثارش به عنوان نقاط تقاطع نظام انديشهاش تكرار شدهاند_ چگونگي شكلگري و مسيرهاي اصلي جغرافياي فكري اين متفكر را ترسيم نماييم. در مابين اسلايدها سعي شده است با آوردن مثالهايي نسبت انديشه باتاي با «اينجا» و «اكنون» خودمان نيز سنجيده شود.

اسلاید 3 :

ژرژ آلبر موریس ویکتور باتای (زاده ۱۰ سپتامبر ۱۸۹۷ - درگذشته ۸ ژوئیه ۱۹۶۲)
ژرژ باتای فیلسوف فرانسوی در سال 1897 در فرانسه به دنیا آمد. با وجود بزرگ شدن بدون تمایلات مذهبی پس از اخذ دیپلم در 1914 و به مدت 9 سال یک کاتولیک مذهبی بود و با هدف کشیش شدن مدتی را در مدرسه ی علوم دینی گذراند.
پدر او در اثر بیماری سفلیس فلج بود و او در نهایت به خاطر یافتن شغلی جهت حمایت از مادرش مدرسه علوم دینی را ترک کرد و در سال 1920 از مسیحیت روی گرداند.
ازدواج اول باتای با هنرپیشه ای به نام سیلویا مکلز بود که پس از 6 سال پایان یافت. مکلز پس از او با ژاکوس لاکان ازدواج کرد. باتای از ازدواج دوم خود صاحب دختری شد.
او در سال 1962 در اثر بیماری در پاریس مرد.

اسلاید 4 :

او در سال 1922 با نوشتني رسالهاي با عنوان " منظومه ی شهسوار" از دانشکده ی شانتر فارغ التحصیل شده و برای ادامه تحصیلات در دانشکده مطالعات اسپانیایی به مادرید رفت.
این فیلسوف فرانسوی در زمینه های ادبیات، فلسفه، انسانشناسی، اقتصاد، جامعه شناسی و تاریخ هنر کار کرده است. هسته ی اصلی نوشته های پر تعداد او را موضوعاتی چون اروتیسم، عرفان، حاکمیت و . تشكيل ميدهند. در ميان آثار باتاي علاوه بر متون فلسفي، به چندين رمان و مجموعه شعر مهم و اثرگذار نيز بر ميخوريم.
حیات او با بی توجهی های معاصرانش از جمله ژان پل سارتر گذشت اما آثار او پس از مرگ تاثیر قابل توجهی بر افرادی چون میشل فوکو، فیلیپ سولرس و ژاک دریدا داشته است. تاثير آثار باتاي بر تئوری های روانکاوانه ی ژاک لاکان، كارهاي ژولیا کریستوا و انسان شناسی مایکل تواسیگ غير قابل انكار است.

اسلاید 5 :

1- هگل
2- ماركس
3- نبچه
4 هايدگر
آبشخورهاي فكري - فلسفي
نقاط افتراق عمده باتاي با تفكر پيش از خود: ديالكتيك باتاي

اسلاید 6 :

. ابزار و كار: مبتني بر سود و داراي هدفي بيرون خودشان
. اروتيسم و مرگ و هنر: مبتني بر خودشان و اوتونوم
ظهور انسان:

اسلاید 7 :

مرگ و اروتيسم
(ميل به جنبههاي طبيعي/حيواني پس از ظهور انسان)
كار و ابزار
(ميل به انسانيت با فاصلهگرفتن از جنبههاي طبيعي/حيواني)
عدم وجود هدفي بيرون از خودشان
نداشتن سوداي سود و زيان
مشترك در ميان همهي آدميان
اشتراك در تجربههاي خود و ديگري
نقض سركوبها
داري هدفي بيرون از خود
مبتني بر فايده و سود
مبتني بر ايجاد تمايز
گسست در تجربههاي زندگي
عامل سركوب به واسطهي سيستمهاي اجتماعي و اخلاقي
فاصله گرفتن از زندگي حيواني و موارد نقض كننده آن
تداوم گسست، اوتونومی/ هترونومی، حکمرانی/طبیعت، اصلی ترین نقاط تقاطع دیالکتیک باتای را میسازد. و دوتایی های مفهومی بعدی در نظام اندیشگی باتای به نوعی با این مفاهیم پیوند میخورند.

اسلاید 8 :

زايش تابو و امر مقدس
الف) فاصله گرفتن از زندگي حيواني
ب) ظهور «تابو» با كاركرد بازدارندگي از بازگشت به وضعيت حيواني
ج) ظهور روايتهاي ديني با كاركرد «ايجاد اخلال» در تابوها

و به اين ترتيب است كه هم «بزرگترين گناهان» و هم «خداييترين فريادها» با «مردن/ كشتن» و «اروتيسم» مرتبط ميشود.
باتاي «تجربهي دروني» را به عنوان نقطه مقابل «زندگي مبتني بر كار» معرفي ميكند و سعي دارد تجربهي دروني را به گفتماني فعال تبديل كند. تجربه دروني با در هم شكستن چهارچوبهاي مبتني بر سود و كار ممكن ميشوذ.

اسلاید 9 :

آيينهاي قرباني كردن ميان مرگ و زندگي نوعي تناسب برقرار ميكنند و اشارهاي هستند از درهم تنيدگي مرگ و زندگي: مرگي كه ارجاعش به سمت زندگي است.
«قرباني ميميرد و شركتكنندگان چيزي كه از مرگ او حاصل آمده است را قسمت ميكنند.براي شركت كنندگان در يك مراسم آييني متمركز شدن بر مرگ يك موجود فاني، تقدس پديدار شده با ارجاعي كه «دواممندي» وجود ميكند در اتباط است» (BATAILLE,2006:13)
علاوه بر اين تابو مرگ/ كشتن نيز وقتي در شرايطي ويژه (همچون جنگ) تبديل به امري مقدس ميگردد.
آيين قرباني
تابو كه صريحترين وجه مميزه زندگي انساني- حيواني بود، اين بار براي .تاكيد دوباره بر انسانيت شكسته ميشود

اسلاید 10 :

قرباني كردن در اسناد به جاي مانده از اقوام بدوي
مستندات ماگلیابچیانو

اسلاید 11 :

پتلاچ
يكي ديگر از آيينهايي كه در كانون توجه باتاي قرار ميگيرند _كه در ضمن با اتلافگري موجود در «مرگ/ كشتن» و «اروتيسم» نيز ارتباط مستقيمي دارد_ پتلاچ است. پتلاچ كه نوعي هزينهگري غير توليدي است، داراي دو شكل عمدهي «هديه» و «تخريب» است.

اسلاید 12 :

مباني اقتصاد عام
1- وابستگي اقتصاد به گردش انرژي در روري زمين
2- ضرورت اتلاف انرژي اضافهاي كه نميتواند براي رشد يك نظام استفاده شود.
3- ارگانيسمها يا نظامهاي محدود و ثروت اضافهي طبيعت زنده.
4- جنگ به مثابه هزينهگري فاجعه باري انرژي اضافه (باتاي، 1391: 55-63)
اصل اتلاف كه مبتني بر هزينهگريهاي غير توليدي است امروز روز نيز همچنان ميتواند نقش بسزايي در جلوگيري از بروز فاجعههايي همچون جنگ بازي كند: انواع هزينه گري كه همچنان در جوامع امروزي وجود دارند عبارتند از:
«تجمل و زيور آلات»، «بازيها و شرط بنديها»، «هنر و ادبيات: مخصوصا شعر»

اسلاید 13 :

1- انسانها در نقاط مرزي زندگي ميكنند.
2- اتفاقهايي در زندگي انسان رخ ميدهند كه به ناگاه باعث شكافت برداشتن مرزها و پديدار شدن سرنخهايي مرتبط با چيستي هستي در تجربه شخص ميگردند.
3- خصيصه مشترك موجود در همه تجربههاي دروني برخورد چشم در چشم «ترس» دوختن است.
تجربه دروني
تجربه دروني يكي از نقاط تقاطعي است كه انسان امروز را به انسان بدوي پيوند ميدهد
تجربههاي دروني عمده از منظر باتاي:
«مستي»، «قرباني كردن»، «اروتيزم»، «قهقهه»

اسلاید 14 :

اروتيسم براي باتاي تصديق كردن زندگي تا سر حد مرگ است و شعر، قرباني كردن واژگان است براي ملاقات با تجربه دروني. او مينويسد «شعر نيز، به مانند اروتيسم، ما را به سمت يكي شدن چيزهايي جدا از هم سوق ميدهد. شعر پي نهايت (بي مرزي) است؛ خورشيدي كه با دريا يكي شده است» (Bataille,1999:29)
قرباني كردن و شعر و اروتيسم
شعر و اروتيسم مقصد يكساني دارند: جايي كه ابژههاي متفاوت از درون هم ميجوشند و بيرون ميآيند. مقصدشان بينهايت است، مقصدشان مرگ است. (همان)

اسلاید 15 :

اختراع هنر
به عقيده باتاي دو اتفاق بزرگ تاريخ انسان عبارتند از: 1- اختراع ابزار (كار) و اختراع هنر
از نظر باتاي به غير از كار، هنر نيز جزو عواملي است كه انسان را انسان ميكند. و هنر از آن رو كه كار هميشه در سوداي سودمند و مفيد بودن است، هميشه در نقطه مقابل آن قرار ميگيرد، زيرا به همان اندازه كه تمركز كار و فعاليت به سمت سود و نتيجه است، هنرچيزي است كه ابتنايش بر «بازي» است و از اين روست كه انسانها با مقاومت در برابر زندگي مبتني بر كار به «هنر» روي ميآورند. (Artun, 2015:32)

اسلاید 16 :

تولد زيبايي
باتاي در نقاشيهاي غار لاسكو يكي شدن مرگ، اروتيسم و هنر را كشف ميكند و در كتاب «لاسكو: تولد هنر» (1956) به اين موضوع ميپردازد.
به عقیده باتای هنر را ساکنان غار لاسکو و از هیچ چیز آفریده اند، و تنها هدفشان هنر ورزیدن بوده است. به عقیده او این ساکنان بر خلاف چیزی که تصور رایج در بدبختی نبوده اند، بلکه در سرشاری زندگی می کرده اند، خندیدن و قه قهه زدن را بلد بودند و چیزی که به آنها این زندگی را داده بود حیوانگونگی شان بود ودر سایه این زندگی و با ساختن آن زیبایی ها غرق در حس حکمرانی می شدند.
نقاشيهاي غار لاسكو ارتباط بين الاذهاني آزاد ميان انسانها را ممكن مينمود و بدين ترتيب _چونان مرگ و اروتيسم_ به انسانها دركي از يكپارچگي و ادامهداري ميداد.

اسلاید 17 :

دو تصوير مهم كه در آنتروپلوژي باتاي نقش اصلي را دارند
در تصوير اول با اخلال در تابوي كشتن، شكارچي (كه سر حيواني دارد) و شكار، هر دو مردهاند.
در تصوير دوم انسان با بازگشتن به طبيعت حيواني خود، تقدس و حكمراني را به دست آورده است. (به نقل از Artun,2011)

اسلاید 18 :

بهمن محصص: مرگ/ كشتن

اسلاید 19 :

بهمن محصص: «انسان نيست شده»

اسلاید 20 :

هنر و موضوع وحشت و خشونت

صورت بندي و خلاصه مقاله: Georges Bataille, “The Cruel Practice of Art”

خشونت و شكنجه در اصل براي از ميان برداشتن انسان به كار گرفته شده اند، و لذا مواجهه با آن هميشه با وحشت و ترس همراه بوده است، اين در حالي است كه مواجهه با زشتترين نقاشيها در انسان حس لذت را ايجاد ميكنند، اين لذت شايد لذتي دردناك باشد، اما نميتوان انكار كرد كه همچنان لذت است. اضطراب و درد پنهان در پس تمام صورتكهاي آييني اشارهاي به اين لذت دردناك است.

انسانها به هنگام بازي در مرزها (مشغول شدن با هنر) شكافهايي در مرزها ايجاد ميكنند و همچون كودكان به تماشاي آنسوي دنياي قابل ديده شدن ميپردازند. آيين قرباني كردن يكي از اين شكافهاست.

آپولينر سالها پيش كوبيزم را يك هنر عظيم ديني خوانده بود.نقاشي مدرن به طور پيوسته در حال برگزار كردن آيين قرباني است. هنري كه به طوري پيوسته در حال تخريب و درهم آميختن ابژههاست. ميان كساني كه به تماشاي يك نقاشي سورئاليستي آمده اند با كساني كه به تماشاي قلب دريده قرباني ايستادهاند، تقاوت چنداني نيست: هر دو دسته در پي درخششي هستند كه در لحظهي ويراني به ناگاه بيرون خواهد جهيد.