پاورپوینت گیاه افزایی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

گياه افزايي
گياه افزايي = ازدياد نباتات Plant propagation =

تاريخچه :
گياه افزايي از زماني شروع شد كه بشر زندگي ابتدايي را كنار گذاشت و در يك محل اسكان يافت و كشت و كار براي تهيه آذوقه را پيشه ساخت . همچنين به دنبال دستيابي
به گياهان برتر بر آمد .

روشهاي افزايش محصول :
1.افزايش سطح زير كشت
2. افزايش عملكرد در واحد سطح ← ارقام بهتر و پر محصول تر
استفاده از روشهاي به زراعي

يافتن گياهان برتر و پر محصول تر مرحله اساسي افزايش توليد است و اگر براي تكثير
اين گياهان شيوه مناسبي نداشته باشيم، تلاشهاي بكار رفته برا ي دستيابي به اين گياهان، بي نتيجه و بيهوده باقي مي ماند .

اسلاید 2 :

گياه افزايي عبارت است از تكثير گياهان با استفاده از روشهاي :
1. جنسي (Sexual )
2. رويشي (Vegetative ) يا غير جنسي (Asexual)

اهداف آن :
افزودن بر تعداد گياهان
نگهداري ويژگيهاي ژنتيكي يك گياه يا مجموعه اي از گياهان


بطور كلي در گياه افزايي بايد دو فاكتور را در نظر داشته باشيم :
سرعت افزايش (a
هزينه توليد (b
بطور معمول براي افزايش از ارزانترين و آسانترين روش استفاده مي شود.

اسلاید 3 :

تكثير به روش جنسي

در روش جنسي تقسيم ميوز (تقسيم كاهشي كروموزومها ) دخالت دارد . بدين ترتيب كه بذر يا رويان از رشد سلولي ايجاد مي شود كه خود از تلاقي گامت نر ( گرده) و گامت ماده (سلول تخم زا ) بدست آمده است .
در اين صورت گياه حاصله داراي ويژگيهاي ژنتيكي جديد بوده كه تركيبي از ويژگيهاي ژنتيكي دو والد است.
روش تكثير جنسي راه تكثير گياهان يكساله، دوساله و بيشتر گياهان چند ساله است .
تكثير به روش جنسي تكامل يافته تر از روش غير جنسي است، زيرا باعث :
1. ايجاد گونه هاي ژنتيكي جديد
2. سازش با محيط
3. در طبيعت بيشتر گياهان بوسيله بذر تكثير مي شوند .

اسلاید 4 :

مزاياي استفاده از بذر
ارزانتر از افزايش غير جنسي است. ☺
مي توان به مدت نسبتا طولاني انبار كرد. ☺
بسياري از گياهان از اين طريق ويروس زدايي مي شوند. ☺


معايب استفاده از بذر
بعلت تفرقه صفات گياهان هتروزيگوت ايجاد مي شود و مرغوبيت از بين مي رود. ☺
مثل تكثير درختان ميوه با بذر
☺ مدت زمان لازم براي رسيدن به بلوغ طولانيست.

در باغباني به منظور حفظ ويژگيهاي مطلوب و مورد نظر، بيشتر تكثير غير جنسي صورت مي گيرد.

اسلاید 5 :

افزايش رويشي (Vegetative)يا غير جنسي (Non sexual)

توليد يك گياه جديد از يك سلول، بافت و يا اندام يك گياه اوليه

اساس اين روش توانمندي (Totipotency ) مي باشد.

يعني هر سلول گياهي، داراي تمامي اطلاعات ژنتيكي لازم براي توليد يك گياه كامل مي باشد.

چون در افزايش غير جنسي تقسيم ميتوز دخالت دارد، تمامي گياهان توليد شده از يك
گياه مادري، داراي ساختار ژنتيكي مشابه خواهند بود و يك كلون را تشكيل مي دهند.

كلون يا همگروه :(Clone)
عبارت است از مجموعه گياهاني كه به روش رويشي از يك گياه اوليه توليد مي شوند.

اسلاید 6 :

كاربرد روش تكثير غيرجنسي
براي تكثير و حفظ خصوصيات ژنتيكي گياهاني كه با روشهاي اصلاحي توليد شده اند.
مثل: ارقام مختلف رز، آنتوريوم و ژربرا و نيز بسياري از درختان ميوه.
براي تكثير گياهاني كه بذر توليد نمي كنند، بذر كمي توليد مي كنند و يا تكثير آنها با
بذر بسيار مشكل است.

روشهاي مختلف تكثير غير جنسي:
ساقه رونده يا استولون يا دستك
پاجوش
خواباندن (انتهايي، ساده، مارپيچي، شياري، هوايي، كپه اي)
جداسازي (سوخ، پداژه)
تقسيم (ساقه زير زميني، پا گياه، غده، ريشه غده اي يا گوشتي، طوقه)
قلمه (ساقه، برگ، جوانه برگي، ريشه)
پيوند (زبانه اي، برشي، پوست، اسكنه، جانبي، پلي، اتصالي، مجاورتي، مهاري)
كوپيوند (سپري يا شكمي، قاشي، وصله اي، لوله اي)

اسلاید 7 :

(Runner ) ساقه رونده

Runner = (Stolon) ساقه رونده = دستك = استولون

عبارت است از ساقه نرم و باريكي كه از روي طوقه گياه مادري رشد مي كند و روي سطح زمين گسترش مي يابد.
ساقه رونده در محل گره ها گياهان جديدي توليد مي كند كه مي توانند جدا شده بطور مستقل پرورش يابند.

اسلاید 8 :

مثال:
توت فرنگي، سجافي (گندمي )

اسلاید 9 :

(Sucker or Root sprout) پاجوش

روي ريشه بعضي گياهان جوانه هاي نابجايي در درون خاك ايجاد مي شود و پس از رشد، توليد شاخه هايي مي كنند كه از خاك بيرون آمده و پاجوش ناميده مي شوند.

مي توان خاك را كنار زد و آنها را با مقداري ريشه خارج كرد و بطور مستقل پرورش داد.

: مثال
آلوئه ورا، انار، انجير، گل محمدي و .

اسلاید 10 :

خواباندن (Layering )

در اين روش ساقه را در حاليكه به گياه مادري متصل است، در خاك مرطوب يا پيت قرار مي دهند تا ريشه دار شود و پس از آنكه ريشه كافي توليد كرد، آنرا از گياه مادري جدا مي كنند. زمان خواباندن معمولا اواخر زمستان و اوايل بهار است.
مدت زمان لازم معمولا يك فصل رشد است (گاهي بيشتر)

مزيت روش خواباندن
گياه مادري مواد غذايي، هورمون و آب را براي شاخه خوابانده تأمين مي كند.

معايب روش خواباندن
از يك گياه، تعداد اندكي گياه مي توان بدست آورد.
هزينه كارگر و كارهاي مربوطه زياد است.
سطح زيادي از زمين را اشغال مي كند.
بنابراين هميشه در سطح تجاري قابل استفاده نيست.

انواع خواباندن: انتهايي، ساده، مارپيچي، شياري، هوايي، كپه اي

اسلاید 11 :

خواباندن انتهايي (Tip layering)

بطور طبيعي براي بعضي گياهان اتفاق مي افتد و شاخه هاي سال جاري به طرف زمين خم شده و در خاك فرو مي روند . سپس رشد كرده و در اثر زمين گرايي منفي بيرون مي آيند و در محل تماس با خاك ريشه توليد مي شود .

اسلاید 12 :

• در باغباني از اين روش براي تكثير گياهاني
مثل تمشك سياه و سياه توت رونده استفاده
مي شود.

روش كار:
حفره اي به عمق 15 -8 سانت كنده، نوك شاخه را در ان قرار مي دهند و با خاك مي پوشانند و آبياري مي كنند . پس از توليد ريشه، گياه جديد را جدا مي كنند .

عيب اين روش:
فقط به تعداد شاخه هاي موجود مي توان گياه جديد توليد كرد

اسلاید 13 :

(Simple layering) خواباندن ساده

شبيه خواباندن انتهايي است، با اين تفاوت كه در خواباندن ساده، نوك شاخه (15-20 سانت) از خاك بيرون است.
قسمت زير زمين توليد ريشه و قسمت بالايي توليد شاخساره مي كند.

اسلاید 14 :

• شاخه خوابانده را بايد بوسيله گيره هاي چوبي در زمين نگه داشت و با استفاده از قيم، قسمت انتهايي را به حالت عمودي در آورد .

مثال : انگور، انواع درختان و درختچه هاي هميشه سبز پهن برگ

عيب اين روش :
فقط به تعداد شاخه هاي موجود مي توان گياه جديد توليد كرد .

اسلاید 15 :

خواباندن مارپيچي
(Compound or Serpentine layering)

اين روش مثل خواباندن ساده است، با اين تفاوت كه شاخه را در چند جا در خاك فرو برده و بيرون مي آورند . قسمتهاي بيرون بايد حداقل يك جوانه داشته باشد.

براي گياهان قوي كه داراي شاخه بلند و خمش پذير هستند، بكار مي رود . مثل : انگور

قسمتهاي زير خاك را زخمي يا پوست برداري مي كنند .

مزيت اين روش :
از هر شاخه، چند گياه جديد توليد مي شود .

اسلاید 16 :

خواباندن شياري (French layering)

در اين روش شاخه جوان را در شياري كم عمق قرار داده روي آن 10 -5 سانت خاك مرطوب مي ريزند . قسمت انتهايي شاخه بيرون خاك قرار مي گيرد .
از هر جوانه شاخه، گياه جديدي ايجاد مي شود و از خاك بيرون مي آيد .
زخم كردن پوست زيرين باعث تسهيل ريشه زايي مي شود .

مثال: اسپيره، بعضي گونه هاي رز، بسياري از درختچه هاي خزاندار

مزيت اين روش:
از هر شاخه، چند گياه جديد توليد مي شود .

اسلاید 17 :

خواباندن كپه اي (Mound layering)
• اين روش زماني بكار مي رود كه نمي توان شاخه ها را خم كرد .

روش كار : در بهار گياه مادري را از 3 سانتيمتري سطح خاك قطع مي كنند و اين باعث توليد شاخه هاي جانبي زيادي در پايين گياه مي شود . همراه با رشد شاخه ها در اطراف انها (به ارتفاع نصف طول شاخه ) خاك مي ريزند و اين عمل را چندين بار تكرار مي كنند . در پايان فصل رشد، خاك را كنار زده گياهان ريشه دار شده را جدا مي كنند.

مثال: پايه هاي پاكوتاه كننده سيب (پايه هاي مالينگ ) ، به و انگور فرنگي

اسلاید 18 :

خواباندن هوايي (چينی) (Air or Chinese layering )

اين روش براي شاخه هايي كه نمي توان آنها را خم كرد و نيز براي شاخه هاي دير ريشه زا بكار مي رود.

روش كار:
شاخه هاي يكساله (حاوي برگ ) با قطر 5/0 تا 2 سانت را انتخاب كرده و يك حلقه از پوست آنها را به عرض تقريبا يك ميليمتر جدا مي كنيم . همچنين مي توان با يك برش به طول حدود 5 سانت در طول ساقه، پوست را زخمي كرد .

پس از زخم زني مقداري پيت خزه مرطوب در اطراف محل زخم قرار داده و روي انرا با پلاستيك پوشانده، اطراف آنرا مي بنديم .

پس از توليد ريشه، شاخه را جدا كرده و در محلي مي كاريم .

اسلاید 19 :

مثال:
دراسنا، فيكوس، انجير

اسلاید 20 :

جداسازي (Separation)

عبارت است از برداشتن اندامهاي رويشي مانند پياز يا سوخ (Bulb ) و پياز توپر يا پداژه (Corm) كه به آساني از گياه مادري قابل جدا شدن هستند .

تعريف سوخ :(bulb)
عبارت است از ساقه تغيير شكل يافته اي كه از يك محور مركزي كوتاه و ضخيم تشكيل شده و اطراف آن بوسيله فلسهايي كه برگهاي گوشتي گياه مي باشند، پوشانده شده است .

تعريف پداژه :(corm )
عبارت است از ساقه تغيير شكل يافته اي كه تمام قسمت دروني آن پراست و يك يا چند جوانه روي قسمت انتهايي دارد.