بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اقتصاد توسعه تطبیقی
اسلاید 2 :
اقتصاد توسعه تطبیقی
در این فصل به بررسی اقتصاد توسعه تطبیقی می پردازیم.اول در باره دنیای در حال توسعه صحبت می کنیم وبعد یک مقایسه کمی بین کشور ها از نظر توسعه خواهیم داشت.
کشور های در حال توسعه در مقایسه با کشور های توسعه یافته دارای حداقل ده ویژگی مشترک هستند که در باره هریک صحبت خواهد شد.
اسلاید 3 :
ویژگی مشترک کشورهای در حال توسعه
پایین بودن کیفیت زندگی و بهره وری
پایین بودن سرمایه انسانی
بالا بودن نابرابری و فقر مطلق
بالابودن نرخ رشد جمعیت
بالا بودن انشعابات اجتماعی
بالا بودن سهم جمعیت روستایی و مهاجرت از روستا به شهر
کم بودن رشد صنعتی و صادرات صنعتی
شرایط جغرافیایی نامطلوب
کمتر توسعه یافتگی بازار های مالی
باقی ماندن آثار استعماری
اسلاید 4 :
تعریف دنیای در حال توسعه
متداول ترین راه برای مشخص کردن دنیای در حال توسعه توسل به درآمد سرانه است.
شناخته شده ترین چارچوب برای تعریف را صندوق بین المللی وپول ارائه داده است.
در این تعریف ۲۰۸ کشور با جمعیت ۳۰۰۰۰به بالا بر حسب میزان درآمد ناخالص ملی سرانه تعیین و بعد به گروه های مختلفی تقسیم شده اند.
کشور های کم درآمد با درآمد سرانه کمتر از ۸۷۵دلار
کشورهای بخش پایین درآمد متوسط بادرآمد سرانه ی بین ۸۷۶-۳۴۶۵
کشورهای بخش بالای درآمد متوسط ۳۴۶۵-۱۰۷۲۵
کشورهای پردرآمد و سایرکشورهای با درآمد بالا تر از ۱۰۷۲۶
اسلاید 5 :
بمنظور سنجش توسعه برای مقایسه کمی بین کشور ها از دو رویکرد درامد حقیقی سرانه تعدیل شده و شاخص توسعه انسانی استفاده می شود.
بر اساس طرح بانک جهانی دسته بندی کشور ها بر حسب درآمد آن ها ،سرانه درآمد ناخالص ملیGNI رایج ترین معیار برای سنجش میزان کل فعایت اقتصادی است که اغلب بعنوان شاخص برای سنجش رفاه اقتصادی نسبی بین مردم بکار می رود.
شاخص توسعه انسانی برای رتبه بندی کلیه کشورها بامقیاس صفر (کمترین میزان توسعه انسانی) ویک (بیشترین توسعه انسانی) در نظر گرفته می شود که شامل امید زندگی ودانش که با متوسط وزنی سواد بزرگسالان(دوسوم)و متوسط سالهای حضور در دبستان (یک سوم)سنجیده می شود .
اسلاید 6 :
کیفیت زندگی که با درآمد سرانه ناخالص واقعی تعدیل شده با برابری قدرت خرید هر کشور محک می خورد تا هزینه های زندگی و فرض مطلوبیت نهایی نزولی درآمد در آن به حساب آمده باشد.با به کار گیری این سه معیار توسعه و کاربرد یک رابطه برای داده های 177 کشور ، کشور ها را به سه گروه تقسیم می کنند:
کشورهای با توسعه انسانی اندک۰تا۰/۴۹۹
کشورهای با توسعه انسانی متوسط۰/۵تا۰/۷۹۹
کشورهای با توسعه انسانی زیاد۰/۸تا۱/۰
اسلاید 7 :
ویژگی های جهان در حال توسعه
سطح پایین زندگی و بهره وری
بیش از ۸۴ در صد جمعیت جهان دارای درآمد کم یا متوسط می باشند و این درآمد های کم منجر به شکل گیری یک دور باطل می شود که موجب کمبود سرمایه گذاری در اموزش و سلامت ونیز کمبود سرمایه برای صنایع، تأسیسات و زیرساخت ها می شود این موارد نیز به نوبه خود باعث کم شدن بهره وری و رکود اقتصادی می شود این دور باطل را تله فقر یا به قول میردال علیت چرخشی و انباشتی نیز می گویند.
اسلاید 8 :
سطح پایین سرمایه انسانی
سرمایه انسانی که شامل سلامت ،آموزش و مهارت می شود برای رشد و توسعه انسانی ضروری است ولی در کشورهای در حال توسعه میزان سرمایه انسانی در مقایسه با کشورهای پیشرفته بسیار کمتر است. بین هریک از عوامل ذکرشده نیز رابطه ای وجود دارد. برای نمونه بین بهبود سلامت و آموزش هم افزایی وجود دارد.
کشور های موفق در حال توسعه از لحاظ استاندارد های آموزش و سلامت بیشتر به کشورهای توسعه یافته شبیه هستند مثلا شرق آسیا نسبتاً خوب ولی صحرای آفریقا هنوز در گیر بیماری های مختلف است.
اسلاید 9 :
سطح بالای نابرابری و فقر مطلق
٪۲۰فقیر ترین جمعیت(یک میلیاردنفر) جهان فقط ۱/۵ درصد درآمد دنیا را کسب می کنندو در فقر شدید به سر می برند که درآمدشان کم وبیش یک دلار در روز است در حالی که اگر فقط ده درصد از ثروتمندان کشورها فقط دو درصد از درآمدشان را در اختیار این افراد قرار دهند درآمدشان دو برابر خواهد شد. بنابراین می توان درک کرد که مقیاس نابرابری جهانی چقدر بزرگ است.
تفاوت هنگفت درآمد سرانه بین ممالک فقیر و غنی رانمی توان تنها نمایش نابرابری اقتصادی جهانی دانست بیشترین نابرابری ها در دنیا مختص چند کشور آفریقایی ازجمله سیرالیون، لسوتووآفریقای جنوبی است در کشورهای صاحب منابع نیز نابرابری وجود دارد. نابرابری در کشورهای درحال توسعه خیلی متفاوت بوده و در آسیا کمتر است.
اسلاید 10 :
اندازه گستردگی فقر به دو عامل بستگی دارد مقدار متوسط درآمد ملی ومیزان نابرابری در توزیع درآمد. برای هر میزان درآمد سرانه ملی هر چقدر توزیع درآمد نابرابر تر باشد نرخ فقر بیشتر است. به همین تر تیب برای هر توزیع درآمد هرچه میزان درآمد متوسط کمتر باشد نرخ فقر بیشتر است.
اقتصاددانان توسعه، از مفهوم فقر مطلق استفاده می کنند تا میزان حداقل مشخصی از درآمدلازم برای برآورده کردن نیازهای مادی اساسی، غذا، پوشاک، سرپناه را به منظوراطمینان از معاش دائمی بیان کرده باشد ولی وقتی دقت کنیم که این حداقل معاش از کشور تا کشور دیگرواز یک منطقه تا منطقه دیگر فرق می کند ونمایانگرنیازهای مختلف روانشناختی، اقتصادی واجتماعی هستند به مشکلات این تعریف پی می بریم.
اسلاید 11 :
جمعیت جهان که در فقر شدید به سر می برند تا سال ۲۰۰۶به نحو مطلوبی به ٪۱۵ کاهش یافته بود ولی علیرغم کاهش تعداد مردمی که با کمتر از یک دلار در روز زندگی می کنند، تعداد مردمی که درآمدی کمتر از ۲ دلار در روز دارند همچنان زیاد است.
اقتصاددانان توسعه بیش از گذشته به راه هایی علاقه مند شده اند که فقر و نابرابری به واسطه آن ها موجب کاهش رشد می گردد به عبارتی فقر و نابرابری نه تنها از رشد نا متناسب حاصل می شود بلکه می تواند علت رشد اندک نیز باشد.
اسلاید 12 :
بالا بودن نرخ رشد جمعیت
از آغاز عصر صنعتی شدن جمعیت جهان به شکل سرسام آوری از یک میلیارد نفر در سال ۱۸۰۰ به ۱/۶۵ میلیارد نفر در سال۱۹۰۰و بیش از ۶ میلیارد نفر در سال ۲۰۰۰ رسیده است رشد سریع جمعیت در ابتدا از اروپا و کشورهایی که هم اکنون توسعه یافته اند آغاز شد اما در دهه های اخیر عمده رشد جمعیت متعلق به کشورهای در حال توسعه بوده است. در این کشور ها نرخ زادوولد بسیار بالا بوده وبیش از پنج ششم کل مردم جهان در این کشور ها زندگی می کنند.
درحوضه صحرای آفریقا نرخ سالانه تولد برابر۴۰ به ازاءهر۱۰۰۰ نفر یعنی ۴ برابر کشورهای ثروتمند است.
یکی ازنکات نهفته در نرخ های زیاد زاد و ولد آن است که کودکان کمتر از ۱۵ سال حدود ۳۲ درصد کل جمعیت در این کشورها (۳۵درصد به جز چین)را تشکیل می دهند. این آماردرکشورهای توسعه یافته۱۷درصداست. بنابراین نیروی کارفعال دراکثر کشورهای درحال توسعه باید تقریباً دوبرابر تعداد بچه های تحت تکفل درکشورهای توسعه یافته را تأمین کند.
اسلاید 13 :
اماجمعیت پیرتراز۶۵سال در کشورهای توسعه یافته سهم بیشتری دارد. کودکان و سالمندان مانند بار وابستگی هستند و اعضای غیر مولد جامعه به حساب می آیند.در نتیجه به وسیله جمعیت فعال جامعه باید تحت حمایت مالی قرار گیرند. کل بار وابستگی یا تکفل فقط حدود یک سوم از جمعیت کشورهای توسعه یافته ولی تقریبا ۴۰درصد جمعیت کشورهای کمتر توسعه یافته را تشکیل می دهند.
اسلاید 14 :
چندپارگی اجتمایی زیاد
کشورهای کم درآمد اغلب با انشعابات نژادی، زبانی وسایر شکل های انشعابات اجتماعی روبروهستند.این وضعیت گاهی با درگیری های داخلی وحتی مناقشات خشونت آمیز پیوند خورده و ممکن است باعث گردد که کشورهای در حال توسعه نیروی قابل توجهی را برای جلب توافقی سیاسی واتحاد ملی صرف کنند این مشکل یکی از چالش های حاکمیتی مختلفی است که بسیاری از کشورهای درحال توسعه با آن مواجه هستند.
امروزه بیش از ۴۰ درصد کشورهای جهان بیش از پنج جمعیت نژادی عمده را در خود جای داده اند بیش از نصف کشورهای کمتر توسعه یافته اخیراً با خشونت های نژادی رودررو بوده اند. در سال های اخیر مناقشات نژادی و مذهبی موجب مرگ ومیر و تخریب شدید در افغانستان، رواندا، سری لانکا، هندوستان، سومالی و بسیاری از کشورهای دیگر شده است.
اسلاید 15 :
اگر توسعه به بهبود زندگی مردم و فراهم آوردن گزینه های هرچه متنوع تر برای همه افراد مربوط است، وجود تبعیض نژادی قومی و مذهبی وطبقه ای نیز می .تواند به همان اندازه مخرب باشد. برای مثال در آمریکای لاتین بومیان شدیداً از لحاظ کلیه معیارهای اقتصادی و پیشرفت اجتماعی از سایر گروه ها عقب مانده اند.
بومی بودن احتمال کم سواد بودن، مشکلات سلامت و قرارگرفتن در لایه های پایین تر اقتصادی – اجتماعی را افزایش می دهد. این واقعیت در واقع به ویژه درمورد زنان بومی صادق است. همچنین اختلاف بردگان آفریقایی که به زور به غرب آورده شده اند و نیز در کشورهایی مانند برزیل با تبعیض روبرو هستند.
اسلاید 16 :
بالا بودن جمعیت روستایی ونرخ زیاد مهاجرت از روستا به شهر
یکی از نشانه های توسعه اقتصادی گذار از کشاورزی به صنعت و خدمات است. در کشورهای در حال توسعه درصد خیلی بالایی از مردم در روستاها زندگی می کنند و علی رغم کارهای زیاد توسط دولت ها این نواحی هنوز فقیرهستند و از دسترسی به بازار و اطلاعات کافی محروم بوده و دچار طبقه بندی های اجتماعی هستند.همچنین انتقال جمعیتی زیادی در حال وقوع است زیرا صدهامیلیون نفر ازمردم روستا رابه قصد شهر ها ترک می کنند و باعث تسریع فرآیند شهرنشینی می شوند و معضلات اجتماعی سیاسی و اقتصادی بسیاری را به وجود می آورند.
اسلاید 17 :
پایین بودن میزان صنعتی شدن و صادرات کالاهای صنعتی
گروه هفت وسایرکشورهای کوچک تر اروپایی و استرالیا را کشورهای صنعتی می گویند. صنعتی شدن با بهره وری و درآمد بیشتر ارتباط دارد و نشانه بارز تجدد و قدرت اقتصادی ملت ها است.
کشاورزی در کشورهای توسعه یافته سهم کوچکی از اشتغال و تولید را به خود اختصاص می دهد(حدود یک درصد درانگلیس و آمریکا) ولی از بهره وری بالایی برخوردار است.
سهم اشتغال صنعتی در این دو کشوردر حال حاضر به ویژه در مورد زنان کمتر از برخی کشورهای در حال توسعه است زیرا کشورهای توسعه یافته به شدت به بخش خدمات روی آورده اند. با این حال در اکثر کشورهای آفریقا و آسیا کشاورزی هنوز سهم قابل توجهی از اشتغال را به خود اختصاص می دهد.
اسلاید 18 :
کشورهای در حال توسعه علاوه بر کمتر صنعتی بودن به صادرات ابتدایی نیز وابسته هستند صادرات این کشورها اغلب مواد خام کشاورزی و معدنی بدون ارزش افزوده است کشورهای دارای درآمد متوسط به بالا به سرعت از لحاظ سهم کالاهای صنعتی در صادرات خود به کشورهای توسعه یافته می رسند، حتی این اگر این کالا ها از تکنولوژی ابتدایی تری درست شده باشند.
اسلاید 19 :
بازارهای مالی توسعه نیافته
شیوع بازار های ناقص و اطلاعات ناقص در کشورهای در حال توسعه بیشتر است در نتیجه بازار های مالی و بازار های داخلی کارآمدی کمتری دارند.مبانی نهادی و مبانی حقوقی در این کشور ها یا ضعیف است و یا وجود ندارد دلیل ناقص بودن بازار ها بازارها رونق نیافته هستند و به دلیل تقاضای محدود و کم بودن تعداد فروشندگان آثار بیرونی گسترده استفاده مشترک ثروت ها موجب می شوند بازار ها ناقص باشند به هرحال وجود این نواقص یکی از ویژگی های کشور های در حال توسعه است.
اسلاید 20 :
آثار دیر پای استعمار
اکثر کشور های در حال توسعه، روزگاری مستعمره اروپا بوده ویا تحت سیطره قدرت های اروپایی قرار داشته اند.نهاد هایی که در دوران استعمار در این کشور ها شکل گرفتند آثار شومی برتوسعه آن ها گذاشته اند که گاهی تا به امروز نیز دوام یافته است. نهاد های استعماری علیرغم تغییرات بعدی که در آن ها رخ داده اغلب به جای آفرینندگان ثروت به نفع به چنگ آورندگان ثروت تنظیم شده و همواره به روند توسعه لطمه زده اند.
قدرتهای استعماری اروپایی با سه تفکر(مالکیت خصوصی، مالیات ستانی از اشخاص و دریافت نقدی مالیات ها ) تأثیری دردناک و دیرپا بر نظام های اقتصادی و ساختار نهادهای سیاسی مستعمرات آفریقایی و آسیایی باقی گذاشته اند.
