بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نقش سیاست های علم، فناوری و نوآوری در توسعه نظام های بخشی نوآوری
اسلاید 2 :
فهرست مطالب
1- مقدمه
2- ریشه های نظری نگاه بخشی به نوآوری
3- محتوای نظریه نظام های بخشی نوآوری
4- مؤلفههای نظامهای بخشی نوآوری
5- پویایی و تحول در نظام های بخشی نوآوری
6- ارتباط رویکرد نظام های بخشی نوآوری با سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری
7- مروری بر تجربه کشورهای توسعهیافته و صنعتی
8- مروری بر تجربه کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور
9- روندهای پیش روی سیاستگذاری در نظام های بخشی نوآوری
10- موردکاوی: سیاست های تاثیرگذار بر نظام بخشی نوآوری توربین های گازی در ایران
اسلاید 3 :
1- مقدمه
ریشه مطالعات بخشی: معرفی مفهوم رژیم های فناورانه (نلسون و وینتر، 1982) و ارائه گونه شناسی از بخش های صنعتی (پویت، 1984)
وجوه تمایز بخش های صنعتی: منابع نوآوری، نوع کاربران، سازوکارهای صیانت پذیری، خط سیر فناوری، منبع فناوری های فرآیندی، تعادل نسبی میان نوآوری های محصولی و فرآیندی، اندازه بنگاه های نوآور و شدت و جهت گیری تنوع بخشی فناورانه
چهار الگوی بخشی برای فعالیت های نوآورانه: بخش های تامین کننده محور (مانند نساجی و خدمات)؛ بخش های مقیاس محور (مانند اتومبیل و فولاد)؛ بخش های دارای تامین کنندگان تخصصی (مانند تجهیزات پیچیده) و بخش های دانش محور (مانند دارو و الکترونیک)
اسلاید 4 :
1- مقدمه (ادامه)
معرفی مفهوم نظام های بخشی نوآوری توسط برشی و مالربا (1997)
تعریف نظام های نوآوری و تولید بخشی: مجموعهای از بازیگران که تعاملات بازاری و غیربازاری دارند و عملکرد و تعامل آنها به خلق، تولید و فروش محصولات جدید (نوآوری) و موجود (تولید) در یک حوزۀ خاص میانجامد
تعاملات بازاری: تعاملاتی از قبیل تبادل و خرید و فروش فناوری ها، محصولات، خدمات و سیستم ها
تعاملات غیربازاری: همکاری های فناورانه و ابلاغ سیاست ها و قوانین از سوی یک بازیگر به بازیگران دیگر
اسلاید 5 :
2- ریشه های نظری نگاه بخشی به نوآوری
از دیدگاه اقتصاددانان تطوری: نوآوری یک فعالیت پارادایمی، خاص هر بخش و وابسته به زمینه
وقوع نوآوری در محیط های بخشی کاملا متفاوت از منظر منابع، بازیگران و نهادها
تعریف بخش: مجموعه ای از فعالیت ها است که از طریق چندین گروه از محصولات مرتبط با هم یکپارچه شده اند و برخی دانش های پایه را به اشتراک گذاشته اند تا یک تقاضای موجود یا در حال ظهور را پاسخ دهند
بخشهای مختلف دارای رژیمهای فناورانه متفاوت هستند
اسلاید 6 :
2- ریشه های نظری نگاه بخشی به نوآوری (ادامه)
رژیم فناورانه: چارچوبی ذهنی است که بر اساس آن تنوع فرآیندهای نوآوری در بخشهای مختلف صنعتی تببین میشود
رژیم فناورانه: ترکیبی خاص از ابعاد کلیدی شامل فرصت فناورانه (احتمال نوآوری موفق به ازای سرمایه گذاری مشخصی در فعالیتهای نوآورانه)، صیانت پذیری نوآوری (امکان محافظت از نوآوریها در مقابل تقلید و تکرار نوآوریها توسط سایرین)، ویژگی انباشتی پیشرفتهای فناورانه (میزان وابستگی پیشرفتهای فناورانه کنونی به نوآوریهای گذشته) و ویژگیهای پایه دانشی (درجه تخصصی بودن، ضمنی بودن، پیچیدگی و مستقل بودن دانش)
اسلاید 7 :
2- ریشه های نظری نگاه بخشی به نوآوری (ادامه)
سایر ریشه های نظری مفهوم نظام های بخشی نوآوری:
1. تغییر و دگرگونی در بخش ها: لزوم توجه و تمرکز بر قوانین ظهور، تغییر و دگرگونی بخش ها/ دوره عمر صنعت/ تکامل بلندمدت صنایع
2. رویکرد نظام نوآوری: نوآوری را به عنوان یک فرآیند تجمعی و تعاملی بین گستره متنوعی از بازیگران و کنشگران مختلف (بنگاه ها، تامین کنندگان، مشتریان، دانشگاه ها، موسسات تحقیقاتی، سیاستگذاران، نهادهای تامین مالی و .)
3. نظریه تکاملی: تاکید بر پویایی، فرآیند و دگرگونی بخش های صنعتی/ فرآیند تنوع بخشی به فناوری ها، محصولات و بنگاه ها؛ فرآیند جایگزینی و فرآیند انتخاب کاهنده تنوع
اسلاید 8 :
3- محتوای نظریه نظام های بخشی نوآوری
رویکرد نظام های بخشی نوآوری مکمل دیگر رویکردها و مفاهیم نظیر:
نظام های ملی نوآوری که بر مرزهای ملی و سایر بازیگران بنگاهی و غیربنگاهی و نهادها تمرکز دارند؛
نظام های نوآوری منطقه ای که بر یک منطقه جغرافیایی خاص متمرکز هستند؛ و
نظام های نوآوری فناورانه که در آنها تمرکز بر خلق، اشاعه و بکارگیری یک فناوری های خاص است
اسلاید 9 :
3- محتوای نظریه نظام های بخشی نوآوری (ادامه)
تاکید بر تعاملات غیربازاری مانند تعاملات دانشی و قانونی در رویکرد نظام های نوآوری بخشی
بنگاهها و سایر بازیگران در نظام نوآوری بخشی دارای ارتباط و تعامل هستند: رقابت، همکاری، تقلید و مشارکت
نظامهای بخشی در طول زمان و از طریق فرایند همتکاملی بین اجزا و مؤلفهها تکامل پیدا میکنند.
چارچوب پویای نظامهای نوآوری بخشی برای مطالعۀ شکل گیری و تکامل صنایع و همپایی فناورانه در کشورهای مختلف مناسب است.
اسلاید 10 :
3- محتوای نظریه نظام های بخشی نوآوری (ادامه)
کاربردهای چارچوب نظری نظام های نوآوری بخشی:
برای تحلیل توصیفی تفاوتها و تشابهها در ساختار، سازمان و مرزهای بخشها؛
برای درک کاملی از تفاوتها و تشابهها در نحوۀ کارکردن، پویاییها و تحولات در هر بخش؛
برای شناسایی عوامل مؤثر در نوآوری، عملکرد تجاری و رقابتپذیری بنگاهها و کشورها در سطح بینالمللی در بخشی خاص؛
برای توسعۀ سیاستهای عمومی جدید برای بخشهای گوناگون
اسلاید 11 :
4- مؤلفههای نظامهای بخشی نوآوری
اسلاید 12 :
پایه دانشی و فناوری:
دانش نقش اصلی را در نوآوری و تولید در هر بخش ایفا میکند.
تفاوت بین بخشهای گوناگون برحسب پایۀ دانشی و فرآیندهای یادگیری آنهاست.
دانش و قابلیتهای فناورانه از عوامل ایجادکنندۀ مزیت برای بنگاهها محسوب میشوند.
دانش و قابلیتهای فناورانه از راههای گوناگون شامل منابع دانشی درون و برون بنگاهی و یا فعالیتهای علمی و فناورانه کسب می شوند
بنگاهها در جریان فعالیتهای دانشی خود در گذر زمان و با استفاده از دانش گذشتۀ خود به یادگیری دانش جدید میپردازند.
اسلاید 13 :
بازیگران و شبکه ها:
بنگاهها کلیدیترین بازیگران نظامهای بخشی نوآوری اند. آنها درگیر نوآوری، تولید و فروش محصولات و خلق دانش و قابلیتهای فناورانۀ جدید و استفاده از آنها هستند
بنگاهها شامل بهرهبرداران و تأمینکنندگان نیز می شود که اشکال مختلفی از ارتباط با بنگاههای نوآور، تولیدکننده یا فروشنده را دارند.
بنگاه ها با بازیگران دیگر همچون دانشگاهها، مؤسسات تحقیقاتی دولتی و سازمانهای سیاستگذار دولتی و سازمانهای تأمین مالی مرتبطاند
شبکه های داخلی و جهانی نیز نقش مهمی در دست یافتن بنگاه ها به دانش و تخصص های مختلف بازی می کنند.
اسلاید 14 :
نهادها:
قوانین بازی در جامعه یا محدودیتهای رسمی یا انسانی که تعاملات انسانی را شکل میدهند.
نهادها دربرگیرندۀ نهادهای رسمی (قوانین، مقررات، استانداردها) و غیررسمی (هنجارها، رویهها، عرفها، عادات مشترک) هستند که مجموعۀ آنها به ادراک و کنش بازیگران شکل میدهند و در تعاملات میان آنها اثر میگذارند.
مجموعهای از آداب، روشها، قواعد و قوانین که روابط میان افراد را قاعدهمند میکنند و تعاملات اجتماعی را شکل میدهند.
در همۀ نظامهای بخشی، نهادها در نرخ پیشرفت های فناورانه، سازماندهی فعالیتهای نوآوری و عملکرد بخش نقشی کلیدی دارند.
اسلاید 15 :
نهادها:
در همۀ نظامهای بخشی، نهادها در نرخ پیشرفت های فناورانه، سازماندهی فعالیتهای نوآوری و عملکرد بخش نقشی کلیدی دارند.
نهادها میتوانند مشوقها، اطلاعات و منابع لازم را فراهم کنند، عدماطمینان را کاهش دهند و تعارضات را از بین ببرند
هم تکاملی نهادها و فناوری ها: نهادها هم به توسعۀ فناوری و صنعت در یک جامعه جهت میدهند (مانند تصویب قانون مالکیت فکری و حفظ منافع مخترعان) و هم پس از تکاملیافتن فناوریها در حوزههای صنعتی و فناوری، از آنها تأثیر میپذیرند.
اسلاید 16 :
تقاضا:
تغییرات تقاضا، زمانی که با برخی ویژگیهای پایهای مانند دانش و قابلیتهای فناورانه همراه میشود، در رفتار و سازماندهی فعالیتهای نوآورانۀ بنگاه تأثیر چشمگیری میگذارد
تقاضا یک عامل اصلی تحریککنندۀ نوآوری در نظامهای نوآوری است و در شکلدهی به فعالیتهای تولیدی و نوآورانه نقش کلیدی دارد
تقاضا نقشی کلیدی در همپایی و یادگیری فناورانه در هر بخش ایفا میکند، خواه این تقاضا داخلی باشد و خواه تقاضا برای صادرات باشد
اسلاید 17 :
5- پویایی و تحول در نظام های بخشی نوآوری
تغییرات در نظام های بخشی در واقع نتیجه فرآیند تکاملی/ تعاملی در میان اجزا و عناصر مختلف آنها است. این اجزا و عناصر می توانند ازجنس دانش، فناوری، بازیگران یا نهادها باشد.
فرآیندهایی که در جریان تکامل بخش ها رخ می دهند و باعث تحول و پویایی در نظام های بخشی نوآوری می شوند:
ایجاد تنوع (در فناوری، محصولات، بنگاه ها و سازمان ها)
جایگزینی (که اینرسی و تداوم در نظام به وجود می آورد)
انتخاب (که تنوع را محدود کرده و ضد استفاده ناکارا از منابع عمل می نماید و سعی بر تخصیص کارای منابع دارد).
اسلاید 18 :
6- ارتباط رویکرد نظام های بخشی نوآوری با سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری
چارچوب نظام های بخشی نوآوری یک رویکرد مناسب برای سیاستگذاری فناوری و نوآوری ارائه می کند
شناسایی نارسایی ها و ناکارایی ها در کارکردهای نظام مشابه شناسایی ابعاد سیستمیک است که یا خلا آنها احساس می شود و یا به درستی کار نمی کنند و این امر منجر به ایجاد مسئله می شود.
تحلیل های بخشی باید بر ویژگی های سیستمیک نظیر پایه دانشی و مرزها، همگنی بازیگران و شبکه ها، نهادها، گذارها، فرآیندهای تکامل و هم تکاملی تمرکز نمایند.
نتیجه تحلیل ها کسب آگاهی و شناخت از ابعادی است که می توانند به عنوان پیشنیاز سیاستگذاری در یک بخش خاص در نظر گرفته شوند.
اسلاید 19 :
تاثیر سیاست های عمومی و افقی بر بخش های مختلف تفاوت بسیار زیادی دارند، زیرا شبکه ها، سازمان ها و نهادها در بخش های مختلف متفاوت هستند.
رویکرد نظام های بخشی نوآوری تاکید دارد که برای تقویت و ترویج نوآوری در یک بخش، سیاست های فناوری و نوآوری کفایت نمی کنند و طیف وسیعی از سیاست های دیگر نیاز هستند.
اهمیت ارتباطات متقابل، پیوندها و بازخوردها میان انواع سیاست های علمی، فناوری، صنعتی و اقتصادی و تاثیر ترکیبی آنها بر پویایی ها و گذار نظام های بخشی نوآوری
اسلاید 20 :
سیاستگذاران باید به طور فعالانه ای در زمینه خلق دانش، حقوق مالکیت فکری، قوانین حکمرانی شرکتی، انتقال فناوری، نهادهای مالی، شکل گیری مهارت ها و خریدهای دولتی دست به سیاستگذاری بزنند.
تاکید بر تنوع نظام های بخشی، اهمیت ابزارهای سیاستی مختلف برای هر بخش را پر رنگ می کند.
سیاست ها باید در ارتباط نزدیک با مسئله ای باشند که بازیگران یک بخش با آن مواجه هستند.
سیاست ها باید با زمینه، پایه دانشی، مرزها، شبکه ها و نهادهای هر بخش خاص در تناسب باشند
