بخشی از پاورپوینت
اسلاید 4 :
چارچوب نظریه استاد
در فقه بایسته
فقه الاجتماع
تعریف فقه مطلوب
جایگاه و کارکرد فقه الاجتماع
راهکارهای تحقق فقه الاجتماع
آسیبهای فقه موجود
اسلاید 5 :
آسیبهای فقه موجود
1. کم کردن فاصله فقه و شریعت: شریعت وسیع تر از ابواب و احکام کنونی فقه است. باید توانایی فقه را در انعکاس بخشی به شریعت وانعطاف های نهفته در آن برای پاسخگویی به نیازهای انسان معاصر افزایش داد.
اسلاید 6 :
2. مشکلِ صعوبت حضور دین و احکام فقهی در جامعه معاصر در این نهفته است که مطالعات علمی و کوشش های اجتماعی برای حضور بخشی به دین و احکام فقهی در جامعه، فاقد حجم لازم، کیفیت کافی و جامعيت فراخور با نيازهاي انسان است. مطالعات فقهی، فاقدِ جامعيت متناسب با نيازهاي انسان معاصر و جامعه اسلامی است. لازم است فقه، انسان معاصر و نیازهای اساسی جامعه اسلامی را درک و به آنها نزدیک شود.
اسلاید 7 :
3. ابواب انسان معاصر بیشتر از ابواب کنونی فقه است. تحولات پر شتاب جوامع، نهادها، و مناسبات اجتماعی فقه را نیازمند تحرک در فقه های اجتماعی -که اکنون مفقود است- می کند.
اسلاید 8 :
4. فقدان فقه الاجتماع نتایج سلبی دارد، غلبه فقه فردی تا حدود زیاد ناشی از این فقدان است. در مواردی هم که به رغم این فقدان، فقه اجتماعی شکل می گیرد آن فقه اجتماعی (که بدون فقه الاجتماع شکل گرفته) به نوعی خودزنی می انجامد .
5. فقه موجود جامعه را به مثابه یک «شبکه» مطالعه نمی کند، لذا فتواهای اجتماعی فقه موجود ممکن است مخدوش باشد. فقه باید نقشی اطمینان بخش، نظم بخش و هماهنگ کننده بین ابعاد مختلف انسان در زندگی چند ضلعی اجتماعی کنونی ایفا نماید.
اسلاید 9 :
تعریف فقه مطلوب
فقهی است که از رهگذر دو عنصر: "غنی سازی روش استنباط"، و "شبکه ای سازی ساختار فقه" می کوشد تا شریعتِ منسجم، حنیف، سهله، سمحه، فطرت گرا و حیات بخش از حیث مادی و معنوی را به انسان معاصر عرضه، و آن را در جامعه معاصر مستقر نماید
اسلاید 10 :
مقصود از غنی سازی روش استنباط:
مقصود، تقویت عناصر تشکیل دهنده روش استنباط است، شامل: موضوع شناسی و چهار ابزار فهم به صورت زیر:
۱. ابزارهای تطبیقی (= قواعد پنج گانه مورد استفاده در استنباط)
2. ابزارهای تبیینی ( = ابزارهای معلوماتی سه سنخی: الف. قرائن تاریخی و غیر تاریخی پیرامون نص، اقوال فقیهان در مساله و تطور تاریخی حاصل در مساله، خواه نسبت به نص و خواه در قول)
۳. ابزارهای تحدیدی ( نگاه و ادبیات عرفی، لغوی و اصطلاحاتی)
۴. ابزارهای تفسیری (نظریه پردازی کلامی و فقهی و قرار دادن این دو سنخ نظریه، به مثابه سکوهای پرش برای فهم به سوی نص)
اسلاید 11 :
مقصود از شبکه ای سازی ساختار فقه
ساختار شبکه ای، انقسام اجزاء فقه به مجموعه هایی منسجم و منظومه ای است که فیمابین خود روابطی مترابط و هماهنگ دارند و اهداف واحدی را دنبال می کنند.
منظومه هایی فقهی متعدد هستند ولی نامحدود نیستند و قابل تعریف می باشند.
مثال: منظومه فقه عبادی، منظومه فقه تربیتی، منظومه فقه اجتماعی و ..
اسلاید 12 :
منظومه فقه اجتماعی و زیرشاخه های آن
فقه اجتماعی عنوان عامی است که شامل بسیاری از فقه های تخصصی مرتبط با شئون مختلف حیات اجتماعی است؛
مانند:
فقه السياسة، فقه الاقتصاد، فقه السكان، فقه الجغرافياء، فقه الآثار، فقه ارتباطات و رسانه، فقه زبان ، فقه انسان، فقه الاجتماع و.
اسلاید 13 :
فقه الاجتماع و زیر شاخه های آن
فقه الاجتماع به استنباط احکام رفتارهای اجتماعی می پردازد از آن حیث که اجتماعی هستند.
برخی از زیر شاخه های آن:
فقه رفتارهای پیرامون سنن اجتماعی
فقه کنشگری اجتماعی
۳. فقه جایگاه های اجتماعی
۴. فقه مناسبات اجتماعی و .
اسلاید 14 :
جایگاه و کارکرد فقه الاجتماع
1. فقه الاجتماع «مادر»، قوام بخش و انسجام دهنده همه فقه های اجتماعی است.
2. فقه الاجتماع در صورت فعال شدن، تاثیراتی مهم بر رشته های مختلف فقه اجتماعی می گذارد به گونه ای که به صورتی ناظر به زندگی چند ضلعی انسان معاصر با ادبیاتی عصری و اقناعی انتظام می یابند.
3. فقیه با لحاظ "حیث تخصصی علم الاجتماع"، قادر خواهد شد به شناسایی موضوعات فقه الاجتماع نائل آید؛ چرا که موضوعات فقه الاجتماع از خاستگاه مسائل علم الاجتماع تراوش می کنند وشئونی رفتاری هستند که پیرامون آن مسائل پدید می آیند.
اسلاید 15 :
4. فقه الاجتماع باید مسبوق به تولید نظریه کلامی و نظریه فقهی باشد. اگر بدون داشتن این دو نظریه، ورود فقهی به احکام موضوعات پیچیده مربوط به کنشگری اجتماعی و جایگاه های اجتماعی صورت گیرد، نتیجه ورود فقهی، احکامی سطحی، محدود و ناهماهنگ از حیث کارکرد است.
5. در هر دو نظریه پردازی کلامی و فقهی باید تلاش علمی بر محور سوالاتی دقیق و برآمده از دغدغه هایی که از نوع مناسبات اجتماعی امروزیان است، صورت بگیرد.
اسلاید 16 :
راهکارهای تحقق فقه الاجتماع
۱. روش شناسی:
روش کلان در فقه الاجتماع، متضمن دو سنخ ابزار است:
۱. ابزارهای کشف حکم الله شئون رفتاری مربوط به کنش ها و جایگاه های اجتماعی.
۲. ابزارهایی با توان واقع فهمی و تحول گرایی در قبال مسائل متحول اجتماعی
اسلاید 17 :
2. انجام تلاش علمي (بر پایه روش شناسی فوق الذکر) در چهار مرحله:
الف. موضوع شناسی:
اگر موضوع شناسی روندی را طی کند که در آن، سه حیث لحاظ و مراعی شود، موضوعات ذیل موضوع فقه الاجتماع به صورتی روشمند شناخته می گردند. آن سه عبارتند از:
«حیث موضوعیِ موضوع»
«حیث تخصصی موضوع»
«حیث فقهی موضوع»
اسلاید 18 :
ب. ارائه نظریه اجتماعی دین (= نظریه کلامی):
بررسی نسبت موضوعات اجتماعی با فعل خدا و اهداف آن.
سنخ عملیات دست یابی به آن: «استکشاف واقعیات تکوینی و سننی».
پ. ارائه نظریه فقهی پیرامون مسائل فقه الاجتماع :
اعتبارات مبنایی شارع نسبت به موضوع جامعه، چارچوب و روح تشریع احکام است.
سنخ عملیات دستیابی به آن: «استکشاف اعتبارات مبنایی و ماوراء حکمی شارع».
اسلاید 19 :
ت. استنباط احکام بنایی فقه الاجتماع:
عبارت است از احکامِ رفتارهای اجتماعی داراي ارتباط با كنشگری اجتماعی، سنن اجتماعی و جایگاه های اجتماعی.
سنخ عملیات دستیابی به آن: «استنباط احکام (معتبرات) شارع جهت اجراء و عمل»
