بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نام درس
جلسه دوم: آب و ورزش
اسلاید 2 :
ترکیبات آلی ـ یعنی کربوهیدراتها، چربیها، پروتئینها و مشتقاتشان که درواکنشهای متابولیکی به دست می آیند جمعاً در حدود 30% وزن بدن را تشکیل می دهند. 5% وزن بدن نیز متعلق به مواد معدنی است و 65% باقیمانده را آب تشکیل می دهد.
نیاز به آب، مانند نیاز به اکسیژن، ضروری است.
اتلاف 10% آب بدن عواقب وخیمی در پی دارد و اتلاف 20 تا 22% آن کشنده است.
اسلاید 3 :
با توجه به اینکه آب هیچ ارزش کالریکی ندارد، کمتر به عنوان یک ماده مغذی در نظر گرفته می شود ، با وجود این به یاد داشته باشید که آب پس از اکسیژن در حفظ حیات شما نقش عمده ای دارد، آب حدود 60% وزن کل بدن مرد جوان عادی (یا 50% وزن یک زن جوان) را تشکیل می دهد.برآورد شده است که اگر تا 40% وزن بدن با استفاده از منابع چربی ، کربوهیدرات و پروتئین بدن از دست برود ، می توانیم زنده بمانم، اما اگر به اندازه 9% تا 12% وزن بدن آب از دست بدهیم با خطر مرگ روبرو خواهیم شد . تقریباً 60 تا 65 درصد آب بدن در درون سلولها قرار گرفته اند و بقیه مایعات در خارج سلول، که شامل پلاسهای خون ، لنف و غیره می شود.
اسلاید 4 :
زمان نوشیدن مناسب آب
بهترین موقع برای مصرف مایعات قبل از احساس تشنگی است، زیرا وقتی شما احساس تشنگی می کنید که بدن شما دچار کم آبی شده است.
بهتر است در هوای گرم طبق یک برنامه زمان بندی شده مایعات مصرف کنید.
در هوای گرم یا جلوی نور آفتاب از مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید، زیرا این نوع نوشیدنی ها دفع ادارار را افزایش می دهند و بدن شما دچار کم آبی میشود.
اسلاید 5 :
کارهایی که آب انجام میدهد
1- انتقال و واگذاری مواد به بافتهای گوناگون بدن
2- تنظیم حرارت بدن
3- حفظ فشار خون برای عملکرد مناسب قلبی و عروقی است.
4- حمل گلبولهاي قرمز در پلاسما (قسمت آب خون )که اکسيژن را به عضلات مي رساند.
5- مواد مغذي همچون گلوکز –اسيدهاي چرب –واسيدهاي امينه از طريق آب خون (پلاسما)به عضلات وساير بخشهاي بدن رسانده مي شود . 6- آب دي اکسيد کربن وديگر مواد زايد متابوليکي را از سلولها خارج کرده واز بدن دفع مي کند (از طريق کليه ها ) 7- هورمونهايي که سوخت وساز فعاليتهاي عضلاني را در هنگام ورزش تنظيم مي کنند از طريق بخش مايع خون (پلاسما)به بافتها مي رسند .
8- آب يا مايعات بدن حالت مطلوب بدن يا (ph)بدن را هنگام خستگي يا هنگام تشکيل اسيد لاکتيک حفظ مي کنند . 9- آب درجه حرارت بدن را هنگام ورزش کاهش مي دهد . 10- آب حجم پلاسماي خون راکه عامل تعيين کننده فشار خون به شمار مي رود تنظيم کرده در نتيجه آب نقش حياتي در عملکرد قلبي –عروقي ايفا مي کند .
اسلاید 6 :
میزان متوسط آب در بافتها
بافت عضلانی 75 تا 80%
بافت همبند 60%
بافت چربی 20%
بافت استخوان 25%
گلبولهای قرمز 60%
دندان 5%
ماده سفید بافت عصبی 70%
ماده خاکستری بافت عصبی 80%
اسلاید 7 :
ساختار شیمیایی آب
ترکیب دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن (O2H) با یکدیگر.
انرژی غذاهای مختلف با میزان آب آنها نسبت معکوس دارد. در واقع، غذاهایی که حاوی آب زیادتری اند، انرژی کمتری دارند.
با توجه به اختلاف فیزیولوژیکی، بین افراد در سنین مختلف می توان اظهار داشت که 45 تا 75% وزن بدن را آب تشکیل می دهد. این نسبت در زمان تولد 75% است و در سنین کهولت به 45% می رسد (متوسط آن در مردان 55% و در زنان 50% است).
درصد آب با میزان چربی بدن نیز نسبت عکس دارد.
اسلاید 8 :
نقش آب در بدن
کل آب بدن را می توان به دو بخش زیر متمایز کرد:
1 . آب درون سلولی: بین 60 تا 65% آب بدن در داخل سلولها قرار دارد.
2. آب برون سلولی: بین 35 تا 40% آب بدن در خارج از سلولها قرار دارد.
حدود 20% آب برون سلولی درپلاسما (5% وزن بدن) و 80% بقیه اطراف سلولها را احاطه کرده است. مایع برون سلولی مشتمل است بر: لنف، ترشحات غدد بزاقی، لوزالمعده، کبد، غشای مخاطی لوله گوارش و ترشح اشک، به علاوه محیطی که سلولها در آن شناورند.
برای اینکه غلظت آب و الکترولیت های داخل وخارج سلول ثابت بماند، باید بین میزان آب و املاح مصرفی و دفعی تعادل برقرار باشد، زیرا همین ورود و خروج یونها به سلولها در حضور مایعات، انرژی سلولها را نیز تأمین و مواد زاید را از آنها دفع می کند.
اسلاید 9 :
آب ماده ای حلّال است که شکل و ماهیت مواد محلول و چگونگی اعمال آنها را در تشکیلات سلولی تغییر می دهد. همچنین، آب ماده اصلی تمام مایعات بدن از جمله لنف، خون، ادرار، عرق، اشک، عصاره های گوارشی، آنزیمها و هورمونها است.
آب در فرایندهای تجزیه (هیدرولیز) و ترکیب برای مثال تجزیه نشاسته به گلوکز و تجزیه چربی به اسیدهای چرب، شرکت می کند. آب در تنظیم حرارت بدن سهیم است و بخشی از حرارت حاصل از سوخت و ساز را از راه تعریق، تبخیر و هوای بازدمی از بدن خارج می کند.
آب، حرکت مفاصل و در نتیجه اجرای حرکات متنوع انسان را تسهیل می کند و از طریق دفع از کلیه ها، pH خون و تعادل اسیدی ـ بازی بدن را تنظیم می کند.
اسلاید 10 :
تعادل آب دربدن (آب مصرفی،آب دفعی)
اسلاید 11 :
آب مصرفی
آب مورد نیاز بدن که به طور متوسط حدود 2500 میلی لیتر در شبانه روز است.
آب دفعی
مقدارآبی که هر شخص روزانه ازدست می دهد که در شرایط طبیعی معادل میزان آب دریافتی است.(حدود 2500میلی لیتر)
اسلاید 12 :
آب ازراههای زیر به بدن میرسد
1) نوشیدن مایعات(60درصد)
2) خوردن غذا(30درصد)
3) سوخت و ساز در بدن (10درصد باقی مانده)
با افزایش سوخت و ساز آب بیشتری تولید میشود.مجموع آبی که از3 منبع مذکور به بدن میرسد به طور متوسط حدود 33میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در شبانه روز است.
اسلاید 13 :
1.مایعات آشامیدنی
افراد بزرگسال روزانه به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن به حدود 35 میلی لیتر، کودکان بیشتر و نوزادان به حدود 140 میلی لیتر آب به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن نیاز دارند. در شرایط طبیعی، هر فرد معمولی روزانه حدود 1000 تا 1500 (به طور میانگین 1250) میلی لیتر آب مصرف می کند.
2. آب موجود در غذاهای مصرفی
علاوه بر آب آشامیدنی، مقداری از آب مورد نیاز بدن، به طور متوسط 900 میلی لیتر، از طریق غذاهای مختلف، میوه ها و سبزیجات تأمین می شود.
اسلاید 14 :
3. آب سوخت و سازی
آب حاصل از واکنشهای اکسایش در بدن، به طور متوسط، 350 میلی لیتر است که از سوخت و ساز یک گرم کربوهیدرات، پروتئین و چربی، به ترتیب، 6ر0، 4ر0 و 07ر1 گرم آب تولید می شود. اگر گلیکوژن ذخیره در بدن سوخته شود، به ازای هر گرم از آن معادل 7ر2 گرم آب آزاد می شود.
جذب آب
آب براساس سازوکار انتشار، از غشای سلولها عبور می کند و به سرعت از لوله گوارش به خون و لنف جذب می شود. تنظیم میزان جذب آب بیشتر به کمک فشار اسمزی ناشی از یونهای غیرآلی (معدنی) انجام می گیرد.
اسلاید 15 :
آب از راههای زیر دفع می شود.
1. ادرار
روزانه به طور متوسط 1500 میلی لیتر آب از طریق کلیه ها از بدن دفع می شود . حجم ادرار روزانه با دفع آب توسط پوست، ریه ها و روده ها نسبت عکس دارد. مصرف زیاد مواد پروتئینی مقداری مواد زاید ـ مانند اوره، اسید اوریک و کراتینین ـ تولید می کند که دفع آنها مستلزم مصرف آب بیشتر است.
2. مدفوع
حدود 70% مدفوع را آب تشکیل می دهد، 80 تا 150 میلی لیتر آب از بدن دفع می شود. در شرایط اختلالات گوارش، و نیز بروز اسهال، مقادیر بالا روزانه به 1000 تا 5000 میلی لیتر نیز می رسد.
اسلاید 16 :
3 .پوست
آب به دو صورت از پوست دفع می شود:
الف) تعریق ب) تبخیر
مجموع آب دفعی از طریق تعریق و تبخیر بین 550 تا 750 میلی لیتر است.
4. تنفس
آب دفعی از طریق هوای بازدم، بین 200 تا 300 میلی لیتر است. مجموع دفع آب از این طریق تبخیر پوستی را دفع نامحسوس آب می نامند که میزان آن با رطوبت هوای محیط نسبت معکوس دارد.
تعادل آب در بدن به متغیرهای مختلفی بستگی دارد:
1. میزان مایعات مصرفی
2. پروتئین و مواد معدنی غذایی و الکترولیت ها
3. فعالیت های بدنی و ورزشی
4. میزان تنفس
5. وضعیت سوخت و سازی بدن
6. حرارت بدن
اسلاید 17 :
چگونگی ایجاد تعادل آب در بدن
اسلاید 18 :
عوامل تنظیم کننده حجم آب درون سلولی، آب بیرون سلولی و پلاسما
عامل اصلی برقراری تعادل آب در فضاهای درون سلولی، برون سلولی و پلاسما فشار اسمزی است.
سایر عوامل مؤثر در تنظیم تعادل آب :
1. قابلیت نفوذ آب و مواد دیگر نسبت به غشای سلولی
2. فشار هیدروستاتیکی درون مویرگها
3. فشار اسمزی ـ کلوئیدی که در اثر وجود مولکولهای بزرگ پروتئین به وجود می آید
4. جریان لنف
5. وجود ساز و کارهای انتقال فعال
6. رقابت مواد با یکدیگر برای پیوستن به حاملهایی که آنها را از بین غشای سلول عبورمی دهند
7. تنظیم عوامل هورمونی و عصبی که روی موارد بالا اثر می گذارند
اسلاید 19 :
کمبود و ازدیاد آب در بدن
هورمون ضد ادراری، مترشحه از غده هیپوفیز، از افزایش دفع آب از کلیه جلوگیری می کند. (افزایش فشار اسمزی، ترشح هورمون ضد ادراری را در پی دارد) .
اما هرگاه غلظت الکترولیت ها در مایع برون سلولی کمتر از حد طبیعی باشد، نه گیرنده ها تحریک می شوند و نه هورمون ترشح می شود.
کمبود آب ( دهیدراتاسیون ) به این علت و یا در اثر عدم دریافت مقدار کافی آن پیش می آید. به علاوه بدن در شرایط زیر در معرض کمبود شدید آب قرار می گیرد .
اسهال و استفراغ ، آفتاب زدگی و گرما زدگی، بیماریهای عفونی توأم با تب شدید، موارد خونریزی و سوختگی، ابتلا به بیماری دیابت بی مزه و تعریق زیاد.
اسلاید 20 :
علایم کمبود آب
قرمز شدن پوست
بی حالی و سستی بدن
خشک شدن لبها و پوست
تشنگی
سردرد و سرگیجه
گود رفتن چشمها
افزایش غلظت خون
کاهش استقامت عضلانی
اما، در صورتی که مصرف آب بیش از حد باشد یا اختلالی در عمل هورمون ضد ادراری ایجاد و
بیش از حد ترشح شود و مشکلاتی از قبیل :
1 ) برهم خوردن تعادل اسیدی ـ بازی 2)کاهش الکترولیتهای بدن 3) مسمومیت
4)تعادل آب در بدن برهم می خورد میزان آن افزایش می یابد