پاورپوینت فرایند های رتبه بندی قشرهای اجتماعی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

جلسه پنجم : فرایند های رتبه بندی قشرهای اجتماعی
چون قشربندی اجتماعی ، پدیده ای همه جایی (ubiquition) است و همه جوامع و زمانها را دربر می گیرد ، لذا می توان فرض کرد فرایندهای ایجاد و حفظ آن نیز همه جایی است .
چهار فرایند عمده ایجاد و حفظ قشربندی اجتماعی عبارتند از :
1. فرایند تمایز موقعیت های اجتماعی
2. فرایند دسته بندی موقعیت های اجتماعی
3. فرایند ارزیابی موقعیت های اجتماعی
4. فرایند پاداش دهی به موقعیت های اجتماعی

اسلاید 2 :

فرایند تمایز موقعیت های اجتماعی
موقعیت های اجتماعی به طور عمده برحسب تعریف نقش ها (مسئولیت ها و تکالیف صاحب موقعیت ) ازهم متمایز می شوند
بدون تمایز موقعیت ها (تعریف نقش ها و ایفاء درست آنها )، نظم اجتماعی و به تبع آن قشربندی اجتماعی دوام نمی آورد.
شرایط اساسی برای تمایز موقعیت ها :
- تعریف روشن وظایف در هرموقعیت
- مشخص کردن حدود اختیارات و مسئولیت ها
- تعلیم و تربیت جهت تصدی موقعیت ها
- ضمانت (sanction) اجتماعی برای ایفاء نقش ها
- ضمانت درونی : احساس تقصیر/ گناه/ ملامت نفس
- ضمانت بیرونی : توبیخ قانونی/ سرزنش دیگران و.

اسلاید 3 :

فرایند دسته بندی موقعیت های اجتماعی
موقعیتهای اجتماعی بر حسب تعریف نقش از هم قابل تفکیک هستند لذا شرایطی که در ایفاء نقش موثرند می توانند ملاک دسته بندی (categorizing) موقعیت ها نیز قراربگیرند
ملاک های عمده در ایفاء موثر نقش ها :
1. صفات محولی یا انتسابی (ascribed) مثل هوش و استعداد ، ظواهر و تواناییهای جسمی و..
2. صفات محققی یا اکتسابی (achieved) مثل کسب دانش و مهارت ، تجربه ، دقت ، سرعت و .
3. فایده مندی (utility) یا کارکرد اجتماعی نقش مثل کارکرد امنیتی برای پلیس
ملاکهای ایفاء نقش ، ملاک های احراز موقعیتند و معین می کنند که هر شخصی شایسته احراز کدام موقعیت است
ملاک های ایفاء نقش ، جنبه ارزش داورانه ندارند و برحسب ماهیت یا اقتضاء نقش تعریف می شوند و لذا نمی توان آنها ملاک رتبه بندی ارزشی (کهتری/مهتری)موقعیت ها قرارداد، اگرچه ملاک های ایفاء نقش در تعیین سلسله مراتب موقعیت موثرند
- اهمیت اجتماعی نقش ها و نهادها ، در سلسله مراتب موقعیتها موثراست.
- مثال دریک جامعه مذهبی ، نقش ها و نهادهای مذهبی برتری پیدا می کنند

اسلاید 4 :

اهمیت اجتماعی نقش ها و نهادها
اصلی یا فرعی تلقی کردن نقش ها و نهادها به نظام ارزشی جامعه مربوط است
- ساختارهای منفعت بویژه منافع گروههای مسلط در سلسله مراتب نهاد دخیل است
نهادهای و نقش های محوری جامعه را بر اساس چند ملاک می توان از نهادهای فرعی تمییز داد :
1.تعریف نقش ها دقیق است / ازسایر نقش ها متمایزاست
2. آزادی نقش کم است
3. روش های ارزیابی ایفاء نقش تعریف شده اند
4. ضمانت های اجراء نقش به روشنی تعریف شده اند

مثال : در جامعه ای که هویت شغلی مقدم بر هویت خانوادگی است ، تعریف و تفکیک وظایف شغلی ، مراقبت ها و نظارت های شعلی و همچنین ضمانت های شغلی بر موارد مشابه آن در خانواده دقیقتر اجراء می شود

اسلاید 5 :

فرایند ارزیابی موقعیت های اجتماعی
فرایند تعیین جایگاه هر موقعیت بر روی مقیاس ارزش های اجتماعی
- قضاوت ارزشی در باره موقعیت
- مقیاس بهتر/بدتر ، عالی/پست ، بالا/پائین ، مهتر/کهتر و.
ابعاد ارزیابی موقعیت
موضوع ارزیابی موقعیت
سطوح ارزیابی موقعیت
پیامدهای ارزیابی موقعیت

اسلاید 6 :

ابعاد ارزیابی موقعیت اجتماعی
1. حیثیت (prestige) موقعیت
- عزت و احترام ناشی از موقعیت / وجاهت اجتماعی موقعیت
- موقعیت هایی که احترام بیشتری را برمی انگیزند همانهایی هستند که در نظام سلسله
مراتبی بالاترند.
2. ترجیح(preference) موقعیت
- تمایل به داشتن یا اشغال موقعیت / تمایل و ترجیح ذهنی یک موقعیت بر دیگرموقعیت
- تمییز ترجیح واقعی از خیالی
3. محبوبیت (popularity)موقعیت
- شهرت ، محبوبیت ، اعتنا / اقبال اجتماعی موقعیت / علاقه عمومی به موقعیت
ارزیابی موقعیت از لحاظ حیثیت و رجحان و محبوبیت ممکن است بایکدیگر همخوانی نداشته باشد
- مثلا ممکن است فردی احترام یک شغل را بالا بداند ولکن به دلیل دشواری دستیابی به آن ،
شخصا شغل دیگری را ترجیح دهد
- یا موقعیت هایی هستند که احترام بالادارند لکن با اقبال اجتماعی روبرو نیستند و یا بالعکس

اسلاید 7 :

موضوع ارزیابی موقعیت
ارزیابی نقش اجتماعی
- ارزش گذاری بر روی ملاک های سه گانه ایفاء نقش (صفات محولی و محققی ایفاءکننده و کارکرد
اجتماعی نقش )
- ارزیابی ارزشی نقش / ارزیابی شایستگی نسبی
ارزیابی موقعیت اجتماعی کلی
- قضاوت کلی و ترکیبی در باره موقعیت فرد در نظام سلسله مراتبی جامعه
- موقعیت کلی فرد برحسب نتایج ارزیابی نقش های مختلف و پاداش های ناشی از آن تعریف
می گردد
-معیارهای مختلفی در تعیین برتری موقعیت کلی فرد در نظام سلسله مراتبی جامعه دخالت دارند
مثل مرد/زن ، شهری/روستایی ، باسواد /بیسواد ، شاغل/بیکار ، متاهل/مجرد و..
- اهمیت نسبی معیارهای تعیین موقعیت کلی
- توجه به دشواری سنجش موقعیت اجتماعی کلی

اسلاید 8 :

سطوح ارزیابی موقعیت
ارزیابی مطلق مقبولیت قانونی اخلاقی نقش یا موقعیت
- یکی از لوازم دوام جامعه ، مقبولیت قانونی و اخلاقی نقش ها و موقعیت هاست.
- این سطح از ارزیابی نیاز به مقایسه نقش ها و موقعیت ها ندارد/مقبولیت مطلق

ارزیابی نسبی مقبولیت اجتماعی نقش ها و موقعیت ها
- ارزیابی مقایسه ای ایفاء نقش
- اینکه آیا افراد نقش های اساسی خود را مثل سایر نقش ها به درستی اجراء می کنند

ارزیابی نسبی نقش ها و موقعیت ها از لحاظ دریافت پاداش اجتماعی
- ارزیابی مقایسه ای نقش ها و موقعیت ها از لحاظ در یافت پاداش

نکته : متناسب با سطوح ارزیابی موقعیت ، افراد نیز مورد ارزیابی قرارمی گیرند

اسلاید 9 :

پیامدهای ارزیابی موقعیت
سازگاری / ناسازگاری اجتماعی
- یگانگی /سازگاری : مثبت بودن ارزیابی به پذیرش هنجارها یاالگوهای رایج رفتاری جامعه
منجرمی شود/ همنوایی و مشارکت / فشارهنجاری مثبت
-بیگانگی / ناسازگاری : ارزیابی منفی موقعیت سبب انفعال اجتماعی (طرد و انزوا ، ترک مشارکت
و.) یا فعالیت ضد اجتماعی(پرخاش و خشونت و. ) می شود / فشارهنجاری منفی
- نظریه انگ زنی(labling theory )
تثبیت /تغییر در موقعیت ؟
- ارزیابی مشهود و مداوم از موقعیت فرد در صورت مثبت بودن ، غالبا سبب تثبیت او در موقعیت
ودر صورت منفی بودن به خروج از موقعیت می انجامد
- ماندن در موقعیت تحقیر شده به عنوان یک سپردفاعی در مقابل جامعه ؟

اسلاید 10 :

فرایند پاداش دهی به موقعیت های اجتماعی
پاداش و امتیاز موقعیت های اجتماعی در فرایند تمایز ، دسته بندی و ارزیابی تعریف و تعیین می شود
رتبه هر موقعیت برحسب پاداش های اجتماعی دریافتی ،تعیین می شود
پاداش ها و امتیازات اجتماعی به چهار دسته قابل تقسیم هستند :
1. پاداش های اقتصادی یا ثروت مثل حقوق و مزایای مادی / درآمد و مالکیت
2. پاداش سیاسی یا قدرت مثل اختیارات ، حق تصمیم گیری و امر و نهی / عزل و نصب
- تفکیک قدرت نقش (قدرت مورد نیاز برای ایفای درست نقش) از قدرت امتیاز نقش (امتیاز
ناشی از ایفای درست نقش)
3. پاداش فرهنگی یا معرفت مثل دسترسی به دانش و اطلاعات
4. پاداش اجتماعی یا منزلت مثل عزت ، احترام ، شهرت
رابطه بین انواع پاداش اجتماعی موقعیت / همبستگی پایگاهی

اسلاید 11 :

رابطه بین انواع پاداش اجتماعی موقعیت (همبستگی پایگاهی )
همبستگی ضعیف / ناسازگاری پایگاهی (status inconsistency)
- مثلا پاداش منزلتی بالا اما پاداش سیاسی و اقتصادی پائین باشد
- آثار اجتماعی و روانی ناسازگاری پایگاهی : در سطح اجتماعی باعث ازبین رفتن اثر تنظیمی
پاداش ها و در سطح فردی باعث اضطراب ، ناکامی و احساس محرومیت می شود

همبستگی متوسط بین پاداش ها
- باعث انعطاف پذیری و کاهش سوگیری های اقتدارگرایانه می شود

همبستگی قوی بین پاداش ها
- تشدید نابرابری و قطبی شدن جامعه / افزایش تضاد