بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اصول حفاظت در برابر اشعه
اسلاید 2 :
خطر تشعشع.
اسلاید 3 :
یکی از عوامل زیان آورمحیط کار، پرتوهای یونساز می باشند که می توانند سبب ایجاد آسیب های جدی و برگشت ناپذیر و غیر قابل درمان، در نزد افرادی که به نحوی با پرتو سر و کار دارند و یا افرادی که جهت تشخیص و درمان مراجعه می نمایند، شود.
تماس با مقداربیش از حد مجاز پرتوهای یونساز می تواند اثراتی روی دستگاه خونساز، دستگاه گوارش، سیستم اعصاب مرکزی و در نهایت کل بدن بگذارد یا ممکن است آثار آن در نسل های بعدی ظاهر شود.
مقدمه:
اسلاید 4 :
پس ازآنکه خطرات پرتوهای يونيزان آشکار گردید در اوایل قرن بیستم میلادی استانداردها و محدودیت یابی دراستفاده از اینگونه پرتوها مقرر گردید.
یکی از اولین سازمانهایی که استانداردهایی جهت استفاده از پرتو ارائه نمود کمیسیون بین المللی حفاظت در رادیولوژی ICRP بود.
در ایالات متحده سازمان NCRP وظیفه اصلی وضع استاندارد از طریق انتشاراتی متفاوت باICRP را بر عهده دارد. یکی از آژانس هایی که در آمریکا دارای قدرت جهت وضع قوانین می باشد NRC است.
اسلاید 5 :
اهداف حفاظت در برابر پرتو های یونساز بر اساس استانداردهای پایه و نظر NCRP( انجمن حفاظت در برابر پرتو ایالات متحده ) عبارتند از :
1 – جلوگیری از بروز عوارض قطعی قابل پیش بینی تشعشع با نگه داشتن پرتوگیری در زیر حدود آستانه
2 – محدود نمودن مخاطره آثار احتمالی تا سطح مورد قبول توسط بکارگیری مقررات فنی و اجرایی به منظور اطمینان از ایمنی منبع و نیز کاهش احتمال پرتوگیری از منابع پرتوزا به کمترین حد ممکن بر اساس اصل (ALARA ( As Low As Reasonably Achievable تلاش در جهت هرچه کمتر مواجه شدن با اشعه
اهداف حفاظت:
اسلاید 6 :
اهداف حفاظت:
حفاظت در برابر سه نوع پرتو لازم می باشد که عبارتند از:
1- پرتواولیه
2- پرتو پراکنده شده
X3- پرتو نشتی از محفظه پرتو
مانع لازم جهت کاهش پرتو مفید به حد مجاز را مانع اولیه می نامند.مانع لازم جهت کاهش پرتو نشتی و پراکنده به حد مجاز را مانع ثانویه می نامند.
اسلاید 7 :
ابتدا حفاظت های عمومی را بیان میکنیم :
1) تهیه فیلم بج برای همه پرتوکاران
2) دزیمتری دوره ای محیط کار
3) رعایت قوانین و آیین نامه های سازمان انرژی اتمی
4) کنترل کیفی دستگاه ها درحفاظت بیمار موثر است .بررسی عملکرد دوره ای دستگاه،کالیبراسیون،تعمیر ونگهداری پروسسور همگی باعث کاهش دز دستگاه می شود.
5) سرب کوبی دیوارها ( mm2)
اسلاید 8 :
درتهیه حفاظ ها و لوازم حفاظتی موارد زیر رعایت شود:
وسایل حفاظتی باید شناسنامه دار و استاندارد باشند و در استفاده از آنها اصول اولیه حفاظت رعایت شده و به طور دوره ای تست شوند.
نگهداری وسایل حفاظت در برابر اشعه باید مطابق باتوصیه کارخانه سازنده باشد.
به عنوان یک اصل، وسایل حفاظتی برای همه بیماران به کار برده شود.
درمحدوده 5 سانتی متری شعاع اولیه اشعه، ازحفاظ گنادها حتما استفاده شود،مگراینکه حفاظ درکیفیت تصویر اختلال ایجاد کند. بنا براعتقاد برخی از صاحب نظران درافراد کمتراز65 سال حفاظ گنادها الزامیست.
اسلاید 9 :
1- به حداقل رساندن زمان پرتوگیری (عامل زمان) 2- به حداکثر رساندن فاصله از منبع پرتو (عامل فاصله) 3- ایجاد حفاظ لازم در مقابل منبع پرتو (عامل حفاظ) 4- دادن آموزش های لازم به افرادی که به نوعی با پرتوهای یون ساز در تماس اند در زمینه اثرات و خطرات تماس با پرتوها و بهداشت و حفاظت در برابر پرتوها 5- استفاده از لباس ها و پوشش های حفاظتی مناسب بگونه ای که فرد هرگز بدون وسیله حفاظتی با منبع پرتوزا روبه رو نشود. 6- مانیتورینگ پرتوها: روش های کنترل پرتودهی با در نظر گرفتن شرایط کاری تنظیم می شوداما اغلب بهتر است از دریافتی کارکنان در طول یک دوره کنترل شود این روش ها می توانند به عنوان یک کنترل روتین در دراز مدت صورت گیرد
برای حفاظت افراد در برابر پرتوگیری موارد زیر باید به کار گرفته شود:
اسلاید 10 :
عوامل مؤثر بر خطر پرتوگيري خارجي
1) زمان
2) فاصله
3)حفاظ
اسلاید 11 :
به منظور كاهش خطر پرتوگيري بايد:
زمان حضور در ميدان پرتو به حداقل برسد.
فاصله تا محل چشمه به حداكثر برسد.
از حفاظ مناسب (با توجه به نوع پرتو) استفاده شود.
اسلاید 12 :
پارامترزمان
محاسبه دز كل دريافتي:
آهنگ دز × زمان پرتوگيري = دز كل
اسلاید 13 :
پارامتر فاصله
قانون عکس مجذور فاصله برای چشمه های نقطه ای، پرتوگیری با عکس مجذور فاصله متناسب است
اسلاید 14 :
فقط افرادی که حضور آنها برای کمک به بیمار ضروری است و یا برای مقاصد آموزشی باید حضور داشته باشند می توانند در هنگام پرتودهی در اتاق حضور داشته باشند. حفاظ های متحرک یا قابل تنظیم یا ثابت باید در محل حضور کارکنان در حین پرتودهی وجود داشته باشد.
حفاظت کارکنان پرتوکار
اسلاید 15 :
بیماران باردار و کودکان :
حفاظت دربیمارباردار:سه نکته مهم است:
1. آخرین دوره عادت ماهانه فرد چه زمانی بوده است.
2. قانون ده روز درمورد آن رعایت شود.
3. درصورت مشکوک بودن تست حاملگی انجام شود.
نکته:درسال 1993 آقای پلانت به جای قانون ده روز قانون 28 روز را مطرح کرد.بدین معنی که پس ازشروع ماهانه تا28 روز می توان تابش گیری انجام داد،که این درراستای قانون همه یا هیچ است.
دربیماران بارداربه طورکلی نباید تابش گیری اشعه انجام شود درصورت اجبار در28 روز اول انجام شود چون که دراین مدت تابش گیری باعث مرگ جنین ویا زندن ماندن آن بدون هیچ آسیبی دیگر می شود.
حفاظت در کودکان: بدلیل عدم همکاری وحساسیت بالای پرتوئی درآنها باید میزان تکرار درآنها باید پایین باشد.استفاده ازوسایل ثابت کننده ،حفاظ گنادها،ودیگر حفاظ های سربی الزامی است
اسلاید 16 :
استفاده از بعضی مواد غذایی در حفاظت در برابر پرتو مفیدند:
اگر شما ناچارا باید سی تی اسکن انجام دهید ، مواد مغذی زیر را برای محافظت در برابر اثرات مخرب ناشی از قرار گرفتن در معرض تابش مفید هستند:
1 .پلی فنول
پلی فنول مولکول های همه کاره که در محصولات گیاهی یافت می شوند تحقیقات نشان داده است که بسیاری از مزایای کلیدی محافظت ازسلولها را دارد و آنتی اکسیدانهای موجوددر این مواد با خاصیت احیاء کنندگی موجب غیر فعال شدن رادیکالهای آزاد تولید شده در بدن می شوند واز سلولهای در برابر پرتو محافظت می کند .
در مجموع، پلی فنول ها برای حفاظت از برخی از تاثیر اشعه در بدن مهم هستند که مهمتریتن آنها رسوراترول و کورستین موجود در پلی فنول است
و اما منابع غنی از پلی فنل عبارتند از:
چای سبز ، سیب ، پیاز ، خانواده نعناع ها ، رزماری
اسلاید 17 :
2. مواد مغذی حاوی گوگرد
-Sآدنوزیل متیونین SAM دو گزینه معروف در این رده هستند. گوگرد یکی از اتم های محافظ در برابر تشعشعات یونیزه است .
منابع غنی گوگردعبارتند : گوشت ـ گوشت ماهیچه ـ ماهی ـ تخم مرغ ـ لوبیا ـ نخود ـ شیر ـ سیر -پیاز ـ زرد چوبه و سبوس گندم حاوی مقدار کافی گوگرد می باشد
3. کورکومین
کورکومین موجود در زردچوبه، اثرات قدرتمند حفاظت در برابر پرتو دارند به عنوان یک آنتی اکسیدان در مقابل تغییرات اعمال شده ژن ها عمل می کنند.
4 .مواد مغذی ACE
مواد مغذی ویتامین A، C، و Eآنتی اکسیدان موجود در این مواد آسیب های ناشی از پرتو را کاهش می دهند.
پیشنهاد شده این مواد یک هفته قبل از امتحان و ادامه مصرف آنها را به مدت یک هفته پس از آن.
بطور کلی استفاده از مواد غذایی سالم (میوه وسبزیجات) در حفاظت پرتویی موثر هستند.
اسلاید 18 :
دیوار -کف -سقف -درب و دیگر اجزای اتاق رادیو گرافی باید به گونه ای حفاظ سازی شوند که میزان دز دریافتی ناشی از عبور پرتو از حفاظ، ضوابط مربوط به پرتوگیری مردم را رعایت و از آن تجاوز ننماید. همچنین در راستای رعایت اصول حفاظتی و اینکه نباید فرض نمود که شخص فقط از یک منبع پرتوگیری می نماد باید حد پرتوگیری مردم را جهت محاسبه و طراحی حفاظ 1 میلی سیورت در سال نظر گرفت. موقعیت پرتوکار در اتاق کنترل اشعه ایکس باید به گونه ای حفاظ سازی گردد که با در نظر گرفتن ضوابط اقتصادی و اجتماعی آهنگ دز در نقاط پر اهمیت " هر چه کمتر موجه شدنی" گردد و همچنین به گونه ای طراحی و ساخته شود که ضوابط حدود دز پرتوکاران برآورده گردد.
اتاق رادیو گرافی و تجهیزات حفاظتی کمکی
اسلاید 19 :
استفاده از حفاظ های سربی باعث :
1) روپوش سربی استاندارد، روپوشی است که باعث حفاظت از مغز استخوان به میزان 80-75 درصد می شود.
2) حفاظ تیروئیدی استاندارد،حفاظی است که دراستفاده ازآن 90 درصد اشعه به ناحیه تیروئید را جذب نماید.
3) عینک سربی استاندارد، عینکی است که باعث کاهش دز اشعه به چشم ها به میزان 98 درصد می شود.
4) استفاده از وسایل کمکی جهت ثابت نگه داشتن بیمار به جای همراه بیمار موقع تابش اشعه . فرد نگهدارنده بیمار بایدتاحدممکن مذکر ومسن بوده و در زاویه 90 درجه نسبت به اشعه اولیه قرار گیرد.ضمن اینکه باید روپوش سربی استفاده نماید.
قطر سرب به کار رفته در اپرون حدودا 0.5میلیمتر است .
