بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
طرح درس سالانه
كتاب تاريخ امامان شيعه
اهداف كلي اين كتاب:
آشنايي با جريان خلافت و چگونگي آن
آشنايي با جزئيات و مسائل دوره اي هر يك از ائمه
اسلاید 5 :
باسمه تعالي
درس اول
اسلاید 6 :
موضوع : تاريخ امامت
از فراگيران انتظار مي رود در پايان اين مبحث به اهداف ذيل نائل آيند.
تاريخ را تعريف كنند.
منابع و متون تاريخ نگاري امامان شيعه (عليهم السلام) و تاريخ تشيع را نام ببرند.
شئون و مراتب امامت را شرح دهند.
استاد مي تواند با طرح سئوالي پيرامون علم تاريخ بر ميزان آگاهي افراد بر درس جديد آگاهي پيدا كند.
استاد مي تواند با تعريف و شرح علم تاريخ پيش مقدمه اي را ارائه كند.
اسلاید 7 :
هدف اين درس
فراگيران بتوانند از منابع تاريخ نگاري در شرح اعتقاد به امامان شيعه استفاده كنند.
اسلاید 8 :
مقدمه
تاريخ عبارت است از حوادث و تجارب گذشته بشر
تاريخ در معناي متداول به حاصل كار موّرخاني اطلاق مي شود كه در صددند با اتكا بر آثار مكتوب اصيل تاريخ يا منابع ، جريان رويدادها را در قالب گزارش هايي بازسازي كنند.
موضوع مورد مطالعه تاريخ گذشته اي است كه اهميت دارد.
تاريخ در مفهوم سنتي معطوف به اقدامات حكومت ها، فرمانروايان و جنگ هاي ميانشان بود
اسلاید 9 :
تاريخ در مفهوم جديد علاوه بر موارد بالا شامل افكار و عقايد ، الگوها و تمايلات موجود در حيات اجتماعي و اقتصادي نيز مي شود.
مطالعات و تحقيقات تاريخي درباره يك تمدن يا يك كشور و منطقه از لحاظ زماني و موضوعي در قالب هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي ، اجتماعي و فكري
تاريخ نشان مي دهد تجارب انسان تابع انتخاب بوده به همين دليل نمي توان آينده را به طور كامل و دقيق پيش بيني كرد.
اسلاید 10 :
تاريخ مي تواند ريشه و چهارچوب هاي بسياري از مسائل آينده را تبيين كند.
حادثه نگاري: ثبت حوادث و پيش آمدهاي رخداده در زندگي بشر، بي آنكه چندوچون آن بررسي گردد.
تاريخ تحليلي: جستجوي علل و اسباب وقايع و پيش آمدها، تجزيه و تحليل رخدادها و ارزيابي ژرفا و گستره زماني و مكاني وقايع
فلسفه تاريخ: كشف قوانين و احكام به دست آمده از تاريخ تحليلي و وقايع و حوادث تاريخي
به اعتقاد اسلام تاريخ قانون و سنت اجتماعي است كه نتيجه مشيت ثابت و تغيير ناپذير الهي و اراده آزاد انساني است
اسلاید 11 :
تاكيد اسلام و آموزه هاي قرآني بر شناخت هويت و وقايع تاريخ و توجه به اصول و سنن حاكم بر آنها و بازشناسي جريان حق مدار و باطل
هدف از آموزش هاي تاريخي پيامبر و امامان: انديشه ورزي، بصيرت، عبرت آموزي
نهج البلاغه ارزشمندترين سند و منبع تاريخي اسلام
امام علي (ع) درباره اصول و سنت هاي تاريخي مي فرمايد: (بندگان خدا! بي گمان روزگار همانگونه برماندگان و حاضران مي گردد كه بر گذشتگان گرديد، نه روزگار گذشته باز مي گردد و نه زمان كنوني هميشه باقي مي ماند. سرانجام عملكردش مانند آغاز آن است، .)
اسلاید 12 :
امام علي (ع) آموختن تاريخ و درك قوانين آن را از جمله عوامل رساننده انسان به پرواپيشگي مي داند.
امام علي (آنكه عبرت هاي روزگار او را آشكار شود و از كيفرها كه پيش چشم اوست عبرت گيرد، پرواپيشگي او را نگه دارد و از فرو افتادن در موقعيت هاي شبهه ناك نگه مي دارد.)
امام علي (ع) پند گرفتن از رخدادها و وقايع تاريخي را از ستونهاي چهارگانه يقين و باور و راه رسيدن به مرحله ثبات و اطمينان و معرفتي ناب مي داند.
اسلاید 13 :
تاريخ امامت
به عنوان بخش مهم از هويت فرهنگي وديني مسلمانان مخصوصاً شيعه
عدم فراموشي گذشته هاي تلخ به دليل تلخي و ناگواريش، بلكه تلاش در تجزيه و تحليل عوامل بوجود آورنده و تشديد كننده و گرفتن درس از آنها
اسلاید 14 :
منابع و متون تاريخ نگاري امامان شيعه و تاريخ تشيع
منابع متنوعي چون جغرافيا، رجال، انساب، حديث و تفسير به عنوان ابزار تاريخ
تاريخ نگاري در اسلام در ابتدا جنبه روايي داشته و بر مبناي سرگذشت نامه و حديث استوار بوده است و در قرون بعد هويت تاريخي پيدا كرده است.
فاصله زماني ميان رخدادها دوران امامت و منابع باعث جرح و تعديل گشته است.
از بين رفتن بسياري از منابع تاريخ كه امروزه فقط نام آنها موجود مي باشد چون : فهرست ابن نديم
اسلاید 15 :
نمونه هاي به جا مانده از منابع تاريخي شيعه چون: وقعه صفين اثر نصربن مزاحم و كتاب الغارات ثقفي
نكته مد نظر قرار گرفته در تاريخ توجه به تاثرات و كنش هاي سياسي و حكومتي است
با توجه به فشارهاي حكومتي و تقيه در زندگي امامان شيعه برخي از زواياي حيات امامان مكتوم مانده است.
نكته مهم در بررسي تاريخي حيات امامان شيعه بازشناسي عمل سياسي آنان با رعايت اصول و معيارهاي انديشه سياسي و ديني است كه زير ساخت معرفتي حركت ها، كنش ها و واكنش هاي آن هاست همانند سكوت امام علي (ع) در عصر خلفا
اسلاید 16 :
طبقه بندي منابع
1- منابع اخبار و حديث:
روايات شفاهي قديمي ترين نوع تاريخ نگاري در ميان اعراب
تكامل روايات شفاهي به شيوه مكتوب پس از اسلام
احاديث و منابع هر دو دستخوش تحريف
علم رجال و علم فقه الحديث براي شناختن احاديث صحيح از ناصحيح
اسلاید 17 :
كتبي چون (اصول كافي كليني، الامامي و الارشار شيخ مفيد و الغيبه شيخ طوسي، اعلام الوردي و الاحتجاج طبرسي، اكمال دين و من لا يحضر الفقيه شيخ صدوق، و بحار الانوار مجلسي از شيعه
كتبي چون صحيح مسلم و بخاري و مسند احمدبن حنبل از منابع تسنن
كتاب عيون اخبارالرضا(ع) شيخ صدوق كه در آن به زندگي امام رضا (ع) و شيعه پرداخته است.
2- كتب رجال، انساب و طبقات:
تبارشناسي يكي از كاربردهاي حديث و خبر كه در علوم اسلامي به رجال انساب ياد مي شود
تبار شناسي از مهمترين ابزارهاي تاريخ نگاري در دو قرن اول و دوم
اسلاید 18 :
كتاب انساب الاشراف بلاذري (279 ق)
كتاب اسد الغابه في معرفه الصحابه اثر ابن اثير (630 ق)
اتكا بر طبقات يكي از شيوه هاي تبار شناختي (نظر به طبقه فرد)
كتاب الطبقات الكبري محمد بن سعد، شاگرد واقعي (268 ق)
از جمله كتب رجالي مي توان به كتاب (رجال كشي و رجال النجاشي) اشاره كرد.
3-كتب فتوح و جنگ ها:
كتاب الفتوح (ابو محمد احمد بن علي بن اعثم كوفي (314 ق)
اسلاید 19 :
كتاب فتوح البلدان احمد بن جابر بلاذري (279)
كتاب فوق به فتوحات دوران سه خليفه و جنگ با اهل رده مي پردازد
كتاب (وقعه صفين) اثر نصربن مزاحم (212ق) از جمله كتبي كه به جنگ و نبردي خاص مي پردازد
كتاب الغارات اثر ابو اسحاق ابراهيم بن محمد ثقفي كوفي (283)
اثر فوق به تفصيل خطبه هاي امام علي (ع) در جنگ هاي جمل و صفين و همچنين تجاوزات شاميان در دوران معاويه مي پردازد.
كتاب الجمل شيخ مفيد علاوه بر شرح وقايع جمل، نگرشي عميق به مسائل دوران سه خليفه به ويژه خلافت عثمان و قتل وي دارد.
اسلاید 20 :
4- كتب و منابع تاريخي عمومي:
كتبي چون (تاريخ يعقوبي، الاخبار الطوال دينوري، تاريخ الرسل و الملوك محمد بن جرير طبري..
5- كتب خراج و اموال:
كتبي چون (الخراج ابو يوسف (183) و الاموال ابو عبيد (224ق) هر دو كتاب فوق به مسائل مالي دوران خلفاي سه گانه پرداخته اند.
6- منابع جغرافيا:
كتبي چون (معجم البلدان ياقوت حموي، المسالك و الممالك اصطخري و اشكال العالم جيحاني
در شناخت مناطق و اقليم سياسي، فرهنگي، جغرافيايي سكونت شيعيان و ارتباطات آنان با مركزيت رهبري شيعه كمك مي كند.
