بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
درس 15
حملۀ چنگیز و تیمور به ایران
اسلاید 2 :
مغولان چه کسانی بودند؟
مغولان،اقوام بیانگردی بودند که در سرزمین مغولستان واقع در شمال چین و جنوب سیبری می زیستند.آب و هوای سرد و خشک منطقه موجب شده بود که آنها شیوه زندگی کوچ نشینی و دامداری را برگزیدنند. قبایل مغول تا پیش از چنگیز خان پراکنده بودند و حکومتی نداشتند . این قبایل به سبب افزایش جمعیت و کمبود مراتع ناگزیر بودند برای تاُمین زندگی، به غارت یکدیگر و همسایگان روی آوردند.
اسلاید 3 :
چنگیز
چنگیز رئیس یکی از قبایل مغول بود که قبیله های مغول زیر فرمان خود درآورد و حکومتی نیرومند تشکیل داد و برای ادارهُ آن کشور، مجموعه قوانینی را با عنوان یاسای چنگیزی تدوین کرد و به اجرا گذاشت.
یکی از اصول مهم «یاسا» آن بود که کسانی که خود را تسلیم سپاه مغول
می کردند، از قتل و غارت در امان بودند،اما آنان که مقاومت می کردند، باید قتل عام و غارت می شدند.
چنگیز در فنون رزمی مهارت کامل داشت و در حیله های جنگی استاد بود .
وی، مردی بی رحم بود و سربازان، سرداران و حتی فرزندانش باید بدون چون و چرا فرمانش را اطاعت می کردند.
اسلاید 4 :
هجوم اقوام کوچ نشین به شهر ها و سرزمین های آباد، در تاریخ بارها تکرار شده است.
مغولان هم پس از آنکه متحد و قدرتمند شدند، به فکر حمله به سرزمین های آباد و تصاحب ثروت آنها افتادند.آنها نخست به چین حمله و شهر ثروتمند پکن را تسخیر و غارت کردند. مغولان سپس با فتح سرزمین هایی در غرب مغولستان،به مرز های ایران نزدیک شدند.
اسلاید 5 :
هجوم مغولان به ایران
مغولان در زمان خوارزمشاهیان به ایران هجوم آوردند.در زمان سلطان محمد خوارزمشاه وقتی اعضای یک کاروان تجاری مغول به یکی از شهرهای ایران آمده بودند،به دستور حاکم آن شهر به جرم جاسوسی دستگیر و کشته شدند.چنگیزخان این موضوع را بهانه قرار داد و با لشکری عظیم به ایران هجوم آورد(616ق).
سلطان محمد به مقابله شتافت،اما در همان برخورد اول با سپاه مغول،چنان دچار بیم و هراس شد که فرار کرد. فرار او،روحیۀ سپاهیان و مردم را ضعیف کرد.لشکریان مغول به چند گروه تقسیم شدند و به تعداد زیادی از شهرها و آبادی های ایران یورش بردند.هر جا که مقاومتی صورت می گرفت،ساکنان آنجا به طرز بیرحمانه ای قتل عام می شدند.
اسلاید 6 :
قلمرو خوارزمشاهیان
اسلاید 7 :
هجوم مغولان به ایران
سلطان جلال الدین،پسر و جانشین سلطان محمد خوارزمشاه،شهامتی از خود نشان و در یک جنگ بر مغول پیروز شد،اما به دلیل اختلافات و درگیری های داخلی،کاری از پیش نبرد.در آن شرایط حساس،برخی از سرداران و حاکمان محلی نیز خلیفۀ عباسی نه تنها جلال الدین را یاری نکردند،بلکه با وی وارد جنگ شدند.
هجوم هولناک چنگیز،یکی از فجایع تاریخ ایران بود.بر اثر این هجوم،بسیاری از ایرانیان جان باختند و تعداد زیادی به اسارت در آمدند یا آواره شدند.ترس و وحشت سراسر ایران را فراگرفت و مردم دچار سرخوردگی شدند.از این رو،میل به گوشه گیری و دوری از اجتماع در جامعه،رواج یافت.سپاهان چنگیز در جریان هجوم به ایران،شهرها و آبادی های زیادی را ویران کردند و آسیب فراوانی به مزارع کشاورزی و قنات ها وارد آوردند.مغولان همچنین مساجد،مدارس و کتابخانه ها را خراب کردند و کتاب ها را سوزاندند.
اسلاید 8 :
حکومت مغولان بر ایران
پس از مرگ چنگیز،حملات پراکندۀ مغولان به ایران ادامه داشت،تا اینکه هلاکوخان نوۀ چنگیز،مأمور شد فتوحات مغول را در ایران و دیگر بخش های جهان اسلام،کامل کند.او،نخست اسماعیلیان ایران را از بین برد و قلعه های آنان را ویران کرد؛سپس با تسخیر بغداد و کشتن خلیفه(656ق)،خلافت عباسی را برانداخت.
هلاکوخان پس از نابودی خلافت عباسی،حکومت ایلخانان را تأسیس کرد.او به همراه فرزندان و نوادگانش،حدود هشتاد سال بر ایرانیان فرمان راندند.در دوران فرمانروایی سلسلۀ ایلخانان،ایران از نظر سیاسی یکپارچه و متحد شد و حکام و سرداران محلی تحت حاکمیت و سلطۀ مغولان،قرار گرفتند.حکومت ایلخانان با سایر حکومت های مغولی در آسیا و دولت های اروپایی ارتباط برقرار کرد.اروپاییان هم پس از جنگ های صلیبی،بیش از گذشته علاقه مند بودند که با کشورهای مسلمان و آسیایی،رابطۀ سیاسی و بازرگانی داشته باشند.
اسلاید 9 :
قلمرو ایلخانان
اسلاید 10 :
پس از مرگ آخرین ایلخانان مغول(ابوسعید)، حکومت ایلخانان فرو پاشید.ایران بار دیگر گرفتار هرج و مرج،آشوب،جنگ و قتل و غارت های بی حساب شد؛یکپارچگی و اتحاد سیاسی کشور ما از بین رفت و حاکمان محلی و سرداران مغول و غیرمغول،هر کدام بر بخشی از آن مسلط شدند و با یکدیگر به رقابت و ستیز برخاستند.
اسلاید 11 :
قیام سربداران
هم زمان با فروپاشی حکومت ایلخانان،بی عدالتی و ستمگری حاکمان محلی،خشم و نارضایتی مردم برانگیخت و موجب بروز قیام های مردمی در گوشه و کنار ایران شد.یکی از مهمترین این قیام ها،قیام سربداران بود که از روستای باشتین در سبزوار آغاز شد.مردم سبزوار در ان زمان بر اثر تعلیمات شیخ خلیفه و شیخ حسن جوری،آمادۀ مقابله با ظلم و ظالمان شده بودند.
ساکنان روستای باشتین که از زیاده خواهی و گستاخی مأموران حاکم مغولی خراسان به ستوه آمده بودند،به پا خاستند و مأموران مغول را مجازات کردند.آنان سپس با شعار«سر به دار می دهیم،تن به ذلّت نمی دهیم»،سپاه حاکم مغول را در آن ولایت شکست دادند.قیام به سرعت گسترش یافت و سربداران پس از تصرف شهر سبزوار،حکومت خود را تأسیس کردند.آنان با پیروزی بر سرداران و حاکمان مغول در خراسان، قلمرو خود را به مناطق همجوار گسترش دادند.حکومت سربداران،پشتیبان مذهب شیعه بود.این حکومت محلّی پس از یورش تیمور به ایران از بین رفت.
اسلاید 12 :
تیمور گورکانی
تیمور گورکانی یکی از فاتحان مشهور در تاریخ است که بخش وسیعی از آسیا را فتح کرد و امپراتوری تیموری را بنیان گذاشت.او خود را از خاندان چنگیز می دانست.تیمور در بی رحمی و خونریزی دست کمی از چنگیزخان مغول نداشت.او به هنر،علاقه نشان می داد و هر شهر و ولایتی را که می گشود،هنرمندان و صنعتگرانش را به پایتخت خود سمرقند(امروزی)می فرستاد.
تیمور حرص و طمع بسیاری به کشورگشایی داشت و در اندیشۀ فتح چین بود که مرگ، امانش نداد.
اسلاید 13 :
هجوم تیمور به ایران
در اواخر قرن هشتم هجری،بار دیگر سرزمین ما با یورش های وحشتناک اقوام بیابان گرد،از سمت شمال شرق روبه رو شد.این یورش ها را شخصی به نام تیمور،فرماندهی کرد.
تیمور پس از آنکه بر ماوراءالنهر تسلط یافت،با سوءاستفاده از اوضاع پریشان و آشفتۀایران که بر هر گوشۀ آن خانی و سرداری حکومت میکرد،چندین مرتبه به کشور ما یورش آورد.
یورش های تیمور نیزهمچون هجوم چنگیز،آسیب و صدمات فراوانی به مردم ایران وارد کرد.
در جریان این یورش ها،عدۀ زیادی کشته شدند و اموال و دارایی مردم غارت گردید.تیمور،امپراتوری پهناوری را بنیان گذاشت که از مرزهای چین تا شام گسترش یافته بود.پس از مرگ وی،فرزندان و نوادگانش هرکدام بر بخشی از امپراتوری
او مسلط شدند و با یکدیگر به دشمنی و ستیز پرداختند.
شاهرخ پسر تیمور،بر رقیبان خود برتری یافت و موفق شد بخش وسیعی از ایران را تحت تسلط خود درآورد.حکومت تیموریان سرانجام با ظهور حکومت صفویان در ایران از میان رفت.
اسلاید 14 :
قلمرو تیموریان
اسلاید 15 :
فعالیت
1_آیا به نظر شما علّت هجوم مغولان به ایران فقط قتل اعضای کاروان تجاری آنها بود؟خیر زیرا مغولان به رهبری چنگیز متحد شده و قدرت زیادی به دست آورده بودند.آنها پس از فتح چین و ترکمنستان ثروت زیادی کسب کردند و در پی آن بودند که به دیگر سرزمین های آباد و ثروتمند نیز هجوم آوردند.قتل اعضای کاروان تجاری مغول توسط حکومت خوارزمشاهیان به چنگیزخان بهانه ی مناسبی داد که به ایران حمله کند.
3_از متون شمارۀ (1)و(2)چه چیزی دربارۀ حمله مغول ها استنباط می کنید؟این متون دلالت بر فاجعه آمیز بودن حمله ی مغولان به ایران دارد که باعث ویرانی و قتل عام گسترده شدند.
4_به نقشه دقت کنید و بگویید کدام ولایات ایران مورد هجوم لشکریان چنگیزخان مغول قرار گرفتند.ماوراءالنهر،خراسان، طبرستان،ری،قزوین،همدان،آذربایجان،اردبیل،آران،ارمنستان.
5_به نظر شما آیا انسان ها در هنگام جنگ نیز باید حقوق دیگران را رعایت کنند؟چگونه؟آیا آنها اجازه دارند به غیر نظامیان و آثار فرهنگی و بنا های تاریخی یک کشور صدمه بزنند؟رعایت حقوق انسانی چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ لازم است در زمان جنگ اجازه حمله به غیر نظامیان،آثار فرهنگی به دلیل اینکه میراث فرهنگی هستند و باید برای بیان هویت و فرهنگ به نسل های بعدی منتقل شوند،باید محافظت گردد.
اسلاید 16 :
کاربرگ
اسلاید 17 :
نمونه سوال
1_شیوه زندگی مردم مغول چه بود؟کوچ نشینی و دامداری
2_مغولان چه کسانی بودند؟آنها اقوام بیانگردی بودند که در سرزمین مغولستان واقع در شمال چین و جنوب سیبری می زیستند.
3_جانشین تیمور چه نام داشت؟شاهرخ
4_یکی از اصول مهم یاسای چنگیزی چه بود؟ کسانی که خود را تسلیم سپاه مغول می کردند از قتل و غارت در امان بودند اما آنان که مقاومت می کردند باید قتل عام و غارت می شدند.
5_آخرین ایلخان مغول چه نام داشت؟ابو سعید
6_چه کسی مأمور حمله به ایران شد و در ایران کدام حکومت را تشکیل داد؟هلاکوخان-ایلخانان
