بخشی از پاورپوینت
اسلاید 4 :
اهميت مسائل اخلاقي در مراحل مختلف پژوهش (1)
انتخاب پروژه و بيان مسئله:
عدم انطباق عنوان هر پژوهشي با جمعيتي كه مورد مطالعه قرار مي گيرند
در نظر نگرفتن اعتقادات و اعمال مذهبي و سنتي افراد
مسائل مربوط به ارائه مطالب تحريك كننده و تهاجمي يا ارائه مطالب غيرواقع
بازبيني مطالب پزشكي:
عدم رعايت صداقت علمي (academic honesty)
عدم رعايت objectivity، و مسائل مربوط به Bias
ذكر نكردن نام ساير پژوهشگراني كه در مورد مربوطه تحقيقاتي انجام داده اند.
استفاده از منابعي كه اعتقادي بر آنها نيست و دست دوم هستند.
اسلاید 5 :
اهميت مسائل اخلاقي در مراحل مختلف پژوهش (2)
طراحي پژوهش (Research design):
استفاده از روشهايي كه سبب ايجاد خطرات جسمي يا روحي شود
عدم دريافت موافقت نامه و يا اختلال در اين امر
مسئله دادن Palcebo بدون اين كه بيماران بدانند كه بعضي از آنها درماني را دريافت نمي كنند.
از بين بردن آزادي شخصي (Privacy) افراد
گرفتن اطلاعاتي كه فرد از ارائه آنها بي اطلاع است (مانند دوربين هاي مخفي آينه هاي يك طرفه)
عدم در نظر گرفتن محرمانه بودن اطلاعات كسب شده
استفاده از كودكان، بالغيني كه از نظر عقل كامل نيستند، افراد بي سواد و غيره
راضي نكردن افرادي كه به آنها صدمه رسيده است
اسلاید 6 :
اهميت مسائل اخلاقي در مراحل مختلف پژوهش (3)
امور اداري و پرسنلي:
ايجاد ناراحتي براي اعضاء گروه تحقيقاتي
اجازه دادن به اعضاي گروه براي كسب امتيازاتي از افراد و اجتماعات مورد مطالعه
اجازه دادن استفاده هاي غيرمشروع از بودجه و وسائل، دفترچه هاي بيمه و .
تجزيه و تحليل، گزارشها و انتشار و نتايج:
رعايت نكردن صداقت هنگام تجزيه و تحليل و منحرف كردن روش تجزيه و تحليل به طرفي كه با خواسته هاي پژوهشگر وفق دهد:
عدم رعايت امانت در جريان تجزيه و تحليل نتايج و متمايل كردن آنها به طرفي كه با خواسته هاي محقق را برآورد
احترام نگذاشتن به افراد يا اجتماعات مورد مطالعه يا كمك كننده
انتشار نتايج تحقيق در مجلات خارجي و نه در كشور و بزباني كه نتايج را بيش از همه مي تواند مصرف كنند
در اختيار قرار ندادن نتايج به مسئولين بهداشتي درماني كه اطلاع از نتايج براي بهبود وضعيت بهداشتي درماني و سياستگزاريها موثر خواهد بود
اسلاید 7 :
اثرات امور تحقيقاتي
بدون اثر
تاثير ناراحت كننده موقتي
- مانند هيجان زودگذر و در دو اضطراب
ناراحتي موقتي ولي بيش از حد
- ممكن است نياز به كمك روانپزشك پيدا شود
- تجربه فرد پژوهش كننده اهميت دارد
با احتمال خطر ايجاد زيان دائمي
وقوع حتمي زيان دائمي
اسلاید 8 :
مسئوليت پژوهشگر در تحقيق
علاوه بر رعايت اصول كلي نكات اخلاقي، پژوهشگر مي بايست جهت رعايت حرمت انسانها با تعليمات قرآني و يا كتب آسماني ديگر آشنايي كافي داشته باشد. به عنوان مثال اسلام براي جسد يك فرد حرمت قائل شده است. به طوري كه تشريح آن را، جز در موارد خاص، اجازه نداده است، و بي احترامي به آن را به هر صورت، جايز نمي داند. احترام پژوهشگر به تك تك افراد جامعه و رعايت كليه نكات اخلاقي و انساني در پيشگيري، تشخيص و درمان و انجام هرگونه پژوهشي از بديهات است.
در مكتب اسلام، هر فرد بشري جزيي از يك كل و پاره اي از هستي مي باشد. همان انسانيتي كه در عده زيادي هست، در يك نفر هم وجود دارد، و عكس آن هم صادق است. مشيت الهي بر اين تعلق گرفته است كه با آفرينش و تكثير افراد، نسل انسان باقي بماند و بقايش تدا,م يابد. لذا نابودي يك فرد افساد در آفرينش و فتنه در مشيت الهي در مورد انسانيت است كه بقايش با تكثير افراد و از طريق جانشيني يكي به جاي ديگري مي باشد. لذا در پيشگاه حداوند متعال قتل يك نفر به مثابه كشتار بشريت است و از سوي ديگر احياي يك فرد به منزله زنده داشتن تمام انسانها مي باشد.
اسلاید 9 :
رهنمودها براي پژوهش هاي انساني
خطرات براي افراد به حداقل رسيده و با فوايد و دانش مورد انتظار متناسب باشد
تمهيدات لازم براي حصول اطمينان ايمني افراد
منصفانه بودن انتخاب افراد
احترام به حقوق فردي افراد
رعايت اصول محرمانه بودن اطلاعات
افزودن نكات ايمني براي شركت كنندگان آسيب پذير
استفاده صحيح از ”داروها“
حمايت كامل از افرادي كه دچار مشكلات و عوارض ناشي از پژوهش شده اند
اسلاید 12 :
پزشكي امروز اشتباه خوشحال كننده
محققان دانشكده آمريكايي طب حاره اي گزارش داده اند كه در يك برنامه كنترل بيلارزيا در كامرون، اشتباها بخش بزرگي از يكي از چهار دهكده تحت بررسي، نه تحت درمان قرار گرفتند و نه تحت آموزش بهداشت واقع شدند و به اين ترتيب يك منطقه شاهد طبيعي به دست آمد كه البته انتخاب اين دهكده ها در طرح به طور معمول غيراخلاقي بود. در منطقه درمان نشده، ميزان شيوع شيستوزوما هماتوبيوم برابر 70 درصد و در منطقه درمان شده بالغ بر 7 درصد و ميزان عفونت با شدت بالا برابر 26 درصد و 1 درصد بود.
اين اشتباه دور از انتظار، تاثير برنامه هاي آموزشي، غربالگري و پروتكل درماني شاهدان و نيز اهميت دانشكده ها در اين نوع برنامه ها را ثابت مي كند.
اسلاید 13 :
براي بررسي اثر داروي X بر ديابت، 68 بيمار كه گلي بن كلاميد مصرف كرده و قند خون آنها بين 200 تا 250 ميلي گرم درصد بود به طور تصادفي به دو گروه تقسيم شدند. در گروه اول داروي X و در گروه دوم متفورمين اضافه شد و سپس به طور دو سو كور اثر داروها در كاهش بيشتر قند خون مقايسه شد.
اسلاید 14 :
داروي Z در مطالعات فارماكولوژيك و حيواني اثر با اهميتي در كاهش التهاب مفاصل داشته و نداشتن عوارض داروئي، در داوطلبين نيز به اثبات رسيده است. براي بررسي اثر داروي Z در كاهش درد و التهاب مفاصل، 58 بيمار مبتلا به آرتريت روماتوئيد به طور تصادفي به دو گروه تقسيم شدند. در يك گروه داروي Z و در گروه دوم دارونما تجويز و به طور دوسوكور اثر دارو در كاهش درد، قدرت مچ و سفتي صبحگاهي بررسي شد.
اسلاید 17 :
مسئوليت هاي پژوهشگر اصلي با مجري طرح
پژوهشگر بايد اطلاع از ارزش هاي افراد جامعه مورد مطالعه داشته باشد و حساسيت ويژه اي نشان دهد.
عوامل مختلف، جسمي، هيجاني، رواني، روحي و سنتي، مذهبي و سياسي را كه پروژه تحقيقاتي به طور مستقيم يا غيرمستقيم با آنها در تماس خواهد بود در نظر داشته باشد.
به هر عارضه و خطري كه داروها ممكن است ايجاد كنند واقف باشد و اقدامات اورژانسي كه ممكن است در هنگام بروز عارضه كمك كننده مهيا كند.
بايد براساس استاندارهاي شغلي و حقوق فردي، موسسه اي و اجتماعي عمل كند مثلاً :
- هميشه افراد اجتماع مورد مطالعه را در مورد پروژه و روش هايي كه به كار رفته مي شود مطلع سازد.
- فرم موافقت نامه را به امضا افراد مورد مطالعه برساند.
- از ايجاد صدمات جسمي، رواني و هيجاني در افراد احتراز نمايد.
از مسائل اخلاقي در موارد زير مطلع باشد:
- ارزش هاي اخلاقي كه توسط سازمان شغلي او اتخاذ شده است
- سياست هاي مملكتي
- ضوابط بين المللي مربوط به رشته تحقيقي او
- ملاحظاتي كه توسط سازمان هايي كه بودجه طرح را داده اند قيد شده است.
اسلاید 18 :
بسمه تعالي فرم اظهارنامه پژوهشگر و ارزيابي اخلاق در پژوهش
اين فرم بايد توسط پژوهشگر اصلي تكميل و همراه با طرح تحقيقاتي به شوراي پژوهشي دانشگاه يا موسسه مربوطه ارايه شود.
موضوع تحقيق:نام پژوهشگر اصلي:محل اجراي طرح:
اسلاید 19 :
دستورالعمل هاي اخلاقي بين المللي
براي پژوهش هاي زيست پزشكي بر روي آزمودني هاي انساني
شوراي بين المللي سازمان هاي علوم پزشكي (CIOMS) با همكاري سازمان بهداشت جهاني (WHO)
ترجمه: دكتر مجيد حاجي فرجي و سالومه آرمين
اسلاید 20 :
دستورالعمل 1: توجيه اخلاقي و اعتبار علمي پژوهش هاي زيست پزشكي بر روي آزمودني هاي انساني
توجيه اخلاقي پژوهش هاي انساني دورنمايي از كشف راه هاي جديد سودرساني به سلامت مردم است. اين قبيل پژوهش ها مي تواند قابل توجيه اخلاقي باشد تنها اگر به روش هاي توام با احترام و حفاظت اجرا شود و براي آزمودني هاي آن پژوهش رضايت بخش باشد و بين جوامعي كه در آن پژوهش اجرا مي شود از نظر اخلاقي قابل قبول باشد.
پژوهشي از نظر علمي بي اعتبار و غيراخلاقي است كه در آن آزمودني هاي پژوهش را در معرض خطرات بدون منفعت احتمالي مقدور قرار دهد. پژوهشگران و پشتيبانان آنها بايد مطمئن باشند كه مطالعات پيشنهادي روي آزمودني هاي انساني با اصول علمي كه كلاً پذيرفته شده مطابقت دارد و مبتني بر دانش كافي از پيشينه علمي مربوطه مي باشند.
