بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
یکی از فاکتورهای مهم و تاثیرگذار در افزایش تولید و بهره وری، مدیریت و برنامه ریزی در تولید می باشد. منظور از مدیریت در تولید شامل مدیریت منابع انسانی، کنترل کیفیت، کنترل بهره وری و تدارکات می باشد. به دلیل نقش مهم قالی بافی در مناطق روستایی در تامین معیشت خانوارهای روستایی، مدیریت تولید فرش نیز از اهمیت بسیار برخوردار است. با توجه به وجود سه شیوه تولید کارفرمایی، خویش فرمایی و مشارکتی در صنعت فرش دستباف مدیریت تولید در این صنعت با توجه به شیوه های تولید متفاوت می باشد. مدیریت تولید در شیوه ی کارفرمایی به ویژه شیوه ی مزدی بر عهده ی کارفرما بوده در حالیکه در شیوه ی خویش فرمایی مدیریت بر عهده بافنده اصلی و سرپرست خانوار می باشد. بیشترین شیوه بافت در روستاهای شهرستان زنجان به شیوه کارفرمایی بوده که این نشان دهنده عدم توان بافندگان و یا عدم تمایل آنان که ممکن است ناشی از نبود اطلاعات، نبود توان مالی و . برای مدیریت واحد تولیدی خود می باشد.
چکیده
اسلاید 2 :
مقدمه
تئوری مدیریت تولید از جمله مسائل مختلفی به شرح کنترل کیفیت، کنترل تدارکات، کنترل بهره وری، مدیریت منابع انسانی، فرآیند نوآوری و غیره را پوشش می دهد. از میان عوامل تولید، مدیریت به عنوان عامل پنهان و غیر فیزیکی در تولید، نقش مستقیم و ویژه ای در افزایش عملکرد، افزایش کارایی و استفاده از منابع نادر و کمیاب تولید دارد. مدیریت و کنترل تولید شامل برنامه ریزی کل تولید، هماهنگی مواد، کنترل حجم کار، منتشر ساختن سفارش کار و کنترل واحد تولید می باشد. با توجه به نظام های تولیدی نوع مدیریت و برنامه ریزی تولید متفاوت می باشد. یک نظام تولیدی مطلوب، مناسبترین شرایط برای استفاده بهینه از منابع و عوامل تولید، پذیرش تکنولوژی های نوین در امر تولید و پس از تولید، جلب مشارکت تولیدکنندگان و جذب منابع سرمایه ای در هر بخش اقتصادی می باشد. در همین چارچوب، در صنعت فرش دستباف کشور، سه نوع نظام تولیدی وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی هایی هستند که آنها را از یکدیگر مجزا می سازد.
اسلاید 3 :
تولید فرش به چند شیوه مختلف صورت می گیرد که هر یک را می توان در یک نظام تولیدی مجزا طبقه بندی کرد:
1- خویش فرمایی
2- کارفرمایی
3- مشارکتی (تعاونی)
شیوه های تولید فرش ابریشمی در روستاهای شهرستان زنجان
اسلاید 4 :
شیوه تولیدی خویش فرما
به این نوع نظام، شیوه تولید به حساب خود نیز گفته می شود. در این شیوه ، بافندگان خویش فرما آن دسته خانوارهای بافنده روستایی را در برمی گیرند که سرمایه کافی برای خرید مواد اولیه را دارند و بافنده یا یکی دیگر از اعضای خانوار برای تهیه نقشه و مواد اولیه به فروشندگان در بازار فرش ابریشم شهر زنجان مراجعه می کنند. پس از انتخاب نقشه، لوازم مورد نیاز و نقشه خریداری و اجاره می شود. چله دوانی یا بر عهده بافنده است یا توسط همان فروشنده در قبال پرداخت هزینه انجام می شود. در حین بافت، بافندگان استادکار و دارای مهارت کافی، خود بر کیفیت بافت نظارت دارند و نواقص احتمالی را رفع می کنند، درصورتی که بافنده از مهارت کافی برخوردار نیست. در بسیاری از موارد فرش های تولید شده نواقصی دارند که منجر به پایین آمدن کیفیت فرش می شوند.
اسلاید 5 :
شیوه تولیدی کارفرما
کارفرما فرد بافنده نیست ولی به دلیل داشتن سرمایه لازم برای تأمین مواد اولیه، بافندگانی را طبق قرارداد جهت بافت فرش استخدام می کنند. واژه «کارفرما» اصطلاحیست که بافندگان به کار می بردند ولی این واژه در بین خود کارفرماها و بازاریان فرش ابریشم شهر زنجان «تولیدکننده» و در بین دیگر کنش گران صنعت فرش از قبیل رنگرز، طراح، چله کش و .. به نام «دلال» مصطلح است. در این حالت کارفرما با بافنده به دو صورت قرارداد می بندد؛ یا به صورت مزدی، یا سهم بری (نصف نصف). کارفرما طی قراردادی با بافنده مقدار مواد اولیه، نقشه و مدت زمان بافت را تعیین می کند و تهیه کلیه نهاده ها بر عهده کارفرما تعیین می شود. حالت دیگر در بافت کارفرمایی، به صورت سهم بری یا نصف نصف (در زبان ترکی اصطلاحا یارلخ گفته می شود) است. در این حالت پس از اتمام بافت، فرش به کارفرما تحویل داده می شود.
این نوع واحد تولید، می تواند خصوصی و یا دولتی باشد.
اسلاید 6 :
شیوه تولیدی مشارکتی
این شیوه بیشتر در قالب تعاونی های تولید فرش ذکر شده است. در این بین، سه هدف اصلی برای شرکت های تعاونی فرش دستباف وجود دارد که عبارتند از: 1) تامین نیازهای مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضا و کمک به تحقق عدالت اجتماعی. 2) ترویج و تحکیم مشارکت، همکاری و تعاون عمومی. 3) انجام فعالیتهای مربوط به تولید فرش و تأمین نیازمندیهای اعضا در چهارچوب مصالح عمومی و کاهش هزینه ها و قیمت ها. در نظام تعاونی فرش دستباف، تعدادی از قالیبافان با یکدیگر مواد اولیه و وسایل قالیبافی را تهیه می کنند، به صورت مشترک تصمیم گیری می کنند و در تمام مراحل با یکدیگر همکاری دارند. هدف از تشکیل تعاونی، برقراری عدالت اجتماعی و اقتصادی در این صنعت، بازگشت حداکثری ارزش افزوده به دست قالیباف، بهبود تولیدات و افزایش صادرات است.
در روستاهای مورد بررسی، این شیوه مشاهده نمی شود ولی همیاری بین خانوارها وجود دارد به گونه ای که معمولا در روزهای پایانی بافت فرش به دلیل طولانی شدن بافت و خستگی بافندگان اصلی همسایگان و خویشاوندان به کمک همدیگر می روند که در اصطلاح محلی به افراد کمک کننده «ایجمه یا جار» گفته می شود.
اسلاید 7 :
مناطق مورد بررسی براساس شیوۀ تولیدی
مناطق روستایی مورد مطالعه در سه بخش از شهرستان زنجان شامل بخش مرکزی، زنجانرود و قره پشتلو قرار دارند. فاصلۀ بین روستاهای مورد مطالعه از مرکز استان و شهرستان متفاوت است؛ به طوری که نزدیکترین روستاها در فاصلۀ 11 تا 25 کیلومتر و دورترین آنها در فاصلۀ 66 تا 80 کیلومتر از مرکز استان و شهرستان واقع شده اند. نزدیکترین روستاها در بخش مرکزی شهرستان و دورترین روستاها در بخش زنجانرود و قره پشتلو قرار دارند. براساس شیوه تولید، اکثر بافندگان در بخش قره پشتلو و زنجانرود به شیوه کارفرمایی فعالیت می کنند، در حالی که در بخش مرکزی بیشتر به شیوه خویش فرمایی به بافت مشغول اند. از نظر شیوه تولید دهستان های قره پشتلو بالا، زنجانرود پایین، تهم، غنی بیگلو، معجزات و بناب بیشتر به شیوه کارفرمایی فعالیت میکنند، در حالی که در دهستان های بوغداکندی و قره پشتلو پایین شیوه تولید خویش فرمایی غالب است.
براساس شیوه تولید، روستاهای مشکین، وننق، گمش آباد، آقکند (قره پشتلو)، اورتابلاغ و سارمساقلو فقط به شیوه کارفرمایی فعالیت می کنند، در حالی که در روستاهای قره تپه، حاجی سیران و حاجی آرش به شیوه خویش فرمایی به بافت مشغول اند.
اسلاید 8 :
نتیجه
مدیریت در تولید اگر با دانش کافی صورت گیرد، سبب خواهد شد که محصول تولیدی از کیفیت بالاتری برخوردار باشد. در مناطق روستایی زنجان دو شیوه تولید کارفرمایی و خویش فرمایی وجود دارد که مدیریت تولید در شیوه خویش فرمایی بر عهده خانوار بوده که در بیشتر موارد از سواد کافی برخوردار نبوده و به دلیل کمبود منابع مالی و اطلاعات از نهاده های نامرغوب بهره گرفته که در نهایت سبب کاهش کیفیت محصول تولیدی می گردد. در حالی که در شیوه کارفرمایی، کارفرما مدیریت تولید را بر عهده دارد. کارفرما به دلیل برخورداری از منابع مالی و داشتن سرمایه های اجتماعی بالا و ارتباط با سایر شهرها و تاجران، همچنین برخورداری از منابع اطلاعاتی کافی از کیفیت نهاده ها اطلاعات کافی نداشته و در نهایت محصول تولیدی از کیفیت زیادی برخورداراند.
