بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تاریخ تطور عرفان نظری
اسلاید 2 :
زمینه سازان:
آغاز قرن دوم تا پایان قرن ششم:
معروف کرخی (م 200 ه. ق)، ذوالنون مصری (م 245 ه. ق)، بایزید بسطامی (م 261 ه. ق)، محمد بن علی حکیم ترمذی (م 296 ه. ق)، حسین بن منصور حلاج (م 309 ه. ق)، ابوطالب مکی (م 380 ه. ق)، ابو العباس قصاب آملی (م حدود 417 ه. ق)، ابو حامد محمد غزالی (م 505 ه. ق)، عین القضات همدانی ( م 525 ه. ق)، فریدالدین عطار نیشابوری (م 617 ه. ق).
اسلاید 3 :
بنیانگذاران:
(قرن هفتم هجری) محی الدین بن عربی (م 638 ه. ق)، محمد بن اسحاق صدر الدین قونوی (م 673 ه. ق).
اسلاید 4 :
تابعان رمزگشا:
(نیمه دوم قرن هفتم تا نیمه اول قرن هشتم هجری): سعید الدین فرغانی ( م700 ه. ق)، موید الدین جندی (م 670 ه. ق)، کمال الدین عبد الرزاق کاشانی (م 736 ه. ق)، داوود قیصری (م 751 ه. ق).
اسلاید 5 :
تابعان پویشگر:
(نیمه دوم قرن هشتم تا پایان قرن نهم ه. ق): سید حیدر آملی ( م پس از 787 ه. ق)، ابوحامد محمد ترکه (م در حدود نیمه. قرن هشتم ه. ق)، محمد بن حمزه فنازی (م 834 ه. ق)، عبد الرحمان جامی (م 892 ه. ق).
اسلاید 6 :
تابعان حکمتگرا:
( با اندکی فَتْرت پس از جامی از سال 979 ه. ق در عصر ملاصدرا 1050 ه. ق تاکنون که حکمت متعالیه شکل گرفت و عرفان نیز بر پایة حکمت متعالیه بسیاری از اصول و مسائل آن به وسیلة حکیمان متأله تفسیر و تبیین شد
افرادی چون: ملا محسن فیض کاشانی (م 1091 ه. ق)، میر سید حسن طالقانی (م 1116 ه. ق)، سید قطب الدین نیریزی شیرازی (م 1173 ه. ق)، آقا محمد تنکابن بید آبادی (م 1197 ه. ق)، سید رضی لاریجانی مازندرانی (م 1270 ه. ق)، آقا محمد رضا قمشهای (م 1306 ه. ق)، میرزا هاشم اشکوری (م 1332 ه. ق)، میزا مهدی آشتیانی (م 1332 ه. ق)، میرزا احمد آشتیانی (م 1359 ه. ق) تا بزرگانی مثل امام خمینی (رض)، علامه طباطبایی (رض) و . .
اسلاید 7 :
عرفان و تصوف از قرن نهم و دهم تا امروز به صورت دیگری از حیث علمی و عملی ظاهر شد و البته بیشتر به نام «عرفان» چه در بعد علمی و چه در بعد عینی زیرا اقطاب صوفیه (همه یا غالباً آن برجستگی علمی و فرهنگی پیشینیان را نداشته و ندارند و تصوف رسمی بیشتر غرق آداب و ظواهر و احیاناً بدعتهایی شده بود .
اسلاید 8 :
بسیاری از بزرگان حوزة عرفان نظری و عملی مثل صدرای شیرازی، قاضی فیض کاشانی، سعید قمی، محمد رضا قمشهای، ملا حسینقلی همدانی، سید احمد کربلایی، میرزا علی آقا قاضی هرگز به نام صوفی و مشرب آنها به عنوان تصوف شهره نشدند و شریعت حقه محمدیه متن عرفان عملی و سیر سلوک الی الله واقع شد و توحید و انسان کامل معصوم نقش اصلی و گوهرین را در عرفان به خود اختصاص داد .
اسلاید 9 :
سید حسین نصر: «امروزه در عالم تشیع، به ویژه در ایران شیعی، سه گروه از عارفان و اهل معرفت قابل تفکیک و تقسیمبندی هستند:
نخست کسانی که به شیوة سلسلهای منظم صوفیان از قبیل نعمت اللهیّه یا ذهبیه وابستهاند و شیوة سلوک عرفانی آنان به سلسلههای صوفیة اهل سنت شباهت بسیار دارد.
دوم، سالکان که پیرو مرشدی خاص هستند و از پیر و ارشاد منظمی بهره گرفتهاند، ولی مشایخ و مریدان، سلسلة صوفیانه مشهور و نهادینه شده و سازمان داده شده و خانقاه رسمی ندارند.
دسته سوم، از سالکان به مکاشفة عرفانی و تجربة احوال و الهام عارفانه نائل شدهاند ولی مرشد انسانی خاص دستگیر آنان نبوده است.
از گروه آخر عدهای اُوَیْسی و عدهای خِضْری هستند و بسیاری نیز از طریق امام که او نیز رهنمای باطنی به شمار میآید با عوالم معنوی در تماساند. این دسته و نوع سوم در قیاس با آنچه در میان اهل سنت میگذرد با فراگیر ساختن باطن گرایی شیعی و برگرفتن جنبههای بیرونیتر دین، امکان سلوک عرفانی در میان شیعیان را فراگیرتر و رایجتر کردهاند. در واقع بعضی از بزرگترین حکیمان و عارفان که یقیناً به مقام شهود معنوی و اصل شدهاند و نتایج معنوی سلوک آنان بر وصال به این مرتبه گواهی میدهد، به این دستة سوم تعلق داشتهاند، البته ممکن است آنان را وابسته به دستة دوم نیز بدانیم چون در این صورت نیز در ظاهر تشخیص طریقت معنوی دشوار است».
اسلاید 10 :
تصوف و صوفیان قبل از قرن نهم و پس از آن از حیث نظری و عملی فرقهای فاحشی داشته و دارند و تصوف شیعه شده توسط برخی از بزرگان نیز منقسم به دو قسم است:
الف) تصوف شیعی ناخالص که تنها تلفیق و ترکیب شدهاند.
ب) تصوف شیعی خالص که از اساس اصول و مبانی آنها به خصوص در عرصة توحید و ولایت و ساحت التزام به شریعت تفاوتهای اساسی و محوری داشته و عالمان بزرگ و حکیمان متأله شیعی که از اجتهاد در فقه و شریعت نیز برخوردار بوده و اهل عرفان علمی و عملی بودند قابل مقایسه با رهبران فِرَق و جریانهای صوفیانه به خصوص در قرون اخیر نیستند که عرفان آنها عرفان قرآنی ـ ولایی یا اهل بیتی بوده است
اسلاید 11 :
عرفان شیعی از ویژگیهای ذیل برخوردار است:
1. تطابق با فطرت،
2. جامعیت،
3. اعتدال،
4. شریعت گروی در همه مقامات و احوال سلوکی و تجربههای عرفانی چه قبل از وصول و چه بعد از وصول،
5. عقلانیت،
6. امامت محوری و ولایت گرایی و .
اسلاید 12 :
عرفان قرن دوم تا نهم هجری
اسلاید 13 :
عرفان قرن دوم:
حسن بصری (متولد 22 ه. ق)، مالک بن دینار (متوفی 131 ه. ق)، ابراهیم ادهم (متوفی 161 ه. ق)، رابعه عدویّه (متوفی 135 یا 136 ه. ق) و برخی گفتهاند (180 تا 185 ه. ق)، ابوهاشم کوفی (تاریخ وفات وجهول)، شقیق بلخی (متوفی 153 یا 174 یا 184 ه. ق) معروف کرخی (متوفی حدود سالهای 200 تا 206 ه. ق) و فضیل بن عیاض (متوفی 187 ه. ق).
اسلاید 14 :
عرفای قرن سوم:
بایزید بسطامی (متوفی 261 ه. ق)، بشر حافی (متوفی 226 یا 227 ه. ق) سرّی سقطی (متوفی 250 ـ 245 ه. ق) حارث محاسبی ( متوفی 243 ه. ق)، جنید بغدادی (متوفی 297 ه. ق)، ذوالنون مصری (متوفی سالهای 250 ـ 240 ه. ق) و حسین بن منصور حلاج (متوفی 310 ـ 309 ه. ق).
اسلاید 15 :
عرفای قرن چهارم:
ابوبکر شبلی (سالهای 344 ـ 334 ه. ق)، ابوعلی رودباری (322 ه. ق) ابونصر سرّاج طوسی (378 ه. ق)، ابوالفضل سرخسی (400 ه. ق) ابوعبد الله رودباری (369 ه. ق) ابوطالب مکی (386 ـ 385 ه. ق).
اسلاید 16 :
عرفای قرن پنجم:
شیخ ابوالحسن خرقانی (متوفی 425 ه. ق)، ابو سعید ابی الخیر نیشابوری (440 ه. ق)، ابو علی دقّاق نیشابوری (450 ـ 412 ه. ق)، ابوالحسن علی بن عثمان هجویری غزنوی (470 ه. ق)، خواجه عبدالله انصاری (481 ه. ق)، امام ابوحامد محمد غزالی طوسی (505 ه. ق).
اسلاید 17 :
عرفای قرن ششم:
عین القضاة همدانی ( 252 ـ 253 ه. ق) سنایی غزنوی (نیمة اول قرن ششم)، احمد جامی (536 ه. ق) عبدالقادر گیلانی (561 ـ 560 ه. ق)، شیخ روزبهان شیرازی (606 ه. ق
اسلاید 18 :
عرفای قرن هفتم:
شیخ نجم الدین خوارزمی (616 ه. ق)، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری (628 ـ 626 ه. ق)، صدرالدین محمد قونوی (673 ـ 672 ه. ق)، مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی (672 ه. ق) و فخرالدین عراقی همدانی (688 ه. ق).
اسلاید 19 :
عرفی قرن هشتم:
علاء الدین سمنانی (736 ه. ق)، عبد الرزاق کاشانی (735 ه. ق)، خواجه حافظ شیرازی (791 ه. ق)، شیخ محمود شبستری (720 ه. ق)، سید حیدر آملی (وفاتش دقیقا معلوم نیست) و عبدالکریم جیلی ( 805 ه. ق).
اسلاید 20 :
عرفای قرن نهم:
شاه نعمت الله ولی (820، 827، 834) صائن الدین علی ترکه اصفهانی (؟)، محمد بن حمزه فناری(؟)شمس الدین محمد لاهیجی (قبل از سال 90 ه. ق) و نور الدین عبدالرحمان جامی (898 ه. ق).
