پاورپوینت مبانی فهم حدیث جلسهٔ دهم تشکیل خانوادهٔ حدیث (۱)

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

مبانی فهم حدیث
جلسهٔ دهم
تشکیل خانوادهٔ حدیث (۱)

اسلاید 2 :

آشنایی با :
مفهوم خانوادهٔ حدیث
ضرورت تشکیل خانوادهٔ حدیث
فواید تشکیل خانوادهٔ حدیث
اهداف آموزشی

اسلاید 3 :

مفهوم خانوادهٔ حدیث
قبلا دانستیم که راه فهم مقصود اصلی گوینده، گردآوری همهٔ قرینهها است
قرینه
متصل
منفصل
لفظی
مقامی
سخنان و الفاظی که با کلام مورد نظر ارتباط دارند
احادیث هممضمون و مرتبط (جز احادیث متعارض)
خانواده حدیث
مانند پازلی که به تدریج کامل میشود.

اسلاید 4 :

سخن یکدیگر را قید زده، تخصیص دهند یا نسخ کنند.
﴿ما اگر سخن بگوییم موافق با قرآن و سنت سخن میگوییم؛ ما از خدا و رسولش نقل میکنیم و نمیگوییم فلانی و فلانی گفت تا کلام ما متناقض شود﴾
﴿سخن [امام] آخر ما مانند سخن [امام] اول ما و سخن اولین ما تصدیقکنندۀ سخن آخرین ما است﴾
ضرورت بازیابی خانوادهٔ حدیث

اسلاید 5 :

ضرورت بازیابی خانوادهٔ حدیث
ب) نقل به معنا
جوازِ نقل به معنا در الفاظ حدیث
لطمه وارد نشدن به معنای اصلی
به استثنای ادعیه و نامهها
(واقع نشدن تفاوت معنا در صورتِ تفاوت واژهها)
مقید نبودن به الفاظ با حفظ لحن و پیام اصلی
کاهش نقل به معنا توسط روات شیعی از قرن چهارم به بعد
مکتوب بودن میراث شیعی
بیان آیت الله بروجردی در بارۀ رواج نقل به معنا:

اسلاید 6 :

روزی همچون مرگ، حتمی است و نباید برای آن حرص زد.
﴿رزق و روزی در پی بنده است، همچنانکه مرگ به دنبال بنده است﴾
روایت دیگر:
﴿روزی از مرگ بیشتر در پی بنده است﴾
روایت دیگر:
﴿اگر بندۀ آدم از روزیش فرار کند، همچنانکه از مرگش فرار میکند بلاخره این روزی او را در مییابد﴾
مضمون هر دو روایت با وجود تفاوت در واژههای آنها
ضرورت بازیابی خانوادهٔ حدیث

اسلاید 7 :

ضرورت بازیابی خانوادهٔ حدیث
ج) سیرۀ محدثان
بارزترین نمونه: شیخ حر عاملی در کتاب وسائل الشیعة
کنار هم قرار دادن احادیث مربوط به هر مسئلهٔ خاص فقهی
قرار دادن مفهوم برآمده از مجموع چند حدیث در عنوان هر باب

اسلاید 8 :

فواید بازیابی خانوادهٔ حدیث
تخصیص حکم
عموم:
فراگیر بودن معنای واژه نسبت به همهٔ مصداقها
خاص:
دلیلی که در برابر دلیلی فراگیرتر (عام) قرار میگیرد و با دلالت قویتر، موجب نفی حکم دلیل فراگیر در بخش مربوط به خود میشود.
بدترین مصرف، اسراف است.
روایت دیگر:
اسراف در هر چیزی نکوهیده است جز در کارهای نیک

اسلاید 9 :

فواید بازیابی خانوادهٔ حدیث
تقیید حکم
نمونۀ نخست
﴿سرزنش کردن، مایۀ زنده ماندن دوستی است﴾
ناسازگاری روایت 1 و 2
سرزنش کردن زیاد، شک بر میانگیزد
﴿مبادا سرزنش را تکرار کنی، که این کار به گناه دامن میزند و سرزنش را کم تأثیر و کم منزلت مینماید﴾
خارج ساختن حکم از اطلاق و مشروط کردن آن به حالت و شرایط خاص

اسلاید 10 :

تشویق کردن به مدارا با همۀ مردم و در همۀ حالات
﴿رأس عقل پس از دینداری، مدارای با مردم است، بدون آنکه به ترک حق بیانجامد﴾
روایت 1 و 2
مطلق
فواید بازیابی خانوادهٔ حدیث