بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
موضوع بحث تداخلات داروئی
اسلاید 3 :
سرفصل
تداخلات داروها با یکدیگر
تداخل دارو با غذا
توصیه های داروئی
راههای پیشگیری از تداخلات داروئی
اسلاید 4 :
مقدمه
درهر بخش اطلاعات مربوط به احتمال بروز يا شدت اثرتداخل ذكر شده است كه برحسب درجه اهميت تداخل اثر به چهار دسته تقسیم میشوند:
Minor (ضعیف)
Moderate (متوسط)
Major (شدید و جدی)
Contraindicated (منع مطلق)
اسلاید 5 :
تداخل داروها
اگر دو یا چند داروي متفاوت را با هم بخورید و یا دارو را با غذا ، مصرف نمایید ممکن است اثرات متفاوتی در مقایسه با هنگامی که یک دارو را به تنهایی می خورید در شما بوجود آورد. این امر در بسیاري از موارد می تواند مفید باشد و پزشکان براي بالا بردن تأثیر درمان ممکن است از این ترکیبات استفاده کنند.
غالب اوقات بیش از یک دارو براي درمان سرطان، فشار خون، قند خون و چربی خون تجویز می شود. اما تداخل هاي ناخواسته و زیان بار نیز وجود دارند . این تداخل ها نه تنها بین داروهاي تجویزي، بلکه بین داروهاي بدون نسخه نیز ممکن است بروز کنند.
توصیه: بنابراین بهتر است هشدارهاي روي برچسب دارو را بخوانید و اگر دارویی را مصرف می کنید پزشک را در جریان بگذارید.
اسلاید 6 :
تداخل دارویی به سه دسته بزرگ تقسیم میشود
تداخل دارو با دارو
تداخل دارو با غذا و نوشیدنی و بالعکس
تداخل دارو با گیاهان داروئی
اسلاید 7 :
تداخل دارو با دارو
زمانی رخ میدهد که دو یا چند دارو با یکدیگر واکنش نشان دهند. این تداخل دارو با دارو میتواند موجب بروز عوارض جانبی غیر مترقبه شود. مثال: 1) ترکیب شدن یک داروي آرام بخش که براي خوابیدن به شما کمک میکند با دارویی که براي رفع حساسیت مصرف می کنید، میتواند موجب کند شدن عکس العمل هاي شما شده و رانندگی، کار با دستگاههاي مختلف و حتی انجام کارهاي منزل را خطر آفرین کند. 2) شخصی که دارای فشار خون بالاست با مصرف داروهای دکونژستان (ضد احتقان) واکنش های ناگورای برای شخص ایجاد میکند.
اسلاید 8 :
تداخل دارو با دارو
آمپي سيلين باعث مختل شدن اثرات ضد فشار خون و ضدآنژين آتنولول
انسولين باعث پوشش علائم هايپو گلايسمي (افت قند خون) توسط آتنولول
ايبوپروفن که در دوزهاي بالاي 400ميلي بروفن ، اثرآتنولول كاهش مي يابد.
ايندومتاسين و دیکلوفناک باعث مختل شدن اثر ضد فشار خون از آتنولول
آتنولول ديگوكسين که مصرف همزمان باعث تشديد برادي كاردي (افت ضربان قلب) ميشود.
سالبوتامول باعث كاهش اثر هر دو دارو
كلرپرومازين(ضدتهوع آرامبخش) باعث مسموميت با كلرپرومازين و افت فشارخون
گلي بن كلاميد باعث هايپوگليسمي(افت قند خون) و افزایش فشار خون
اسلاید 9 :
تداخل دارو با دارو
انسولين هيـــپوگليسمي(افت قند خون) طولاني شده و علائم آن نظير تاكي كاردي (افزایش ضربان قلب) پنهان ميگردد.
تئوفيلين باعث كاهش دفع تئوفيلين و مسمومیت.
تري فلوپرازين(آمپول) باعث افزايش اثر وازوديلاسيون كه منجربه كاهش فشار وضعيتي ميشود(سرگیجه شدید).
پروپرانولول ديكلوفناك(به عنوان قرص پا درد) باعث كاهش اثر ضد فشار خوني پروپرانولول لذا بايستي پايش فشارخون انجام گردد.
ديگوكسين– ريفامپين- سالبوتامول- سرماخوردگي بزرگسال –فنوباربيتال باعث افزایش فشار خون
هالوپريدول ترالی احیاء ايست قلبي شدید و جدی
اسلاید 10 :
تداخل دارو با دارو
آتورواستاتين آزيترومايسين باعث افزايش ريسك رابدوميلوز (ضعف عضلانی) شدید و جدی
آزيترومايسين فني توئين باعث افزايش سطح سرمي فني توئين و مسمومیت. شدید و جدی
انسولين باعث افت شدید قند خون
آسپيرين ايبوپروفن باعث كاهش اثر ضدانعقادي آسپيرين شدید و جدی
ايندومتاسين باعث تحريك گوارش و خونریزی گوارشی
اسلاید 11 :
تداخل دارو با دارو
آلپرازولام امپرازول- ديگوكسين- فنوباربيتال باعث مسمومیت و تنگی تنفسی
فني توئين باعث افزايش اثر سمي استامينوفن روي كبد
استامينوفن كاربامازپين اعصاب و روان باعث سميت كبدي استامينوفن را افزايش می دهد.
اسيد فوليك فني توئين اعصاب و روان باعث کاهش غلظت سرمي فني توئين وكاهـــش اثرات آن*
امپرازول فروس سولفات باعث کاهش شدید جذب آهن میشود چون برای جذب آهن نیاز به محیط اسیدی داریم.*
اسلاید 12 :
تداخل دارو با دارو
ايبوپروفن آسپيرين باعث خونریزی گوارشی و کاهش اثر ضد انعقادی آسپرین
رانيتيدين گلي بن كلاميد باعث تشـــديد اثرات پايين آورنده قندخون گلي بنگلامید
اسلاید 13 :
تداخل دارو با دارو
فروس سولفات تتراسيكلين و سيپرو فلوكساسين باعث کاهش جذب آنها می شود. شدید و جدی
كلسيم تتراسيكلين ، داكسي سيكلين باعث مصرف همزمان تتراسيكلين ها و ن كلسيم باعث كاهش جذب، غلظت سرمي و اثر ضد ميكروبي تتراسايكلين ها مي شود.*
متوكلوپراميد كلرپرومازين منع مصرف مطلق
سفتریاکسون نباید همراه رینگر و رینگرلاکتات حتی تا 24 ساعت بعد از تزریق،تجویز شود چون این محلول ها محتوی کلسیم هستند و با دارو ایجاد کمپلکس می کنند.* شدید و جدی
اسلاید 14 :
تداخل دارویی مهم و رایج
Warfarin # Co-trimoxazole, Erythromycin,Clarithromycin
باعث افزایش احتمال خون ریزی از لثه و بینی و مشاهده خون درادرار، مدفوع و خلط سینه می شود.
متوسط
Theophylline # Ciprofloxacin,Ofloxacin
باعث مسمومیت با تئوفیلین می شود که علائم آن عبارت است از : تهوع ، استفراغ و تشنج .
متوسط
Warfarin # NSAIDs
باعث افزایش ریسک خون ریزی گوارشی می شود. شدید و جدی
بهترین راه براي حفظ سلامتی بیمار در مقابل تداخلات دارویی دانستن نکاتی از قبیل: چگونگی مصرف دارو و چگونگی عملکرد داروها (نسخه اي, بدون نسخه) می باشد.
اسلاید 15 :
در حالی که صدها تداخل غذا-داروگزارش شده در نوشته های علمی وجود دارد، هدف اینجا تمرکز بر آنهایی است که معمولتر و از نظر بالینی قابل توجه هستند.
تداخلات غذا و دارو زمانی ایجاد می گردد که ماده غذایی مصرف شده بر مواد موثر داروها اثر گذاشته و باعث کاهش جذب یا افزایش متابولیسم دارو گردد.
براي مثال: اسید سیتریک موجود در میوه باعث کاهش اثر آنتی بیوتیک هاي گروه پنی سیلین می گردد و یا محصولات لبنی اثر ضد میکروبی تتراسایکلین را کاهش می دهند.
کربوهیدرات ها (بیسکویت, خرما, مربا.) با استامینوفن ایجاد کمپلکس می کند که ممکن است میزان جذب تاخیر افتد. همراه کافئین اثر دارو بیشتر می شود.
تداخلات غذاـ دارو
اسلاید 16 :
تداخلات غذاـ دارو
مصرف همزمان در بعضی از موارد باعث تغییر در اثر دارو می گردد. در این موارد معمولاً نیاز به تعویض دارو یا نوع تغذیه نمی باشد اما تغییر زمان مصرف دارو حائز اهمیت است.
داروهائی که باید قبل از غذا (2ساعت) مصرف شوند عبارتند از:
آمپی سیلین، کلیدینیوم-سی، دیگوکسین
انسولین (رگولار و ان پی اچ)
داروهائی که باید قبل از صبحانه ناشتا (نیم ساعت الی 1 ساعت) باید مصرف شوند:
امپرازول، تیروکسین (ناشتا)
Metoclopramide, PenicilinV, Tetracyclin ترجیحا یک ساعت قبل از غذا
داروهائی که باید بعد از غذا (4ساعت) مصرف شوند عبارتند از:
وارفارین، دیمن هیدرینات، آسپرین
اسلاید 17 :
جذب این داروها همراه غذا بیشتر می شود:
سایمتیدین، دایجستیو
بهتر است قرص مبندازول همراه با غذا به خصوص غذاهاي چرب مصرف شود.
بهتر است کپسول مفنامیک اسید همراه با غذا یا شیر مصرف شود تا تحریک گوارشی کاهش یابد.
مصرف همزمان داروهای زیر با مولتی ویتامین ساده و مینرال باعث کاهش اثر آنها می شود:
آمیلودیپین و دیلتیازم
در صورت مصرف همزمان داروهای زیر (گشادکننده برونش) در افراد آسماتیک همراه با نوشیدنی های حاوی کافئین نظیر چای ممکن است منجر به عوارضی چون تحریک پذیری عصبی و تپش قلب شود:
سالبوتامول و تئوفیلین
مصرف همزمان داروهای قلبی- عروقی زیر با املاح پتاسیم و غذاهای غنی از این عنصر نظیر موز، مرکبات، آلو و خرما ممکن است باعث ضعف عضلانی، بی نظمی ضربان و تپش قلب شود:
کاپتوپریل وانالاپریل
اسلاید 18 :
سبزیجات برگدار سبز (کاهو, اسفناج, کلم, شلغم) با وارفارین اثر دارو را کاهش می دهد. پیاز سرخ شده و سیر فعالیت آن را افزایش می بخشد. (مهم)
مصرف همزمان مواد غذایی مثل چغندر , کلم , کلم پیچ , سویا و. با داروهاي تیروئید (لویتروکسین) باعث افزایش اثر داروها موثر بر کم کاري این غده می گردد.
چاي و قهوه , حبوبات , تخم مرغ, لبنیات و داروهای ضد اسید(ترشی) معده مانند Almgs با فروس سولفات ممکن است به صورت کمپلکس نامحلول دراید.
آموکسی سیلین را میتوان به همراه شیر، آبمیوه، آب و یا سایر مایعات مصرف کرد در جذب مشکلی ایجاد نمی کند.
اسلاید 19 :
رایج ترین غذاهایی که با داروها تداخل ایجاد میکنند
گریپ فروت بیشتر با داروهای چربی خون مانند آتورواستاتین و سیمواستاتین و داروهای فشار خون مانند وراپامیل و نفیدیپین و داروهای اعصاب و روان مانند لورازپام
کلسیم/ لبنیات بیشتر با داروهای آنتی بیوتیک مانند سیپروفلوکساسین و تاوانکس و تتراسایکلین که منجر به بی اثر شدن دارو می شود لذا باید با فاصله دو ساعت قبل یا شش ساعت بعد از مصرف لبنی میل شود.
غذاهای غنی از پروتئین بیشتر با بتابلاکرهایی مانند پروپرانولول تداخل می دهد.
فیبر منجر به کاهش میزان دارو در بدن می شد. به عنوان مثال بیمار دیابتی که تلاش میکند سطوح کلسترول خود را با خوردن بلغور جو دوسر پس از مصرف متفورمین کاهش دهد ممکن است کنترل دیابت خود را بدتر کند زیرا سطح خونی متفورمین هنگامی که با فیبر مصرف شود تغییر میکند.
ویتامین c با آنتی هیستامین مثل فکسوفنادین و سیتریزین و لوراتادین تداخل میدهد که منجر به کاهش اثر این داروها می شود.
مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا نظیر موز با داروهای فشار خون از جمله: اسپیرینولاکتون و تریامترن H تداخل میدهد و باعث افزایش سطح پتاسیم خون می شود.
اسلاید 20 :
تداخلات دارو ـ غذا
نوع دیگري از تداخلات دارویی , اثر داروها بر ارزش مواد غذایی می باشد که به تداخل دارو با غذا موسوم است.
مصرف همزمان داروهاي ضد بارداري با مواد غذایی حاوي ویتامین Bباعث کاهش جذب این ویتامین می گردد. به طور مثال خانم هاي مصرف کننده این داروها اغلب کمبود ویتامین B6 و )B9اسید فولیک) دارند.
منابع ویتامین B: جگر , سبزیها با رنگ سبز تیره مثل اسفناج , گل کلم
تداخلات داروهاي بدون نسخه با غذا
تمام تداخلات دارویی صرفا مربوط به تداخلات داروهاي نسخه اي( (RXو غذا نمی باشند, داروهاي بدون نسخه اصولاً خطرناك تر بوده زیرا این داروها بدون توجه به تداخلات همراه غذا مصرف می شوند.