بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
مرزه
نام علمي : Satureia hortensis
نام عمومي : Savory
نام انگليسي : Garden savory , Savory
نام عربي : Nadgh
نام فرانسوي : Sarriette
نام آلماني : Bohnenkrut
نام خانواده : Labiatae ( خانواده نعنا )
اسلاید 3 :
گیاهشناسی
مرزه ، گياهي است علفي ،يک ساله و داراي ساقه هاي منشعب به طول تا 30 سانتي متر ، رنگ گياه سبز کدر مي باشد که با همين مشخصه با ديگر گونه ها متفاوت است . ساقه مرزه داراي گره هايي است که از همين گره ها ساقه هاي ديگر منشعب مي شوند و اين ساقه ها نيزبه نوبه ي خود داراي انشعاباتي جديد مي گردند ، به همين دليل بوته گياه به صورت پرشاخه و پرپشت به نظر مي رسد .
برگ هاي گياه باريک ، دراز ، نوک تيز ، نرم و پوشيده از تارهاي کوتاه است که مات و کدر به نظر مي رسند . برگ هاي مرزه همچنين داراي يک رگبرگ و غده هاي حاوي اسانس است . گل هاي آن نيز کوچک و به رنگ سفيد ، سفيد مايل به گلي يا گلي رنگ است که در فصل تابستان ظاهر مي شوند . اين گل ها به صورت ضخيم و در طول ساقه قرار گرفته اند . مرزه به دو صورت خودرو و کشت شده وجود دارد . انتشار آن در اروپا به ويژه فرانسه ، سيبري ، جنوب و غرب آسيا و از جمله ايران است . محل رويش مرزه در ايران شامل شمال غرب ، تبريز ، خوي ، ارسباران و قسمت هاي مختلفي از خراسان است . پرورش اين گياه به عنوان سبزي خوراکي بوده و استفاده خشک آن در ادويه جات در نقاط مختلف ايران رايج است .
مرزه تابستاني ( برگ خشک ) حاوي حدود يک درصد اسانس مي باشد که شامل اجسامي از جمله کارواکرول ، تيمول ، بتاپي نن ، پاراسيمن ، ليمونن و کامفن است . ترکيبات ديگر آن شامل ويتامين ها و مواد معدني مختلف است . ترکيبات مرزه بسته به شرايط آب و هواي ناحيه رويش ممکن است متفاوت باشد
اسلاید 6 :
خواص
مرزه به علت داشتن ترکيبات فنلي در اسانس و ترکيبات تانني در برگ ، داراي خاصيت قارچ ، ضد ميکروب ، ضد اسپاسم و ضد اسهال مي باشد . همچنين مرزه داراي خاصيت ضد ادرارآوري بوده و در اروپا از قديم به عنوان ضد تشنگي زياد به خصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده بوده است . اين اثر را به دليل وجود جسم کارواکرول در اسانس آن مي دانند .
به غير از مصرف به صورت سبزي تازه ، مي توان بر روي 1/5 گرم از خشک و خرد شده آن يک استکان آب جوش ريخته و 20 دقيقه براي دم کشيدن آن صبر کرد ؛ بهتر است درب ظرف بسته باشد ، سپس صاف کرده و ميل شود . ميزان مصرف تا 3 قاشق چايخوري گياه خشک در روز مي باشد . در بعضي از کشورها تنتور مرزه وجود دارد . مصرف تنتور آن نيم تا يک قاشق چايخوري 1 تا 3 بار در روز مي باشد .
مرزه براي انسان سميت ندارد . با اين حال مصرف بيش از اندازه ممکن است التهاباتي در مخاط ايجاد کند . در بعضي از حيوانات مانند موش ممکن است باعث التهاباتي شود .
ضد درد ، ضد آرتريت ، ضد باکتري ، ضد سرطان ، ضد ترشح ادرار ، ضد ويروس تبخال ، ضد التهاب ، ضد کرم ، ضد اکسيدان ، ضد عفوني کننده ، ضد قارچ ، ضد اسپاسم ، معرق ، هضم کننده غذا ، ادرار آور ، خلط آور ، مسهل ، مسکن ، محرک و مقوي معده
اسلاید 7 :
نیازهای اکولوژیکی
نوع خودروی آن بیشتر در زمینهای خشک آهکی و در محلهای گرم آفتابگیر و نواحی سنگلاخی و مزارع شنی می روید. اصولاً مرزه در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد. بذور در دمای 12 تا 15 درجه سانتی گراد جوانه می زند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی آنها بین 20 تا 22 درجه سانتی گراد می باشد. گیاهان جوان به درجه حرارت پائین حساس هستند و بطوریکه در 1- تا 2- درجه سانتی گراد دچار سرما زدگی شده و خشک می شوند. رشد مرزه در دمای 10 درجه سانتی گراد متوقف می شود. PH خاک برای کشت مرزه بین 6/5 تا 2/8 مناسب است.
پس از برداشت محصول قبل در اولین فرصت کود حیوانی کاملاً پوسیده در صورت نیاز به زمین اضافه می گردد. سپس شخم متوسطی (به عمق 25 تا 28 سانتی متر) زده می شود پس از اینکه کلوخه ها به وسیله دیسک خرد شدند زمین را تسطیح می کنند. پس از تسطیح کودهای شیمیایی مورد نیاز گیاهان به خاک اضافه می شوند.در فصل پائیز هنگام آماده سازی خاک افزودن 50 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس ضروری است. همچنین افزودن 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار ازت در فصل بهار هنگام آماده سازی زمین برای کاشت گیاه در افزایش عملکرد نتایج مطلوبی دارد.اواخر زمستان بستر خاک را برای کاشت بذر آماده می نمایند.
مرزه را مانند سایر گیاهان یکساله می توان با اکثر گیاهان به تناوب کشت کرد بطورکلی 2 تا 3 سال پس از برداشت مرزه باید آنرا در همان زمین کشت کرد. دمای مطلوب برای جوانه زنی بذر مرزه 20 تا 22 درجه سانتی گراد است و از آنجائیکه مرزه به سرما نیز حساس است مناسبترین زمان برای کاشت این گیاه فصل بهار (اواخر فروردین – اردیبهشت) است.
اسلاید 8 :
کاشت و داشت
کاشت ردیفی در زمین اصلی در فصل بهار شروع می شود. فاصله ردیفها در کشت مرزه متفاوت است و بستگی به روش کشت دارد. در سطوح کوچک که عمل کشت به وسیله دست انجام می گیرد فاصله ردیفهای کاشت از یکدیگر بین 25 تا 30 سانتی متر مناسب می باشد. چنانچه این عمل با ماشین بذر کار انجام گیرد فواصل 45 تا 50 سانتی متر برای ردیف ها مناسب تر است. تعداد بذر در هر متر طول ردیف 120 تا 140 عدد مناسب است. عمق بذر مرزه در خاکهای مختلف متفاوت و بین 5/0 تا 5/1 سانتیمتر می باشد. کاشت بذر در اعماق بیشتر مناسب نیست و سبب عدم سبز شدن آنها می شود. برای هر هکتار زمین به 4 تا 8 کیلوگرم بذر نیاز است. توصیه می شود پس از کشت غلتک مناسبی زده می شود زیرا این عمل لایه سطحی خاک را متراکم می کند و تاثیر خوبی دریکسانی جوانه زنی بذر دارد. پس از کشت زمین را باید آبیاری نمود.
در صورت متراکم بودن گیاهان در طول ردیف ها آنها را تنک می کنند مرحله 4 تا6 برگی زمان مناسبی برای این کار است. در طول رویش مرزه، مبارزه با علف های هرز ضرورت دارد. قبل از کاشت استفاده از علف کش آرزین (Aresin) به مقدار 3 تا 4 کیلوگرم در هکتار و کار مکس (Karmex) به مقدار 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار تاثیر خوبی در از بین بردن علف های هرز دارد.پس از کاشت بذر و قبل از رویش می توان از محلول یک درصد گراماکسون (Gramaxon) برای مبارزه با علف های هرز استفاده نمود. وقتی که طول گیاه به 10 تا 20 سانتی متر رسید می توان از علف کش آرزین به مقدار 1 تا 2 کیلوگرم در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد. برای گسترش سطح برگها و افزایش عملکرد استفاده از محلول غذایی 4/0 درصد و اکسال (Waxal) یا محلول غذایی مشابه مفید است.انجام کولتیواتور بین ردیف ها بخصوص پس از اولین برداشت نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. مرزه کم و بیش به آفات و بیماریها مقاوم است.
اسلاید 9 :
برداشت
گیاهان در مرحله گل دهی حاوی حداکثر مقدار اسانس می باشند از اینرو برداشت پیکر رویشی آنها از این مرحله آغاز می شود. در صورت مراقبت مناسب از نظر آبیاری رسیدگی به خاک و عناصر موجود در آن جهت رویش مناسب گیاه، می توان در طول سال 2 یا حتی 3 بار محصول برداشت نمود. اولین برداشت همواره در آغاز گل دهی انجام می گیرد. دومین برداشت معمولاً اواخر شهریور – اوایل مهر مناسب می باشد.برداشت محصول توسط ماشین یا داس صورت می گیرد و کلیه اندام های هوایی گیاهان برداشت می شوند. پس از جمع آوری محصول را خشک می کنند. دمای مناسب برای خشک شدن اندام های رویشی مرزه 40 درجه سانتی گراد است. مقدار عملکرد وزن خشک پیکر رویشی بین 4/1 تا 8/1 تن در هکتار است. اگر هدف از کشت مرزه جمع آوری آنها باشد تنها یکبار آنهم در هنگامیکه میوهها می رسند،اقدام به برداشت می شود. معمولاً 140 تا 160 روز پس از سبز شدن بذر میوه ها می رسند. زمان مناسب برای جمع آوری بذر دراوایل شهریور ماه است. رنگ بذر از اوایل شهریور بتدریج قهوه ای می شود. تاخیر در برداشت بذر مناسب نیست زیرا بذور کاملاً رسیده با کوچکترین ضربه ای به اطراف پراکنده می شوند مقدار محصول بذر بین 150 تا 300 کیلوگرم در هکتار است.
اسلاید 10 :
مرزنجوش وحشی: Oriyganum vulgare
گیاهشناسی:
گیاهی است چند ساله و منشا آن نواحی مدیترانه می باشد. این گیاه دارای ریشه سطحی بوده و ارتفاع آن بسته به منطقه رویشی به 100-50 سانتی متر می رسد. ساقه چهارگوش به رنگ قرمز، پوشیده از کرکهای ترشحی، برگها به طول 5-3 سانتی متر و تخم مرغی شکل، فاقد دندانه و به ندرت کرکدار هستند. میوه فندقه، استوانه ای شکل با سطحی صاف به رنگ قهوه ای و به طول یک میلی متر است
اسلاید 12 :
خواص
اندام رویشی این گیاه به عنوان ادویه استفاده می شود. مواد موثره آن سرفه راتسکین داده و در ناراحتیهای تنفسی به عنوان ماده ای خلط آور استفاده می شود از دم کرده اندام های رویشی به عنوان ماده ای اشتها آور و ضد نفخ استفاده می شود. اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد.
آب دم کرده آن را بنوشید. ادرار را باز میکند ، ورم مخاط بینی را برطرف می کند ، میگرن را درمان می کند. قولنجی که در اثر نفخ در روده ها باشد را برطرف می کندبرای تسکین دل پیچه موثر است.
یک قاشق مرباخوری کوبیده آن را در یک لیوان آب جوش بریزید و بخورید بادشکن است.
اسلاید 13 :
دیگر خواص
استنشاق آب جوشانده آن با نمک ، بینی را باز می کند و عفونت سینوس ها را برطرف می سازد.
ریختن چند قطره اسانس آن داخل گوش یا گذاردن پنبه تر کرده به اسانس آن در گوش بازکننده و رافع بستگی گوش است و صدای داخل گوش را برطرف می سازد.
آب جوشانده آن برای شستشوی زخم ها و ضدعفونی کردن زخم مفید است.
جویدن آن با نمک برای جلوگیری از ترشح آب دهان مفیداست
اسلاید 14 :
گل گاوزبان
اسلاید 15 :
گیاهشناسی
گل گاو زبان یک گیاه علفی یکساله از گیاهان دارویی و دارای روغنی است که به دلیل خاصیت شفادهندگی از مدتها قبل از اهمیت خاصی برخوردار است.
این گیاه به احتمال زیاد بومی منطقه مدیترانه است ولی برخی محققان عقیده دارند بومی خاورمیانه است، کشت و کارگاوزبان بوسیله عرب ها در جنوب اسپانیا در قرون وسطی معرفی شد، این گیاه در بسیاری از مناطق اروپا، غرب آسیا و آمریکای شمالی می روید و اغلب بصورت وحشی در محل های لم یزرع و کناره رودخانه ها دیده می شود، کشاورزان این گیاه را از حالت وحشی جمع آوری و برای مصارف خانگی کشت می کنند.
بخش های هوایی این گیاه با اهداف دارویی درابتدای گلدهی از خرداد تا شهریور ماه جمع آوری و در سایه خشک می شوند.
گیاه گل گاو زبان دارای شاخه های تو خالی و آبدار است و ارتفاع آن به ۵۰ سانتی متر می رسد، برگهای این گیاه نسبتا بزرگ و چین خورده به رنگ سبز تیره و تخم مرغی شکل نوک تیزاند که به طور متناوب بر روی ساقه گیاه قرار دارند، تمام سطح گیاه پوشیده از کرکهای سفید و منشعب است، گلهای این گیاه در انتهای ساقه قرار دارد و به رنگ روشن و ستاره ای شکل است، میوه این گیاه به شکل چهار فندق کوچک و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است.
اسلاید 16 :
خواص
گیاه گل گاوزبان در فرانسه "شکوفه آبی تندرستی" نامیده می شود
این گیاه در فرانسه "شکوفه آبی تندرستی" نامیده می شود زیرا گلهای آن به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کار کردن دارند.
برخی از نویسندگان معتقدند که نام لاتین آن یک اسم تغییر شکل یافته است به معنی " قلب " و به معنی " من آورده ام " زیرا اعتقاد بر این است که این گیاه قلب را تقویت می کند.
همچنین امروزه ثابت شده که محصولات حاصل از برگها و پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی دارد و باعث افزایش نشاط روحی می شود به طور مثال شربت ساخته شده از پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی و ضد استرس های روحی و آرامش دهنده و تسکین دهنده قلب است، دم کرده آن برای التهاب مجاری ادرار، روماتیسم و بیماریهای قلبی مفید است.
گل گاوزبان و برگ های آن دارای لعاب فراوان است، این گیاه دارای نیترات پتاسیم، منگنز، منیزیوم، اسید فسفریک و آلانتوئین است.
اسلاید 17 :
خواص دیگر
خواص دارویی گاوزبان شامل تصفیه کننده خون، آرام کننده اعصاب، عرق آور، ادرارآور، تقویت کننده کلیه ها، برطرف کننده سرماخوردگی، از بین بردن سرفه و در درمان برونشیت موثر است.
همچنین دردرمان بی اختیاری دفع ادرار، التهاب و ورم کلیه و در درمان بیماری سرخک و مخملک و ضماد برگهای گاوزبان برای رفع ورم موثر است.
گاوزبان برای زنان حامله و کودکان مضر است
برگ های تازه گل گاوزبان دارای مقدر زیادی ویتامین C است و همینطور گاوزبان به دلیل داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و کودکان مضر است.
اسلاید 18 :
تفاوت گل گاوزبان با گیاه گاوزبان
گل گاو زبان براي بيماريهاي عصبي بسيار موثر است و در دامنه رشته كوههاي البرز ميرويد.
گل گاو زبان را نبايد با گياه گاو زبان اشتباه گرفت. گياه گاو زبان در كشورهاي مختلف جهان ميرويد كه زادگاهش كشورهاي حاشيه مديترانه بوده و از آنجا به تمام دنيا رفته است.
شيوه مصرف اين دو گياه دارويي به صورت دم كردن است و هر دو آنها بنفش رنگند
اسلاید 19 :
تفاوتهای دیگر
گل گاو زبان داراي گلبرگهاي درشت است و به همين علت تنها گلبرگهاي آن مورد استفاده قرار ميگيرد، اما در گياه گاو زبان به دليل ريز بودن علاوه بر گلبرگ از ريشه و ساقه آن نيز استفاده مي شود و اين امر يكي از علل نامگذاري اين دو گياه است.
: گل گاو زبان ايراني خوش خوراك تر از گياه گل گاو زبان است به همين علت كاشت گياه گل گاو زبان در ايران با استقبال مواجهه نشده است.
اسلاید 20 :
کاشت داشت برداشت
تکثیر این گیاه بوسیله دانه ( یا میوه دانه دار) صورت می گیرد. کاشت گیاه در زمینهای مرغوب، شخم زده و کوددار انجام می گیرد. برای اینکار در پائیز یا بهار دانه گیاه را با دست و یا دستگاههای مخصوص در زمین می پاشند و پس از جوانه زدن و پیدایش گیاه جوان فواصل آنها را نسبت به هم تنک کرده تا فاصله هر گیاه با گیاه بعدی 30 سانتی متر باشد. روش دیگر آنست که دانه ها را به وسیله دستگاههای مکانیکی در امتداد خطوطی به فواصل 60 تا 70 سانتی متر می کارند و پس از آنکه گیاه جوان حاصل شد فاصله آنها را برابر 30 سانتی متر از یکدیگر می کنند. انجام این کار نیز در اواخر فروردین انجام می شود.
اولین زمان برداشت محصول در اواخر خرداد صورت می گیرد. از این زمان به بعد تا چند هفته میتوان با توجه به شکفته بودن گل عمر برداشت را ادامه داد.
برداشت محصول زمانی صورت می گیرد که گیاه دارای گل باشد در این موقع ساقه گیاه را از قاعده قطع نموده به صورت بسته هایی در می آورند و سپس جهت خشک کردن در جریان هوا آنها را به انبارهای مخصوص منتقل می سازند. از هر هکتار زمین زراعی معمولاً معادل 900 تا 1100 کیلوگرم سر شاخه گلدار خشک شده بدست می آید که می توان گلهای آنرا با دست از سر شاخه ها جدا نمود.
