بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
اخلاق در قرآن 3
ادامه رابطه انسان با خود
اسلاید 3 :
خوردن و آشاميدن
از گرايش به لذت، شاخه هاى فرعى متعدّد و گوناگونى منشعب مى شود
قرآن و ميل به خوردن و آشاميدن
الف) توجّه خداوند به روزى انسان
«وَهُوَ الَّذى سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمَاً طَرِيّاً»
ب) رخصت استفاده از روزى
جالب اين است كه به دنبال اين آيات پس از امر به خوردن و آشاميدن توصيه اى را همراه مى كند
اسلاید 4 :
كه بخوريد و فساد نكنيد، يا اسراف نكنيد يا طغيان نكنيد يا از شيطان پيروى نكنيد
و يا اين كه توصيه مى كند كه شكر خدا را به جاى آريد و يا تقواى او را پيشه كنيد و.
ج) نكوهش از خودداريهاى بى مورد
«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَةَ اللّهِ الَّتى اَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَالطَّيِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ
قُلْ هِىَ لِلَّذينَ امَنُوا فِى الْحيوةِ الدُّنْيا خالِصَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ»
د) لذّت خوردن و آشاميدن در جهان ديگر
اسلاید 5 :
حدود اخلاقى خوردن و آشاميدن
اكنون سؤال اين است كه مطلوبيّت و نامطلوبيّت و ارزش مثبت و منفى اخلاقى
در ارتباط با اين ميل از كجا پيدا مى شود؟
در پاسخ به پرسش فوق بايد گفت: در اين مورد هم مثل ساير موارد كه گفته شد،
ارزشهاى اخلاقى در انتخاب و گزينش انسان ريشه دارند
و به كميّت و كيفيّت يا جهت خاصّى در استفاده از خوردنيها و آشاميدنيها مربوط مى شود:
اسلاید 6 :
گاهى منشأ ارزش منفى اخلاقى به نوع خاصّى از مأكولات و مشروبات مربوط مى شود
و به نوعى تزاحم باز مى گردد. (تزاحم با سلامتی جسمی و یا روحی انسان)
اگر نیت خوردن برای معصیت باشد، این خوردن و آشامیدن نکوهیده می شود و برعکس.
اسلاید 7 :
ديدگاه ارزشى قرآن در اكل و امساك
و در بررسى اين موضوع مى توان به آيات مربوط به روزه هاى واجب،
آيات مربوط به مطلق روزه، و آيات مربوط به روزه هاى مستحب مراجعه نمود.
اينكه در قرآن در زمينه برخى از خطاها روزه گرفتن را به عنوان كفّاره مطرح مى كند
به تناسب حكم و موضوع مى توان دريافت در چنين مواردى روزه گرفتن،
نورانيّتى براى انسان با خود به همراه مى آورد
كه آلودگى قبلى را كه در اثر گناه در نفس انسانى حاصل شده است به وسيله آن از بين مى رود
اسلاید 8 :
و نفس انسان با روزه تطهير مى شود
و از اينجاست كه به اين روزه ها نام «كفّاره» يعنى جبران كننده، اطلاق مى شود.
بعضى آيات مطلق روزه اعّم از واجب و مستحب را شامل مى شود مثل آيه:
«فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَاِنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ»
اينكه آدمى هوسناكانه در جستجوى تفنّن در غذا باشد،
حاكى از اين است كه تعلّق قلبى به لذايذ مادّى و حيوانى دارد
و آن را در زندگى، براى خود، هدف قرار داده است
اسلاید 9 :
و چنين حالتى از نظر اخلاق، مذموم و نكوهيده است.
ذبح حيوانات و گرفتن جان آنها به منظور استفاده از گوشتشان،
نوعى تصرّف در مخلوقاتى است كه خدا به آن حيات و زندگى داده و ملك خدا هستند
و حال كه شما حيات را از آنها مى گيريد بايد اين تصرّف و اين عمل به اذن خدا
و به نام او انجام شود.
اسلاید 10 :
سرانجام دسته ديگرى از آيات دلالت دارند بر اين كه
از خوردنيها و نوشيدنيها نبايد به شكلى استفاده شود
كه زيان اجتماعى و مفاسدى براى جامعه را به دنبال بياورد و حقوق ديگران پايمال گردد.
مثل آياتى كه دلالت بر حرمت گرفتن ربا و خوردن اموال مردم و بويژه خوردن مال يتيم دارند.
اسلاید 11 :
نتيجه و جمع بندى
از آيات كريمه قرآن و روايات مى توان استشعار كرد كه در اين زمينه،
دو چيز مى تواند به عمل خوردن و نوشيدن انسان، ارزش و مطلوبيّت دهد:
يكى از آن دو، عبارت است از كسب قدرت و توانايى بر عبادت و عمل صالح
كه در آيه اى خطاب به پيامبران مى فرمايد:
«يا اَيُّهَا الْرُسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَاعْمَلوُا صالِحاً اِنّى بِما تَعْمَلُونَ عَليمٌ»
اسلاید 12 :
دوّم كه خيلى روشنتر در آيات قرآن بر آن تأكيد شده، عبارت است از
شكرگويى و سپاسگزارى.
از اينجاست كه مى بينيم گاهى به دنبال سفارش به خوردن از طيّبات مى فرمايد:
«واشكروالله» و يا مى فرمايد«لعلكم تشكرون»
اين عمل شكرگزارى نيز به نوبه خود، انسان را تعالى مى بخشد
و كمال معنوى برايش ايجاد مى كند.
اسلاید 13 :
روايات در زيان پرخورى
البته همين جا لازم است يادآورى كنيم
همانطور كه افراط و زياده روى در خوردن و آشاميدن زيانبار و داراى ارزش منفى است،
تفريط و كم خورى بيش از اندازه نيز زيانبار است،
به سلامتى انسان لطمه مى زند و شادابى و نشاط وى را تهديد خواهد كرد.
ارزش كم خورى در اين است كه انسان بتواند در تعالى روحى و معنوى اش موفّق تر باشد.
اسلاید 14 :
پس بايد در حدّى باشد كه انسان را از ساير توفيقات محروم نسازد كه
اگر از اين حدّ گذشت، مسلّماً نامطلوب و بى ارزش و يا حتى داراى ارزش منفى خواهد بود.
اسلاید 15 :
غريزه جنسى و ازدواج
يكى ديگر از مجارى لذّت انسان، علاقه به همسر(لذت نیست) و ارضاء غريزه جنسى است
آنچه كه در محدوده اخلاق قرار مى گيرد و بار ارزشى خواهد داشت
كيفيّت و كميّت ارضاى اين ميل و جهت اعمال آن است.
مسأله ما در اينجا اين است كه انسان اين ميل را چگونه ارضا كند؟ چه مقدار ارضا كند؟
و با چه نيّتى ارضا كند؟ تا كار وى از نظر اخلاقى داراى ارزش مثبت باشد
و دست به كارهاى ناشايسته و غير اخلاقى نيالوده باشد.
اسلاید 16 :
ديدگاه قرآن درباره غريزه جنسى
در قرآن كريم آياتى دلالت مى كنند بر اين كه همسردوستى و رابطه جنسى
در متن خلقت انسان، ملحوظ است.
تعابير آيات قرآن كريم در اين زمينه متفاوت است
الف) آياتى دلالت دارند بر اين كه همسر انسان از جنس خود او قرار داده شده
و اين يك تدبير تكوينى الهى است براى اين كه نوع انسان باقى بماند
كه شايد از همه آنها روشنتر اين آيه باشد كه مى گويد:
اسلاید 17 :
«يا اَيُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ الَّذى خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْس واحِدَة وَخَلَقَ مِنْها زَوْجَها
وَبَثَّ مِنْهُما رِجلا كَثيراً وَنِساءً وَاتَّقُوا اللّهَ الَّذى تَساءَلُونَ بِهِ وَالأَرْحامَ اِنَّ اللّهَ كانَ عَلَيْكُم رَقيباً»
«هُوَ الَّذى خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْس واحِدَة وَجَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِيَسْكُنَ اِلَيْها فَلَمّا تَغَشّاها حَمَلَتْ حَمْلا خَفيفاً
فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمّا اَثْقَلَتْ دَعَوَا اللّهَ رَبَّهُما لَئِنْ اتَيْتَنا صالِحاً لَنَكُونَنَّ مِنَ الشّاكِرينَ»
در جمله «وجعل منها زوجها ليسكن اليها» احتمالا به حكمت و علّت ديگرى نيز براى ازدواج،
جداى از توليد و بقاى نسل انسان، اشاره شده است
كه همان آرامش و سكون دو همسر در كنار يكديگر
اسلاید 18 :
و احساس مهر و صفايى است كه نسبت به يكديگر پيدا مى كنند
و در نتيجه، بار زندگى را به كمك يكديگر برمى دارند.
اگر ازدواج که بقای نسل انسان به آن وابسته است ارزش منفی ذاتی داشته باشد
به يك نوع تناقض ميان تكوين و تشريع
و ناهماهنگى بين نظام هستى و نظام اخلاقى، منجر مى شود.
قرآن به ما مى آموزد كه دين و قوانين تشريعى دينى، فطرى است و از هماهنگى كامل با آن
برخوردار است و همين هماهنگى، رمز موفّقيّت و فراگيرى و جهانى و ابدى بودن دين است.
اسلاید 19 :
اخلاق جنسى
محدوديّتهاى فطرى غريزه جنسى
از ديد آيات قرآن كريم، گرايش به جنس موافق بر خلاف فطرت و نظام آفرينش است و در واقع،
يك نوع انحراف در گرايش جنسى به شمار مى رود.
(به چه دلیل، چون حرام است؟! پس شرب خمر و موسیقی مطرب هم خلاف فطرت است)
اسلاید 20 :
محدوديّتهاى اجتماعى غريزه جنسى
عمل ارضاء جنسى نباید به گونه اى انجام گيرد كه انسان را از دستيابى به مصالح مهمتر
و كمالات بالاتر باز دارد اين محدوديّت از تزاحم مصالح انسان به وجود مى آيد.
مصالح اجتماعى انسان اقتضا دارد كه زندگى وى به صورت خانواده اى تشكيل شود
و جريان پيدا كند و روابط مرد و زن بايد تحت كنترل و ضوابط و معيارهاى خاصّى انجام شود
و همسر انسان بايد جنبه اختصاصى داشته باشد
كه مصالح زيادى براى فرد و جامعه بر خانواده و اختصاصى بودن همسر مترتّب مى شود
