بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
دیابت
اسلاید 4 :
دیابت چیست؟
دیابت یک اختلال در سوخت و ساز بدن است. در حالت طبیعی غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون می شود. قند از معده وارد جریان خون می شود. لوزالمعده (پانکراس) هورمون انسولین را ترشح می کند و این هورمون باعث می شود قند از جریان خون وارد سلول های بدن شود. در نتیجه مقدار قند خون در حد نرمال و متعادل باقی می ماند. ولی در بیماری دیابت، انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظایف خود را به درستی انجام دهد. در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن قند خون نمی تواند به طور مؤثری وارد سلول های بدن شود و مقدار آن بالا می رود.
اسلاید 5 :
انواع بیماری دیابت
به طور کلی به چهار گروه دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه تقسیم بندی می شود.
دیابت نوع 1: حدود 15- 10 درصد کل موارد دیابت را تشکیل می دهد. اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود می آید.
لذا به آن دیابت جوانی می گویند. به علت این که تولید انسولین به دلیل از بین رفتن سلول های سازنده انسولین
متوقف می شود، این افراد از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین می کنند. به
همین دلیل به آن دیابت وابسته به انسولین گفته می شود.
اسلاید 6 :
دیابت نوع 2: بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده می شود که 90- 85 درصد کل موارد دیابت را شامل می گردد و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی کند. در واقع یا پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی کند و یا این که انسولین ترشح شده به علت مقاومت سلول ها به انسولین مخصوصاً در افاد چاق، فاقد کارآیی لازم است. به این نوع دیابت غیر وابسته به انسولین یا دیابت بزرگسالان می گویند.
دیابت حاملگی: به دیابتی گفته می شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذرا است. بعد از اتمام حاملگی بهبود می یابد. خانم های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
اسلاید 7 :
دیابت نوع 2: بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده می شود که 90- 85 درصد کل موارد دیابت را شامل می گردد و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی کند. در واقع یا پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی کند و یا این که انسولین ترشح شده به علت مقاومت سلول ها به انسولین مخصوصاً در افاد چاق، فاقد کارآیی لازم است. به این نوع دیابت غیر وابسته به انسولین یا دیابت بزرگسالان می گویند. دیابت حاملگی: به دیابتی گفته می شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذرا است. بعد از اتمام حاملگی بهبود می یابد. خانم های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
اسلاید 9 :
دیابت با علل متفرقه: از علل متفرقه می توان به جراحی، داروها، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد.
علائم اولیه دیابت چیست؟
دیابت نوع 1 معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پر ادراری، پر نوشی، کاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می کند. دیابت نوع 2 شروع خیلی آهسته تری دارد. شایع ترین علامت اولیه آن در واقع بی علامتی است. درصد قابل توجهی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با آزمایش قند خون می توان بیماری آنها را تشخیص داد. با این وجود در صورت عدم کنترل مطلوب ممکن است علائمی مشابه دیابت نوع 1 بروز کند. از دیگر علائم آن می توان به عفونت های مکرر مخصوصاً عفونت دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیر رس زخم ها، احساس سوزش و بی حسی در انگشتان پا اشاره کرد.
اسلاید 10 :
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به بیماری دیابت هستند؟ تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند و باید هر 3 سال یک بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند. افرادی که دچار اضافه وزن می باشند و حداقل یکی از شرایط زیر را دارند، نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند و انجام آزمایشات مکرر قند خون در آنها باید از سنین زیر 40 سال یا با فواصل کوتاه تر یعنی هر 2- 1 سال یک بار انجام شود. این شرایط عبارتند از: وجود سابقه ی ابتلا به دیابت در بستگان درجه اول، سابقه ابتلای فرد به دیابت پنهان (مرحله پیش از دیابت)، سابقه ی ابتلا به دیابت حاملگی، بالا بودن فشار خون (فشار خون ماکزیمم بیشتر از 140 و یا مینیمم بیشتر از 90 میلی متر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون و یا بیماری های قلبی- عروقی.
آیا دیابت قابل پیشگیری است؟
در مورد دیابت نوع 1 با وجود تحقیقات زیادی که در حال انجام است، ولی راه
حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است. ولی در مورد دیابت نوع 2 تحقیقات به روشنی نشان داده اند که تغذیه ی صحیح و کاهش وزن به میزان 7- 5 درصد وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی در پیشگیری از ابتلا به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.
اسلاید 11 :
توصیه های لازم در مورد پیشگیری از دیابت:
به جای سرخ کردن مواد غذایی، از روش کباب کردن، آب پز کردن و همچنین از فر یا تنور جهت پخت مواد غذایی استفاده نمایند.
چربی گوشت و پوست مرغ را قبل از پخت از آن جدا کنند.
در تهیه غذا از روغن کمتری استفاده نمایند.
میگو، جگر، مغز و کله پاچه کمتری مصرف کنند.
در هفته حداقل 2 وعده خوراک ماهی به صورت کباب شده یا آب پز استفاده نمایند.
سبزی ها و میوه هایی که شیرینی کمتری دارند را بیشتر مصرف کنند.
اسلاید 12 :
آیا دیابت درمان دارد؟
هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است. حتی روش های جدیدی مثل پیوند سلول های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیز به علت ضرورت مصرف داروهای ضد پیوند به صورت مادام العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها برای اکثریت افراد مناسب نمی باشد. با این وجود رعایت 5 اصل کنترل دیابت که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد، باعث می شود تا افراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم در مقایسه با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از عوارض دیابت جلوگیری کنند.
این 5 اصل عبارتند از: آموزش، کنترل روزانه، تغذیه صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها. در صورتی که هر یک از این پایه ها سست باشد، تعادل و در واقع کنترل دیابت بر هم خواهد خورد.
تغذیه صحیح:
شما می توانید با برنامه غذایی درست به کنترل مطلوب قند خون دست یابید.
مواد نشاسته ای چیست؟ مواد نشاسته ای شامل انواع نان، غلات، حبوبات، انواع خمیرها یا سبزیجات نشاسته ای است. در هر وعده غذایی باید از مواد نشاسته ای استفاده کرد. ممکن است شنیده باشید که مبتلایان به دیابت نباید مواد نشاسته ای بخورند، ولی به خاطر داشته باشید که این توصیه دیگران را هرگز اجرا نکنید. خوردن مواد نشاسته ای برای سلامت هر فرد لازم و ضروری است. تعداد واحد کربوهیدرات بستگی شرایط مختلف دارد:
1- میزان کالری مورد نیاز 2- برنامه درمانی دیابت
مصرف مواد نشاسته ای سبب کسب انرژی، ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر می شود. غلات کامل مفیدتر از بقیه غلات است، زیرا باعث رساندن بیشتر مواد معدنی، ویتامین و فیبر به بدن می گردد. فیبر موجود در غذاهای گیاهی که جزء غیر قابل جذب است، به کارکرد درست روده ها کمک می کند.
اسلاید 13 :
بهترین راه برای خرید و پخت مواد نشاسته ای چیست؟
سعی کنید نان های حاوی غلات کامل (نان سنگک، نان جو و .) تهیه کنید.
سعی کنید مواد نشاسته ای پر چربی و سرخ شده مانند چیبس ذرت، چیبس سیب زمینی، شیرینی و . کمتر مصرف کنید.
ماست و شیر کم چربی یا بدون چربی تهیه نمایید.
به جای سس مایونز از خردل یا آب لیمو استفاده کنید.
سبزی ها شامل چه غذاهایی هستند؟
مصرف سبزی ها برای تمامی افراد مفید است. سعی کنید هر روز سبزی های خام و پخته استفاده نمایید. البته انرژی تولید شده از مصرف سبزی ها بسیار اندک است.
تعداد واحد سبزی هایی که باید در طول روز مصرف کنید، به عوامل زیر بستگی دارد:
1- میزان انرژی روزانه مورد نیاز 2- غلظت قند خون
مهم ترین راه برای خرید، پخت و خوردن سبزی ها چیست؟
سعی کنید از سبزی های خام یا پخته بدون چربی یا کم چربی مصرف نمایید. می توانید سبزی ها را بدون چربی طبخ کنید.
از پیاز و سیر در غذاها استفاده کنید.
در حین پخت به سبزی ها یک قطعه گوشت قرمز یا مرغ اضافه کنید.
بهتر است سبزی ها را سریعاً بپزید و سعی کنید آنها را در کمی آب جوش بجوشانید.
اسلاید 14 :
میوه ها شامل چیست؟
مصرف میوه ها برای همه افراد لازم و ضروری است. با مصرف میوه می توان انرژی، ویتامین ها (C و A) مواد معدنی و فیبر را به بدن رساند. تعداد واحدهای میوه که در طول روز مصرف می کنید، به عوامل زیر بستگی دارد:
1- میزان کالری مورد نیاز 2- غلظت قند خون
چه نکاتی را هنگام مصرف میوه ها باید رعایت کرد؟
سعی کنید میوه ها را به صورت خام مصرف کنید.
میوه های خشک شده در واقع شکل تخلیظ شده هستند که مقادیر زیادی قند دارند. بنابراین باید به میزان اندکی مصرف شوند.
انگور دارای قند زیادی است. اگر آن را زیاد مصرف کنید، بر کنترل قند خون شما اثر م گذارد.
خوردن میوه ها به صورت کامل بهتر از مصرف آب میوه ها است.
همچنین به منظور پیشگیری از یبوست و دیگر عوارض گوارشی، سعی کنید تا حد امکان میوه ها را با پوست مصرف کنید.
اسلاید 15 :
گروه شیر شامل چه غذاهایی است؟
مصرف ماست و شیر بدون چربی یا کم چربی برای سلامت همه افراد ضروری است. هر روز شیر بدون چربی یا کم چربی بنوشید و ماست کم چربی یا بدون چرب مصرف کنید.
تعداد واحد مصرفی از لبنیات به شرایط زیر بستگی دارد:
1- میزان انرژی روزانه 2- غلظت قند خون
نکته مهم: اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می دهید، روزانه 5- 4 واحد شیر و ماست مصرف کنید.
یک واحد شیر و جانشین های آن شامل چه غذاهایی است؟
غذاهای پروتئینی شامل گوشت قرمز، ماکیان، ماهی، تخم مرغ و پنیر است.
مصرف روزانه پروتئین ها به ترمیم و ساخت بافت های بدن و عضلات کمک می کند و سبب تأمین ویتامین و و مواد معدنی نیز می گردد.
روغن ها و چربی ها شامل چه غذاهایی هستند؟
همان طوری که در هرم مواد غذایی مشاهده می کنید، روغن ها و چربی ها در قله هرم قرار دارند. یعنی باید مصرف آنها را به حداقل رساند. بعضی از چربی ها و روغن ها دارای چربی های اشباع و کلسترول می باشد که برای سلامتی مضر است. مصرف این غذاها انرژی فراوانی در بدن شما تولید می کند. ولی مواد مغذی کمی به بدنتان می رساند.
غذاهای پر چربی شامل کره، مارگارین، سس سالاد، روغن ها، مایونز، خامه، پنیر خامه ای، سرشیر و . می باشد.
مواد قندی شامل چه غذاهایی است؟
بعضی از مواد قندی مثل کیک، دسرها و انواع شیرینی ها حاوی مقدار زیادی چربی نیز می باشند. مصرف کم این مواد نیز به کاهش وزن کمک می کند و قند خون را نیز کنترل می نماید.
اسلاید 16 :
نکات مهم ورزش کردن برای دیابتی ها
بیماران دیابتی باید در هنگام ورزش کردن نکات زیر را مد نظر داشته باشند:
انتخاب ورزش مورد علاقه
شروع آهسته ی فعالیت های ورزشی
ورزش روزانه
پوشیدن جوراب نخی
بررسی میزان قند خون در صورت امکان قبل و بعد از انجام فعالیت های ورزشی سنگین
همراه داشتن غذا برای نگه داشتن قند خون در سطح فعالیت، در طول فعالیت ورزشی
در صورتی که احساس کاهش قند خون کردید (لرزش، عرق کردن، سستی زانوها، تپش قلب و .) موادی مثل آب پرتغال یا هر نوع آب میوه (1 لیوان) و یا یک قطعه آب نبات مصرف کنید و این احساس را به هیچ عنوان نادیده نگیرید.
اسلاید 18 :
نوشیدن آب و مایعات غیر قندی در طی ورزش و بعد از آن
زمانی که دچار درد قفسه سینه یا درد شدید در ناحیه پا شدید، ورزش را متوقف کنید.
پاها را قبل و بعد از هر ورزش از نظر بریدگی ها، قرمزی و تاول کنترل کنید.
توصیه می شود ورزش را روزانه در ساعت های معین به ویژه زمانی که سطح قند خون در حداکثر می باشد، انجام دهید. بهترین برنامه، نرمش صبحگاهی بعد از صبحانه به مدت حداقل 10 دقیقه در فضای آزاد می باشد.
قبل از برنامه ورزشی یک غذای سبک، مانند یک عدد میوه یا یک ساندویچ پنیر میل نمایید.
اگر میزان قند خون بیش از 250 میلی گرم در دسی لیتر باشد، ورزش نکنید. زیرا فعالیت ورزشی در این حالت سبب تشدید افزایش سطح قند خون می شود.
در صورتی که قصد دارید ورزش های شدید و سنگین انجام دهید، با پزشک خود مشورت کنید.
اسلاید 19 :
نحوه مراقبت از پا در افراد دیابتی:
هر روز پاهای خود را با آب ولرم و یک صابون ملایم بشویید. سپس پاها را فوراً خشک کنید. به ویژه بین انگشتان پا.
چنانچه پوست پای شما خشک است، پس از شست و شوی پاها با آب و صابون و خشک کردن آنها، پاها را با یک لوسیون مرطوب کننده، مرطوب سازید. از زدن لوسیون مرطوب کننده میان انگشتان پا اجتناب کنید.
هر گونه پینه و میخچه را با پزشک خود در میان بگذارید و آنها را با محلول ها یا سنگ پا پس از استحمام مالش دهید تا از میان برود.
هفته ای یک بار ناخن های پا را وارسی کنید. ناخن ها را پس از استحمام با ناخن گیر کوتاه کنید. از گرد کردن گوشه های ناخن خودداری کنید. سپس ناخن ها را سوهان بکشید.
همیشه جوراب به پا داشته باشید.
کفش های کاملاً اندازه پای خود را خریداری کنید. پهنای کفش باید به اندازه پهنای پا بوده و قسمت پنجه کفش بایستی حداقل یک سانتی متر آزاد باشد.
پاها را از گرما و سرما محفوظ نگه دارید.
اسلاید 20 :
نکات مهمی که افراد دیابتی باید رعایت کنند:
وزن خود را کنترل کنید. کاهش وزن حتی به میزان 5 درصد می تواند در کنترل دیابت نوع 2 بسیار مؤثر باشد. کاهش وزن، مقاومت انسولین را کاهش می دهد.
روزانه از تمام گروه های مواد غذایی استفاده کنند.
مواد غذایی که روزانه مصرف می کنند، به 3 وعده اصلی و 3 میان وعده تقسیم نمایند.
از غذاهای کنسرو شده که در طی فرآیندهای صنایع غذایی نمک به آنها افزوده می شود، کمتر استفاده کنند.
مصرف تخم مرغ را محدود کنند (حداکثر هفته ای 2 بار).
خواب کافی داشته باشند.
استرس را کنترل کنند.
هر 6 ماه یک بار برای معاینه دندان ها و لثه ها به دندان پزشکی مراجعه کنند.
سالی یک بار به چشم پزشک مراجعه کرده و چشمان خود را مورد معاینه قرار دهند.
سالی یک بار سطح کلسترول و تری گلیسیریدهای خون را چک کنند.
فشار خون را به طور منظم اندازه گیری کنید.
