بخشی از مقاله
منابع :
تراز نامه ی انرژی، انتشارات وزارت نیرو، ۱۳۷۹.
تراز نامهای انرژی، انتشارات وزارت نیرو، ۱۳۷۸.
اسناد برنامه ی پنج ساله ی سوم.
توزیع جمعیت کشور و شاخصهای مصرف انرژی، مرکز آمار سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۷۵.
مصرف حاملهای انرژی و اطلاعات تفصیلی خانوارهای شهری و روستایی، وزارت نیرو، 1375
مقدمه:
نرم افزار LEAP سیستم کامل و جامعی است که هر دو وجه تقاضای انرژی و تولید ان را در برمیگیرد . این نرم افزار با در تظر گرفتن داده های زیست محیطی مثل فاکتورهای گسترده ی انتشار، بانک اطلاعات کاربردی و امکان وارد کردن مستقیم داده از روی صفحه ی نمایش، به بررسی قیمت و آنالیز انتشار نیز می پردازد. ورودی داده های اطلاعاتی به این نرم افزار از پایین به بالاست که به همین منظور مشخصات انرژی مصرفی در انتهایی ترین بخسشی زنجیره ی تقاضا (End use) به نرم افزار داده می شود تا محاسبات مربوطه بر روی آن انجام گیرد. با توجه به ارتباط نرم افزار با بانک اطلاعات زیست محیطی می تواند مقدار انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیتهای استخراج، فرایند، توزیع و احتراق سوختهای مختلف را ارزیابی کند . همچنین این نرم افزار امکان این را میدهد که با پیش بینی های مختلف در قالب سناریو هایی ، بتوان اطلاعات مقایسه ای آنها را بررسی نمود.
۱- ساختار داده های مورد نیاز در بخشی خانگی : (Household)
شاید با توجه به الگوهای مصرف انرژی، بهترین تقسیم بندی این بخش، تقسیم این شاخه به دو بخش کلی شهری و روستایی باشد. تمامی منازل با مصارف مشترکی از جمله گرمایش، سرمایش، پخت و پز، روشنایی و غیره اقدام به مصرف انرژی میکنند که با توجه به نوع انرژی در دسترس خانوارها، میزان تقاضا برای مصرف و میزان انتشار آلاینده های این منابع متفاوت میباشد . برای نمونه خانواده های شهری برای تولید نور از انرژی الکتریکی استفاده می کنند در حالی که در روستاهای بدون برق خانوارها برای روشنایی از منابع دیگر انرژی مانند نفت و یا چوب استفاده می کنند. همچنین الگوهای مصرف انرژی در نواحی مختلف کشور نیز متفاوت است. برای نمونه شدت مصرف انرژی یک خانواده ی ساکن در تهران به منظور گرمایش با شدت مصرف انرژی یک خانواده ی ساکن جنوب کشور متفاوت است. تمامی این عوامل بیان کننده ی این هستند که باید یک تقسیم بندی دقیق و ریز در این بخش انجام گیرد. آشکارا مشخص است که برای به کارگیری این تقسیم بندی نیاز به اطلاعات و امار بسیار دقیقی از قبیل نحوه ی توزیع جمعیت در کشور، مقدار تفکیکی مصرف انرژی و منقطه ی مصرف أن میباشد. با در نظر گرفتن محدودیتهای موجود در یافتن آمارهای مربوط، طراحی بخش خانگی به صورت شکل (۱) انجام گرقت. طبیعی است که تقریبهایی نیز در نوع سوخت مصرفی در نظر گرفته شده است. همان گونه که در شکل (۱) مشاهده بی شود. در دو بخش شهری و روستاهای برق دار مصرف انرژی در زیرشاخه های روشنایی، گرمایش، سرمایش، پخت و پز و غیره (استفاده از تلویزیون، اتو و ...) اورده شده است. اعداد داخل پرانتز در زیر مجموعه های هر شاخه، سهم قسمت مربوط به بیان می کند. برای نمونه در زیرشاخه ی گرمایش در بخش شهری از گاز طبیعی به میزان 4۷٪، نفت سفید ۰/۹ 4٪ و الکتریسیته ۱٪ استفاده می شود.
۲- توسعه یا سناریوی پایه (Baseline Scenario)
هدف از توسعه ی سناریوی پایه یا سناریوی مبنا، تعریف سیاستهای در نظر گرفته شده توسط دولت برای نرم افزار می باشد. در حقیقت در این قسمت فرض می شود که تمامی سیاستهای دولت در زمینه های مرتبط با انرژی اجرا شده است و آنگاه نرم افزار میزان تقاضای انرژی و همچنین میزان رهایش گازهای گلخانه ای را مشخص می کند. از طرفی در هر سناریویی که تعریف می شود می بایست چهار مشخصه ی سطح ، شدت مصرف انرژی ، هزینه و اثرات زیست محیطی را در داخل نرم افزار مشخصی کرد. در بخش سطح فعالیت، دادههای مربوط به سطوح استفاده ی خانوارها از هر سناریو مشخص میشود که دادههای مربوط به این بخش در شکل (۱) امده است. به عبارت دیگر در این بخشی بایستی نحوه ی استفاده و تعداد خانوارهایی که از یک منبع انرژی به خصوصی استفاده می کنند، معین شود. در بخش شدت مصرف انرژی دادههای مربوط به شدت مصرف هر نوع انرژی در هر خانوار مشخص می گردد. برای نمونه طبق طراحی انجام شده در بخش خانوارهای شهری برای پخت و پز سه زیرشاخه ی الکتریسیته، گاز طبیعی و گاز مایع تعریف شده است که بایستی شدت مصرف هر یک از انها مشخصی شود. طبیعی است که اطلاعات موجود در این بخش باید بسیار دقیق باشد، اما متاسفانه به دلیل در دسترس نبودن چنین اماری از یک روش محاسباتی برای هر قسمت استفاده شده است. برای این منظور با استفاده از اطلاعات گوناگون جمع آوری شده از وزارتخانه های نفت، نیرو و صنایع و معادن و همچنین استفاده از اطلاعات موجود در کشورهای مشابه مانند تونس، مالزی، هند و دیگر کشورها، این موارد محاسبه شدند. لازم به توضیح است که این روش از دقت مناسبی برخوردار نمی باشد اما در حال حاضر و با توجه به امکانات موجود تنها راه به دست اوردن اطلاعات این چنینی می باشد. در بخش هزینه، قیمت مصرف انرژی برای هر سناریوی وارد می شود تا در انتها، نرم افزار یک موازنه ی مالی برای کل مصارف مشخصاری کند. لازم به توضیح است که به دلیل عدم نیاز به این محاسبات داده های این بخش در نرم افزار وارد نشده اسست. در نهایت در بخش اثرات زیست محیطی، دادههای مربوط به مقدار رهایش و انتشار آلودگی منابع مختلفسب انرژی وارد می شود تا نرم افزار اثرات زیست محیطی هر بخش را جداگانه مشخص کند. در این رابطه از بانک اطلاعاتی خود نرم افزار استفاده شده و نتایج ارائه شده در این بخش به صورت کیلوگرم معادل دی اکسید کربن می باشد. در این بانک اطلاعاتی میزان و مقدار رهایش هر یک از منابع انرژی امده است. لازم به توضیح است که در طراحی انجام شده برای نرم افزار، سال ۱۳۷۳ به عنوان سال پایه ی محاسبات و اطلاعات مربوط به آن سال در محاسبات در نظر گرفته شده است. در جدول (۱) مشخصات ساختار جمعیتی کشور در سال ۱۳۷۳ آمده است [۱ و ۲[.
