بخشی از مقاله
چکیده
اسباب بازی تجربی، وسیله ای است که کودک درٓان بآازمون و خطا و به واسطه تجربه ، قاعده بازی را کشف می کند. این روش یک شیوه تربیتی ٓاموزشی کارآمد می باشد که با استفاده از راهکار ها و ظرفیتهای موجود در اسباببازی، حس کنجکاوی و شوق کشف کردن را در ذهن کودک شکوفا میسازد. فرض برآنست که با این گونه بازی، موقعیت ها و تجربههایی برای کودک به شکل عینی فراهم میآید که کودک به شرکت کنندهای فعال و نه دریافت کنندهای غیرفعال در روند کلی یادگیری مبدل میشود.
هدف بازی تجربی رشد فرایند یادگیری است که در فرهنگ تربیتی ٓاموزشی امروز بازیهایی را ارائه میدهد که با تجربه محوری، ٓازمون و خطا و یا کار گروهی همراه است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به معرفی و شرح بازیهایی میپردازد که درٓانها با وسایل بسیار ساده و بومی هر منطقه امکانٓاموزش به کودک را فراهم میٓاورد. جامعهٓاماری این پژوهش بر اسباب بازیهای تجربی سنین دبستان، ویژه استان البرز تمرکز دارد تا مطالب ،برمصداقهای واقعی ارائه گردد.
مقدمه
امروزه روانشناسان اعتقاد دارند که برای رسیدن به مراحل بالاتر رشد باید پایههای اولیه رشد را جدی گرفت و اگر اولین مراحل رشد به خوبی طی نشود، در مراحل بعدی کودک دچار اختلال خواهدشد. یکی از نیازهای مهم و اساسی کودک، نیاز به بازی و اسباببازی است. همانطور که جسم کودک از بدو تولد، به غذا و ویتامینهای گوناگون و مفید نیاز دارد و بدان وسیله رشد و نمو میکند، روح و روان آنان نیز نیازمند تغذیه است، بازی و اسباببازی برای کودکان نوعی غذای روحی و روانی است و یکی از نیازهای مهم کودک به شمار میآید، اسباببازی ابزار کودکان برای بازی و جزء جداییناپذیر زندگی آنان است.
اسباببازی همچنین موجب میشود که کودک با دنیای بیرون ارتباط برقرار نماید و تجربه های خویش را گسترش دهد و با مفاهیم مختلفی همانند رنگ، شکل، اندازه، بالا، پایین و... آشنا شود. - مطهری، ۹۸۳۱ - به طور کلی اسباببازیهای تجربی آموزشی دو هدف عمده دارند: یکی سرگرمی و دیگری توسعه مهارتهای کودکان. اولین هدف کاملا روشن است. کودکان دوست دارند که بازی کنند. بنابراین تمام اسباببازیها به انضمام اسباببازیهای آموزشی، برای کودکان جنبه سرگرمی دارند مگر اینکه کودک، خود تمایلی به بازیکردن نداشتهباشد.
دومین هدف توسعه مهارتهای کودکان میباشد. اما این هدف برای همگان کاملا واضح و روشن نیست. بیشتر والدین فکر میکنند که تنها هدف اسباببازیها تفریح و سرگرمی است. آنها نمیدانند که اسباببازیهای آموزشی برای کمک به آموزش بهتر کودکان طراحیشدهاند. به همین دلیل است که در انتخاب اسباببازی، بیشتر اسباببازیهایی که جنبه لوکس و فانتزی دارند را برای کودکانشان خریداری مینمایند.
منظور از اسباب بازی تجربی در این مقاله هر وسیله یا ابزاری بی خطری است که بتوان با استفاده از آن کودک را مشغول به بازی های آموزش محور کرد برای مثال یک توپ ساده، تخته وایت برد و ماژیک یا حتی لوازم بدون خطر خانه یا خوراکی های خشک و.. . همانطور که میدانیم در کشور عزیزمان ایران شهرها و فرهنگهای متفاوتی در کنارهم قرار گرفتهاند بنابراین بازیهای کودکان در هر شهر و فرهنگ متفاوت است به همین علت جامعه آماری این مقاله استان البرز در نظر گرفته شده است.براین اساس، با گردآوری اسباب بازیهای تجربی که در میان کودکان دبستانی استان البرز مورد استفاده قرارمیگیرد، سعی در بررسی موضوع پژوهش بر روی جامعه آماری هدف گشتهاست و همچنین امکان مشاهده نزدیک این بازیها در استان البرز برای شما فراهم خواهد بود.
بازی تجربی
تعریف جامع و کاملی از بازی در دست نیست و در هریک از تعاریف،با برجستهنمودن بعدی از بازی،دیدگاه خاصی در مورد آن ارائه داده و از توجه به سایر جنبههای بازی خودداری گردیده است. در فرهنگ وبستر 1بازی بهعنوان جنبشهای حرکتی عضلانی تعریف گردیدهاست.در تعریف بازی،در فرهنگ عمید اینچنین درج شده است:«بازیکردن یعنی چیزی را در دست گرفتن و خود را بیهوده با آن سرگرمکردن.» دانشمندان مختلف،مانند اسپنسر،لازاروس،لیرمن، پاتریک،مکدوگال،گروسو و...تعاریفی از بازی ارائه کردهاند.
دکتر سیامک رضا مهجور با مطالعه و جمعبندی نظریات سایر محققان،تعریف زیر را از بازی بیان داشتهاست: «هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفداری که در اوقات فراغت یا اشتغال و برای کسب لذت،تمدد اعصاب، آرامبخشی جسم یا ذهن بازیگر و اقناع نیازهای آنی یا درازمدت فرد یا گروه،چه به صورت انفرادی یا گروهی انجام گیرد،بازی نامیده میشود. - »مهجور،۰۸۳۱،ص۰۳ - باتوجه به این تعریف، بازی تجربی آموزشمحور کودکان سنین دبستان، هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفداری است که در اوقات فراغت برای یادگیری و آموزش فرد یا گروه به صورت انفرادی یا گروهی با تجربه گرایی، آزمون و خطا و کار گروهی انجام گیرد ،نامیدهمیشود.
اسباببازی تجربی
کودکان علاقهمند به فعالیت و بازیاند.با هر نوع شیء و وسیله به بازی میپردازند و به نوعی خود را سرگرم میکنند. آنها توجهی به سودبخشی بازی و اثرات آن ندارند و فقط میخواهند بازیکنند.بدیهیاست که بازی کودکان همواره متأثر از وسایل و ابزاری است که در اختیار دارند و این امر - اسباببازی - از جمله مسائلی است که باید مورد توجه بسیار قرار گیرد.
