تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکت بهنوش ایران ( سهامی عام )

بخشی از مقاله

تاریخچه
کلیات
شرکت بهنوش ایران (سهامی عام)در تاریخ 15 / 2 / 1345بصورت شرکت سهامی عام تاسیس شد و طی شماره 10620 مورخ 15 / 2 / 1345 در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت رسیده و درتاریخ 07/09 / 1378 در سازمان بورس اوراق بهادارتهران پذیرفته شده و درحال حاضر در تالار فرعی بورس فعال است.
مرکز اصلی شرکت در تهران و کارخانه های آن در تهران و گچساران واقع است.
فعالیت اصلی شرکت
موضوع فعالیت شرکت طبق ماده 3 اساسنامه عبارت است از ایجاد کارخانجات مالتسازی و مشتقات آن و انواع نوشابه های بدون الکل و شیشه سازی ، قوطی سازی ، ایجاد مزارع برای کشت جو و سایر محصولات کشاورزی ، بهره برداری از کارخانجات ومزارع مذکور ، خرید مواد ، ظروف ، ماشین آلات ، قطعات و لوازم مورد نیاز از داخل یا خارج کشور ، فروش مواد و محصولات کارخانه و صادرات آن به خارج از کشور ، قبول و واگذاری عاملیت فروش "پخش کالا" ، مشارکت با اشخاص حقیقی یا حقوقی وسرمایه گذاری درسایر موسسات ، مبادرت به کلیه عملیات بازرگانی که بطور مستقیم و غیر مستقیم برای تحقق هدفهای شرکت یا درجهت اجرای موضوع شرکت ضرورت داشته باشد .
به موجب پروانه بهره برداری شماره 360603 مورخ 30 / 12 / 1354 که توسط وزارت صنایع و معادن صادرشدهف بهره برداری از کارخانه شرکت آغاز شده است . فعالیت اصلی شرکت در سال مورد گزارش تولید ماء الشعیر و مشتقات آن ، تولید انواع نوشابه های گازدار و آبمیوه و فروش محصولات مزبور بوده است .

وضعیت اشتغال
متوسط تعداد کارکنان دائم و موقت طی سال به شرح زیر بوده است : سال 1385 سال 1384
نفر نفر
کارکنان دائم 198 210
کارکنان موقت 433 399
جمع 631 609
افزایش متوسط تعداد کارکنان ناشی از گسترش ناوگان فروش می باشد
مبنای تهیه صورتهای مالی
صورتهای مالی اساساً برمبنای بهای تمام شده تاریخی تهیه و درموارد مقتضی از ارزشهای جاری نیز استفاده شده است .
خلاصه اهم رویه های حسابداری
موجودی مواد و کالا
موجودی مواد وکالا به اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش تک تک اقلام ارزشیابی می شود . در صورت فزونی بهای تمام شده نسبت به خالص ارزش فروش ، مابه التفاوت بعنوان ذخیره کاهش ارزش موجودی شناسایی می شود . بهای تمام شده موجودیها با بکارگیری روشهای زیر تعیین می شود.
روش مورد استفاده
مواد اولیه و بسته بندی میانگین موزون
کالای در جریان ساخت میانگین موزون
کالای ساخته شده میانگین موزون

قطعات و لوازم یدکی میانگین موزون

سرمایه گذاریها
سرمایه گذاریهای بلندمدت به بهای تمام شده پس از کسر هرگونه ذخیره بابت کاهش دائمی در ارزش هریک از سرمایه گذاریها ، ارزشیابی می شود . درآمد حاصل از سرمایه گذاریهای بلند مدت در زمان تصویب سود توسط مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سرمایه پذیر شناسایی می شود.
داراییهای ثابت مشهود
داراییهای ثابت مشهود ، برمبنای بهای تمام شده در حسابها ثبت می شود . مخارج بهسازی و تعمیرات اساسی که باعث افزایش قابل ملاحظه در ظرفیت یا عمر مفید داراییهای ثابت یا بهبود اساسی درکیفیت بازدهی آنها می گردد، بعنوان مخارج سرمایه ای محسوب وطی عمرمفید باقیمانده داراییهای مربوط مستهلک می شود . هزینه های نگهداری و تعمیرات جزیی که به منظور حفظ یا ترمیم منافع اقتصادی مورد انتظار واحد تجاری از استاندارد عملکرد ارزیابی شده اولیه دارایی انجام می شود ، هنگام وقوع بعنوان هزینه های جاری تلقی و به حساب سود و زیان دوره منظور می گردد.
استهلاک داراییهای ثابت با توجه به عمر مفید برآوردی داراییهای مربوط و با درنظر گرفتن آیین نامه استه

لاک موضوع ماده 151 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفندماه 1366 و اصلاحیه های بعدی آن براساس نرخها و روشهای زیر محاسبه می شود:
دارایی نرخ استهلاک روش استهلاک
ساختمان 7و8و10 درصد نزولی

ماشین آلات 10% و 10 و15 ساله نزولی و خط مستقیم
تاسیسات 13% و 15 ساله نزولی و خط مستقیم
چاه و قنوات 12% نزولی
وسایل نقلیه 25%و 30% و35% نزولی
اثاثیه ومنصوبات 10 ساله خط مستقیم

برای داراییهای ثابتی که در خلال ماه تحصیل شده و مورد بهره برداری قرار می گیرد ، استهلاک از اول ماه بعد محاسبه ودرحسابها منظور می شود. درمواردی که هریک از داراییهای استهلاک پذیر پس از آمادگی جهت بهره برداری به علت تعطیل کار یا علل دیگر برای مدتی مورد استفاده قرار نگیرد ، میزان استهلاک آن برای مدت یادشده معادل 30% نرخ استهلاک منعکس در جدول بالا است
داراییهای نامشهود (سرقفلی) بنرخ 20 ساله خط مستقیم و نرم افزار کامپیوتری بنرخ 5 ساله خط مستقیم مستهلک می شود.
مخارج تامین مالی
مخارج تامین مالی در دوره وقوع بعنوان هزینه سال شناسایی می شود . به استثنای مخارجی که مستقیماً قابل انتساب به تحصیل داراییهای واجد شرایط است .
تسعیر ارز
معاملات ارزی - اقلام پولی ارزی با نرخ رسمی ارز (مرجع) در تاریخ ترازنامه و اقلام غیر پولی که به بهای تمام شده تاریخی برحسب ارز ثبت شده است با نرخ رسمی ارز (مرجع) در تاریخ انجام معامله ، تسعیر می شود . تفاوتهای ناشی از تسویهیا تسعیر اقلام پولی ارزی بعنوان درآمد یا هزینه دوره وقوع شناسایی می شود.
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان ، براساس یک ماه آخرین حقوق ثابت برای هر سسال خدمت آنان محاسبه و درحسابها منظور می شود .
اهمیت تجزیه و تحلیل صورت های مالی
فرهنگ حسابداری هدف از تجزیه و تحلیل صورت مالی را تحلیل ارزیابی و قضاوت درباره وضع مالی یک واحد تجاری و عملکرد آن بیان می کند. منظور از وضع مالی صورت حسابی است که تصویر کلی از دارائیها ، بدهیها و حقوق صاحبان سهام یک شرکت را در زمان خاصی نشان می دهد. این صورتحساب معمولاً به صورت فصلی یا سالانه تهیه می شود .
در تجزیه و تحلیل مالی فرض براین است که گذشته زمینه ساز آینده می شود.و به این ترتیب، نتیجه کوشششها و تجارب گذشته که در صورتهای مالی منعکس است مبنای بررسی قرار گرفته و نتایج بدست آمده راهنمای اخذ تصمیم نسبت به آینده قرار می گیرد.
تجزیه و تحلیل نسبت ها به عنوان ابزاری اولیه برای تعیین موقعیت مالی و اجرایی شرکت از اهمیت برخوردار بوده و بررسی و ارزیابی اطلاعات مالی از دودیدگاه مورد بررسی قرار می گیرد:

1 - تجزیه و تحلیل خارجی
این تحلیل توسط افراد خارج از شرکت مانند بستانکاران، سهامداران و یا تحلیلگران سرمایه گذاری، بانکها و موسسات اعتباری انجام می شود. اگرچه این تجزیه و تحلیل با توجه به محدودیتهای اطلاعات صورتحساب های مالی انجام می شودولی می تواند تا حد قابل اطمینانی نظر افراد و موسسات ذینفع را تامین کند .
2 - تجزیه و تحلیل داخلی

این تحلیل با هماهنگی بین بخشهای مالی و حسابداری انجام گرفته و بیشتر از تحلیل گرخارجی وارد جزئیات حسابها و صورتهای مالی می شود . به عبارت دیگر، این بخش ها با دستیابی به اطلاعات ، مدارک و مستندات حسابداری، می توانند تحلیل مناسبی از نقاط ضعف و قوت شرکت راتهیه و ارائه کنند.
استفاده کنندگان از نسبت های مالی
بطور کلی در بررسی و تجزیه و تحلیل صورتهای مالی، گروههای زیر به دلایل مطرح شده تجزیه و تحلیل را بیشتر اهمیت می دهند:
1 - صاحبان سهام(سهام داران)
آنها به سودآوری و روند سوددرسالهای مختلف علاقه دارندو به واقعی بودن ارزش ویژه اهمیت می دهندو مسلماً توجه نهایی آنها معطوف به سودهر سهم و ارزش روز آن می باشد.
2 – سرمایه گذاران :
سرمایه گذاران بالقوه به ارزش اسمی و واقعی سهام ، روند تحصیل سودو گرایش و بازده سهام علاقه مند هستند .
3 - بستانکاران : نقطه نظر بستانکاران کوتاه مدت از بلندمدت متفاوت است. بستانکاران کوتاه مدت به نقدینگی توجه دارندو بنابراین به دارایی های جاری و سرمایه در گردش و روند آن اهمیت می دهند در حالی که بستانکاران بلندمدت به بررسی دارایی های ثابت ، روند ارزش ویژه و خط مشی و توانایی موسسه در واریز بدهی ها می پردازند.
4 - بانکها
دراعطای اعتبار و وام توجه بانک ها بیشتر معطوف به بررسی استحکام وضع مالی ، سود آوری و حجم اندوخته های واحد تجاری می شود و ضمناً قدرت و توانایی واحد تجاری را مد نظر قرار می دهند.
5 – دولت
توجه دولت به حسابهای مالی واحدهای تجاری دو جنبه دارد :
الف)جنبه محاسبه درست و اخذ مالیات که توجه به اقلامی چون درآمدها ، فروش و هزینه ها و در نهایت سود و طرز تقسیم آن می شود .
ب) از نقطه نظر اقتصادی و نظارت کلی دولت
درنظارت براموراقتصادی هدف آن است که حجم سرمایه ها ، میزان وام ها ، انواع سهام و بازده آنها و چگونگی تقسیم هزینه ها و طبقاتی که از آنها بهره مند می شوند تعیین گردد. بهای تمام شده محصولنیز به جهت اینکه مبنای تعیین قیمت فروش و در نتیجه کنترل قیمتها را فراهم می کند مورد توجه می باشد.
نسبت های مالی
یک نسبت به صورت رابطه ثابت بین دوعدد بوسیله درصد یا رتبه تعریف می شود. نسبت های مالی برای مشخص

کردن ارتباط بین اقلام صورت های مالی بکار برده می شوند. درمقایسه ارقام صورتها و ارقامی که با هم مقایسه می شوندباید یکنواخت و به روش واحدی محاسبه شوند تا قابلیت مقایسه داشته باشندبرای این منظور مفهوم رابطه نمایی مطرح می شود . وآن بدین منظور است که در مقایسه هدف ساده کردن رابطه بین ارققام است . وزمانی که ارقام ساده شدنددرک مسایل و و کار تجزیه و تحلیل را آسان می سازد .

نتیجه مقایسه و رابطه بین ارقام ممکن است به یکی از طریق زیر نشان داده شود:
1 - نسبت یابی
نسبت و رابطه بین دو رقم ممکن است به صورت درصد، به شکل کسر و یا براساس واحد پول بیان شود.
2 – درصدگیری
درصورت های مالی نسبت بین یک عدد را با جمع اعدادی که آن عدد را هم در برداشته باشد ، درصد جزبه کل نامیده می شود . تعیین نسبت جزء به کل ، اهمیت نسبی ارقام مندرج در صورت های مالی و تغییرات حاصل در دوره های مختلف فعالیت را نشان می دهد و آنها را اصطلاحاً صورتهای هم مقیاس می نامند .
3 – روند یابی
تجزیه و تحلیل صورت های مالی یک سال اطلاعات محدودی را به دست می دهد چون ممکن است تجربه یک سال برای اظهارنظر کافی نباشد و از سوی دیگر ممکن است آن سال نمونه خوبی از وضع مالی شرکت نباشد ، بدین منظور بررسی وضع مالی موسسه برای مدت چندسال مفید بلکه ضروری به نظر می رسد و چنانچه این عمل انجام شود به آن روند یابی می نامند.
بطور کلی موارد استفاده از نسبت ها عبارتند از :
مقایسه صنعت های مختلف
نسبت ها عواملی را که موجب موفقیت یا عدم موفقیت شرکت
الف) نسبتهای نقدینگی :
نسبتهای نقدینگی توانایی یک شرکت را در واریز تعهدات کوتاه مدت نشان می دهند . نسبتهای نقدینگی مانند نسبت جاری و نسبت سریع درجه ای را اندازه گیری می کنند که درآن داراییهای جاری یک شرکت برای پرداخت بدهیهای جاری آن مورد بررسی قرار می گیرد واین نسبتها بصورت عدد یا درصد نشان داده می شود
اهم این نسبتها عبارتند از :
1 - نسبت جاری:
نسبت جاری با تقسیم نمودن داراییهای جاری بر بدهی های جاری محاسبه می شود . نسبت جاری پایین نشان دهنده اینست که شرکت ممکن است در پرداخت صورتحساب های خود مشکل داشته باشد در حالی که نسبت جاری بالا نشان می دهند یک شرکت بازده هایی را از دست دهد زیرا سرمایه مالی زیادی را در داراییهای جاری درگیر نموده است .
کیفیت این نسبت بستگی به ترکیب و زمانبندی داراییهای جاری و بدهی های شرکت دارد . اگر شرکت نسبت زیادی از داراییهای جاری خود را در حسابهای دریافتنی و موجودیها داشته باشد باید قبل از پرداخت صورتحسابهای خودآنان را بوجوه نقد تبدیل کند .
داراییهای جاری = نسبت جاری

بدهیهای جاری
منظور از دارایی جاری در این نسبت به داراییهای گفته می شود که درمدتی کوتاه (کمتر از یک سال) به صورت وجه نقد دراختیار واحد انتفاعی قرار می گیرد و بدهی های جاری به مبالغی گفته می شود که ظرف مدت یکسال به سر رسید رسیده ، و از محل داراییهای جاری پرداخت می گیرد .
در این نسبت تمام اقلام دارایی جاری را از لحاظ نقدینگی یکسان و مشابه در نظر می گیرد که این مورد بعنوان اشکال در این نسبت نامیده می شود . نسبت جاری را نسبت سرمایه در گردش هم نامیده اند که برای محاسبه سرمایه در گردش از رابطه زیر استفاده می شود .
بدهیهای جاری - داراییهای جاری = سرمایه درگردش

مقایسه صنعت های مختلف :
نسبت هاعواملی راکه موجب موفقیت ویاعدم موفقیت شرکت شده است مشخص می کنند همچنین بااستفاده ها می توان شرکت های قوی وضعیف معتبر ویابی اعتبار راشناسایی کرد. هر صنعتی دارای فعالیت ، شاخص های مالی وعملیاتی مخصوص بخود است. این شاخص هارامی توان به کمک نسبت هامشخص کرد. معمولا نسبت های مالی یک شرکت بامتوسط صنعت یانسبت های شرکت های موفق مشابه ،مقایسه وتجزیه وتحلیل می شود.
مقایسه عملکرد اجرایی دردوره های زمانی مختلف :
پس ازیک دوره چند ساله به کمک نسبت هامی توان تغییرات ودلایل موفقیت یاشکست آینده رابدست آورد ونیز ارتباط موجود بین اطلاعات مالی یک شرکت رادردوره های زمانی مختلف تهیه وروشهای مناسب برای روند سال آینده شرکت راانتخاب کرد.
مراحل تجزیه وتحلیل مالی
تجزیه وتحلیل مالی سه مرحله عمده راشامل می شود که عبارتند از :
1-تهیه (ارائه)صورت های مالی .
چندین مرحله مقدماتی به منظور هدایت یک تجزیه وتحلیل مورد نیاز می باشد .این مرحله تدوین اهداف تجزیه وتحلیل وتهیه صورتهای مالی واطلاعات مالی واطلاعات دیگر راشامل میشود. اهداف به دیدگاه استفاده کننده صورت های مالی وسئوالاتی که بایستی توسط تحلیل گر پاسخ داده شودبستگی دارد.
برای مثال ،مدیریت صورت های مالی راتجزیه وتحلیل می کنند تابه وی برنامه ریزی وتصمیم گیری کمک کند،

درنتیجه ی تجزیه وتحلیل به سئوالات زیر پاسخ داده می شود:
الف) عملکرد شرکت درگذشته چگونه بوده است؟
ب) نقاط قوت وضعف شرکت چیست ؟
ج) چه تغییراتی برای بهبود عملکرد آینده شرکت موردنیاز است؟
د) توانایی موسسه دربهره برداری ازسرمایه وتحصیل سود چه مقدار بوده است ؟

ه) آیا وضع مالی موسسه رضایت بخش است؟
برای پاسخ دادن به این سئوالات وسئوالات دیگر ،مدیریت اطلاعات راازمنابع متعددی فراهم می کند.
این منابع عبارتندازگزارش سالانه وصورتهای هم مقایسه ارائه دهنده توسط شرکت یک گزارش سالانه صورت های مالی اساسی واطلاعات دیگر درباره دورنمای جاری وآتی شرکت راشامل می شودوصورتهای هم مقیاس هم که نسبت جزبه کل ارقام مندرج درصورت های مالی وتغییرات حاصل دردوره های مختلف فعالیت رانشان می دهند.
2- محاسبه وتفسیر :
همین که اهداف تجزیه وتحلیل تعیین شدواطلاعات مالی جمع آوری شدنداز ابزارهاوتکنیک های متعددی استفاده می شودتادرک اساسی ازشرایط وعملکرد شرکت حاصل شود.
متداولترین تکنیکهای مورد استفاده درتجزیه وتحلیل صورت های ،تجزیه وتحلیل نسبت به صورت های هم مقیاس می باشند.صورت های هم مقیاس حساب های صورتهای خاص رابصورت درصدی ازیک مبلغ پایه بیان می کند.
3- ارزیابی :
این مرحله نهایی برای معنی داربودن تجزیه وتحلیل وارائه نتایج وپیشنهادات بکارمی رود. ارزیابی معمولا بامقایسه نسبت هاوصورت های هم مقیاس شرکت بااستانداردهایا شاخص های مناسب شروع می شود. سپس مدیریت نتایج عملکرد شرکت رابرمبنای ارزیابی ارائه می دهد . پاسخهایی به سئوالات مطرح شده دراولین مرحله تجزیه وتحلیل راتدوین نموده وپیشنهادات خاص رامطرح می سازد.
روش های تجزیه وتحلیل مالی :
درتجزیه وتحلیل مالی ازچهار روش استفاده می شود:
1-تجزیه وتحلیل درونی InternaI anaIysis
2- تجزیه وتحلیل مقایسه ای Comparative anaIysis
3- تجزیه وتحلیل سرمایه درگردش WorKing CapitaI anaIysis
4- خطر سنجی RisK anaIysis
که به اختصار به شرح آنهامی پردازیم
1-تجزیه وتحلیل درونی
این نوع بررسی راتجزیه وتحلیل عمودی هم نامیده اند. درتجزیه وتحلیل درونی مقدار واهمیت نسبی هریک ازاقلام یک صورت مالی درمقام مقایسه باسایر اقلام همان صورت تعیین می گردد. این نوع تجزیه وتحلیل ،اولین قدم دربررسی صورت های مالی محسوب می شود. بطور کلی درتجزیه وتحلیل درونی اقلام یک ترازنامه وصورت سود وزیان یک سال ورابطه موجود بین آنها موردبررسی قرار می گیرد تامعیاری برای ارزیابی وضع مالی واعتباری واحد تجاری که صورتهابه آن مربوط می شود بدست آید.
2- تجزیه وتحلیل مقایسه ای
دراین روش صورت های مالی دویاچند دوره متوالی رابایکدیگر می سنجیم .به عبارت دیگر رقم مربوط به یک سال رابارقم مشابه درسال دیگر مقایسه وضمن تعیین افزایش وکاهش به دنیال علت یاعلل آن می پردازیم .بطور کلی این تجزیه وتحلیل روند. فعالیت رانشان می دهدو وحکایت ازآن دارد که واحد تجاری درحال پیشرفت سکون ویاتنزل است. درتجزیه وتحلیل مقایسه ای نه تنها ارقام تراز نامه صورت حساب سودوزیان یک دوره با ارقام مشابه دردوره های مالی دیگر مقایسه می شوندبلکه اقلام دیگری هم که درضمن کارومحاسبه بدست می آیند مانند سرمایه درگردش ونسبت های مختلف مورد سنجش واقع می شوندودرتجزیه وتحلیل مقایسه ای به روند فعالیت های واحد تجاری توجه می شود که به قرار زیر است :
تجزیه وتحلیل روند

تجزیه وتحلیل عملکرد شرکت بایک صنعت طی یک دوره زمانی مشخص بااستفاده نسبتهای مالی وحسابداری است.
روندهای مهم شامل موارد زیر است :
الف ) روند فروش (Trend of saIes): وقتی روند فروش مستمرا افزایش نشان دهد وضع مطلوب تشخیص ودر

صورت کاهش نامساعد تعیین می گردد. درمطالعه روند فروش نوع صنعت راهم باید درنظر گرفت.زیرا فصل فروش درصنایع متفاوت است.
ب) روند سود Trend OF earnings)) : روند سود معمولا باروند فروش همبستگی دارد.واین روند راباید گذشته خود شرکت ودرصورت امکان باصنایع مشابه مقایسه کرده وقتی این روند سود مطلوب باشد حکایت ازاین می کند که واحد تجاری می تواند تامدتی برمشکلات احتمالی کوتاه مدت وبعضا بلند مدت خود غلبه کند.
ج) روند ارزش ویژه (Trend OF Net worth): منظور ازارزش ویژه ، ارزش یک شرکت پس ازکسر کردن بدهی هاارزش دارائیهای آن است .آنچه ارزش ویژه راافزایش می دهد عدم تقسیم سود ونگهداری آن درواحد تجاری وهمچنین افزایش سرمایه شرکت است.معمولا قسمتی از سود تقسیم وقسمت دیگربرای افزایش سرمایه درگردش ویاتوسعه فعالیت ویاسرمایه گذاری جدید دردارایی ثابت نگهداری می شود که به آن سود سنواتی ( سود انباشته ) اطلاق می شود واین سود به قرار زیر بدست می آید:
اصلاحات طی دوره + _ سود سنواتی ابتدای دوره + سود سهام اعلام شده _ سود = سود سنواتی (انباشته )
د) روند سرمایه درگردش ( Trend OF WorKing CapiaI) : تعیین روند سرمایه درگردش ازآنجا اهمیت دارد که توانایی واحد تجاری رادرواریز تعهدات نشان می دهد. بهترین روند آن است که درطی سالهابه تدریج افزایش یافته واین افزایش متناسب بانیاز ناشی ازتوسعه فعالیت واحد تجاری باشد.میزان سرمایه درگردش بستگی به حجم کارواحد تجاری داردودرفصول مختلف سال متفاوت است. درهنگام کاهش فعالیت تولید یاداد وستد طبعا نیازبه سرمایه درگردش کمتر می شود ودرنتیجه موجودی حساب های نقدی افزایش وحساب های مطالبات وکالاکاهش می یابند.
بنابراین بدهیهای جاری هم باید کاسته شود ودرمقایسه باارزش ویژه تناسب پیداکند.برعکس چنانچه حجم تولید ومیزان دادوستد افزوده شود نیازبه سرمایه درگردش می گردد ودرچنین حالت دامنه فعالیت مستلزم سرمایه گذاری زیاد تری درکالاوحساب هاواسناد دریافتی است.
3- تجزیه وتحلیل سرمایه درگردش
منظور ازسرمایه درگردش معیاری است که بدان وسیله قدرت نقد ینگی یک شرکت رامی سنجند وجهت محاسبه آن بدهیهای جاری یک واحد تجاری رااز دارائیهای جاری آن کم می کنند وهدف این است که عوامل موثر درتغییرات وضعیت مالی شناخته شودوموجبات افزایش یاکاهش وجه نقد مورد نیاز درفعالیت های جاری واحد تجاری تعیین گردد.
4- خطر سنجی
منظور ازریسک (خطر ) ضرربالقوه وقابل اندازه گیری یک نوع سرمایه گذاری می باشد.
بنابراین درخطر سنجی مواضع ایجاد خطر تعیین می گردد.اصولاازنظر اقتصادی ومالی هر نوع سرمایه گذاری وفعالیت تجاری باید ازدوجهت ارزیابی شود:
الف) ازنقطه نظر سودآوری
ب) ازلحاظ خطر یاخطراتی که متوجه سرمایه گذاری می گردد.
بنابراین ،درخطر سنجی تجزیه وتحلیل منابع مالی وسرمایه گذاری صورت می گیرد وضمن استفاده ازاطلاعات مربوط به گذشته ،بودجه به طور اعم وبودجه نقدی به طور اخص به عنوان ابزار کار خطر سنجی بکارمی روند.
محدودیتهای تجزیه وتحلیل مالی
هشت محدودیت اساسی برای تجزیه وتحلیل مالی وجودارد:
1-تجزیه وتحلیل مالی صرفا بااصطلاحات عددی یاقابل اندازه گیری سروکار دارند. تجزیه وتحلیل مالی کمک م

ی کند تادرکی ازاعداد محدود نمیشود بلکه همچنین ملاحظات کیفی چون کیفیت مدیریت وآمیخته محصول یاخدمت شرکت راشامل می شود.
2- تفاوت در رویه های عملیاتی وحسابداری مقایسه هارامشکل می سازد رویه های حسابداری بین شرکت

هادرگزارش اقلامی چون موجودی ، استهلاک ، مشارکت های صندوق بازنشستگی ، ادغام وخریدن وتملک متفاوت است .مقایسه هاتنها موقعی معتبر می باشند. که ازرویه های حسابداران مشابهی استفاده شود.
3- مقایسه های مناسب صنعتی ممکن است موجود نباشند . شرکت هامخصوصا شرکتهای بزرگ ، غالبا گروه های صنعتی مختلف راگسترش می دهند .هرچه عملیات یک شرکت متنوع تر باشد بطور کلی یافتن یک استاندارد مقایسه صنعتی منحصر بفرد مشکل تراست. همچنین ممکن است صنایع جدید هنوز استانداردها راایجاد نکرده باشند.
4- ممکن است متوسط های صنعت استانداردهای مقایسه کامل رانداشته باشند. مقایسه مطلوب بامتوسط یک لزوما دال برعملکرد کافی نیست .برای مثال ، توانایی ایجاد سود یک شرکت ممکن است ضعیف باشد ولی هنوز بیش ازمتوسط صنعت باشد .اگر توانایی ایجاد سود صنعت پائین باشد ،یک مبنای مقایسه بهتر ممکن است عملکرد رهبران صنعت باشد.
5- مدیریت ممکن است درنسبت هابا انجام اقدامات کوتاه مدت قبل ازتهیه صورت های مالی اثر بگذارد. مدیریت می تواند درحساب سازی بااستفاده ازتکنیک های معینی صورتهای مالی رابهتر نشان دهد.
6- تعاریف متعددی برای بعضی ازنسبتهای متداول وجود دارند. وقتی نسبت های یک شرکت رابامتوسط یک صنعت مقایسه می کنیم ، نسبت هابایستی به شیوه مشابه محاسبه شوند تااز تحریف اجتناب شود.
7- تورم ممکن است نسبت های مالی راتحریف یامخدوش کند. صورت های مالیبرمبنای هزینه های تاریخی هستند ومحاسبه تورم رامورد توجه قرار نمی دهند تورم ممکن است اساسا به سود های غیر واقعی منجر شوندزیرا فروش خالص به مبالغ جاری بیان می شوند ودارائیهامانند موجودی ودارائیهای ثابت به هزینه تاریخی .برای مثال دریک دوره تورمی فزاینده روش هزینه یابی موجودی اولین صادره ازاولین وارده ،سود رابیش ازحد بیان می کند زیراموجودی باحداقل هزینه درمقابل فروش هزینه می شود به هرحال ،روشهای حسابداری ارزش جاری وثابت ممکن است برای مقابله بااین مشکل استفاده شوند.
8- نسبت های مالی ممکن است سوء تعبیر شوند .نسبت هابه تنهایی اطلاعاتی مفید کمی رافراهم می کنند .لکن بایستس باابزارها ئاطلاعات دیگر ترکیب شوند تامعنی دارشوند .معنی داربودن نسبت های مالی درواقع بستگی به مهارت وبینش تحلیلگردارد نسبت هادلایل صحت مالی شرکت راتعیین نمی کنند ولی آنهاممکن است به صورت پرچم های قرمزی بکار روند که تحلیلگر رابانقاط مشکل آگاه سازد.
(Sandre S. HiIdreth.pp.6)
طبقه بندی نسبت ها
به منظور تجزیه وتحلیل صورتهای مالی واحد انتفاعی نسبت های مالی به چندین روش طبقه بندی می شو

ند که چهار روش اصلی طبقه بندی آنها به قرار زیر است.
1-درروش اول نسبت های مالی به سه گروه عمده تقسیم می شوند که شامل :
الف) نسبت های نقدینگی Lipuidity Ratios
ب) نسبت های سودآوری ProfitabiIity Ratios

ج) نسبت های مالکیت Ownetship Ratios
2- درروش دوم نسبت هابه پنج گروه عمده تقسیم می شوند که شامل :
الف) نسبت های نقدینگی Liquidity Ratios
ب)نسبت های مدیریت دارایی 1Asset management Ratios
ج) نسبت های مدیریت بدهی 2 Debt management Ratios
د)نسبت های سودآوری ProfiabiIiy Ratios
ه) نسبت های ارزش بازار یاارزش دفتری Market Orbook Ratios
نسبتها و فرمولهای مورد استفاده در محاسبه آنها در شکل زیر نشان داده شده است:
نام نسبت مالی فرمول محاسبه نام نسبت مالی فرمول محاسبه
الف) نسبتهای نقدینگی د)نسبتهای سودآوری:
نسبت جاری داراییهای جاری
بدهیهای جاری حاشیه
سود
ناخالص سود ناخالص
فروش خالص
نسبت سریع داراییهای سریع
بدهیهای جاری حاشیه سودعملیاتی سودقبل از بهره و مالیات
فروش خالص
ب) نسبتهای مدیریت دارایی: حاشیه سودخالص سود خالص
فروش خالص
گردش حسابهای دریافتنی فروش خالص
حسابهای دریافتنی نسبت بازده سرمایه گذاری سودخالص
جمع داراییها
متوسط دوره وصول مطالبات 365 روز
گردش حسابهای دریافتنی نسبت بازده گذاری فرمول دوپونت فروش خالص سودخالص
جمع داراییها فروش خالص
گردش موجودی کالا قیمت تمام شده کالای فروش رفته
موجودی کالا نسبت بازده حقوق صاحبان سهام سودخالص
حقوق صاحبان سهام

گردش داراییهای ثابت فروش خالص
داراییهای ثابت فرمول دوپونت اصلاح شده بازده حقوق صاحبان سهام نسبت بازده سرمایه گذاری
نسبت بدهی- 1
گردش کل داراییها فروش خالص
جمع داراییها نسبتهای ارزش بازار یا ارزش دفتری
ج) نسبت مدیریت بدهی: درآمد هر سهم سودسهام ممتاز – سودخاالص
متوسط سهام عادی منتشره
نسبت بدهی جمع بدهیها
جمع داراییها نسبت قیمت به درآمد قیمت جاری بازار هر سهم
درآمد هر سهم
نسبت بدهی به جمع بدهیها ارزش دفتری هر سهم سهام ممتاز - جمع حقوق
حقوق صاحبان سهام حقوق صاحبان سهام صاحبان سهام
سهام عادی منتشره
نسبت پوشش هزینه بهره سود قبل از بهره و مالیات
هزینه بهره سود هر سهم جمع سود سهام نقدی برای سهام

درآمد هر سهم
نسبت پوشش هزینه ثابت پرداختهای اجاره +سودقبل از بهره مالیات
(نرخ مالیات- 1 )(سود سهام ممتاز+ پرداخت اصل وام)+ پرداخت های اجاره + بهره پرداخت سود سهام سود سهام نقدی هر سهم
درآمد هر سهم
--------------------------
-------------------------- بازده سود سهام سود سهام نقدی هر سهم
قیمت جاری بازار هر سهم

الف) آزمون های نقدینگی ب) آزمون های توان واریز بدهی ها
ج) آزمون های سودآوری د) آزمون های بازار
4 – در روش چهارم نسبت ها به 4 گروه تقسیم می شون:
الف) نسبت های نقدینگی
ب) نسبت های فعالیت
ج) نسبت های سرمایه گذاری
د) نسبت های سودآوری
به دلیل کاربرد و استفاده بیشتر این گروه د رمنابع فارسی و لاتین به تشریح این نسبته پرداخته می شود که خلاصه این نسبتها در صفحات بعد ارائه شده است.
عنوان نسبت ها فرمول مفهوم نسبت
نسبت های نقدینگی:
نسبت جاری دارایی جاری
بدهی جاری این نسبت نشان می دهد که دارایی جاری تا چه اندازه بدهی جاری را می پوشاند. نسبت مذکور رامقیاس نقدینگی در کوتاه مدت می دانند.روند این نسبت باید مورد توجه قرار گیرد.
نسبت آنی موجودیهای نقدی+ مطالبات
بدهی جاری دراین نسبت جانب حزم واحتیاط در تامین مطالبات طلبکارها رعایت شده که چون موجودی کالا و پیش پرداخت ها همیشه قابل تبدیل به نقد نیستند آنها را کنار می گذاریم و دارایی جاری را منهای این دوقلم دارایی آنی می نامیم و با بدهی جاری می سنجیم نسبت بی

ش از یک را معمولاً مطلوب تلقی می کنند.
نسبت دارایی جاری دارایی جاری
کل دارایی این نسبت نشان می دهد که دارایی جاری چه قسمت از کل دارایی را تشکیل می دهد.
نسبت های فعالیت (کارآیی)
نسبت گردش دارایی فروش خالص

کل دارایی این نسبت میزان و اثر گردش دارایی را در تحصیل درآمد نشان می دهد و درمقابسه با گذشته حکایت از این می کند که آیا افزایش داراییها با افزایش فروش ملازمه داشته است یا نه
دوره وصول مطالبات 365 یا 360× متوسط مطالبات
فروش خالص متوسط مدتی را که از فروش شروع و بوصول مطالبات می انجامد نشان می دهد.
دوره گردش کالا 365 یا 360× متوسط موجودی کالا
بهای تمام شده کالای فروش رفته مدت زمان را نشان می دهدکه طول می کشد تا کالا فروخته شود. این نسبت را با دوره وصول مطالبات جمع می کنندتا دوره گردش عملیات بدست آید.
دوره گردش عملیات دوره گردش کالا+ وصول مطالبات وقتی این دو دوره برحسب روز باهم جمع کنیم مدت زمانی که طول می کشد تا کالا فروخته و مطالبات ناشی از آن وصول شودبدست می آید.
نسبت کالا به سرمایه درگردش موجودی کالا
سرمایه در گردش این نسبت نشان می دهد که چند درصد سرمایه در گردش به صورت موجودی کالا در آمده است . بالا بودن نسبت نشانه ای بر وجود مشکل در گردش عملیات جاری تلقی می شود.
گردش سرمایه جاری فروش خالص
سرمایه در گردش این نسبت نشان می دهد که سرمایه در گردش تا چه اندازه در فروش موثر بوده است افزایش نسبت دلیل برکمبود سرمایه در گردش تلقی می شودمگر قراین دیگری مثل افزایش فروش آنرا نفی کند.
دفعات واریز بستانکاران بهای تمام شده کالای فروش رفته منهای موجودی در دور اول بعلاوه موجودی کالا در دوره آخر
متوسط حساب بستانکاران(حسابهای پرداختی) این نسبت تعداد دفعات واریز حساب بستانکاران را طی مدت (مثلاً یک سال) نشان می دهد معمولاً آن را با مدت و مهلتی که برای واریز بدهی ناشی از خرید ها قائل می شوند می سنجند.
دوره واریز بستانکاران 365 یا 360 روز
دفعات واریز بستانکاران مشابه مورد بالا است منتها به جای تعداد دفعات ، تعداد روز بدست می آید.

نسبت های سرمایه گذاری
نسبت دارایی ثابت به ارزش افزوده دارایی ثابت
ارزش ویژه این نسبت نشان می دهدکه چه مقدار از ارزش ویژه به مصرف دارایی ثابت رسیده و به بیان دیگر چه مقدار از سرمایه گذاری صاحبان سهام از گردش عملیات جاری واحد تجاری خارج شده است . وقتی نسبت پایین باشد نقدینگی بالا است .
نسبت کل بدهی کل بدهی
ارزش ویژه این نسبت وضع طلبکاران را در مقابل صاحبان سهام نشان می دهدکه هر یک تا چه اندازه در واحد تجاری سرمایه گذاری کرده اند
نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه بدهی جاری
ارزش ویژه این نسبت حاکی از رابطه بدهی جاری با ارزش ویژه است . وقتی نسبت بالا باشد نامطلوب تشخیص می شود و افزایش مستمر آن ایجاب می کند که در نحوه ترکیب سرمایه گذاری تجدید نظر گردد.
نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه بدهی بلندمدت
ارزش ویژه این نسبت رابطه بدهی بلند مدت را در مقایسه با ارزش ویژه نشان می دهد .
نسبت مالکانه ارزش ویژه
کل دارایی این نسبت نشان می دهد که بطور کلی چه مقدار از این داراییها به صاحبان سهام تعلق دارد و در تفسیر با نسبت کل بدهی که در بالا آمده است ارتباط نزدیک دارد. . عده ای این نسبت را مکمل نسبتهای نقدینگی می دانند زیرا نشان می دهد که محل تامین استقراض بوده است یا نه
نسبت پوشش بدهی دارایی ثابت
بدهی بلندمدت درگذشته که بیشتر دارایی ثابت ملاک اعتبار و وثیقه و موجب واریز بدهی ب

لند مدت می دانستند این نسبت اهمیت زیادتری داشت .
نسبتهای سودآوری :
نسبت سود ناخالص سودناخالص
فروش خالص این نسبت حاکی از اثر کنترل بهای تمام شده کالای فروش رفته و روش قیمت گذاری کالا برای فروش است . نسبت مذبور را با گذشته خود موسسه و صنایع مشابه مقایسه می کنند .

نسبت سود عملیات سودعملیات
فروش خالص این نسبت نشانه توانایی موسسه در کنترل هزینه های عملیات محسوب می شود آنرا در رابطه با افزایش فروش و تغییرات سود ناخالص تفسیر می کنند .
بازده فروش سودخالص
فروش خالص این نسبت نشان می دهد که هر یک ریال فروش چه میزان سود خالص بدست آمده است
بازده ارزش ویژه سودخالص
ارزش ویژه این نسبت حاکی از میزان سود آوری واحد تجاری است و بازده متعلق به صاحبان سهام را نشان می دهد . وقتی این نسبت را با بازده دارایی مقایسه کنیم اثر استقراض و اهرمی عمل کردن وام در تحصیل سود مشخص می شود
بازده دارایی سودخالص
جمع دارایی این نسبت حاکی از توانایی واحد تجاری در کاربرد تمام منابعی است که در اختیار آن قرار دارد بجای تقسیم سود خالص بر جمع دارایی می توان نسبت سود به فروش را در دفعات گردش داراییها ضرب کرد.
بازده سرمایه در گردش سود خالص
سرمایه در گردش این نسبت رابطه سرمایه در گردش را با سود واحد تجاری نشان می دهد . افزایش نسبت مذکور دلالت بر کمبود سرمایه در گردش می کند .
روش نسبت یابی دوپان سود خالص × فروش
فروش جمع دارایی فایده داراییها ی از لحاظ فروش و سودی را که از آن بدست آمده است نشان می دهد نتیجه نهایی کاربرد روش دوپان تحت عنوان بازده دارایی در بالا آمده است ولی فایده عمده این روش را در مطالعه اجزای تشکیل دهنده دارایی و سود (اقلام مختلف درآمد و هزینه) و رابطه آنها می دانند .
در محاسبه نسبتها هر جا سود به کار رفته است بسته به مورد و برای نتیجه گیری بهتر می توان آن را با احتساب مالیات و بهره و یا یکی از این دو و یا بدون آنها منظور کرد .
نسبت آنی:
نسبت آنی درمقایسه بانسبت جاری یک آزمون نقدینگی مناسبتری دراختیار تحلیل گران مالی قرار می دهد . زیرا این نسبت صرفا دارائیهای سریع رادرواریز نمودن جاری سر رسیده شده درنظر می گیرد.معمولا برای کسر موجودیها راازدارائیهای جاری کسر کرده چون موجودی های شرکت درمقایسه باسایر دارائیها ازقابلیت تبدیل کمتری به وجه نقد برخوردار است به عبارت دیگر این نسبت صرفا دارائیهای سریع رادرواریز نمودن بدهیهای جاری سررسید

شده درنظر می گیرد دارائیهای سریع شامل : وجوه نقد اوراق بهادار قابل فروش دربازار وحسابهای دریافتنی می باشد.به منظور محاسبه این نسبت دارائیهای سریع رابربدهیهای جاری تقسیم می کنند.
دارائیهای آنی = (پیش پرداخت هزینه + موجودیها) _ دارائیهای جاری = نسبت آنی
بدهیهای جاری بدهیهای جاری

حسابهای دریافتی +اوراق بهادار قابل فروش +وجوه نقد = نسبت آنی (سریع )
بدهی های جاری
بسیاری ازتحلیل گران مالی براین باورند که نسبت آنی مساوی (1= نسبت آنی ) یک توانایی برای واریز بدهیهای جاری رانشان می دهد اما لازم است که این گونه قواعد کلی تنها مدنظر قرار گیردزیرا ممکن است درکلیه موارد وبرای صنایع مختلف صادق نباشد.
ب: نسبتهای فعالیت(کارایی ):
نسبتهای فعالیت نحوه استفاده اثر بخش ازدارائیهای واحد انتفاعی رانشان می دهد به عبارت دیگر بکارگیری دارائیهای واحد انتفاعی برای ایجاد درآمد فروش نشان داده می شود بابررسی نسبتهای فعالیت می توان حدکفایت میزان سرمایه گذاری واحد انتفاعی رادردارائیهای جاری وبلند مدت نشان داد. بطور کلی این نسبت کارایی استفاده مدیران درکاربرد دارائیها رانشان می دهد.
برای محاسبه نسبتهای فعالیت دوروش اساسی وجود دارد که روش اول فرض براین است که منظور ازتجزیه وتحلیل ،ارزیابی متوسط عملکرد طی سال است بنابراین متوسط دارائیها درسال موردبررسی قرار می گیرد ودرروش دوم میزان دارائیهادرپایان دوره مالی مورد استفاده قرار می گیرد.
مهمترین نسبت های فعالیت شامل:
1-گردش حساب های دریافتنی (مطالبات)
2- دوره وصول مطالبات
3- متوسط دوره وصول مطالبات ( حساب های دریافتنی )
4- دوره گردش کالا
5- دوره گردش عملیات
6- نسبت کالابه سرمایه درگردش
7- گردش سرمایه جاری
8- دفعات واریز بستانکاران
9- دوره واریز بستانکاران
که به اختصار به شرح آنها می پردازیم :
1-گردش حساب های دریافتنی :
این نسبت نشان می دهد که چندمرتبه حسابهای دریافتنی درطول یکسال وصول

می شوند نسبت گردش حسابهای دریافتنی بالامعمولابه کارایی درتبدیل دریافتنی هابه وجوه نقد اشاره می کند اماهمچنین می تواند بدین معنی نیز باشدکه شرکت سیاست اعتباری محدودی رااعمال می کند . یعنی شرکت ممکن است برای مشتریان دوره کوتاه مدتی برای پرداخت حساب های دریافتنی درنظر بگیرد. گردش حسابهای دریافتنی باتقسیم نمودن فروش خالص برمتوسط حسابهای دریافتنی محاسبه می شود.ازنظر تکنیکی ،تنهافروشهای اعتباری بایددرصورت کسر استفاده شود، زیراحسابهای دریافتنی صرفا ازفروشهای اعتباری ناشی می شوندنه فروش خالص که ممکن است فروشهای نقدی راشامل شوند.صورت های مالی به ندرت فروشهای اعتباری راگزارش می کنندبااین وجود استفاده ازفروش خالص منجربه بیشتر شدن نسبت واقعی گردش حساب های دریافتنی می شود. فروش

خالص = گردش حسابهای دریافتنی
متوسط حسابهای دریافتنی

2- دوره وصول مطالبات :
که معیاری برای سنجش مدت زمان لازم برای وصول نقدی مطالبات ازفروشهای نسیه می باشد رامی توان ازطریق ذیل محاسبه کرد:
حسابهای دریافتنی = گردش مطالبات (حسابهای دریافتنی
متوسط حسابهای دریافتنی ( مطالبات )
وبه منظور محاسبه متوسط حسابهای دریافتنی ( مطالبات ) ازرابطه زیر استفاده می شود:
مطالبات پایان دوره + مطالبات اول دوره = متوسط حساب های دریافتنی ( مطالبات )
2

3- متوسط دوره وصول :
این نسبت نشان می دهد که چندروز طول می کشد تایک شرکت دریافتنیهای خود رابه وجوه نقد تبدیل کند.این نسبت برای ارزیابی سیاستهای اعتباری و وصول مورد استفاده قرار می گیرد چنانچه متوسط دوره وصول به طور قابل توجهی بیش ازشرایط اعتباری یک شرکت باشد ممکن است دال براین باشد که شرکت دروصول حسابهای دریافتنی خود اثر بخش نیست یاممکن است به مشتریان کم اهمیت اعتبار اعطانماید. یک دوره وصول طولانی نقد شدن دریافتنیها راکاهش داده وبرتوانایی یک شرکت برای واریز تعهدات درسر رسید کوتاه مدت اثر می گذارد .یک دوره وصول کوتاه ممکن است دال براین باشد که سیاستهای اعتباری و وصول خیلی محدود کننده هستند. برای محاسبه این نسبت عدد 365 روز برگردش حسابهای دریافتنی تقسیم می شود. بعضی ازتحلیل گران درمحاسبه این نسبت از360روز به جای 365 روز استفاده می کنند.
365 روز = متوسط دوره

گردش حسابهای دریافتنی
همچنین می توان ازرابطه زیر دوره وصول مطالبات رابدست آورد.
360 متوسط فروش نسیه = دوره وصول
فروش های سالانه