بخشی از مقاله
تاثیر ورزش و سلامتی قلب
مقدمه:
بيماريهاي قلبي ، عروقي از اساسي ترين علل مرگ و مير در جوامع بشري است و مبارزه با عوامل خطر ساز اين بيماريها مي تواند از اساسي ترين اقدامات سازمانهاي بهداشتي در جهت كاهش مرگ و مير تلقي گردد . يكي از مهمترين عوامل خطر ساز براي بروز بيماريهاي قلبي – عروقي، كم تحركي و عدم فعاليت فيزيكي مناسب است كه در قرن حاضر با پيشرفت تكنولوژي واختراع انواع ماشين آلات و ابزارهاي صنعتي به شدت بر گستردگي اين معضل افزوده شده است
.
از دير باز به ورزش به عنوان يك روش درماني و يكي از شيوه هاي پيشگيري از بروز بيماريها ، خصوصاَ بيماريهاي قلبي ، عروقي توجه شده است . تقريباَ ۵۰ سال پيش آقاي موريس و همكارانش نشان دادند كه حملات قلبي در كسانيكه فعاليت فيزيكي بيشتري دارند بسيار كمتر از افراد كم تحرك اتفاق مي افتد و پس از آن نيز مطالعات و تحقيقات گستردهاي در اين زمينه منتشر شده است .
ترديدي نيست كه ورزش و فعاليت بدني مناسب قادر است احتمال بروز بيماريهاي قلبي ، عروقي ، فشارخون ، چاقي و ديابت را كاهش دهد . همچنين اثرات سودمند ورزش در كاهش چربي خون ، پيشگيري از پوكي استخوان ، افزايش شادابي ، ايجاد خلق و خوي بهتر ، رشد اتكاء به نفس و عزت نفس افراد قابل توجه است .
در زمينه بيماريهاي قلبي ، عروقي ورزش مي تواند احتمال بروز حملات قلبي را ۴-۲ برابر كاهش دهد و با كاهش عوامل خطر ساز از پيشرفت پديده تصلب شرائين پيشگيري نمايد .
همچنين در افرادي كه مبتلا به بيماريهاي قلبي عروقي شده اند و يا به حملات حاد عروق كرونري گرفتار شده اند ، انجام ورزش و فعاليت بدني متناسب با شرايط آنها مي تواند خطر وقوع مجدد اين حملات را كاهش دهد و نهايتاَ از بروز مرگ و مير بكاهد كه اين امر عمدتاَ از طريق تشكيل عروق جانبي و افزايش خون رساني عروق كرونر صورت مي گيرد.
یماریهای قلبی ، عروقی از اساسی ترین علل مرگ و میر در جوامع بشری است و مبارزه با عوامل خطر ساز این بیماریها می تواند از اساسی ترین اقدامات سازمانهای بهداشتی در جهت كاهش مرگ و میر تلقی گردد . یكی از مهمترین عوامل خطر ساز برای بروز بیماریهای قلبی – عروقی، كم تحركی و عدم فعالیت
فیزیكی مناسب است كه در قرن حاضر با پیشرفت تكنولوژی واختراع انواع ماشین آلات و ابزارهای صنعتی به شدت بر گستردگی این معضل افزوده شده است .از دیر باز به ورزش به عنوان یك روش درمانی و یكی از شیوه های پیشگیری از بروز بیماریها ، خصوصاَ بیماریهای قلبی ، عروقی توجه شده است . تقریباَ ۵۰ سال پیش آقای موریس و همكارانش نشان دادند كه حملات قلبی در كسانیكه فعالیت فیزیكی بیشتری دارند بسیار كمتر از افراد كم تحرك اتفاق می افتد و پس از آن
نیز مطالعات و تحقیقات گستردهای در این زمینه منتشر شده است .تردیدی نیست كه ورزش و فعالیت بدنی مناسب قادر است احتمال بروز بیماریهای قلبی ، عروقی ، فشارخون ، چاقی و دیابت را كاهش دهد . همچنین اثرات سودمند ورزش در كاهش چربی خون ، پیشگیری از پوكی استخوان ، افزایش شادابی ، ایجاد خلق و خوی بهتر ، رشد اتكاء به نفس و عزت نفس افراد قابل توجه است .در زمینه بیماریهای قلبی ، عروقی ورزش می تواند احتمال بروز حملات قلبی را ۴-۲ برابر كاهش دهد و با كاهش عوامل خطر ساز از پیشرفت پدیده تصلب شرائین پیشگیری نماید .
همچنین در افرادی كه مبتلا به بیماریهای قلبی عروقی شده اند و یا به حملات حاد عروق كرونری گرفتار شده اند ، انجام ورزش و فعالیت بدنی متناسب با شرایط آنها می تواند خطر وقوع مجدد این حملات را كاهش دهد و نهایتاَ از بروز مرگ و میر بكاهد كه این امر عمدتاَ از طریق تشكیل عروق جانبی و افزایش خون رسانی عروق كرونر صورت می گیرد.اینكه چه میزانی از ورزش و فعالیت فیزیكی می تواند نقش مفیدی در سلامت انسانها داشته باشد نكته بسیار مهمی می
باشد . بطوركلی بررسیها نشان داده است كه ورزش مرتب به میزان سه روز در هفته هر بار نیم ساعت بطوریكه در طی این فعالیت ورزشی ضربان قلب به حدود ۱۲۵-۱۱۰ ضربان دردقیقه (مناسب با سن ۶۰-۳۰ سالگی ) برسد می تواند حد مناسبی از فعالیت فیزیكی را برای فرد مهیا سازد كه البته باید از درجات كمتر و ورزشهای ملایمتر شروع و بتدریج به این میزان ورزش دسترسی پیداكرد .
قابل ذكر است كه ورزشكار بودن افراد در گذشته تاثیر چندانی در كاهش حملات قلبی ندارد و مداوم بودن آن در این رابطه سودمند می باشد .همچنین ورزشهای سنگین و فشرده نه تنها اثرات مفید بیشتری نسبت به میزان ورزش ذكر شده ندارد ، بلكه ممكن است در برخی از موارد عوارض نامطلوبی نیز به بار آورد . انواع فعالیتهای ورزش مورد توصیه عبارت از پیاده روی تند (حدود ۴ كیلومتر در هر نوبت ) ، شنا در آب ، دوچرخه سواری ، دویدن و طناب زدن می باشد .
بطور كلی تمام ورزشهایی كه در آن تحرك عضلات نقش اصلی را ایفا می كند می تواند مفید واقع شود و بهتر است فعالیت ورزشی ، بیشتر در هنگامی از روز انجام شود كه دمای هوا ملایمتر باشد .لازم به یاد آوری است كه ورزش و فعالیت فیزیكی مناسب در كسانی كه دچار سكته قلبی و یا تنگی عروق كرونر شده اند می تواند از بروز سكته مجدد و تشدید تنگی عروق پیشگیری نماید كه البته در این موارد لازم است با مشورت و راهنمائی پزشك معالج میزان و نوع فعالیت فیزیكی مشخص گردد .بیائید در روز جهانی قلب با مشاركت و تلاشی همگانی ورزش و فعالیت بدنی منظم و مداوم را در میان مردم تحقق بخشیم و سلامت و شادابی را برای جامعه خود به ارمغان آوریم .
اينكه چه ميزاني از ورزش و فعاليت فيزيكي مي تواند نقش مفيدي در سلامت انسانها داشته باشد نكته بسيار مهمي مي باشد . بطوركلي بررسيها نشان داده است كه ورزش مرتب به ميزان سه روز در هفته هر بار نيم ساعت بطوريكه در طي اين فعاليت ورزشي ضربان قلب به حدود ۱۲۵-۱۱۰ ضربان دردقيقه (مناسب با سن ۶۰-۳۰ سالگي ) برسد مي تواند حد مناسبي از فعاليت فيزيكي را براي فرد مهيا سازد كه البته بايد از درجات كمتر و ورزشهاي ملايمتر شروع و بتدريج به اين ميزان ورزش دسترسي پيداكرد .
قابل ذكر است كه ورزشكار بودن افراد در گذشته تاثير چنداني در كاهش حملات قلبي ندارد و مداوم بودن آن در اين رابطه سودمند مي باشد .
همچنين ورزشهاي سنگين و فشرده نه تنها اثرات مفيد بيشتري نسبت به ميزان ورزش ذكر شده ندارد ، بلكه ممكن است در برخي از موارد عوارض نامطلوبي نيز به بار آورد . انواع فعاليتهاي ورزش مورد توصيه عبارت از پياده روي تند (حدود ۴ كيلومتر در هر نوبت ) ، شنا در آب ، دوچرخه سواري ، دويدن و طناب زدن مي باشد . بطور كلي تمام ورزشهايي كه در آن تحرك عضلات نقش اصلي را ايفا مي كند مي تواند مفيد واقع شود و بهتر است فعاليت ورزشي ، بيشتر در هنگامي از روز انجام شود كه دماي هوا ملايمتر باشد . لازم به ياد آوري است كه ورزش و فعاليت فيزيكي مناسب در كساني كه دچار سكته قلبي و يا تنگي عروق كرونر شده اند مي تواند از بروز سكته مجدد و تشديد تنگي عروق پيشگيري نمايد كه البته در اين موارد لازم است با مشورت و راهنمائي پزشك معالج ميزان و نوع فعاليت فيزيكي مشخص گردد .
مهم نیست که چقدر به رژیم غذاییتان توجه دارید، اگر ورزش نکنید حتماً در معرض ابتلا به بیماری های قلبی قرار می گیرید.
ورزش نکردن یکی از بدترین عوامل ابتلا به بیماری های قلبی هم در زنان و هم در مردان است، درحالیکه 7 نفر از هر 10 نفر از افراد بزرگسال ورزش نمی کنند.
برای ورزش کردن لازم نیست حتماً بروید و در باشگاه محل ثبت نام کنید: کمی هم فعالیت جسمیتان را بالا ببرید، کلی به نفعتان خواهد بود.
به ورزش باید به عنوان یک فعالیت روزانه نگاه کنید. هرچه بیشتر ورزش کنید، وضعیت تناسب اندامتان بهتر شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی نیز در شما پایین می آید.
ورزش چطور به سلامت قلب کمک می کند؟
می توان گفت که فعالیت فیزیکی احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را در شما به نصف می رساند. دلیل آن این است:
• ورزش فشارخون را که یکی از بزرگترین عوامل در ابتلا به بیماری های قلبی است را پایین می آورد.
• ورزش میزان کلسترول HDL (کلسترول خوب) را که چربی های بدن را از درون رگ ها بیرون برده و برای فرایند دوباره به کبد برمی گرداند، بالا می برد.
• ورزش میزان کلسترول LDL (کلسترول بد) که که چربی ها را در رگ ها ته نشین می کند و منجر به بیماری های قلبی می شود را پایین می آورد.
• ورزش با جلوگیری از لخته شدن خون که یکی از عوامل ابتلا به بیماری های قلبی به شمار می رود، گردش خون را تقویت می کند.
• ورزش چربی سوزی را افزایش می دهد.
• ورزش به کاهش وزن کمک می کند.
• ورزش عضله سازی می کند.
همچنین ورزش با ترشح هورمون های اندورفین که در بدن حسی خوب ایجاد میکند، استرس را کاهش می دهد.
چقدر ورزش کافی است؟
40-30 دقیقه پیاده روی تند، سه بار در هفته برای ارتقاء سطح تناسب اندام و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی کافی است.
اگر در معرض ابتلا به بیماری های قلبی و سکته قرار دارید، باید حداقل هر روز هفته را (یا حداقل 5 روز در هفته را) 30 دقیقه به پیاده روی بروید.
هریک از موارد زیر خطر ابتلا به بیماری های قلبی را بالا می برد:
• کشیدن سیگار
• اضافه وزن
• دیابت
• بالا بودن کلسترول
• بالا بودن فشار خون
• سابقه خانوادگی از بیماری های قلبی
چطور میزان فعالیت فیزیکی خود را ارتقاء دهیم؟
چند راه ساده برای بالا بردن میزان فعالیت جسمی:
• برای لاغر کردن و شکل دادن به پاها و باسن به جای استفاده از آسانسور از پله ها استفاده کنید.
• به جای راندن اتومبیلتان به مراکز خرید، پیاده بروید تا هم پیاده روی کرده باشید و هم با حمل کردن کیسه های خرید به بازوان و دست هایتان کمی ورزش داده باشید.
• به جای استفاده از اتومبیل، با دوچرخه به محل کار بروید.
• یک ایستگاه جلوتر از اتوبوس یا تاکسی پیاده شوید.
• از استراحت ساعت ناهار استفاده کرده و کمی در محل پیاده روی کنید.
می توانید مقدار 30 دقیقه توصیه شده برای پیاده روی را به چند قسمت تقسیم کنید—مثلاً 10 دقیقه از ایستگاه اتوبوس تا محل کار و برگشت از آن، به اضافه 5 دقیقه پیاده روی تا بازار و برگشت آن.
کارهای خانه که انرژی زیادی می گیرد، مثل جاروبرقی کردن، شستن پنجره ها، و باغبانی هم ورزش محسوب می شود.
آخر هفته ها هم وقت بسیار خوبی برای فعالیت بیشتر است. از پیاده روی و دوچرخه سواری گرفته تا سفرهای درون شهری برای خرید، همه و همه به افزایش میزان فعالیت بدنی شما کمک می کنند.
چطور شروع کنیم؟
اگر خیلی وقت باشد که فعالیت فیزیکی نداشته باشید، شروع یک برنامه ورزشی کمی برایتان دشوار خواهد بود.
اگر سنتان بالای 40 سال است، و نمی دانید که چه مقدار فعالیت فیزیکی برایتان مناسب است حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
افرادیکه فشارخون، آنژین (گلودرد) یا بیماری قلبی دارند حتماً باید قبل از شروع یک برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنند.
اکثر افراد می توانند فعالیت فیزیکی را در سطحی که برایشان مناسب است شروع کنند. ممکن است اول کار این مقدار بیشتر از 5 دقیقه پیاده روی نباشد اما کم کم مقدار آن بیشتر و بیشتر خواهد شد.
از کجا بفهمیم که موثر است؟
ورزش یعنی ضربان قلبتان باید بالا برود—این مسئله می تواند با یک پیاده روی تند یا حتی یک پیاده روی آرام ایجاد شود.
باید سختی تمرینات را در بدنتان احساس کنید، اما هنوز بتوانید موقع پیاده روی حرف بزنید.
یکنواخت راه نروید: سرعتتان را از کند شروع کرده، کم کم به ماکسیمم برسانید و در آخر باز کند کنید.
همیشه قبل از شروع بدنتان را گرم کنید و در آخر نیز کم کم دمای بدنتان را پایین بیاورید و حرکات کششی را در ابتدا و انتهای تمرین فراموش نکنید.
5 راه برای تناسب اندام
1. برای ورزش یک دوست و همراه پیدا کنید. این مسئله انگیزه شما را برای شرکت در کلاس های ورزشی و باشگاه بیشتر می کند.
2. در یک کلاس ورزشی ثبت نام کنید. انواع و اقسام ورزش ها وجود دارد. می توانید برحسب علاقه خود در یکی از آنها شرکت کنید. دقت کنید که در انتخاب رشته ورزشی حتماً شرایط جسمانی خود را در نظر داشته باشید.
3. در انجمن های سلامتی عضو شوید. در این انجمن ها می توانید از آموزش های لازم بهره مند شوید.
4. یوگا و پیلاتس را امتحان کنید. این ورزش ها برای بالا بردن قدرت عضلانی، شکل دهی به بدن و بالا بردن قدرت انعطاف عالی هستند.
5. از تخیلتان استفاده کنید. مثلاً کلاس های رقص هم به همان اندازه کلاس های ورزشی برای شما مفید است.
غذايى كه مى خوريم گردش خون در قلب و رگ ها را تحت تاثير قرار مى دهد. غذاهاى حاوى چربى و كلسترول به مرور موجب مسدود شدن رگ ها مى شود كه سرعت گردش خون را كاهش مى دهد. اگر انسداد در رگ هايى كه خون را به عضله قلب مى برند باشد، حمله هاى قلبى ايجاد مى شود. اگر انسداد در رگ هاى منتهى به مغز باشد، سكته مغزى اتفاق مى افتد. تغذيه سالم خطر بيمارى هاى قلبى و سكته را كاهش مى دهد.
تغذيه سالم
ـ چربى كم ترى مصرف كنيد. خصوصا چربى هايى مانند: كره و نارگيل، چربى هاى اشباع شده و لبنيات پرچرب.
ـ از روغن گياهى استفاده كنيد.
ـ از اسنك هاى پخته شده به جاى اسنك هاى سرخ شده استفاده كنيد.
ـ لبنيات كم چرب مانند شير، پنير و ماست كم چرب را انتخاب كنيد.
ـ كاهش مصرف شيرينى.
ـ مصرف حداكثر ۴ زرده تخم مرغ در هفته
ـ به جاى سرخ كردن غذاها، آن ها را كباب يا بخارپز كنيد.
ـ فست فودها حاوى مقادير زيادى چربى هستند. از ميوه، سبزى و كربوهيدرات هايى از جمله برنج، پاستا، نان و غلات استفاده كنيد.
ـ مصرف چاى و نوشابه هاى رژيمى به جاى نوشيدنى هاى پركالرى.
وزن مطلوب
از آن جايى كه وزن مناسب براى همه يكسان نيست، از پزشك خود بخواهيد كه وزن مطلوب شما را تعيين كند. اضافه وزن فشار بيشترى به قلب مى آورد. كاهش ۱۰ درصد از وزن بدن خطر ابتلا به ديابت و بيمارى هاى قلبى را كاهش مى دهد.
اهميت ورزش در سلامت قلب
ورزش قلب را قوى مى سازد و مقدار خون را در هر ضربان افزايش مى دهد. سپس خون اكسيژن بيشترى به بدن مى رساند و كارآيى بدن را افزايش مى دهد.
همچنين ورزش خطر ابتلا به فشارخون و بيمارى هاى قلبى را كاهش داده و از ميزان كلسترول بد (LDL) كه موجب انسداد شريان مى شود مى كاهد. به علاوه ميزان كلسترول خوب (HDL) كه باعث كاهش بيمارى هاى قلبى مى شود را افزايش مى دهد.
ورزش همراه يك رژيم سالم كاهش وزن را تسريع مى كند. ورزش منظم مصرف كالرى را به ميزان قابل توجهى افزايش مى دهد.
ورزش هاى مناسب قلب
ورزش هاى هوازى، تنفس را عميق تر و ضربان قلب را افزايش مى دهند. ورزش هاى هوازى شامل پياده روى، دو، شنا و دوچرخه سوارى مى باشد. ميزان ورزش بستگى به سلامت فرد دارد. ۴ تا ۶ روز در هفته به مدت ۳۰ دقيقه ورزش كنيد
قلب و فواید و مضرات ورزش
بيماريهاي قلب و عروق در ايران هنوز اولين علت مرگ و مير ميباشد و در سال 000/500 قرباني ميدهد. پيشگيري از اين بيماريها يكي از مهمترين و اساسيترين فعاليتهاي تحقيقاتي و پژوهشي طب زيستي و بهداشت اجتماعي امروز ميباشد.
به طورمتوسط روزانه 1300نفر در ايران دچار حملهي قلبي ميشوند.
انجمن قلب و انيستيتوي قلب و خون ايران عقيده دارد كه اين مشكل بهداشتي را با تحقيق در مورد علل بيماريهاي قلب و عروق، معالجه اين بيماريها، تقويت برنامههاي بهداشتي و پيشگيري از امراض قلبي از طريق ارائه برنامههاي بهداشتي و پيشگيري از امراض قلبي از طريق ارائه پيامهاي بهداشتي جهت بالا بردن سطح و وسعت برنامهريزيهاي بهداشتي، حل كند. البته در دو دههي اخير ما شاهد تغييرات شگفتانگيزي در رابطه با پايين آمدن ميزان مرگ و مير ناشي از حملات قلبي بودهايم.
اين تغيير شگرف با بالا رفتن علاقهي مردم به تغيير روش زندگي روزانه خود، ترك عادات شخصي نادرست و در نتيجه پايين آمدن ميزان بيماريهاي قلب همراه بوده است.
پيامهاي بهداشتي به منظور آموزش عموم بوده و هدف از آنها آگاه كردن مردم از عوامل خطرآفرين اوليهي است كه زمينه پيدايش حملهي قلبي ميباشند.
در اين مقاله به بررسي عملكرد طبيعي قلب و تاثير مطلوب ورزش بر قلب خواهيم پرداخت.
فصل اول
قلب و كاركرد و ساختمان آن
# عملكرد طبيعي قلب #
قلب انسان، پمپ عضلاني است كه وظيفهاش به جريان انداختن خون در رگها ميباشد تا به اين وسيله بافتهاي بدن بتوانند اكسيژن و مواد غذايي مورد نياز خود را تأمين نمايند.
از آن جا كه تقريباً تمامي بافتهاي زندهي بدن با اين طريق، نيازمنديهاي خود را مرتفع ميسازند ـ و عضلهي قلب نيز خود بافتي زنده است ـ بنابراين براي رفع نياز خود، به جريان خونِ حاصل از تلمبهزني خودش نيازمند است.
رگهايي كه خون را از قلب به بافتها ميرسانند سرخرگ نام دارند، سرخرگها توانايي تنگ و گشاد شدن را دارند و بدين جهت بر حسب نياز، مقدار خوني كه بافت دريافت مينمايد فرق ميكند. هنگامي كه يك بافت، فعاليت ميكند نياز بيشتري به خون دارد بنابراين سرخرگهاي مربوط به آن بافت گشاد ميشوند و برعكس در زمان استراحت يك بافت، به دليل كاهش نياز به اكسيژن، سرخرگهاي آن بافت تنگ ميشوند.
در زمان فعاليت بدني، سرخرگهاي بافتهاي فعال، بخصوص ماهيچهها؛ گشاد ميشوند، و خون بيشتري بايد تلمبه زده شود، لذا قلب كار بيشتري انجام ميدهد كه سبب ميشود نياز ماهيچهي قلب به اكسيژن بيشتر گردد و در نتيجه رگهايي
كه خون را به قلب ميرسانند گشاد ميشوند تا همپاي افزايش نياز عضلهي قلب به خون، ميزان خون ارسال شده به عضلهي قلب افزايش يابد.
# ناراحتيهاي قلب#
شايعترين نوع امراض قلبي و عروقي عبارتند از : بيماري شريان كرونر، آنژين صدري، حمله يا سكتهي قلبي، امراض پرفشار خوني كه در اين فصل به تعاريف آن خواهيم پرداخت.
شريانهاي كرونر
از آن جايي كه قلب همواره در حال تلمبه زدن است، نياز دائمي به خون سرشار از اكسيژن دارد. اگر چه خون از درون اتاقكها جريان مييابد، خود قلب نميتواند از خون داخل اتاقكها تغذيه كند، بلكه غذاي خود را از شريانهاي كرونر به دست ميآورد، رگهايي كه روي سطح قلب قرار دارند. دو شريان كرونر اصلي قلب را تغذيه مي كنند.
شريان كرونر راست طرف راست و پايين قلب را تغذيه ميكند و شريان كرونر اصلي چپ دو شاخه مي شود: شريان نزولي جلويي چپ، كه طرف جلو و چپ قلب و شريان سيركامفلكس كه قسمت پشت قلب را تغذيه ميكنند. اين شريانهاي كرونر اصلي شاخههاي زيادي دارند كه عضلهي قلب را با خون غني از اكسيژن تغذيه ميكنند.
بيماري شريان كرونر
شريانها در حال عادي قابليت كشش دارند، ولي وقتي سن بالا ميرود، مقداري از توانايي خود را براي انبساط از دست ميدهند. لايههاي چربي ميتوانند در طول شريانها تشكيل شوند. اين عمل سخت شدن « آترواسكلروزيس » و در صورتي كه در شريانهاي كرونر اتفاق بيفتد بيماري شريان كرونر نام دارد. آترواسكلروزيس در هر جاي بدن ميتواند رخ دهد ولي به نظر ميآيد بيشتر در شريانهاي كرونر رخ ميدهد، زيرا بسيار باريك هستند ـ فقط كمي بزرگتر از قطر يك رشتهي ماكاروني نازك ـ و طولي نميكشد كه قسمتي يا تمام آن مسدود ميشود. وقتي رسوبات چربي در يك شريان آنرا تنگ يا كاملاً مسدود ميكند، جريان خون كند و حتي متوقف ميشود. عضلهي قلب در آن سوي نقطهي انسداد از مواد غذايي و اكسيژن محروم شده و ممكن است صدمه ببيند. ابتلا به بيماري شريان كرونر به معناي آن نيست كه سكتهي قلبي خواهد كرد. بسياري از مردم بيماري شريان كرونر دارند ولي سكتهي قلبي نميكنند ولي از آن جايي كه اين بيماري ميتواند علت حملهي قلبي باشد، شخص درمعرض خطر ميباشد.
آنژين صدري ( سينهاي )
كاهش موقت جريان خون به قلب ميتواند باعث ناراحتي به نام آنژين شود. آنژين يك حملهي قلبي نيست و موجب صدمهي دائمي هم به قلب نخواهد شد. اما يك نشانهي معمول از بيماري شريان كرونر است.
حملهي قلبي
هنگامي كه يك شريان كرونر بطور كامل يا تقريباً كامل مسدود ميشود، خون حامل اكسيژن و مواد غذايي نميتواند به قسمت پايين ناحيهي انسداد در عضلهي قلب برسد. اصطلاح « حملهي قلبي » به معناي اين است كه يك شريان كرونر باعث صدمهي دائمي يا مرگ قسمتي از عضلهي قلب ميشود.
فشار خون
قلب، تلمبهاي است كه با ضربان پياپي، خون را به داخل سرخرگها ميفرستد. با هر ضربان قلب، نيروي پيشروندهاي به خون وارد ميشود تا خون درون رگها به جريان افتد، اين نيرو به فشار پيش برندهاي تبديل ميشود كه به آن فشار خون اطلاق مي گردد و به مانند فشاري است كه آب را در لولههاي شوفاژ به جريان مياندازد. در زمان ضربهي قلب، اين فشار به حداكثر ميرسد ولي در زمان بين دو ضربه، فشار افت ميكند، به فشار زمان ضربه فشار حداكثر ( سيستوليك ) و به فشار بين دو ضربه فشار حداقل ( دياستوليك ) اطلاق ميگردد.
فصل دوم
ورزش و عملكرد آن
# فرآيند ورزش #
ورزش عبارت است از يك فعاليت نهادينه شده كه مستلزم كاربرد نيروي جسماني شديد و با استفاده از مهارتهاي جسماني است.
فوايد ورزش
به طور كلي با انجام ورزش به طور منظم و مستمر نتايج زير حاصل ميشود:
1. بهبود حال عمومي و احساس شادابي و نشاط
2. كسب انرژي بيشتر براي انجام كارهاي روزانه
3. مقابله بهتر و آرامتر با فشارهاي عصبي
4. افزايش مقاومت بدن در مقابل بيماريها
5. كاهش نگراني و افسردگي
6. احساس آرامش بيشتر و تنش و كشش كمتر
7. به خواب رفتن سريع و خوب خوابيدن
8. بهترين راه براي معاشرت با دوستان و حتي پيدا كردن دوستان جديد.
ورزش از طريق سوزاندن كالريهاي اضافي، كاهش وزن، كمك به كنترل اشتها، تقويت عضلات و بهبود بخشيدن به گردش خون كمك ميكند تا شخص احساس سلامت و شادابي داشته باشد. ايجاد انرژي بيشتر ، بالا بردن ظرفيت كاري، استفاده مطلوب از اوقات فراغت، بالا رفتن مقاومت بدن در مقابل استرس، نگراني، خستگي و افسردگي و ايجاد نگرش بهتر براي زندگي كردن، زنده ماندن، شناخت بهتر دنياي اطراف، ايجاد انگيزه، كاهش وزن و نگه داشتن آن در حد ايده آل و مهمتر از همه كم شدن خطر احتمالي حملات قلبي ميباشد.
5 باور غلط در مورد ورزش
باورهاي غلطي در مورد ورزش در اذهان عمومي وجود دارد كه در اينجا به بحث در مورد آنها خواهيم پرداخت. باور اول اين است كه ورزش انسان را خسته ميكند!
در حالي كه ورزش به بدن ما شكل بهتري ميدهد، جريان خون را سريعتر ميكند، با تقويت قلب و ريه، انرژي بيشتري براي انجام كارها در اختيار ما ميگذارد و به طور كلي ورزشهاي منظم بر طبق نياز از فشارهاي عصبي ( استرس )، تنشها و كششهاي روزمره زندگي ميكاهد. باور غلط دوم اين است كه ورزش وقتگير است!
ورزش الزاماً وقت زياد ندارد، چون هفتهاي 3 يا 4 مرتبه و هر بار 5/0 تا 1 ساعت در روز، وقت زيادي نيست. هنگامي كه فرد به طور منظم و مستمر ورزش كند، اين امر به صورت عادتي روزانه در خواهد آمد كه در كنار ساير فعاليتهاي روزمره بدون نگراني انجام خواهد شد. باور غلط سوم اين است كه انواع مختلف ورزش فوايد يكسان دارند!
گرچه هر گونه فعاليتهاي بدني، انسان را سرحالتر و با نشاطتر ميكند، ولي ورزشهاي منظم و مستمر و برنامهريزي شده مثل راه رفتن، دويدن، شنا و تنيس و .. تقويت كننده قلب و ريه ميباشند.
باور غلط چهارم : با بالا رفتن سن نيازهاي ورزشي كمتر ميشود!
هر چه سن افزايش مييابد فعاليتهاي بدني شما كمتر ميشود، ولي بدن همچنان نياز به انرژي و نشاط دارد و در واقع بايد بيشتر به فكر انجام ورزشهاي منظم و روزانه افتاد.
افراد ميانسال و سالمند همان قدر از فوايد ورزش بهرهمند ميشوند كه افراد جوان. بنابراين هيچ محدوديت سني براي ورزش وجود ندارد. مهم اين است كه برنامههاي ورزشي در هر سني با نيازها و قدرتهاي بدني تنظيم شود.
و باور غلط پنجم اينست كه افراد ورزشكار بايستي به ورزش ادامه دهند، نه آدمهاي عادي! اكثر فعاليتهاي بدني نياز به قدرت يك ورزشكار ندارند، مثل راه رفتن.
در حقيقت افرادي كه در دوران تحصيل ورزشهاي مدرسه را سخت ميدانستند، كشف كردهاند كه فعاليتهايي كه ما از آنها به نام « ورزش » ياد ميكنيم، آسان و حتي لذتبخش ميباشند.
فصل سوم
ارتباط مطلوب ورزش با قلب
# اثرات مطلوب ورزش برقلب #
بيشتر افراد براي شروع ورزشهاي منظم، آرام و مستمر نيازي به مشورت با پزشك ندارند، ولي افرادي كه ناراحتي هاي قلب، ريه و ساير مشكلات بدني دارند، بهتر است قبل از شروع ورزش با پزشك مشورت كنند.
سوالاتي كه در زير آمده است روشن ميكند كه آيا بايد پزشك خود را قبل از شروع ورزش در جريان بگذاريد يا نه :
1. آيا با تشخيص پزشك معالجتان بيماري قلب، ريه، سابقه حملهي قلبي يا وجود صداهاي غير طبيعي در قلب خود داشتهايد؟
2. آيا دردهايي در شانهي چپ، جلوي قفسه سينه، طرف چپ گردن، شانه يا دست چپ احساس كردهايد؟ آيا اين دردها در هنگام ورزش وجود داشتهاند يا پس از اتمام آن؟
3. آيا به تشخيص پزشك معالجتان فشار خون بالا داريد كه كنترل نشده است؟ يا اين كه نميدانيد، فشار خون شما طبيعي است يا افزايش دارد؟
4. آيا سن شما بالاي 40 سال است و به ورزش عادت نداريد؟
5. آيا سابقه ي بيماريهاي قلبي در خانوادهي شما وجود دارد؟
اگر شخص به يك سوال يا بيشتر جواب مثبت داده باشد بايد قبل از شروع ورزش با پزشك مشورت كند.
اگر به هيچ يك از سوالات جواب مثبت ندهد ميتواند ورزش كند.پرسشنامهي ذكر شده در بالا بر اساس پرسشنامههاي ديگر ورزش و قلب و سلامت عمومي تهيه شده است و با موازين ورزش عام انجمن قلب آمريكا مطابقت دارد.
در صورت داشتن سابقه ي بيماري هاي قلبي چه بايد كرد؟
در حال حاضر تحقيقات نشان ندادهاند كه آيا ورزش احتمال حملهي قلبي دوم را كم مي كند يا نه، اما ورزش هاي منظم به طور كلي وضعيت جسماني را بهبود بخشيده و كيفيت زندگي را از نظر داشتن انرژي بالا ميبرد.
اگر شخصي در گذشته حملهي قلبي داشته باشد، حتماً با پزشك معالج خود براي شروع ورزش، نوع، مدت و مقدار آن مشورت كنيد، زيرا پزشك شما راهنماييهايي را كه متناسب با نيازهاي بدني و ظرفيت قلبي شما باشد تجويز خواهد كرد تا از افراط و تفريط در ورزش جلوگيري شود.
اثرات ورزش و تمرين روي سلامتي وآمادگي جسماني
اثرات كلي تمرين
كه بسهولت عبارتند از : آنهائي كه در سطح بافت بوقوع ميپيوندند يعني تغييرات زيست شيمي، و دومي آنهائي كه به طور سيستماتيك بوقوع ميپيوندند و عبارت است از دستگاه گردش خون و تنفس، شامل دستگاه انتقال اكسيژن، و سوم ساير تغييرات مانند آنهائي كه با تركيب بدن، سطح كلسترول و تري گليسريد خون، تغييرات فشار خون و تغييرات مربوط به سازگاري بدن نسبت به گرما، سروكار دارند. بايد متذكر شد كه نميتوان همه اثرات تمرين را از يك برنامه ي تمرين مفرد انتظار داشت.
تغييرات حاصل در اثر تمرين :
در برنامههاي تمريني كوتاه مدت و با شدت متوسط ( به مدت 17 هفته، 2 تا 3 بار در هفته) كاهش قابل توجهي در كلسترول خون، سرم آهن، و فشار خون سيستولي و دياستولي در زمان استراحت و تمرين در زنان جوان و ميانسال مشاهده شده است.
تغييرات حاصله دركلسترول و فشار خون سودمند مي باشد. با اين وجود كم شدن مقدار آهن بدن مفيد نيست. اين موضوع احتمالاً حاكي از مصرف آهن بيشتري از طريق تشكيل گلبولهاي قرمز جديد ميباشد.
اثرات تمرين و ورزش روي سلامت قلب
در اينجا تنها مواردي چون عروقي شدن جانبي قلب، اندازهي عروق، قابيلت لخته شدن خون، سطح چربي خون، فشار خون، آسيبپذيري نسبت به بينظمي كار قلب با جزئيات بيشتر مورد بحث است و تاثير تمرين و فعاليتهاي ورزشي بر آنها را شرح خواهيم داد.
عروقي شدن جانبي قلب
هنگامي كه يكي از شريانهاي تامين كننده خون بخشي از عضلهي قلب ( ميوكارد ) مسدود گردد، ممكن است تغييراتي در شبكه ي شرياني رخ دهد تا ساير شريانها بتوانند به تامين خون بخشهاي صدمه ديدهي ميوكارد بپردازند. مضافاً اينكه شريانهاي كوچك جانبي ممكن است تشكيل يك انشعاب فرعي طبيعي از يك طرف شريان مسدود به طرف ديگر شريان را بدهند. اين تغييرات به نحوي كه از مطالعات نمونهبرداري برميآيد، ظاهراً به دليل كمبود اكسيژن ميوكارد ايجاد ميگردد.
در حال حاضر مطالعاتي كه مستقيماً تاييد كنندهي اين باشد كه تمرينات ورزشي عروقي شدن جانبي قلب را افزايش ميدهد چندان زياد نيست.
در واقع اغلب اين تحقيقات به طور غير مستقيم بر چنين اثراتي صحه مي گذارد. تحقيقات نشان مي دهد كه توسعهي عروقي شدن جانبي قلب در محدوده شريان كرونر كه به طور مصنوعي منقبض ميگردد نسبت مستقيم با مقدار تمرينات ورزشي انجام گرفته دارد. تحقيات در اين زمينه كم بوده است.
اندازه عروق
از سالها پيش معلوم شده كه اندازه عروق كرونر در موشها متعاقب برنامههاي تمرين منظم افزايش پيدا ميكند. چنين افزايشي سبب تسهيل جريان خون كرونر خواهد شد.
هيچ تحقيقي تا كنون افزايشي را در اندازه عروق در انسان نشان نداده است. هر چند، مطالعات نمونهبرداي روي كلارنس دومار قهرمان دوي ماراتن نشان دهندهي آن است كه اندازه شريانهاي كرونر نامبرده دو تا سه برابر اندازهي معمولي است. از آنجايي كه اين ورزشكار به طور منظم تا سن 69 سالگي در مسابقات ماراتن شركت داشته است، ميتوان چنين استنباط نمود كه حجيم بودن عروق كرونر مربوط به تمرينات منظم ورزشي نامبرده ميباشد.
قابليت لخته شدن خون
يك لخته خون ممكن است در يكي از شريانهاي كرونر قلب جاي گرفته و سبب سكته قلبي شود. در صورتي كه لخته، شرياني را در مغز مسدود كند، سبب عارضه حمله ميگردد. تشكيل لخته خون پارهاي از واكنشهاي شيميايي را به همراه خواهد داشت. چنين معلوم شده كه تمرينات ورزشي سبب سرعت انعقاد خون و ميزان حل لخته ميگردند. اين تغييرات در صورتي كه حجم آنها از ابتدا برابر باشند، در عمل مخالف يكديگرند. تحت چنين شرايطي، تمرينات ورزشي ظاهراً تاثير مثبتي روي تشكيل لخته خون ندارند.
سطح كلسترول ( چربي ) خون
تحقيقات اخير حاكي از آن است كه تمرينات ورزشي نه فقط از مجموع كلسترول خون ميكاهد بلكه بخش از كلسترول را كه به عنوان ليپوپوتئين پرچگال معروف است افزايش و بخش ديگر به نام ليپو پروتئين كم چگال را كاهش ميدهد. همچنين تمرينات ورزشي سبب كاهش كل تراكم كلسترول تري گليسريدها و ليپو پروتئين پرچگال خون شده و درمقابل سبب افزايش كلسترول ليپوپروتئين كم چگال در هر دو جنس زن و مرد ميگردد.
فشار خون
تمرينات ورزشي بويژه در كساني كه داراي پرفشار خون
ي هستند سبب كاهش فشار خون ميشود. فشار خون پس از 6 ماه تمرين ورزشي كاهش يافته و تاثير بسزايي دارد.
در بررسي جديد مطالب مربوط به اثر ورزش روي فشار خون نتايج زير قابل توجه است:
1. در ارزيابيهاي مربوط به بيماريهاي همهگير، مرداني كه داراي مشاغل فعالي بوده، نسبت به مردان غير فعال، فشارخون سيستولي و دياستولي كمتري داشتهاند.
2. در مقايسه با افراد غيرآماده، افراد داراي آمادگي جسماني ( كه توسط دوچرخه كارسنج مشخص شده بود ) داراي فشار خون سيستولي و دياستولي كمتري داشتهند.
3. در يك تحقيق افراد پر فشار خون پس از شركت در يك برنامهي تمرين ايزومتريك براي مدت 5 تا 8 هفته فشار خون خود را كاهش دادهاند.
4. در دو تحقيق گزارش شده كه فشار خون بيماران كرونر خلفي كه داراي فشار خون حد بالائي بودهاند در نتيجه تمرينات هوازي پس از 3 تا 8 ماه بهبودي حاصل شده، در حالي كه در گروه كنترل بهبودي بدست نيامده است.
5. همان گونه كه انتظار ميرود، اثرات تمرين روي فشار خون سيستولي و دياستولي آزمودنيهاي پر فشار خون بيش از كساني است كه داراي فشار خون طبيعي ميباشند.
6. يكي از محققين چنين نتيجهگيري نموده كه برتري فيزيولوژيكي همراه با كاهش فشار خون توسط تمرين در جوامع پر فشار خون جهت ترغيب برنامه ريزان در گنجاندن تمرين در برنامههاي درماني كه براي اين ناراحتي طرحريزي شده كفايت ميكند.
آسيب پذيري نسبت به بينظمي قلب
بينظمي يا اختلال در ريتم ( ضربان ) قلب ممكن است به مسائل جدي قلب از آن جمله حملهي قلبي و حتي منجر گردد. تمرينات ورزشي منظم گرايش به كاهش حساسيت قلب نسبت به اختلال ضربان دارد.
همهي آنچه در بحث آمده مربوط به تاثير ورزش بر روي قلب و جزئيات آن است.
به خاطر تنوع در تمرينات ورزشي توصيه شده به كساني كه بيماريهاي قلبي دارند در اين جا هيچ بحثي از يك برنامهي ورزشي، مدت و شدت و شكل آن نخواهيم كرد.