بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
عوامل موثر بر سلامتي (تعيين كننده هاي سلامتي) (Determinants of health)
اسلاید 3 :
تعیین کننده های سلامت
بسیاری از افراد گمان می کنند که آنچه سلامت آن ها را تامین می کند صرفا رعایت نکات بهداشتی و بهره مندی از تغذیه غنی و سرشار از مواد مورد نیاز بدن است. علاوه بر آن می دانند که عوامل وراثتی نیز می تواند در این میان موثر باشد.
لیکن با یک نگاه دقیق به وضعیت جامعه و واقعیت های موجود در آن در می یابیم که این عوامل تنها بخش اندکی از نیازهای سلامت انسان و جامعه را هدف قرار می دهد.
عوامل موثر بر سلامتي هم درون شخص و هم بيرون از او و در جامعه اي که او زندگي مي کند قرار دارند.
گفتن اين که انسان چيست و قرباني چه بيماري هايي مي شود چيزي واضح، و وابسته به ترکيب اين دو دسته عوامل يعني عوامل ژنتيک و زيست محيطي، است.
اين عوامل بر هم اثر مي کنند و از اين برهمکنش ممکن است سلامت ارتقا يا کاهش يابد.
و از اين رو سلامت کل جامعه و افراد را مي توان نتيجه برهمکنش هاي بسيار دانست این عوامل تعيين کننده شامل: وراثت، محيط زيست، شيوه زندگي، وضعيت اقتصادي اجتماعي، خدمات بهداشت و رفاه خانواده و عوامل ديگر.
اسلاید 4 :
عوامل موثر بر سلامتي (تعيين كننده هاي سلامتي)
عوامل بیولوژیکی Biologic Factors (Genetic, Aging)
عوامل محيطي Environmental Factors (Food, air,Water, Communicable Disease)
عوامل سبک زندگي مردمLife Style Factors(Diet, Injury, Avoidance, Sexual Behaviors)
عوامل روانی اجتماعیPsychosocial Factors (Poverty, Stress, Personality, Cultural Factors)
بهره مندی از مراقبت سلامتUse of & Access to Health Care
عوامل ديگرOther Factors
اسلاید 11 :
1. تعيين کننده هاي بيولوژيک
صفات جسمي و رواني هر انسان تا اندازه اي به وسيله طبيعت ژن هاي او تعيين مي شود.
ساختمان ژنتيک ثابت است و پس از باروري نمي توان آن را تغيير داد.
بيماري هاي با منشاء ژنتيک شامل نابهنجاري هاي کروموزمي، اختلالات متابوليسم، عقب افتادگي ذهني، بعضي انواع بيماري قند و .
بنابراين تعيين سلامتي تا اندازه اي به تشکيلات ژنتيک انسان بستگي دارد.
از ديدگاه ژنتيک سلامتي را مي توان چنين تعريف کرد: ”حالتي که از نظر ژنتيک ژن هاي مربوط و مخصوص نقص ها و بي نظمي هاي جدي وجود نداشته و هيچ نوع انحراف هم از نظر مجموع مقدار مواد کروموزمي کاريوتيپ يا مقدار تعيين شده به عنوان مثبت در کار نباشد، و تشکيلات ژنتيک، ژن هاي مربوط به ويژگي هاي هنجار و کاريوتيپ هنجار را داشته باشد“.
اسلاید 12 :
1. عوامل ژنتيكي و فردي
”سلامت مثبت“ مورد نظر WHO است که هر شخص بايد به صورتي هر چه کامل تر توانائي هاي ژنتيک ارثي خود را بروز دهد و اين تنها هنگامي مقدور است که شخص بتواند در ارتباط سالم با محيط زيست خود زندگي کند يعني محيط توانائي هاي ژنتيک را به واقعيت هاي فنوتيپ تبديل کند.
سن
جنس
شغل
طبقه اجتماعي
وضع تغذيه
و .
اسلاید 13 :
2. عوامل محيطي
نخستين بار بقراط بيماري را با محيط زيست مرتبط دانست: آب، وضعيت اقليمي و .
قرن ها بعد Pettcnkofer آلماني نظريه ارتباط بيماري با محيط زيست را از نو زنده کرد.
محيط زيست به دو گروه دروني و بيروني طبقه بندي مي شود
محيط زيست دروني انسان شامل: هر جزء يا همه اجزاء، بافت ها، اندام ها و دستگاه ها و عملکرد هماهنگي دستگاه ها است. محيط زيست دروني در حيطه کار پزشکي داخلي است
محيط زيست بيروني یا محيط زيست بزرگ: شامل چیزهایی است که انسان پس از باروري تخم با آن مواجه مي شود و تعریف آن چنین است ”تمام آن چه که هر انسان(ميزبان) را فرا گرفته است“ و مي توان آن را اجزاء فيزيکي، زيست شناختي و رواني اجتماعي بخش کرد و هر يک از اين اجزاء يا همهٔ آن ها مي توانند بر سلامت انسان آسيب رسانده و او را آمادهٔ ابتلای به بيماري کنند.
اسلاید 14 :
2. عوامل محيطي
بعضي اپيدميولوژيست ها واژهٔ ”محيط زيست کوچک“ (يا محيط زيست خانگي) را براي بيان محيط زيست فردي که شامل روش زندگي و شيوه زندگي فردي(مانند عادات غذا خوردن، ديگر عادات شخصي سيگار کشيدن يا نوشيدن مشروب) و استفاده از داروهاي(مخدر) است، به کار مي برند.
هم چنين رسم است که دربارهٔ محيط زيست شغلي، اقتصادي اجتماعي و عاطفي هم صحبت شود. اين واقعيت ثابت شده که محيط زيست بر رفاه جسمي، رواني و اجتماعي کساني که در آن زندگي مي کنند تأثير مستقيم دارد.
دامنهٔ عوامل زيست محيطي از تأمين آب، مسکن، تنش هاي رواني - اجتماعي و ساختار خانوادگي تا نظام هاي کمک اجتماعي و اقتصادي - و تا سازماندهي خدمات بهداشتي و بهزيستي اجتماعي در جامعه کشيده مي شود.
اسلاید 15 :
2. عوامل محيطي
اجزایِ زيست محيطي(فيزيکي، زيست شناختي و رواني - اجتماعي) کاملاً مجزا از هم نيستند. بلکه چنان در يکديگر تنيده و در هم رفته اند که واقع بينانه تر و مثمرتر آن است که محيط زيست انسان هنگام توجه به اثر آن بر سلامت جامعه به صورت کلي و جامع در نظر گرفته شود.
اگر محيط زيست مساعد باشد شخص مي تواند از همه توانائي هاي جسمي و رواني استفاده کامل بنمايد.
محيط نقش بسيار مهمي در وضعيت سلامت و بيماري خواهد داشت زيرا از يك طرف به عنوان يك عامل جداگانه بر سلامت فرد اثر مي گذارد و از طرف ديگر روي خصوصيات فردي نظير شيوه هاي زندگي، وضعيت ايمني، خصوصيات رفتاري فرد تاثير دارد. عواملي از محيط نظير آب، خاك ، شرايط جغرافيائي و .
موجودات و جانوران محيط زندگي انسان نيز نقش موثري بر سلامت افراد جامعه خواهند داشت.
اسلاید 16 :
3. شرايط اجتماعي فرهنگي رفتاري(سبک زندگي)
اصطلاح ”شيوه زندگي“ نظريه نسبتاً شايعي است که بيشتر اوقات براي اشاره به ”روش زندگي مردم“ به کار مي رود و بازتاب دامنه کامل ارزش هاي اجتماعي، طرز برخورد و فعاليت ها است.
شيوه زندگي ترکيبي از الگوهاي رفتاري و عادات فردي در سراسر زندگي است که در طي فرآيندهاي اجتماعي شدن به وجود آمده است. شيوه زندگي از طريق روابط متقابل فرد با والدين، دوستان، خواهر و برادر، افراد همسن و از طريق دبستان و رسانه هاي گروهي آموخته مي شود. سلامتي مستلزم ارتقای شيوه زندگي بهداشتی است.
در ۲۰ سال گذشته انبوهي از شواهد گردآوردي شده که نشان مي دهد بين سلامتي و شيوه زندگي افراد همبستگي وجود دارد. بسياري از مشکلات بهداشتي امروزي و به خصوص در کشورهاي پيشرفته (مانند چاقي، بيماري سرخرگ هاي تاجي قلب، سرطان ريه، اعتياد) با دگرگوني هاي شيوه زندگي رابطه دارند. در کشورهاي رو به پيشرفته که هنوز شيوه زندگي سنتي ادامه دارد خطرهاي مربوط به بيماري و مرگ در رابطه با فقدان به سازي محيط، بدي تغذيه، بهداشت فردي، عادات اوليه انسان و الگوهاي فرهنگي و سنتي هستند.
عادات غذائي، تحرك و عدم تحرك، نوع تفريحات و سرگرمي ها، نحوه ارتباط با ساير افراد جامعه،
اسلاید 17 :
4. عوامل روانی اجتماعی
طبقه اجتماعی
وضعيت اقتصادي
سطح آموزش
نظام سياسي کشور
استرس
زندگی اولیه
انزوای اجتماعی
سطح اشتغال و بیکاری
حمایت اجتماعی
اعتیاد
غذا
حمل و نقل
اسلاید 18 :
4. چارچوب مفهومی عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت
رفرنس چارچوب: سازمان جهانی بهداشت گزارش نهایی کمیسیون عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت سال2008
اسلاید 19 :
4 الف) طبقه اجتماعی
در یک جامعه هر چه وارد طبقات اجتماعی پایین تر شویم، امید به زندگی کوتاهتر و اکثر بیماریهای شایعتر میشوند. در این راستا سیاست بهداشتی باید تعیین کننده های اقتصادی، اجتماعی سلامت را مهار نماید.
شرایط ضعیف اجتماعی اقتصادی در طول زندگی بر سلامتی تاثیرگذار است.
افرادی که در طبقات پایین اجتماعی قرار گرفته اند حداقل دو برابر افرادی که در طبقات بالاتر هستند دچار بیماری جدی و مرگ زودرس می شوند.
حتی در میان طیف کارکنان اداری، آن دسته که از طبقه پایین تری برخوردارند بیشتر از کارکنان طبقه بالاتر از بیماری و مرگ زودرس در رنج می باشند.
علل مادی و روانی اجتماعی از قبیل سرمایه کم خانواده، تحصیلات پایین، شغل نامطمئن، زندگی در خانه های نامناسب در ایجاد این تفاوت ها سهم دارند که در نهایت اثرات آن ها منجر به بروز بیماری ها و یا مرگ زودرس می گردند.
اسلاید 20 :
4ب) وضعيت اقتصادي
بيش از همه مقدار درآمد سرانه به عنوان عملکرد وضع کلي اقتصادي پذيرفته شده است.
شکي نيست که در بسياري از کشورهاي رو به پيشرفت، توسعه اقتصادي عامل عمده کاهش ابتلا و افزايش طول عمر و بهبود کيفيت زندگي بوده است.
وضعيت اقتصادي تعيين کننده قدرت خريد، استاندارد زندگي، کيفيت زندگي، بعد خانواده و الگوهاي بيماري و رفتار انحرافي در جامعه هستند.
هم چنين وضعيت اقتصادي عامل مهمي در جستجو و رسيدن مردم به خدمات بهداشتي است.
طنزآميزتر آن که ثروت مي تواند در بروز بيماري ها هم سهمي داشته باشد و نمونه آن افزايش ميزان ابتلا به بيماري سرخرگ هاي قلب، بيماري قند و چاقي در گروه هاي از نظر اقتصادي، اجتماعي مرفه تر است.
