دانلود فایل پاورپوینت حفاظت در برابر اشعه های یون ساز و غیر یون ساز

بخشی از پاورپوینت

--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----

اسلاید 1 :

فلسفه حفاظت در برابر اشعه

فیزیک پرتوها

برخورد پرتوها با مواد

کمیت ها و یکاها در حفاظت در برابر اشعه

آشکار سازی پرتوها و کاربرد آشکارسازها

اثرات بیولوژیکی پرتوهای یونساز

حفاظت در برابر پرتوگیری خارجی و داخلی بدن

بسته بندی، حمل و نقل مواد پرتوزا و پسمان ها

استانداردهای پایه حفاظت در برابر اشعه

کاربرد و حفاظت پرتوهای غیر یونساز

قوانین حفاظت در برابر اشعه و آیین نامه های اجرایی آنها

اسلاید 2 :

مقدمه:

امروزه کاربردهای صلح جویانه پرتوهای یونساز در مراکز مختلف صنعتی، پزشکی، کشاورزی و آموزشی و پژوهشی گسترش قابل توجهی داشته و در آینده نیز خواهد داشت.

در حال حاضر بیش از بیست هزار پرتوکار در ایران در شاخه های مختلف با مواد پرتوزا و دستگاه های پرتوساز در یک گستره وسیع فعالیت می نمایند که همواره از سوی پرتو های ناشی از این نوع فعالیت ها در مخاطره می باشند. همچنین افراد غیر پرتو کار نیز ممکن است بدلیل عدم اطلاعات و آموزش کافی، در موارد خاص در معرض این پرتوها قرار گرفته و اثرات ناشی از این اشعه ها باعث بروز بیماری های خاص در آنها گردد.

لذا ضروری است پرسنل و مسئولین واحد های ایمنی و بهداشت در بخشهای مختلف صنعتی، پزشکی، کشاورزی و غیره که با اینگونه پرتوها در ارتباط هستند دارای اطلاعات کافی در این زمینه بوده تا با استفاده از قوانین موجود از جان افراد در مقابل صدمات احتمالی محافظت نمایند.

اسلاید 3 :

حفاظت انسان و محیط زیست در برابر اثرات زیانبار مواد و دستگاههای پرتوزا از طریق وضع قوانین و مقررات مربوطه و همچنین کنترل و نظارت بر رعایت آنها، علم فیزیک بهداشت نامیده می شود و حفاظت در برابر اشعه در واقع حرفه ای است که حفاظت انسان، محیط زیست و نسلهای آینده را در برابر اثرات بیولوژیکی پرتوها بر اساس اصول علمی تدوین شده در دانش فیزیک بهداشت بر عهده دارد.

با وجود اینکه کاربرد پرتوهای یونساز در امور مختلف بسیار مفید و بعضاً منحصر به فرد می باشد لیکن عدم رعایت نکات ایمنی می تواند خطرات جدی برای کارکنان، مردم، محیط زیست و حتی نسل های آینده به همراه داشته باشد. خطرات بالقوه اینگونه پرتوها به فوریت و پس از شناخت مواد پرتوزا در بیش از یکصد سال پیش کشف گردیده است. با پیشرفت در زمینه شناسایی خطرات و توانایی در اندازه گیری پرتوهای یونساز، رهنمودهای مربوطه در خصوص اقدامات حفاظتی رو به گسترش و توسعه نهاد. بطور کلی هدف حفاظت در برابر اشعه، استفاده از مزایای کاربرد پرتوها در زمینه های گوناگون و کاهش هر چه بیشتر خطرات ناشی از اثرات آن توسط کارکنان، مردم، محیط زیست و نسلهای آینده می باشد.

اسلاید 4 :

اثرات پرتوهای یونساز:

اثرات پرتوهای یونساز به دو دسته تقسیم می شوند.

.1اثرات قطعی: (Stochastic)

هنگامی که میزان دُز دریافتی نسبتاً زیاد باشد، اثرات قطعی پدیدار میگردند و سبب از بین رفتن تعداد زیادی از سلولهای بافتی می شوند. این امر ممکن است به از بین رفتن عملکرد اندامهای آسیب دیده نیز منجر گردد. همواره یک سطح آستانه دُز وجود دارد که پایین تر از آن، اثرات قطعی بروز نمی نمایند، حفاظت و ایمنی در برابر اثرات قطعی با پایین نگه داشتن دُز در زیر سطح آستانه تضمین می گردد.

.2اثرات احتمالی: (Non-Stochastic)

اثرات احتمالی در تمام سطوح پرتوگیری اتفاق می افتند. یکی از عواقب خطرناک اینگونه پرتوگیریها احتمال بروز سرطان می باشد که معمولاً چند سال بعد از پرتوگیری اولیه ممکن است آشکار شود. بروز اینگونه اثرات در یک شخص هم محتمل است و هم ممکن است که هرگز اتفاق نیافتد، لیکن با افزایش دُز، احتمال وقوع آن بیشتر می شود.

اسلاید 5 :

اصل ALARA:

As Low As Reasonably Achievable

با عنایت به فرضیه غیر آستانه ای، اصول حفاظت در برابر اشعه نیازمند تدوین و آماده نمودن سطح پرتوگیری با حداقل ممکن آن می باشد. البته این امر با در نظر گرفتن عوامل مختلفی از قبیل پرتوهای طبیعی موجود در محیط که کاهش آنها به سمت صفر امکان پذیر نیست صورت می پذیرد. این معیار و مفهوم تحت نام اصل ALARA یا هر چه کمتر موجه شدنی شناخته شده است. بدین معنی که بایستی میزان دُز دریافتی موجه بوده و به حداقل ممکن، کاهش یابد.

اسلاید 6 :

سیستم حفاظت رادیولوژیکی: (International Commission on Radiological Protection)

با توجه به مطالب یاد شده و به منظور دست یابی به اهداف حفاظت در برابر اشعه لازم است سیستم حفاظت رادیولوژیکی که توسط کمسیون بین المللی حفاظت رادیولوژیکی (ICRP) در سال 1991 میلادی ارائه شده است، رعایت گردد. این سیستم بر پایه سه اصل اساسی زیر استوار است:

.1توجیه نمودن فعالیت پرتوی:

هرگونه فعالیت در رابطه با منابع پرتو بایستی قابل توجیه باشد. بعبارتی دیگر سود حاصل از فعالیت پرتوی برای جامعه بیش از ضرر آن باشد.

.2بهینه نمودن حفاظت در برابر اشعه:

در واقع همان اصل ALARA بوده و بایستی احتمال پرتوگیری از منابع پرتو به کمترین مقدار ممکن برسد و انجام اقدامات حفاظتی در برابر هزینه صرف شده و با در نظر گرفتن موازین اقتصادی و اجتماعی موجه و امکان پذیر باشد.

.3رعایت حدود دُز:

پرتوگیری افراد از منابع پرتو قابل کنترل، می بایست با رعایت حدود دُز و کنترل خطر ناشی از پرتوگیریهای بالقوه آن باشد.

اسلاید 7 :

اتم و ساختار آن:

تمام چیزهایی که در اطراف ما وجود دارند مانند هوا، خاک، آب و بالاخره اجسام و مواد عملاً از تعدادی عناصر شیمیایی تشکیل یافته اند که این تعداد حدود 91 عنصر طبیعی در کره خاکی است که سبکترین آنها هیدروژن و سنگین ترین آنها اورانیوم می باشد.

اجزای تشکیل دهنده اتم:

آخرین و مناسب ترین تصور از ساختمان اتم این است که اتم از دو ناحیه قابل تشخیص به شرح زیر تشکیل شده است:

الف – ناحیه مرکزی به نام هسته شامل پروتون ها و نوترون ها (نوکلئون ها)

ب – ناحیه خارجی اتم محیط بر هسته شامل الکترون ها

با توجه به اینکه الکترون ها حامل بار الکتریکی منفی و پروتون ها حامل بار الکتریکی مثبت می باشند، همواره یک نیروی الکترواستاتیکی جاذب بین هسته و الکترون ها برقرار است.

اسلاید 8 :

در ساختار اتم دو محدودیت زیر وجود دارد:

الف – تعداد لایه های مجاز که الکترون ها روی آنها حرکت می کنند محدود است.

ب – تعداد الکترون های موجود در هر لایه نیز محدود است.

لایه ها با حروف N , M , L , K و ... نشان داده میشوند و حداکثر تعداد الکترون ها روی هر لایه به ترتیب 2 ، 8 ، 18 ، 32 و ... می باشند.

ساده ترین اتم، هیدروژن است که یک پروتون در هسته و یک الکترون در لایه K دارد.

 تعداد پروتون های هر اتم را عدد اتمی نامیده و به Z نمایش می دهند.

 تعداد نوترون های هر اتم را عدد نوترونی نامیده و به N نمایش می دهند.

 تعداد کل نوکلئون های (مجموع پروتونها و نوترونها) هر اتم را عدد جرمی نامیده و به A نمایش می دهند.

 نمایش عمومی هر اتم به شکل AZ X Nمی باشد که در آن Xنام عنصر و معمولاً N نوشته نمی شود.

اسلاید 9 :

طبقه بندی هسته ها:

همانگونه که اشاره شد هسته عبارت است از اتم بدون فضای خارجی آن. معمولاً هسته را با همان نماد اتم یعنی AZ Xنشان می دهند. مثلاً 3115 Pو 3215 Pنشانگر دو هسته عنصر فسفر هستند. هسته ها را می توان به طریق زیر طبقه بندی نمود:

الف) طبقه بندی بر اساس تساوی اعداد پروتونی، نوترونی و جرمی:

qایزوتوپ ها: هسته هایی هستند که تعداد پروتون های آنها یکسان است.

مانند: 11 Hو   21 H  و   31 H    -      23892 U و  23592 U  و  23492 U و  23392 U

qایزوتون ها: هسته هایی هستند که تعداد نوترون های آنها یکسان است.

مانند:  42 He و 31 H   -      147 N  و   136 C

qایزوبار ها: هسته هایی هستند که عدد جرمی آنها برابر ولی تعداد پروتونها و نوترونهای متفاوتی دارند.

مانند:   2411 Na و 2412 Mg   -      32 He  و   31 H

اسلاید 10 :

qایزومرها: هسته هایی هستند که عدد جرمی و عدد اتمی آنها یکسان است ولی خواص هسته ای آنها متفاوت می باشد (از نظر نیمه عمر و ترازهای انرژی). ایزومر با انرژی بالاتر در یک حالت نیمه پایداربوده و با نوشتن m پس از عدد جرمی مشخص می شود. مانند: 9943Tcm(با نیمه عمر 6 ساعت) و 9943Tc (با نیمه عمر 2.1 * 105 سال) ایزومر یکدیگرند.

ب) طبقه بندی بر اساس پایداری هسته ها:

qهسته هایی که ترکیب پروتون ها و نوترون هایشان پایدار نیست دستخوش واپاشی می شوند. اینگونه هسته ها ذاتاً ناپایدار بوده و با گذشت زمان تغییر نموده به هسته های جدیدی تبدیل می شوند.

qهسته های پایدار آن دسته از هسته هایی هستند که برای همیشه ثابت هستند (حداقل برای 1021 سال) بدون توجه به اینکه الکترون های اتم آنها ممکن است تغییر و تحول پیدا کنند.