بخشی از مقاله
تراکتور و بولدوزر
تراکتور با چرخهای زنجیری از اولین ماشین آلات موتورداری است که در عملیات خاکی بکار گرفته شده است. امروزه با بکار گرفتن تراکتورچرخ لاستیکی، هنوز هم این وسیله بطور وسیعی در کارهای ساختمانی مورد استفاده قرار میگیرد. تراکتوری که مجهز به یک تیغه در قسمت جلویی باشد به بولدوزر موسوم است. انواع مختلفی از تیغه ها قابل استفاده با تراکتور هستند.
تراکتور چرخ زنجیری
این نوع تراکتور در انواع مختلف زمینها بخاطر فشار کم وارد بر زمین و قدرت کشش مناسب قادر به فعالیت هستند. مدلهای مخصوصی موجودند که دارای فشار وارد بر زمین حدود 3 تا 4 پاوند بر اینچ مربع (معادل 22/0 تا 30/0 کیلوگرم بر سانتی متر مربع) بوده و در زمین های سست بسیار موثرند. این ماشین آلات در شیبهای تا 100% (45 درجه)نیز قادر به کار هستند. بعلت سرعت نسبتا کم باید برای حمل آنها به محل کارگاه از تریلراستفاده نمود.
چون غلطک های زنجیرها روغن کاری شده و در مقابل نفوذ آب و مواد زنگ آور محفوظ هستند، تراکتور قادر است در آب به ارتفاع زنجیرهای فوقانی چرخها عمل
نماید. در صورتیکه پیش بینی لازم برای ضد آب نمودن ماشین صورت گرفته باشد، تراکتور قادر خواهد بود بمدت کم در آبهای عمیق تر هم فعالیت کند.
تراکتور با چرخهای لاستیکی
تراکتور با چرخهای لاستیکی از این جهت ساخته شد که سرعت بیشتری در کشیدن اسکریپرها و واگنها و کارهای نظیر آن داشته باشد. این نوع ماشینها در انواع 2 چرخ و 4 چرخ موجودند. نوع 2 چرخ آن باید حتما همراه با یک ماشین دیگر نظیر اسکریپرکار کند تا بتواند تعادل خود را حفظ کند. نوع چهارچرخ آن در دو نوع یک دیفرانسیل و دو دیفرانسیل موجود است. این نوع ماشینها دارای فشار بر سطح زمین به مقدار 25 تا 35 پاوند بر اینچ مربع (معادل 8/1 تا 5/2 کیلوگرم بر سانتی متر مربع) بوده و نیروی غلطشی که ایجاد می کنند باندازه تراکتورهای زنجیردار نیست و بنابراین استفاده از آنها بصورت بولدوزر توسط عوامل یاد شده محدود می گردد. علاوه بر داشتن سرعت سیر نسبتا زیاد این نوع تراکتور در حرکت بر روی آسفالت، سطح جاده را خراب نمیکند. بدلیل فشار زیاد وارد بر زمین، میتوان از آن در عمل تراکم سطح زمین یا جاده استفاده نمود
انواع تیغه ها و ملحقات تراکتور
انواع تیغه ها
از میان انواع مختلف تیغه های موجود برای تراکتور چهار نوع تیغه از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و موارد استفاده زیادتری دارند. این چهار نوع تیغه عبارتند از: تیغه مستقیم، تیغه انگل دوزر، تیغه یونیورسال و تیغه کوشن (cushion blade). همه این نوع تیغه ها بغیر از تیغه کوشن میتوانند حول محور طولی ماشین دوران کنند و بدین ترتیب قدرت تراکتور را در یک انتهای تیغه متمرکز سازند. این دوران حول محور طولی مخصوصا در مواقع خندق کنی یا شکستن رویه زمینهای سخت مورد استعمال دارد.
تیغه های مستقیم و یونیورسال امکان حرکت قسمت فوقانی تیغه را بجلو یا عقب میسر می سازند(شکل 3-5 قسمت ب) این عمل باعث ازدیاد یا نقصان میزان نفوذ تیغه ماشین در اثر تغییر زاویه حمله به زمین نمی شود. فقط تیغه انگل دوزر را میتوان طوری تغییر مکان داد که عمود بر جهت حرکت ماشین نباشد.( این سه نوع حرکت با دوران تیغه در شکل 3-5 نشان داده شده اند.)
تیغه مستقیم (شکل 4-5 ) از باقی تیغه ها بیشتر مورد استعمال دارد. وقتی که فاصله حمل مواد کم یا متوسط است این نوع تیغه بسیار موثرمی باشد. این تیغه دارای اسب بخار در هر فوت از انتهای برشی و اسب بخار در هر یارد مکعب مواد سست بیشتری نسبت به تیغه یونیورسال می باشد. بنابراین، این نوع تیغه دارای قدرت حفاری و حمل مواد بیشتری نسبت به نوع یونیورسال می باشد.
انگل دوزر در ایجاد برش در کنار تپه ها و بلندیها، پرکردن پشت ابنیه و کندن جویها میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
تیغه یونیور سال با دارا بودن دو دیواره در دو انتهای تیغه قادر به حمل مقادیر زیادمواد حفر شده در مسافات نسبتاً زیاد می باشد. این تیغه نباید برای حمل مواد خیلی سنگین یا نفوذ در زمین به میزان زیاد مورد استفاده قرار گیرد. تیغه کوشن به منظور هل دادن اسکریپر طرح شده است.
انواع مختلف دیگر تیغه نیز وجود دارند که بعضی از آنها عبارتند از تیغه خراشنده (ripdozer) ، تیغه U شکل مخصوص مواد سبک و تیغه هایی که برای عملیات مخصوص پاک کردن به کار میروند.
شکل 4-5 : انواع مهم تیغه
تعیین سرعت تراکتور
حداکثر سرعت یک کامیون، بولدوزر با اسکریپر تحت شرایط و میزان بار معین، بستگی به قدرت موجود در چرخها و مساله تراکسیون (اصطکاک) و مقاومت شیب و مقاومت غلطشی دارد. روشهای تعیین این عوامل و ماکزیمم سرعت ماشین آلات با استفاده از جداول و منحییهای عرضه شده توسط کمپانیهای سازنده این ماشینها در زیر خواهد آمد.
مقاومت کل حرکت
مقاومت کل در مقابل حرکت وسیله نقلیه بر روی یک سطح عبارتست از مجموع مقاومت غلطشی و مقاومت شیب.
(1-5) مقاومت شیب+ مقاومت غلطشی = مقاومت کل
مقاومت غلطشی
مقاومت غلطشی عبارتست از مقاومت در مقابل حرکت وسیله نقلیه بر روی یک سطح ناشی از اصطکاک داخلی، فرو رفتن وسیله نقلیه بر روی سطح حرکت و فشار لاستیک برای بدست آوردن مقاومت غلطشی از روابط زیر استفاده می شود.
(2-5) مقدار نفوذ بر حسب اینچ × 30) + 40 = مقاومت غلطشی(1b/ton)
(3-5)وزن وسیله نقلیه (تن) × مقاومت غلطشی(پاوند برتن)= مقاومت غلطشی(پاوند)
مقادیر مقاومت غلطشی بر حسب پاوند در هر تن برای انواع مختلف سطح زمین در جداول 1-5 داده شده است.
چون وسائط نقلیه زنجیر دار در حقیقت در جاده خودشان (سطح داخلی زنجیر ماشین) حرکت می کنند،معمولاً فرض می شود که مقاومت غلطشی در مقابل حرکت آنها وجود ندارد.
مقاومت شیب
مقاومت شیب عبارتست از مولفه وزن ماشین که بموازات سطح شیبدار جاده اثر میکند. این نیرو در مورد وسائط نقلیه یی که در حال صعود از یک بلندی هستند مثبت عمل کرده و در مورد وسائط نقلیه ای که در حال پائین آمدن از ارتفاع میباشند بصورت منفی عمل می نماید. یعنی در حقیقت در پائین آمدن به ماشین کمک می کند. مقدار دقیق این نیروها عبارتست از حاصلضرب وزن وسیله نقلیه در سینوس زاویه ای که سطح شیبدار با سطح افق تشکیل می دهد. با اینهمه در مورد زوایای کوچک، سینوس و تانژانت زوایا با هم تقریبا برابرند. مثلا در مورد یک سطح شیبدار o15 ، استفاده از تانژانت بجای سینوس فقط حدود 3% خطا ایجاد می نماید. شیب معمولا بر حسب درصد بیان میگردد که همان تانژانت زاویه شیب می باشد.
