بخشی از مقاله
کلیاتی درباره تراکتور
تراکتور وسیله ای است که برای تامین قدرت وسایل و ادوات به منظور انجام کارهای کشاورزی به کار می رود. تراکتورهای کشاورزی در انواع مختلف از شکل ساده دو چرخی موتور دار بدون صندلی(آنچه به تیلر معروف است) تا 8 چرخ بزرگ کمر شکن تا قدرت 450 اسب بخار ساخته شده اند.
تراکتور چیست؟
وا‍‍‍‍‍ژه تراکتور یک کلمه خارجی(Tractor) و به معنی کشنده است. گاو آهن و سایر ادوات قدیمی که قبل از اختراع تراکتور با دام کار می کردند همگی از نوع کشیده بودند یعنی به وسیله یوغ به دام وصل و به وسیله آن ها کشیده می شدند. تراکتورهای اولیه نیز دقیقاً همین کار را می کردند. در مورد گاو آهن ها به عنوان مثال، سه چرخ وجود داشت که خیش ها بر آن ها سوار بودند. بیرون آمدن خیش ها و افتادن آن ها بر زمین توسط کلاچی صورت می گرفت که در یکی
از چرخ ها تعبیه شده بود. اهرم راه اندازی این کلاچ، طنابی بود که در دست راننده تراکتور قرار داشت، این گاو آهن توسط دیرک خود به تراکتور قلاب می شد و تراکتور فقط وظیفه کشیدن آن را به عهده داشت. بدین جهت اسم این وسیله کشنده را تراکتور نهادند. با پیشرفت تکنولوژی، تغییراتی در تراکتورها و درنیتیجه ادواتی که توسط آن کار می کنند به وجود آمد به نهوی که امروزه کمتر از تراکتور به عنوان یک وسیله کشنده استفاده می شود. تقریباً تمام تراکتورها و ادوات سبک بر تراکتور سوار می شوند یعنی به اتصال سه نقطه تراکتور متصل شده و به وسیله دستگاه هیدرولیک بالا و پایین می روند. هم چنین از محور تواندهی
تراکتور برای تامین حرکت دورانی بهره گرفته می شود. تسمه فلک روی تراکتور برای کار اندازی آسیاب ها یا پمپ های گریز از مرکز به کار می رود. ولی کلمه تراکتور هم چنین باقی مانده است.
از نظر فنی تراکتور یک ماشین خود گردان است. برای توضیح این کلمه، لازم است ابتدا موتور و ماشین تعریف شوند. موتور وسیله ای است که قدرت تولید می کند ولی به تنهایی قادر به تولید کار نیست. ماشین وسیله ای است که کار انجام می دهد ولی فدرت تولید نمی کند. این وسیله نیز به تهایی قادر به انجام کار نیست مگر اینکه از یک موتور قدرت بگیرد. تراکتور باید کار انجام دهد، بنابراین باید شامل موتور و ماشین باشد و این چنین است. قسمتی از تراکتور شامل کلاچ، جعبه دنده، دیفرانسیل، چرخ ها و غیره به استثنای موتور آن، ماشین می باشد. از آن جایی که این ماشین دارای موتوری است که مستقیماً به آن وصل شده بنابراین تراکتور را یک ماشین خودگردان می نامیم.
تعریف کامل و جامعی که برای تراکتورهای امروزی می توان به عمل آورد عبارتست از:
ماشین خودگردانی که قابلیت تولید سه نوع توان کششی، دورانی و هیدرولیکی داشته و برای تقریباً تمامی کارهای کشاورزی به کار می رود.
مختصری از تاریخچه کامل تراکتور
اولین تراکتورهای ساخته شده، از نوع موتورهای احتراق خارجی با چرخ های آهنی حجیم بودند. این تراکتورها احتیاج به حمل مقادیر زیاد آب و زغال سنگ یا چوب به عنوان سوخت موتورهای بخار خود بودند و گاه تا 14 خدمه برای هر تراکتور لازم بود.
با احتراق موتورهای داخلی، حجم موتور خیلی کمتر شده، خدمه به دو راننده و کمک راننده، تقلیل یافت ولی چرخ ها هنوز آهنی بودند. اولین موتورهای احتراق داخلی از نوع بنزینی بودند ولی موتورهای اکثر تراکتورهای امروزی از نوع گازوئیلی است که سوخت آن ارزانتر و گشتاور آن بیشتر می باشد. اخیراً موتورهای احتراق داخلی گازی که از کپسول های گاز مایع بهره می گیرند روی تراکتورها سوار شده اند.
تراکتورهای اولیه فاقد اتصال سه نقطه بودند و همانطور که اشاره شد، ادوات کشاورزی عموماً به دنبال تراکتور کشیده می شدند. با اختراع سیستم هیدرولیک و اتصال سه نقطه، اکثر ادوات به صورت سوار یا نیمه سوار ساخته شدند. تراکتورهایی که ادوات بر آن ها سوار باشند قابلیت فرمان دادن و دور زدن بیشتر
ی داشته طول کل تراکتور و وسیله کمتر است بنابراین فضای کمتری اشغال می نماید. دستگاه های هیدرولیکی امروزی تکامل یافته اند، در دستگاه های هیدرولیک قدیمی با پایین بردن اهرم هیدرولیک وسیله ای مثل گاو آهن به خاک می افتاد و در صورت تنظیم بودن تمایل تیغه نسبت به خاک، با حرکت تراکتور به جلو، وارد خاک می شد. اگر هنگام شخم زدن به خاک نرم می رسید، گاو آهن پایین تر می رفت که با برخورد دوباره به خاک سخت، مقاومت زیادی به تراکتور وارد می ساخت. این مقاومی سبب بوکسوات چرخ های تراکتور گاهی شکستن خیش ها می گردید. برای رفع بوکسوات راننده باید اهرم هیدرولیک را کمی بالا می برد، گاو آهن بالا آمده تا سختی زمین را رد نمده و سپس اهرم کمی پایین پایین برده می شده تا به عمق اولیه برسد. بدین ترتیب راننده باید مرتباً با اهرم هیدرولیک به اصطلاح بازی می کرد. برای جلوگیری از شکستن خیش ها یا سایر ادواتی که در خاک کار می کردند از آزاد کننده های خودکار و پایین های
مخصوص استفاده می شد. سیستم هیدرولیک تراکتورهای امروزی خودکار و مضر به دو سیستم کنترل(Praft Control) و کنترل با موقعیت(Positon Control) می باشند. سیستم کنترل با کشش، مقاومت روی اتصال سه نقطه تراکتور را به طور اتوماتیک ثابت نگه می دارد. اگر مشکلی پیش آید که در فوق اشاره شد یعنی گاو آهن و یا سایر ادوات به مانعی یا روی زمین به سختی برسند که مقاومتی بیش از حد کشش تراکتور وارد نماید، سیتم کنترل با کشش به طور خودکار، گاو آهن را کمی بالا می آورد آن قدر که تراکتور را بدون سر خوردن به عمق تنظیم شده قبلی فرو می برد.
تراکتورهای قدیمی فاقد محور تواندهی یا به اصطلاح شافت خرمنکوب بودند. این محور مولد حرکت دورانی است. تراکتورهای اروزی عوماً مجهز به این محور می باشند که به راحتی می توانند اندام هایی از ماشین های کشاورزی که احتیاج به حرکت دورانی دارند مانند، شانه برش دروگرها، پره کود افشان ها، موزع بذر کارها و غیره ره به کار اندازند. سرعت دوران این محور 540 دور در دقیقه است. ولی امروزه محور با 1000 دور در دقیقه نیز وجود دارد. اخیراً محورهایی به کار برده شده اند که می توانند سرعت های دورانی متفاوتی داشته باشند. محور چرخ گرد نیز در اکثر تراکتورهای امروزی وجود دارند.
چرخ های تراکتورهای اولیه برای درگیری بیشتر با خاک، از نوع آهنی بوده روی آن ها برآمدگی هایی وجود داشت. پس از اختراع اتصال سه نقطه و توجه به این موضوع که ادوات سوار سبب انتقال مقداری از وزن جلو تراکتور روی چرخ های عقب خواهد شد و نیز با افزودن وزنه های سنگین کننده روی چرخ های عقب و جلو و روی قسمت جلو تراکتور، از چرخ های لاستیکی استفاده شد. با استفاده از چرخ های لاستیکی، عبور و مرور تراکتورها روی جاده های آسفالته به راحتی صورت می گیرد و سرعت حرکت تراکتورها در جاده ها نیز به همین دلیل افزوده شده است.
توان تراکتورها نیز به تدریج افزایش یافت. تعداد چرخ ها نیز به جای دو چرخ عقب و دو چرخ جلو به چهار چرخ عقب و دو چرخ جلو و در تراکتورهای پر قدرت به چهار چرخ عقب و چهار چرخ جلو افزایش یافته است. اندازه چرخ های عقب اکثر تراکتورها بزرگتر از چرخ های جلو می باشد ولی تراکتورهایی نیز وجود دارند که چرخ های جلو نیز بزرگ هستند.
نجهیز تراکتورها به قفل دیفرانسیل، ترمزهای مستقل، فران های هیدرولیکی، کلاچ های دو مرحله ای، اطاق و غیره نیز جزء مراحل تکامل تراکتورها محسوب می شوند. کاربرد جعبه دنده های هیدرودینامیک و هیدروستاتیک در تراکتورهای جدید نیز یکی دیگر از این مراحل است.
کاربردهای تراکتور
کاربردهای تراکتور را می توان در قالب سه نوع توان تولیدی و ساختار آن به شرح زیر توضیح داد:
• 1- وسیله کشنده. ادواتی چون لندلولر(ماله)، غلتک ها، دیسک های سنگین و غیره به مالبند ثابت تراکتور قلاب شده و به وسیله آن کشیده می شوند.
• 2- تامین حرکت دورانی. میل گردان ماشین هایی چون دروگرها و چاپرها به محور تواندهی متصل می شوند تا حرکت دورانی قطعات آن تامین گردد در حالی که خود ماشین ها به اتصال سه نقطه یا قلاب مالبند تراکنور بسته می شوند.
• 3- راه اندازی ماشین های ثابت مثل آسیاب ها، پمپ های آبیاری، مولدهای برق، خرمنکوب ها و غیره به وسیله تسمه فلکه یا محور تواندهی.
• 4- راه اندازی وسایلی چون بذر کارها، کود پاش افشان ها و بعضی از جاروها به وسیله محور تواندهی چرخ گرد. سرعت دورانی بعضی از قطعات این ماشین ها مثلاً موضع بذر کارها، صفحه دوار کودافشان و انگشتی های جارو باید متناسب با سرعت پیش روی تراکتور باشد.
• 5- تنظیم خودکار کشش ادوات در خاک و ارتفاع ماشین ها از سطح زمین به وسیله دستگاه های کنترل با کشش و موقعیت هیدرولیک.
• 6- تامین توان هیدرولیکی برای جک ها و سایر موتورهای هیدرولیکی بیرون تراکتور.
• 7- عملیات وجین و تنک با تنظیم فاصله مرکز به مرکز چرخ های عقب و جلو تراکتور به منظور متناسب ساختن آن ها با فاصله خطوط کشت برای کولتیواتور زدن و غیره.
• 8- به عنوان بیل مکانیکی، تیغه یا چرثقیل با نصب این ادوات در جلو یا عقب تراکنور.
• 9- حمل ادوات سوار نیمه سوار و دنباله بند.
انواع تراکتورها
کاربردهای گوناگون تراکتور، که بر اثر تحول تدریجی آن به دست آمده، موجب شده است که طبقه بندی های متعددی برای آن به وجود آید. یک طبقه بندی توصیفی بر اساس نوع فرمان، ساختمان شاسی و اجزای کششی در زی آمده است.
• 1- تراکتور زنجیری
• 2- تراکتور ردیف کار یا استاندارد
• 3- تراکتور پا بلند
• 4- تراکتور کارهای عمومی واحد زراعی
• 5- تراکتورهای مخصوص باغ میوه
• 6- تراکتور یونیور سال یا تراکتور جامع و کامل
• 7- تراکتور چمن زنی یا باغبانی
• 8- تیلر یا تراکتور دستی
• 9- تراکتور حمل درخت
10-تراکتور بار کن یا بیل مکانیکی
11- تراکتور چهار چرخ محرک(دو دیفرانسیل) با چرخ های کوچک جلو متصل به فرمان
12- تراکتور چهار چرخ محرک(دو دیفرانسیل) با چرخ های مساوی و متصل به فرمان
13- تراکتور چهار چرخ محرک(دودیفرانسیل) با چرخ های مساوی و شاسی مفصلی یا کمر شکن.
تراکتورهای زنجیری: این تراکتورها امروزه کمتر از زمانی که به بازار عرضه شدند اهمیت دارند. معمولاً زمانی به کار می رود که خاک خیلی سخت و نرم بوده و یا پایداری چرخ های تراکتور مد نظر باشد. در بدو امر تراکتورهای زنجیری بزرگتر از تراکتورهای چرخدار بودند به همین دلیل در مزارع بزرگ به کار می رفتند.
تراکتور استاندارد: ابتدا برای عملیات کششی به کار می رفت. در این تراکتور چرخ های عقب محرک اند و گرانیگاه آن تقریباً در فاصله یک یوم بین محور چرخ های عقب و جلو، نزدیک به محور چرخ های عقب قرار دارد. تراکتور استاندار گاهی تراکتور کشورهای غربی نیز نامیده می شود و فاقد دستگاه اتصال سه نقطه ای می باشد.
تراکتورهای پا بلند:ئ معمولاً تغییر شکل یافته تراکتورهای ردیف کار(استاندارد) است و به خصوص برای محصولاتی که ارتفاع زیادی دارند مانند نیشکر طرح ریزی شده اند.
تراکتور کارهای عمومی واحد زراعی: در این تراکتورها فاصله شاسی از زمین عموماً کمتر ز تراکتورهای استاندارد است. این تراکتورها برای اکثر عملیاتمزرعه یا چراگاه مناسب و اغلب مجهز به یک بارکن جلو است. از این تراکتور برای پاک کردن اصطبل دام ها می توان استفاده کرد.
تراکتور باغ میوه: تفاوتش با تراکتور کارهای عمومی واحد زراعی جزئی است فقط شاسی آن چند سانتی متر به زمین نزدیکتر است، استانداردی از طرفOSHA(اداره کل بهداشت و ایمنی شغلی) جهت ساختمان اتاقک راننده برای حفاظت سرنشین آن هنگا غلتیدن این تراکتور به عمل نیامده است. لذا این تراکتور فاقد ساختمان اتاقک راننده است.
تراکتور یونیور سال: این تراکتور طوری طراحی شده است که بتواند تعداد ادوات کشاورزی را بکشد. این تراکتور نتنها بری کشیدن ادوات کشاورزی به کار میرود بلکه نیرو نیز تولید می کند.
تراکتور چمن زنی و باغبانی: قدرتی کمتر از 15 کیلو وات داشته و اساساً برای نگه داری چمن زارهای وسیع طرح ریزی شده است. به علت ارتفاع کم شاسی از زمین و طراحی این تراکتور برای کارهای سبک، معمولاً برای عملیات کشاورزی به کار نمی رود.
