بخشی از مقاله
ساختمان سازی
مقدمه:
در قرون اخير كه رشد جمعيت در دنيا به طور چشمگيري رو بر ازدياد نهاد و بشر از لحاظ علمي و فني مشكلات بسياري را حل نمود در ساختن مسكن نيز مانند سايرموضوعات تحولات عمده اي به وجود آورد و ديگر ساختن خانه هاي تك واحدي جوابگوي احتياجات جوامع شرق نبوده و بهمين علت سيستم خانه سازي به كلي دگرگون شده و استفاده از مصالح مقاوم نيز مانند فولاد و سيمان در ساختمان رايج گرديد و در اثر دسترسي به اين مصالح و امكانات ديگر گسترش شهرها از حالت افقي به عمودي تبديل شد و امر آپارتمان سازي در ساختمان هاي چندين طبقه متداول گرديد .
براي احداث ساختمان و ابنيه در مدت كوتاه استفاده از بتن پيش ساخته بسيار حائز اهميت است تمامي ساختمانهاي ائم از ساختمانهاي صنعتي پاركينگها ساختمانهاي تجاري ، مجتمع هاي مسكوني ، هتلها ، مدارس ، مراكز تفريحي پلها و انواع سازه هاي ديگر را مي توان با استفاده از بتن پيش ساخته احداث نمود محاسني كه توسط طرفداران اين روش ساخت مطرح مي شود قسمتي به پيش ساختگي قسمتي به پيش تنيدگي و قسمتي نيز به بتني بودن آن مربوط مي شود روشهاي پيش ساخته فشرده نمودن جدول زماني اجراء پروژه كاهش مدت زمان ساخت را ميسر مي سازد.
شرح مختصري از فرايند توليدي يا خدماتي:
اجراي طرحهاي ساختماني صدها جزئيات فني و ساختماني و روابط پيچيده چند جانبه بين صاحب كار ، كار فرما، مجري طرح ،طراح، مجري ، ناظر، پيمانكار جز سازندگان مصالح و لوازم و فروشندگان آنها ، توليد كنندگان ، فروشندگان و اجاره دهندگان تجهيزات ، نيروي انساني ، نهادهاي مديريت شهري و ادارات دولتي را شامل مي شود.
اجراي طرحهاي ساختماني ممكن است به يكي از روشهاي زير انجام مي پذيرد:
-اماني :كه صاحب كار يا قائم مقام او (كارفرما يا مجري طرح) راسا عمليات اجرايي را مديريت مي كنند.
-مديريت اجرا : كه صاحبكار شخصي را از طرف خود مامور اجرايي پروژه مي نمايد
-پيمانكاران جز : كه در آن صاحبان كار هر قسمت از پروژه را به پيمانكاران خاصي تحويل مي دهند
-پيمانكاران كلي : كل پروژه به يك شركت پيمانكاري براي اجراي تحويل داده مي شود.
در كليه روشهاي فوق ، فرض بر اين است كه در طرح از پيش آماده شده اي برا اجرا وجود دارد . امروزه براي صرفه جويي كردن در زمان روشهاي ديگري براي اجرا ي ساختمان ما ابداع و به كار گرفته شده اند كه اجازه مي دهند همزمان با تهيه طرح كار اجرا نيز آغاز و پيش برده شود . از جمله اين روشها ،روش اجراي سريع و روش طرح و ساخت يا طرح و اجرا را مي توان نام برد .
پيمانهاي اجرايي اشكال مختلف دارد كه متداولترين آنها به شرح زير است.
1-پيمانهاي سر جمع
2-پيمانهاي مبتني بر فهرست آمارها
3-پيمانهاي در صد هزينه
صاحبكار شخصي است حقيقي يا حقوقي كه طرح متعلق به او مي باشد.
كار فرما يا مجري طرح شخصي است حقوقي يا حقيقي كه صاحبكار تمام يا بخشي از اختيارات خود را براي اجرا به او سپرده است .
مدير اجرايي شخصي است حقيقي يا حقوقي كه سازماندهي عمليات اجرائي به عهده او واگذار ميگردد .
پيمانكار شخصي است حقيقي يا حقوقي كه انجام خدمات مشخصي را تحت شرايط فني و مالي معين در مدت زمان معلوم به عهده ميگيرد .
الف) موقعيت رشته ساختمان هاي بتني يا بررسي جزئيات سازماني رشته
مزاياي ساختمانهاي بتني:
ساختمانهاي بتني به علل زير مورد توجه مهندسين و شهر سازان قرار گرفته و روز به روز در حال توسعه است .
1-ماده اصل بتن كه شن و ماسه مي باشد تقريباً در تمام نقاط كره زمين در حد وفور يافت مي شود و روي اين اصل امكان ساختن ساختمانهاي بتني را ميسر مي سازد .
2- ساختمانهاي بتني در مقابل عوامل جوي از ساختمانهاي فلزي مقاوم تر بوده و در نتيجه نسبت به ساختمانهاي فلزي داراي عمر طولاني تر مي باشد .
3- در مقابل آتش سوزي ساختمانهاي بتني نسبت به ساختمانهاي فلزي مقاومتر مي باشد
4- به علت شكل پذيري بتن كه مي تواند به هر شكلي كه قالب آن تهيه مي شود ساخته شود .ساختن ستون و پل به اشكال مختلف را ميسر ميسازد و به همين علت مهندسين معمار به اين نوع ساختمانها توجه بيشتري مي نمايد
آيين نامه :
به علت پيشرفت ساختمانهاي بتني در اغلب كشورها ، آزمايشگاهها و انستيتوهاي بتن بطور مداوم مشغول آزمايشات مكرر روي انواع و اقسام سازه هاي بتني ميباشد كه نتيجه اين آزمايشات به صورت نشريه هاي به نام آئين نامه بتن در دسترس عموم مهندسين قرار مي گيرد و در كشور ما هم موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي نشريه هايي در اين مورد انتشار داده است كه در نوشته هاي اين بخش اغلب با توجه به آيين نامه مذكور تهيه گرديده.
شناخت از مسائل اوليه كارگاه و تجهيز كارگاه
بطور كلي در هر كارگاه ساختماني بررسي نكاتي چند قبل از شروع هر گونه عمليات لازم و ضروريست و اين بررسي به پيشرفت بعدي كار و در نتيجه پايين آوردن هزينه طرح كمك خواهد كرد .
اصولا بررسي مقدماتي يك كارگاه قبل از هرگونه عمليات اجرائي داراي اهميت زياديست . اين بررسي را مي توان به مراحل مختلف زير تقسيم كرد
مراحل مختلف ساختن يك ساختمان
1) بازديد زمين :
قبل از شروع هر نوع عمليات ساختماني بايد زمين محل ساختمان بازديد شده و وضعيت و فاصله آن نسبت به خيابانها و جاده ها اطراف مورد بررسي قرار گيرد و همچنين پستي ويلندي زمين با توجه به نقشه ساختمان موردبازديد قرار گرفته در صورتيكه ساختمان بزرگ باشد پستي و بلندي و ساير عوارض زمين مي بايد بوسيله مهندسين نقشه بردار تعيين گردد و همچنين بايد محل چاه هاي فاضلآب و چاه آبهاي قديمي و مسير قنات هاي قديمي كه ممكن است در هر زميني موجود باشد تعيين شده و محل آن نسبت به پي سازي مشخص گردد و در صورت لزوم مي بايد اين چاه با بتون و يا شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمين تعيين شده و نسبت به ريشه كني ( كندن ريشه هاي نباتي كه ممكن است در زمين روئيده باشد ) آن محل اقدام شود و خاكهاي اضافي به بيرون حمل گردد و بالاخره بايد شكل هندسي زمين و زواياي آن كاملا معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود .
2) پياده كردن نقشه
پس از بازديد محل وريشه كني اولين قدم در ساختن يك ساختمان پياده كرده نقشه مي باشد .منظور از پياده كردن نقشه يعني انتقال نقشه ساختمان از روي كاغذ برروي زمين بابعاد اصلي (يك به يك ). بطوريكه محل دقيق پي ها وستونها وديوارها و زيرزمين ها وعرض پي هاي روي زمين بخوبي مشخص باشد وهمزمان با ريشه كني وبازديد محل بايد قسمتهاي مختلف نقشه ساختمان مخصوصا نقشه پي كني كاملا موردمطالعه قرار گرفته بطوريكه در هيچ قسمت نقطه ابهامي باقي نماند .وبعد اقدام به پياده كردن نقشه بشود .
بايد سعي شود حتما در موقع پياده كردن نقشه از نقشه پي كني استفاده گردد . براي پياده كردن نقشه ساختمان هاي مهم معمولا از دوربين نقشه برداري استفاده مي شود . ولي براي پياده كردن نقشه ساختمان معمولي و كوچك از متر وريسمان بنائي كه به آن ريسمان كار هم مي گويند استفاده مي گردد .براي پياده كردن نقشه با متر وريسمان كار ابتدا بايد محل كلي ساختمان را روي زمين مشخص نموده وبعد با كشيدن ريسمان در يكي از امتدادهاي تعيين شده وريختن گچ يكي از خطوط اصلي ساختمان راتعيين مي نمائيم.
وبعد خط ديگر ساختمان را معمولا عمود برخط ديگر مي باشد با استفاده از خاصيت قضيه فيثاغورث (درمثلث هاي قائم الزاويه مجذور وتر مساوي است با مجموع مجذورات دوضلع ديگر ) رسم مي نمائيم . معمولا در سطح بنائي استفاده از اين روش را 3و 4و 5 مي گويند . زيرا در اين طريق معمولا اضلاع مثلث 3متر و4متر و وتر مثلث 5 متراست . و براي مكانهاي كوچكتر ويا بزرگتر مي توان از مضربهاي اين اعداد استفاده نمود .
مانند 30 و40 و50 سانتيمتر و يا 6متر و 8متر و10 متر. ممكن است به علت قناس بودن زمين دو خط كناري نقشه برهم عمود نباشد . در اين صورت يكي از خطوط مياني نقشه را كه حتما برخط اول عمود است انتخاب و رسم مي نمائيم . ممكن است براي عمود كردن خطوط از گونياي بنائي استفاده نمود .
دراين صورت دقت كار كمتر مي باشد .در موقع پياده كردن نقشه براي جلوگيري از جمع شدن خطاها بهتر است اندازه ها را هميشه از يك نقطه اصلي كه آن را مبداء مي ناميم حساب نموده وروي زمين منتقل نمائيم . براي مثال اگر بخواهيم از نقطه A دو اندازه 3 متر و 4 متر را روي امتداد Ax تعيين نمائيم بهتر است ابتدا از نقطه A طول 3 متر جدا نموده تا نقطه B بدست آيد . آنگاه دوباره از نقطه A طول 7 متر را ( مجموع دو اندازه )جدا نمائيم تا نقطه C بدست آيد . براي ساير اندازه ها نيز هميشه بايد از نقطه A اندازه بگيريم .
رپر : با توجه به اينكه هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمين داراي ارتفاع معيني مي باشد كه بايد در طول مدت اجرا در هر زمان قابل كنترل باشد . براي جلوگيري ازاين موضوع يك قطعه بتني با ابعاد دلخواه ( مثلا 40 در 40 با ارتفاع 20 سانتيمتر ) در نقطه اي دورتر از محل ساختمان ميسازند بطوريكه در موقع گود برداري ويا پي كني با آن آسيب نرسد ودر طول مدت ساختمان تمام ارتفاعات را با آن مي سنجند باين قطعه بتني اصطلاحا رپر مي گويند در بعضي ساختمانهاي كوچكتر روي اولين قسمتي كه ساخته مي شود ( مانند اولين ستون ) علامتي مي گذارند وبقيه ارتفاعات را نسبت به آن مي سنجند.
3-گود برداري
بعد ازپياده كردن نقشه وكنترل آن درصورت لزوم اقدام به گودبردار مي نمايند . گودبرداري براي آن قسمت ازساختمان انجام ميشود كه درطبقات پائين تراز كف طبيعي زمين ساخته ميشود ، مانند موتورخانه ها و انباره و پاركينگ ها وغيره . درموقع گودبردا ري چنانچه محل گودبرداري بزرگ نباشد ازوسائل عمومي مانند بيل و كلنگ و فرقون ( چر خ دستي ) استفاده مي گردد .
براي اين كار تا عمق معيني كه عمل پرتاب خاك بابيل به بالا امكان پذير است (مثلا 2 متر ) عمل گودبرداري را ادامه ميدهند وبعد از آن پله اي ايجاد نموده و خاك حاصله ازعمق پائين تراز را روي پله ايجاد شده ريخته و از روي پله دوباره به خارج منتقل مي نمايند .
