بخشی از مقاله
سيستم تصفيه پساب و فرآوري لجن پالايشگاه
در ادامه روند باز سازي، بهسازي و نوسازي پالايشگاه نفت پارس كه متضمن اجراي دهها پروژه بزرگ و كوچك است، تاكنون تعداد زيادي از اين پروژه ها به پايان رسيده و برخي ديگر مراحل اجرايي خود را طي مي كند.
يكي از پروژه هاي مهم و مورد نظر مديريت كلان شركت نفت پارس ايجاد شبكه جمع آوري و تصفيه بهداشتي فاضلاب پالايشگاه است كه با عنوان سيستم تصفيه پساب و فرآوري لجن، به منظور كاهش اثرات زيست محيطي، مراحل اجرايي و تكميلي خود را با موفقيت طي مي كند. در اين پروژه ضمن بهيه سازي حذف روغن از فاضلاب، از سيستم پيشرفته MBR براي تصفيه تكميلي، بهره گيري شده كه در نوع خود پيشرفته است و آلودگي را به حداقل ممكن مي رساند. در گزارش زير ضمن مطالعه فرايندهاي فيزيكي و شيميايي موجود در پالايشگاه به فشرده اي از وضعيت پساب هاي صنعتي پالايشگاه و روند فعاليت هاي اجرايي اشاره مي شود.
پالايشگاه نفت پارس، مجموعه اي از فرآيندهاي فيزيكي و شيميايي را به منظور توليد محصولاتي چون روغن روانكاري، ضد يخ، گريس و مايع ترمز بكار مي گيرد. نوع فرآيندهاي مورد استفاده در چنين كارخانه هايي كه پالايشگاه هاي ويژه روغن روانكاري هستند، اثرات و تبعات زيست محيطي خاصي را بخصوص در بخش پساب به همراه دارد. دليل عمده اين معضلات، وجود مواد سمي در پساب پالايشگاه است.
مهمترين مواد سمي موجود فورفورال، متيل اتيل كتون(MEK) و تولوئن است. علاوه بر اين، پالايشگاه نفت پارس ساخت و رنگ زني بشكه هاي محصولات را در داخل پالايشگاه انجام مي دهد كه عليرغم تدابير و ملاحظات لازم چنين فرآيندي، باعث ورود مقاديري از مواد شوينده بشكه و رنگ به داخل پساب مي شود.
بديهي است، وجود مواد رنگي و دترجنتها پيچيدگي تصفيه پساب توليدي را افزون مي سازد. از طرف ديگر مواد افزودني و رنگهاي مورد استفاده در پالايشگاه موجب ورود فلزات سنگين به پساب مي شود و حذف فلزات سنگين از پساب، نيازمند بكار گيري فرآيندهايي خاص و پرهزينه است.
تا پيش از طراحي و اجراي سيستم جديد جمع آوري و تصفيه پساب پالايشگاه، يك واحد جدا كننده ثقلي(API) و يك سيستم شناور سازي با هواي محلول (DAF) فرايند تصفيه را برعهده داشتند. همچنين براي تصفيه فاضلاب بهداشتي پالايشگاه نيز سيستم مشخصي پيش بيني نشده بود و اين پسابها از طريق چاه جذبي دفع مي شد. در طرح پيش بيني شده، شبكه جمع آوري فاضلاب تكميل و اصلاح شده و ضمن بهينه سازي سيستم موجود حذف روغن، از سيستم پيشرفته اي به نام MBR براي تصفيه تكميلي بهره گيري شده است.
شبكه موجود جمع آوري پساب صنعتي
شبكه موجود جمع آوري پساب صنعتي پالايشگاه در سه مسير مجزا طراحي و اجرا شده و جمع آوري جداگانه پسابها به منظور فرايندهاي تصفيه مختلف روي آنها انجام گرفته است. اين سه شبكه عبارتند از :
شبكه جمع آوري پسابهاي روغني:اين شبكه پساب واحدهاي مختلف پالايشگاه و همچنين پسابهاي حاصل از شستشو، پساب رستوران و در مواردي پساب حمام ها را جمع آوري كرده و به تصفيه خانه انتقال مي دهد. به بيان ديگر، تمامي پسابهاي پالايشگاه بجز مواردي كه در بندهاي2 و3 مستثني شده اند، توسط اين شبكه جمع آوري مي شود.
شبكه جمع آوري پساب حلالها: اين شبكه حاوي پسابهاي آلوده به حلالها شامل فورفورال، متيل اتيل كتون و تولوئن است. طراحي اين شبكه به نحوي بوده كه پساب خروجي از برجهاي دفع در واحد فورفورال و تفكيك وارد آن شده و حتي الامكان پساب ناشي از شستشو را شامل نمي شود. در حال حاضر، بخشي از پساب حاصل از شستشوي واحد تفكيك نيز وارد اين شبكه مي شود.
شبكه جمع آوري زير آب برجهاي خنك كننده و بويلر: اين شبكه زير آب برجهاي خنك كننده و بويلرها را جمع آوري مي كند. با توجه به اينكه اين پساب آلودگي خاصي ندارد، مصون نگه داشتن آن از اختلاط با ساير پسابها اهميت قابل توجهي دارد.
نقشه وضعيت شبكه جمع آوري پسابهاي صنعتي پالايشگاه نفت پارس در مورد شبكه جمع آوري پسابهاي پالايشگاه نشان مي دهد كه شبكه خاصي براي جمع آوري روان آبهاي ناشي از بارندگي وجود ندارد و در نتيجه
روان آبها نيز به ناچار وارد شبكه هاي سه گانه شده و به تصفيه خانه انتقال
مي يابند. با توجه به اينكه آدم روها در شبكه جمع آوري پسابهاي روغني روباز هستند، انتظار مي رود بيشترين مقدار روان آب به اين شبكه وارد شود.هم چنين آدم روهاي شبكه جمع آوري پساب حلالها نيز در مواردي روباز بوده و روان آب به اين شبكه نيز وارد مي شود.
منابع توليد پساب
به منظور اجراي هر چه بهتر پروژه تصفيه پساب هاي پالايشگاه، ابتدا كارشناسان به شناسايي منابع توليد پساب ها در واحدهاي مختلف پرداختند كه در مجموع يازده منبع به شرح زير شناسايي شد. اين منابع عبارتند از:
واحدهاي فورفورال، واحد تفكيك، واحد مخازن، واحد Blending ، واحدقوطي سازي، واحد بشكه سازي و رنگ زني، قسمت تخليه بار و بارگيري، واحد ضد يخ، واحد گريس سازي، واحد ديگهاي بخار و واحدهاي توليد فاضلاب بهداشتي.
در همين راستا فرايند مورد استفاده در هر يك از واحدها و پساب هاي توليدي آنها شناسايي شد كه شرح مختصري از فرايندهاي مورد استفاده در هر يك از واحدها و كميت و كيفيت پساب توليدي آنها به شرح زير مورد مطالعه قرار گرفت:
در پالايشگاه نفت پارس دو واحد فورفورال(فورفورال1 و2) وجود دارد. در اين واحدها از فورفورال به عنوان حلال براي استخراج محصول مورد نظر از لوبكات استفاده مي شود.
كانالهاي پساب واحدهاي فورفورال: در واحد فورفورال1 و2 سه كانال قابل مشاهده است: كانال پساب روغني، كانال پساب حلالها و كانال پساب زير آب برجهاي خنك كن و بويلرها.
كانال پساب روغني: اين كانال به صورت گسترده در واحد فورفورال موجود است. پساب ناشي از شستشوي محوطه وارد اين كانال مي شود. اين پساب شامل انواع روغنها (Raffinate، Extract، Lubecut) و در برخي موارد فورفورال است.
كانال پساب حلالها: اين كانال تنها به برجهاي دفع C-1305 و C-305 مرتبط است و به دليل بسته بودن آدم روها، پساب حاصل از شستشو به آنها وارد نمي شود.
برجهاي C-1305 و C-305 مخصوص باز يافت فورفورال در واحدهاست. برجهاي دفع، مقادير زيادي آب به همراه فورفورال و مقدار بسيار ناچيزي روغن وارد كانال پساب فورفورال مي كنند.
كانال پساب زير آب برجهاي خنك كن و بويلرها: اين كانال پساب خروجي برجهاي خنك كن و بويلرهاي پالايشگاه را جمع آوري مي كند. در محل دور ريز بلودان از كولينگ تاورها، اولين آدم رو به صورت روباز اجرا شده است. بنابراين احتمال آلوده شدن آن به پساب روغني حاصل از شستشو وجود دارد. نتايج آزمايشها نيز در برخي موارد وجود روغن در اين كانال را نشان مي دهد. با توجه به افزودني هاي كولينگ تاور (جوهر نمك، آب ژاول و N-73400)، اين پساب داراي TDS بسيار بالايي است.
توالي شستشو در واحد فورفورال: اين واحد3 شيفت كار مي كند و معمولاً درپايان ساعت كاري هر شيفت شستشوي محل انجام مي گيرد، شستشوي تجهيزات در اين واحد روند مشخصي ندارد و تنها در صورت لزوم انجام مي پذيرد، بديهي است كه شستشوي تجهيزات تخليه حجم بالايي از پساب و بار آلودگي را به همراه دارد.
واحد تفكيك
در اين واحد از حلال هاي تولوئن و متيل اتيل كتون (MEK) براي توليد محصولاتي مانند وكس (WAX) و Base Oil از ماده اوليه Reffinate استفاده
مي شود.از واحد تفكيك دو كانال پساب خارج مي شود.
كانال پساب روغني: اين كانال تقريباً در تماس سطح واحد گسترده است و علاوه بر پساب حاصل از شستشوي واحد، پساب خروجي از برج C-115 كه حاوي روغن و تولوئن و MEK است به طور مستقيم وارد كانال
مي شود.
كانال بلودان كولينگ تاور: اين كانال در محل دور ريز بلودان كولينگ تاور روباز بوده و احتمال آلوده شدن آن به روغن وجود دارد.
توالي شستشو در واحد MEK : مشابه ساير واحدها اين واحد نيز3 شيفت كاري دارد و تقريباً در هر شيفت به طور پيوسته شستشوي سطح انجام مي شود و بديهي است كه عمليات شستشوي ناپيوسته تجهيزات قابل
پيش بيني نيست و بسته به ضرورت انجام مي پذيرد.
واحد مخازن ( تانكفارم) : در اين واحد مواد متنوعي اعم از مواد اوليه، محصولات و افزودنيها ذخيره مي شود.
كانالهاي پساب در واحد مخازن: در اين واحد كانال پساب روغني به صورت روزميني در كل واحد گسترده است و به كانال اصلي پساب روغني مي ريزد.
توالي شستشو در واحد مخازن: اين واحد3 شيفت دارد و در اين واحد تقريباً هر روز صبح، مخازن لوبكات آبگيري مي شوند. سپس با آب فشار قوي محل ورودي پساب را شستشو داده و پساب حاصل را به كانال اصلي پساب روغني هدايت مي كنند.
آبگيري مخازن ديگر، تقريباً هر2 يا3 روز يكبار صورت مي گيرد.
از طرفي در مواردي كه ممكن است لازم باشد يك تانك، تخليهو شستشو مي شود. بديهي است در اين مواقع به تصفيه خانه شوك وارد شده كه با بهره جستن از متعادل ساز اين مساله كنترل مي شود.
قسمت هاي جانبي واحد تانكفارم: به جز مخازن موجود در اين واحد، در محل هاي ديگر از جمله در محل بارگيري لوبكات، مواد اوليه روغني به سيستم وارد مي شود.
