بخشی از مقاله
چکیده:
تولید پسماند از مشخصات ویژه هر واحد صنعتی است، پالایشگاه مورد مطالعه از این قاعده مستثنی نمی باشد. هدف از این تحقیق شناسایی و طبقه بندي پسماندهاي تولیدي در پالایشگاه نفت به منظور مدیریت صحیح آنها می باشد. در این مطالعه که به صورت میدانی در پالایشگاه نفت شیراز انجام گرفت پس از بررسی فرآیند تولید، نقاط تولید پسماند، نوع، حجم و دوره تخلیه پسماند شناساي شد و به هریک از پسماندها کدهاي ویژه اي توسط کنوانسیون بازل داده شد و مشخص گردید که تقریبا 47 تن پسماند صنعتی در هر سه ماه از سال، 1,5 تا 2 تن پسماند صنعتی و 12000 لیتر روغن سوخته در سال، و 3 کیلوگرم پسماند عفونی در ماه تولید می گردد.
در این تحقیق مدیریت فعلی پسماند پالایشگاه مورد مطالعه قرار گرفت و در نهایت جهت پیشگیري از آلوده شدن خاك هاي اطراف پالایشگاه به پسماندهاي تولیدي، بر اساس سلسله مراتبی که سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا، جهت مدیریت پسماند در نظر گرفته است، نحوه مدیریت نهایی هر گروه از پسماندهاي تولیدي تعیین شد و مواردي همچون کمینه سازي پسماند، تفکیک پسماند، تبدیل پسماند، بازیافت ماده یا انرژي، سوزاندن یا تصفیه، دفن ایمن در زمین، جهت مدیریت صحیح پیشنهاد گردید.
مقدمه:
عصر حاضر عصر تکنولوژي است که بر تمامی وجوه زندگی بشر سایه افکنده است وصلاح انسان ها به نحوه برخورد با آن مرتبط گشته است. در این ارتباط صنعت پالایش نفت وفرآورده هاي آن نقش تعیین کننده اي دارد. در کشور ما ایران به لحاظ وجود مناطق نفتی استخراج، بهره برداري وپالایش نفت رشد چشمگیري داشته است و سبب ایجاد صنایع آلاینده شیمیایی نظیر صنایع پتروشیمی، نفت وگاز وپالایشگاه در کنار منابع حساس زیستی وجوامع انسانی گشته است.
این توسعه علاوه بر داشتن منافع اقتصادي-اجتماعی براي کشور ومردم منطقه، داراي پیامدهاي زیست محیطی مخربی است آلودگی نفت تقریبا یک پیامد اجتناب ناپذیر از افزایش سریع جمعیت است که بر پایه تکنولوژي نفت قرار دارد، استفاده از منابع نفتی بدون وقفه در مقیاس بزرگ به طور عمده یا تصادفی در حال افزایش است و یکی از بزرگترین دلایل الودگی می باشد.
نفت خام در پالایشگاه حرارت داده می شود تا مواد تشکیل دهنده اش از یک دیگر جدا شده و جمع آوري شود - تقظیر جز به جز - سپس با استفاده از سایر فرایند هاي صنعتی، محصولاتی از قبیل بنزین و نفت سفید تهیه می شود. تصفیه نفت و تبدیل محصولات فرعی آن مواد زاید صنعتی و خطرناك را تولید میکند
معمولاً پالایشگاههاي بزرگ توانایی پالایش از صد هزار تا چندین صد هزار بشکه نفت در روز را دارا میباشند. به دلیل ظرفیت بالاي مورد نیاز، بسیاري از پالایشگاهها به صورت دائم براي مدت طولانی از چندین ماه تا چندین سال بطور مداوم کار میکنند. پالایشگاه هاي نفت بسته به نوع خوراکی که بر مبناي آن طراحی شده اند داراي پیچیدگیهاي متفاوتی هستند که بر اساس آن میزان و نوع محصولات متفاوتی تولید میکنند.
در شکل زیر پروسه هاي معمول در یک پالایشگاه نفت نشان داده شده است.
شکل شماره :1 پروسه هاي معمول در پالایشگاه نفت
با دقت نظر به اتکاي اقتصاد ایران بر در آمد حاصل از نفت، فعالیت هاي شرکتهاي نفتی در ایران، روز به روز گسترش یافته و متعاقبا با گسترش فعالیت ها، بر میزان پسماندهاي آنها اضافه خواهد شد. نفت پس از از استخراج، ناخالصی هاي گوناگونی دارد، که جهت حذف یا تقلیل آنها، از مواد شیمیاي که بعضا خطرناك هستند استفاده می شود. هرچند ترکیب نفت در نقاط مختلف با یک دیگر تفاوت دارد، اما همه آنها داراي هیدروکربن ها، آروماتیک ها، پارافین ها، نفتن ها، فلزات سنگین سولفور و نیتروژن می باشد.
با توجه به اینکه با افزایش دما، میزان مسمومیت فلزي در محصولات گیاهی افزایش می یابد، بایستی نسبت به وجود فلزات سنگین در پسماندها توجه بیشتري نمود و نگرانی هاي در خصوص سمیت براي آبهاي زیرزمینی وجود دارد. همچنین مسمومیت ناشی از فلزات سنگین، با افزایش ظرفیت تري اکسید کرونیوم باعث کاهش گلوکز خون می گردد. کروم 6 ظرفیتی از کروم 3 ظرفیتی سمی تر بوده و باعث ایجاد سرطان نایژه می گردد.
تحقیقات مشابهی در داخل و خارج از کشور در خصوص مدیریت پسماند پالایشگاه نفت صورت گرفته است از آن در مدیریت زباله هاي صنعتی ترکیه تلاش به ارزیابی و گزارش انتقادي شیوه هاي فعلی مدیریت مواد زائد صنعتی در ترکیه و بحث در مورد چالش هاي موجود براي مدیریت پرداخته شد.
اعظم نامداري و فرامرز ترکیان در شناساي، طبقه بندي و مدیریت پسماندها ومواد شیمیاي مصرفی در شرکت پتروشیمی پردیس عسلویه بر اساس RCRA و کنوانسیون بازل، مواد شیمیاي و پسماندهاي تولیدي شرکت از ابتدا تا مراحل انتهاي مدیریت شدند.
اعظم نامداري و همکاران در ارئه طرح جامع مدیریت پسماندهاي تولیدي در کارخانه هاي بهره برداري و نمک زدایی نفت در اهواز بر اساس RCRA نحوه مدیریت نهایی هر گروه از پسماندهاي خطرناك و غیر خطرناك تعیین شد.[3] غلامرضا بهمن نیا در ارائه طرح جدید سیستم مدیریت پسماندها در یک واحد صنعتی مورد مطالعاتی پالایشگاه گاز سر خون قشم، طرح جداسازي پسماند به همراه روشهاي کمینه کردن مواد زائد و گزینه هاي جا به جاي دفع آنها ارائه شد
جمیله جمالی زواره و حمید علیزاده در بررسی وضعیت و نحوه مدیریت پسماندهاي صنعتی و نفتی شرکت پالایش نفت تهران به تدویین برنامه اي عملیاتی با هدف به حداکثر رساندن میزان بازیافت از دیدگاه محیط زیست پرداختند.
مواد و روشها:
در این تحقیق پالایشگاه شیراز مورد مطالعه قرار گرفته است.
جمع آوري اطلاعات پایه و تخصصی : مطالعات کتابخانه و اینترنتی، تهیه اطلاعات و گزارشهاي فنی، انجام مراجعات سازمانی به دستگاه هاي اجراي زیر ربط جهت دسترسی به اطلاعات پایه زیست محیطی مورد نیاز بررسی میدانی: انجام بازدید از پالایشگاه نفت شیراز هدف، شناساي، تجزیه و تحلیل فرآیند و تهیه عکس و فیلم، مصاحبه و پرسشنامه و تکمیل آن توسط کارشناسان مدیریت پسماند، شناسایی منابع تولید پسماند در پالایشگاه نفت شیراز، شناسایی نوع پسماند تولیدي در مناطق تولید پسماند پالایشگاه نفت شیراز، اندازه گیري میزان پسماند تولیدي در مناطق تولید پسماند پالایشگاه نفت شیراز
روش نمونه برداري: تعیین ایستگاه هاي نمونه برداري پسماند در مناطق تولید پسماند، روش مورد استفاده در طبقه بندي انواع مواد زائد کنوانسیون بازل می باشد.
