بخشی از مقاله
بخش اول:
دستورالعمل و ضوابط كلی تاسیسات عایق بندی ساختمان
مقدمه :
تلاش برای بهینه سازی و مصرف سوخت در ساختمانها از اهداف عمده بخش ساختمان و مسكن میباشد تمامی فعالیتهائیكه می توانند به نوعی در بهینه سازی مصرف سوخت موثر باشند از قبیل : عایقكاری حرارتی ساختمان ، عایقكاری تاسیسات مكانیكی ، استفاده از تجهیزات با راندمان بالا ، مصالح مرغوب (مانند پنجرههای دوجداره) و طراحی مناسب در راستای جلوگیری از اتلاف انرژی از اهم فعالیتهای مدیریت ساختمان می باشد .
دستوالعمل و ضوابط كلی
تعریف ـ به منظور عملكرد و بهرهبرداری مطلوب از یك ساختمان رعایت اصول و بكارگیری سیستمهای موثر در یك ساختمان یكی از شاخص های اصلی محسوب می شود .
1 ـ ضوابط و دستوالعمل خاص منطقه
در این رابطه كلیه دستور العمل های اجرائی و ضوابط و مقررات در صدور پروانه های ساختمانی با در نظر گرفتن موارد مشروحه ذیل به عنوان پیوست نیز بایستی مدنظر و رعایت قرار گیرند.
1-1- رعایت نماهای متناسب و همگون و هماهنگ با شرایط اقلیمی منطقه و زیباسازی هر محله در ناحیه شهری .
1-2- رعایت الگوهای معماری تعیین شده درخصوص سقفهای شیبدار در شهركهای تعریف شده .
1-3- پوشش مشبك (دیوار حائل و مقاوم) و زیبا در مقابل كولرهائیكه در تراس نصب می شوند .
1-4- پوشش اطراف كانالهای كولر در بام ساختمانها با عایق حرارتی و مصالح ساختمانی ضرورت دارد .
1-5- اجراءسیستملولهكشی دوگانه (جداسازی آبشرباز آب غیرشرب)در سرویسهای بهداشتی و آشپزخانه ها واحدهای ساختمانی به منظور صرفه جویی لازمه .
1-6- رعایت ضوابط و اجراء تونل های تاسیسات شهری براساس ضوابط تعریف شده به منظور استفاده بهینه و ایمنی از سیستم های : برق رسانی ، تلفن و ارتباطات ، آب خام (آتشنشانی و مصرف غیرشرب) و آب شرب به منظور ایمن سازی معبرهای ترددی شهركها و محله ها و جلوگیری از تخریب خیابان می باشد .
1-7- اجراء لولههای فاضلاب (عدم استفاده از چاههای جذبی)و هدایت خطوط لولههای فاضلاب فرعی به خطوط اصلی دفع فاضلاب به تصفیه خانه مركزی منطقه ضروری می باشد .
1-8- رعایت مقررات و ضوابط اصول ایمنی و حریم های تعریف شده شركتهای : گاز ، آب و فاضلاب، برق و .. بایستی مدنظر قرار گیرند .
1-9- استفاده از آب غیرشرب جهت مصارف فضای سبز و سرویس های بهداشتی و تاسیساتی واحدهای ساختمانی و همچنین استفاده از مخازن آب خام ذخیره شده جهت آتش نشانی در موارد فوق الذكر به منظور جلوگیری از ركورد و غیرفعال شده سیستمهای آتش نشانی در هر محله از شهركها مورد نظر است .
1-10- اجراء موتورخانه مركزی جهت یك یا چند بلوك به منظور صرفه جوئی اقتصادی و فنی در مجموعه های ساختمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد .
2 ـ ضوابط و دستوالعمل عمومی و كلی
در این رابطه رعایت كلیه دستورالعملها و ضوابط كلی مندرج در كلیه مباحث مقررات ملی ساختمان نشریه 128 و آئین نامه های سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور كه در زمینه های تاسیساتی و ساختمانی و بالاخص مطالب مهم مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان كه توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان اعلام گردیده است بابستی به طور خاص و عام در كلیه طرحها و محاسبات تاسیساتی و ساختمان به عنوان پایه و اساس در نظر گرفته شوند.
2-1- با توجه به اهمیت موضوع فهرست راهنمای مباحث تاسیساتی ساختمان و همچنین دستورالعملهای طراحی و محاسباتی تاسیساتی ساختمان را همراه با شرح مختصری از نكات مبحث نوزدهم كه صرفه جویی در مصرف انرژی ساختمانی می باشد (مطروحه ذیل) بیان می گردد.
2-1-1- دستورالعمل های طراحی و محاسباتی تاسیساتی ساختمان
2-1-2- فهرست راهنمای مباحث تاسیساتی ساختمان
2-1-3- رئوسمطالبمهم مبحث نوزدهم و شرح مختصری صرفه جویی مصرف انرژی در ساختمان
2-1-4- نقطه نظرات فنی و اقتصادی و نتایج حاصل از اقدامات بهینه سازی .
2-1-5- پایه و اساس كنترل و بررسی طرحها و نظارت بر اجراء طرحهای تاسیساتی
2-2- فهرست راهنمای مباحث تاسیساتی ساختمان
2-2-1- رعایت مقررات و مطالب مندرج در راهنمای مباحث تاسیساتی (مكانیكی و الكتریكی) در طرح و اجراء و نظارت ضروری و براساس مصوبات لازم الاجراء می باشد.
- مبحث 12 : ایمنی و حفاظت كار در حین اجراء
- مبحث 14 : تاسیسات گرمایی تعویض هوا و تهویه مطبوع
- مبحث 16 : تاسیسات بهداشتی
- مبحث 18 : عایق بندی و تنظیم صدا
- مبحث 19 : صرفه جویی و مصرف انرژی در ساختمان
2-2-2- راهنمای مباحث تاسیسات الكتریكی مقررات ملی ساختمان ایران عبارتند از :
- مبحث 13 : طرح و اجراء تاسیسات برقی ساختمانها
- مبحث 15 : آسانسورها و پله های برقی
- نشریه های سازكان مدیریت و برنامه ریزی كشور (برنامه ریزی و بودجه سابق نشریه 110)
3 – رئوس مطالب مبحث نوزدهم و شرح مختصری در صرفه جویی انرژی ساختمان
مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجراء و نظارت به دلایل فنی زیادی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد در این راستا رئوس مطالب و شرح مختصری از آن را در مصرف انرژی و صرفهجویی در ساختمان را به شرح ذیل ارائه می نمائیم و رعایت آن در طراحی ها ، اجراء و نظارت و كنترل الزامی می باشد :
1- مقررات كلی طرح و اجراء
2- پوسته خارجی ساختمان
3- تاسیسات مكانیكی
4- روشنایی
5- پیوست های مربوطه
پیوست ها مشتمل است بر:
الف ـ روش تعیین گره اینرسی حرارتی ساختمان
ب ـ روش محاسبه شاخص خورشیدی و تعیین گروه بندی
ج ـ گروه بندی جغرافیایی نیاز انرژی گرمایی و سرمایی سالانه
د ـ گروه بندی كاربری ساختمان
هـ ـ تعیین گروه ساختمان از نظر میزان صرفه جویی در انرژی
و ـ مقادیر فیزیكی اصل ، تعاریف و علائم
ز ـ مقادیر ضرائب حرارتی مصالح متداول
ح ـ مقادیر مقاومت های حرارتی سطوح داخلی و خارجی ، پوست خارجی و لایه هوا
ط ـ اطلاعیه اولیه در مورد بهینه سازی مصرف سوخت در ساختمان
جزئیات پنجره دو جداره
جزئیات عایق كاری كفها
جزئیات عایق كاری دیوارها
جزئیات عایق كاری سقفهای صاف
جزئیات عایق كاری سقفهای شیبدار
در زمستان چگونه از هدر رفتن گرما در ساختمان جلوگیری کنیم؟
با هدر دادن گرما هم هزینه های اضافی به خانواده تحمیل کرده اید و هم باعث بالا رفتن مصرف سوخت های فسیلی همانند بنزین و زغالسنگ شده اید. علاوه براین سوختن سوخت های فسیلی باعث افزایش میزان دی اکسید کربن در جو اتمسفر می شود که همین مسئله باعث بالارفتن دمای کره زمین می گردد.
در بریتانیا خانه ها طوری ساخته می شوند که در گرم نگه داشتن آنها بسیار دقت بعمل آمده است بنابراین سیستم تعادل دمایی منازل طوری طراحی شده که دمای هوای درون منزل در تمام فصول یکسان باشد نه اینکه در زمستان باصرف انرژی دما بالا برود و در تابستان با صرف انرژی دما پایین بیاید. انرژی مازادی که صرف بالا بردن و پایین آوردن دما می شود در ثابت نگه داشتن دما مصرف می شود.
چگونه در زمستان از به هدر رقتن گرما جلوگیری کنیم؟
1- در منزل بجای اینکه مکرراْ درجه شوفاژ یا بخاری را بالا برید از لباس های گرم استفاده کنید.
2- اگر از همه اتاق های منزل استفاده نمی کنید نيــازی نیست که همه آنها گرم باشند.
3- آبگرمکن های کم مصرف پر بازده استفاده کنید و از عایق بندی درست اطراف آن مطمئن شوید.
4- در پنجره ها از شیشه های دو جداره استفاده کنید. اگر چه نصب این شیشه ها در ابتدا بسیار پر هزینه بنظر می رسد اما به مرور در مصرف انرژی بسیار صرفه جویی کرده و از بسیاری ار هزینه ها می کاهد.
5- در هنگامی که در منزل نیستید و یا در حال خواب و استراحت هستید درجه ترموستات را بر روی 3 درجه سانتیگراد تنظیم کنید. با این کار هزینه گرمایی منزل را 5% تا 8% کاهش داده اید.
6- در پشت بام و دیوار منزل از عایق های حرارتی استفاده کنید.
7- در هنگام پخت و پز با اجاق آشپزخانه حرارت را کم کنید و نگذارید شعله های آتش در اطراف ظرف زبانه بکشد.
صرفه جویی های انرژی:
برای صرفه در انرژی ، لازم است مقدار انواع مصرف شده را در نظر گرفته و صرفه جویی را از بزرکترین کمیت شروع کرد. گرم کردن منازل حدودا 40% نفت را به خود اختصاص می دهد. بنابراین منطقی است که مسئله را از این جا شروع کرد. زیرا ، صرفه جویی 10 الی 15 درصد به فوریت قابل انجام است. بر عکس محدود کردن سرعت اتومبیل ها سبب صرفه جویی 10 درصد انرژی می شود.
صرفه جویی در گرم کردن:
گرم کردن با الکتریسیته تمرکز یافته و مرسوم شده است. و یک روش رفاهی و نوین است. ولی سبب اتلاف بیهوده انرژی است. بویژه در صورتی که جریان از مراکز حرارتی بیاید. بازده یک مرکز در حقیقت 3/1 است. زیرا که 3/2 انرژی اولیه در دودکش تلف می شود. بنابراین یک کیلو گرم مواد نفتی (11000 کیلو کالری) ، به شکل 3800 کیلو کالری انرژی الکتریسیته در می آید. که در منازل دریافت می شود.
با سوزاندن یک کیلو گرم مواد نفتی در دیگ شوفاژ مرکزی با راندمان 7% حدود 8000 کیلو کالری برای گرم کردن منزل دردسترس قرارمی گیرد. عایق بندی یک صرفه جویی حقیقی به ازای هر نوع انرژی است مثلا وقتی که رادیاتور شوفاژ در مقابل دیواری که به بیرون ساختمان مربوط و زیر پنجره است، بهتر است قسمتی از دیوار که پشت رادیاتور قرار می گیرد عایق بندی شود. و نیز بهتر است در هر اطاقی ترموستات هایی با دماهای متفاوت استفاده شود تادمای اطاق راکنترل کند و صرفه جویی در مصرف انرژی صورت گیرد.
بخش دوم :
روشهای اجرائی در بهینهسازی مصرف سوخت و حاملهای انرژی
- سیستمهای گرمایش و سرمایش :
1-1 - استفاده از كنترل مركزی دما مجهز به سنسور دمای هوای خارج
1-2 - نصب شیرهای دماپایی (ترموستاتیك) برای رادیاتورها
1-3 - نصب دیگهای آب گرم با بازدهی بالا
1-4 - نصب دمپر خودكار برای تنظیم دقیق نسبت سوخت و هوا
1-5 - عایق كاری بدنه دیگ های آب گرم
1-6 - آب بندی نشتیهای موجود در دریچههای ورودی محفظه احتراق
1-7 - عایق كاری لولههای آب گرم سیستم های گرمایش و آب گرم مصرفی
1-8 عایق كاری لولههای توزیع گاز
1-9 - استفاده از پمپهایی با بازده بالا و ضریب توان بالا
1-10 - نصب كنترل كنندههای تنطیم خودكار
1-11 - استفاده از انرژی (آنتالپی) هوای برگشتی برای فضاهای غیرحساس
1-12 - استفاده از چیلرهای جذبی به جای چیلرهای تراكمی
1-13 -استفاده از سیستم های جداگانه گرمایش و شبكه انتقال و لوله كشی مركزی
1-14- كنترل و بررسی مداوم تجهیزات موتورخانه (پمپهاـ شیرها ـ فلنجها )
1-15 - تهیه و اجرای برنامه منظم تعمیر و نگاهداری تاسیسات و تجهیزات
1-16 - عایق كاری كانال های توزیع هوا
1-17 - عایق كاری دیگ های مبدل حرارتی ، منبع انبساط و...
1-18- استفاده از تكنولوژی كلكتورهای خورشیدی برای تامین آب گرم مصرفی
2- اصلاح مشخصات حرارتی پوشش خارجی ساختمان :
2-1 - نصب فوم عایق ( پلی استایرن ) روی سقف طبقات
2-2- عایق كاری سقف ، كف و دیوارها
2-3- عایق كاری داخلی دیوارهای خارجی
2-4- تزریق چسب اپوكسی روی درزها و شیارهای دیوارهای خارجی
2-5- درزبندی و نصب نوار هوابندی گرداگرد درها و پنجره ها
2-6 -نصب سیستم های خودكار برای بستن درهای اصلی ورودی و خروجی
2-7- استفاده از درهای ورودی دومرحلهای با فضاهای میانی در ساختمانهای پرتردد
2-8- استفاده از شیشههای باز تابنده نور (رفلكس) و برچسبهای شفاف روی پنجرهها
2-9- نصب پنجره های دو جداره به جای پنجره های معمولی
2-10 - خاكبرداری محیط اطراف ساختمان عایق كاری سطوح خارجی دیوارهای زمین
3- اصلاح سیستم روشنایی و ضریب توان :
3-1 - تعویض لامپ های رشته ای موجود با لامپ های كم مصرف
3-2 - استفاده از نور طبیعی پیرامون مكان های اداری
3-3 - استفاده از روشنایی موضعی بجای افزایش سطح روشنایی كل
3-4 - استفاده از رنگ های روشن در سقف دیوارها ، كف اتاق ها و …
3-5 - نصب تایمر و سلول های نوری جهت كنترل روشنایی محوطه بیرونی ساختمان
3-6 - نصب كلیدهای چندگانه جهت كنترل سطح روشنایی در راهروها و سالنهای كنفرانس
3-7 - نصب دیمر جهت تنظیم و كاهش توان روشنایی بر حسب نیاز
3-8 - اصلاح و بهبود ضریب قدرت در تابلوهای اصلی برق
3-9 - استفاده از كلید جریان نشتی و اتصال زمین مستقل ( طرح آماده است )
3-10 - تهیه و اجرای برنامه منظم تعمیر و نگهداری سیستم روشنایی برای حفظ بازده و افزایش طول عمر .
* رویكرد كلی طرح نباید مغایر با اصول صرفهجوئی در مصرف انرژی باشد .