دانلود مقاله کمک های اولیه

بخشی از مقاله

كمك هاي اوليه

رديف موضوع صفحه
1 باز كردن راه هوايي
2 دادن تنفس مصنوعي
3 ماساژ قلبي
4 خونريزي
5 اهداف كلي در خونريزي
6 اثرات خونريزي در بدن
7 انواع خونريزي
8 روشهاي مهار خونريزي
9 مسموميت ها
10 مسموميت گوارشي
11 مسموميت تنفسي
12 مسموميت تماسي
13 گزش و گاز گرفتگي
14 سوختگي ها
15 سوختگي با آتش
16 سوختگي با مواد شيميايي
17 سوختگي با جريان برق
18 سوختگي ناشي از شعله
19 صرع
20 شوك

21 غش
22 رعد و برق
23 سرمازدگي
24 گرمازدگي
25 يخ زدگي
26 مارگزيدگي
27 گزش حشرات
28 عقرب گزيدگي
29 انواع آسيبهاي وارده به دستگاه اسكلتي
30 آسيب استخوان
31 معاينه دستگاه اسكلتي
32 كمكهاي اوليه در آسيب هاي اسكلتي
33 غرق شدگي
34 دفاع اتمي

35 يك انفجار اتمي چه مشكلاتي را به وجود مي آورد
36 مراحل گسترش انفجار اتمي
37 علائم بيماري هاي پرتو
38 درلحظه انفجار اتمي چه بايد كرد
39 بعد از انفجار
40 بعد از كم شدن آلودگي يا خارج شدن از منطقه آلودگي چه بايد كرد
41 چگونه يك جان پناه اتمي خانگي بسازيم

باز كردن راه هوايي Air way
اولين قدم بازكردن راه هوايي فرد است. در فرد بيهوش تمامي ماهيچه ها شل شده اند. عضلات زبان و گردن هم از اين قاعده مستثني نيستند و احتمال دارد كه زبان به طرف حلق برگردد و راه هوايي را مسدود كند.
كف دست را روي پيشاني مصدوم گذاشته و سر او را به طرف عقب برگردانيد. همزمان با اين كار دست ديگر را زير چانه او قرارداده و به سمت بالا فشار دهيد به طوريكه دندانهاي فك بالا و پايين در مقابل هم قرار گيرند. در صورت انجام صحيح اين مراحل شما موفق به بازكردن راه هوايي مصدوم خواهيد شد.

مراقب باشيد كه، دهان فرد را بيش از حد باز نشود در اين صورت ممكن است زبان به عقب برگردد و راه هواي را
دادن تنفس مصنوعي Breathing
پس از باز كردن راه هوايي بايد از وضعيت تنفس مصدوم آگاه باشيد، ابتدا قفسه سينه فرد را برهنه كنيد.

اگر صورت مصدوم كبود و رنگ بريده باشد.
نه جريان هوا از بيني و دهان فرد حس شود و نه صدايي كه نشانگر جريان هوا باشد به گوش برسد. قفسه سينه حركت نداشته باشد.
تنفس وي قطع شده است و بايد تنفس مصنوعي را آغاز كند حتي اگر نتوانستيد تشخيص دهيد كه فرد مذكور تنفسي دارد يا نه نفس دارد يا نه نفس مصنوعي را آغاز كنيد چون اگر فرد تنفس داشته باشد شما در هنگام تنفس مصنوعي متوجه مي شويد.

تكنيك دادن تنفس مصنوعي
سر را به عقب متمايل كنيد به صورتيكه دهان كمي بازتر باشد ( نحوه باز كردن راه هوايي در مبحث قبل آمده است) با انگشتان دستي كه روي پيشاني مصدوم است سوراخهاي بيني فرد را ببنديد.

دهان فرد را روي دهان مصدوم بگذاريد بطوريكه ، لبهاي شما كاملا اطراف دهان او را بگيرد، با يك بازدم عميق هوا را وارد دهان مصدوم كنيد. همزمان از گوشه چشم خود به قفسه سينه فرد نگاه كنيد و ببينيد آيا با هنگامي كه درون مجاري هوايي او مي دميد قفسه سينه بالا مي رود يا نه؟
سه سينه فرد بالا مي آيد تنفس را قطع كنيد و دهان خود را از دهان فرد دا كرده و بيني او را آزاد بگذاريد و خودتان براي تنفس بعدي نفس بگيريد.

هنگام تنفس موثر سينه و شكم مصدوم بالا و پايين مي آيد، احياگر حس مي كند كه بادكنكي را پر مي كند و پس ازدميدن حجم معيني ، مقابل ورود هواي اضافه تر مقاومت احساس مي كند. به تدريج رنگ پوست فرد از زردي و كبودي به صورتي تغيير مي يابد.
ماساژ قلبي Circulation
پس از دادن يك يا دو تنفس مصنوعي در صورتيكه فرد تنفس خود را باز نيابد بايد نبض فرد را كنترل كرد.

طريقه كنترل كردن نبض :
پس از آنكه تنفس مصنوعي تمام شد كف دست را از روي پيشاني فرد برنداريد و دو انگشت دست ديگر را در وسط گردن بالاي ناي و حنجره روي برآمدگي جلوي گردن
(سيب آدم) بگذاريد.
انگشتان خود را به آرامي به سمت پايين و كنار آن قسمت بلغزانيد و سپس كمي فشار دهيد. به مدت 5-10 ثانيه اين كار را ادامه دهيد تا مطمئن شويد كه نبض را حس مي كنيد يا نه؟
كنترل كردن نبض احتياج به مهارت و دقت خاصي دارد شما نيز مي توانيد با تمرين كردن و شركت در كارگاههاي عملي احيا تنفسي اين مهارت را كسب نماييد.

اگر فرد نبض داشت به تنفس مصنوعي با اندازه دوازده بار در دقيقه ادامه دهيد.
اگر فرد نبض نداشت بايد بي درنگ ماساژ قلبي را همراه با تنفس مصنوعي آغاز كنيد، زيرا فرد دچار است قلبي شده و احتمال دارد صدمات جبران ناپذيري به مغز وي برسد.
براي دادن يك ماساژ قلبي موثر علاوه بر اينكه بايد ماساژ را با تكنيك صحيح انجام داد لازم است كه وي را در وضعيت مناسبي بخوابانيد.
بيمار را به پشت خوابانده، مطمئن شويد كه وي روي يك سطح سخت قرار گرفته است، اما اگر فرد در رختخواب با هر سطح نرم ديگري است وقت را تلف نكنيد و فقط كافيست كه او را روي زمين بلغزانيد يا اينكه يك تخته با هر شي و سخت را از بين پشت او و محلفه قرار دهيد.
كنار مصدوم زانو بزنيد.

آخرين حد دنده هاي او را با دو انگشت دستي كه بالاي فرد نزديكتر است بياييد انگشتان خود را بسمت بالا بلغزانيد تا يك فرورفتگي محل اتصال دنده هاي دو طرف برسيد.
يك انگشت را در محل فرورفتگي بگذاريد و انگشت ديگر را كنار آن قرار دهيد و سپس ته دست ديگر را در كنار آن دو انگشت قرار دهيد بعد ته دست دوم را روي دست اولي بگذاريد.
موقعيت بدن خود را طوري تنظيم كنيد كه بازوها خم نشوند و نشانه ها در امتداد نقط

ه اتكا دستها باشند. به اندازه اي بر جناغ فرد فشار وارد كنيد كه 4-5 سانتي متر پايين برود.
پس از انجام 15 عدد ماساژ پشت سر هم ( اين 15 ماساژ در مدت 11 ثانيه خواهد بود ) دو عدد تنفس مصنوعي به فرد بدهيد شما براي انجام اين دو تنفس 4 ثانيه فرصت داريد. اين سيكل بايد چهار بار در دقيقه تكرار شود براي اينكه بتوانيد نسبت 2: 15 را در هر دوره رعايت كنيد بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگوييد.

بعد از يك دقيقه وضعيت مصدوم را ارزيابي كنيد.
اگر ضربان مداوم رگ گردن باز نگشته باشد دوباره احياي قلبي يدي را با دو تنفس و 15 ماساژ قلبي از سربگيريد. شما براي انجام اين دو تنفس و 15 ماساژ ،15 ثانيه فرصت داريد.
اين كار را براي مدت 3 دقيقه ديگر ادامه دهيد.
اگردر اين مدت تنفس منظم فرد بازگشت نيازي به تكرار احياي قلبي ريوي نيست بلكه بايد مرتب تنفس و نبض فرد را چك كنيد.

اگر تنفس منظم فرد برنگشت تنفس مصنوعي را با سرعت 12 دقيقه شروع كنيد و همزمان نبض فرد را چك كنيد.
اگر تنفس منظم فرد بازگشت نيازي به تكرار توجه داشته باشيد كه وقفه در انجام مراحل احياي قلبي ريوي بيشتر از 5 ثانيه نشود.
خونريزي Bleeding
اهداف كلي در خونريزي ها
1- شناسايي وضعيت مصدوم و شدت از دست رفتن خون
2- مهار خونريزي
3- تميز نگه داشتن زخم و پوشاندن آن با گاز استريل جهت به حداقل رساندن خونريزي از بروز عفونت
4- انتقال مناسب مصدوم به بيمارستان
كمك هاي اوليه در خونريزي ها
- در ارائه كمكهاي اوليه سرعت عمل به خرج دهيد اما خونسردي خود را حفظ كنيد.
- تأخير ممكن است به قيمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود- علايم جياتي را كنترل كنيد.
- مصدوم را به پشت بخوابانيد و پاها را در وضعيت زانو خميده بالا ببريد.
- خونريزي را كنترل كنيد.

- مصدوم را گرم نگه داريد.
- مصدوم را در وضعيت استراحت قرار داده و اندام زخمي را بي حركت كنيد.
- لباس مصدوم را شل كنيد.

- در صورت بروز شوك، پاهاي مصدوم را بالا نگه داريد اما در صورت خونريزي سر و گردن نبايد سر را نسبت به بقيه بدن پايين تر نگه داشت، چون سبب خونريزي بيشتر مي شود.
- در صورتي كه خون لخته شده باشد، از كندن و تميز كردن آن خودداري كنيد؛ زيرا اين كار سبب خونريزي مجدد مي شود.
- هرگز اشيائي مانند چاقو، تكه هاي شيشه و.. را از زخم خارج نكنيد زيرا امكان تشديد آسيب و خونريزي بيشتر وجود دارد. در اين شرايط از يك دستمال و يا باند حلقه شده به نام تامبون استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه تامبون بايد كاملاً اطراف جسم را بپوشاند طوري كه وقتي خواستيد روي آن باند پيچي كنيد.

- به جسم فشار وارد نشود.
- مصدوم را به مركز درماني انتقال دهيد.
اثرات خونريزي در بدن
اثرات كلي از دست رفتن خون عبارتند از :
1- از دست رفتن گلبول هاي قرمز به كاهش اكسيژن رساني به بافتها منجر مي شود.
2- كاهش در حجم خون سبب كاهش فشار خون مي شود.
3- سرعت پمپاژ قلب جهت جبران فشار خون كاهش يافته، افزايش مي يابد.
4- كاهش در قدرت ضربان قلب

خونريزي هاي خفيف و آرام معمولاً بي خطر بوده و علائم عمومي ايجاد نمي كنند.
عدم رسيدگي فوري در خونريزي هاي متوسط ( كه تا حدود 1 ليتر خون از دست
مي رود ) منجر به بروز حالت شوك مي شود.
در خونريزي هاي شديد، امكان بروز مرگ در عرض چند دقيقه نيز وجود دارد.
دستگاه گردش خون :
دستگاه گردش خون از مهمترين سيستمهاي بدن مي باشند كه از سه جزء اصلي زير تشكيل شده است:
1- قلب 2- رگها 3- خون
وظيفه اين دستگاه انتقال مواد غذائي واكسيژن به سلولهاي بدن و همچنين انتقال مواد دفعي و دي اكسيد كربن سلولها به اندامهاي دفعي مي‌باشد.
علائم و نشانه‌هاي خونريزي
به صورت واكنشي و براي جبران خون از دست رفته، خون كمتري به قسمتهاي كم اهميت تر مثل پوست، مي‌رسد و به همين دليل رنگ پريدگي پوست و مخاطها جزو علايم شايع خونريزي است. در مراحل اوليه و يا خونريزي هاي خفيف به جز رنگ پريدگي هاي مختصر پوست و افزايش تعداد ضربان قلب علايمي ديده نمي شود ولي با افزايش شدت خونريزي علائم زير ظاهر مي شود:
1- تشنگي

2- ضعف،بي حالي، بي قراري و پرخاشگري
3- تند شدن ضربان قلب و ضعيف شدن نبضهاي محيطي
4- عرق سرد روي پيشاني
5- تنفس سريع و سطح
6- تهوع و استفراغ
7- افت فشار خون
8- خواب آلودگي
9- احساس سبكي سر، سرگيجه و سردي پوست
10- احساس سرما

11- وجود علايم خاص خونريزي در ارتباط با بعضي از قسمت هاي بدن مثلا خونريزي جمجمه ، درون قفسه سينه يا شكم و ..
12- مشاهده خروج خون از زخم در موارد خونريزي خارجي
13- به خاطر كاهش رسيدن به خون اكسيژن دار به مغز، فرد دچار خواب آلودگي، گيجي،سياهي رفتن چشمها و يا اضطراب و بي قراري مي شود.
انواع خونريزي :
با توجه به نوع عروق آسيب ديده ، خونريزيها به سه دسته تقسيم مي شوند:
1) خونريزي سرخرگي: اين نوع خونريزي به دليل سرعت زياد جريان خون به صورت جهنده و با فشار زياد است رنگ خون به دليل محتواي اكسيژن بالا قرمز روشن است.
اين نوع خونريزي به آساني مهار نشود. در موارد قطع عضو به دليل ضربه ممكن است سرخرگ به طور كامل و شديد منقبض شده و خونريزي قطع گردد.

2) خونريزي سياهگي : سياهرگها شامل خون تيره بوده و جريان خون در آن آرام است و در نتيجه اين نوع خونريزي بدون جهت و فشار بوده و آسانتر از خونريزي سرخرگي مهار مي شود. يك خطر جدي خونريزي سياهرگي، ورود هوا ( مكش هوا) به درون خون و بروز مرگ ناگهاني است. اين موضوع خصوصا در مورد خونريزي از سياهرگهاي بزرگ گردني صادق است. اگر چه خون از درون سياهرگهاي آسيب ديده بدون جهش خارج مي شود و مي توان با فشال ملايم آنرا مهار كرد، ولي در موارد آسيب به سياهرگهاي بزرگ امكان وقوع خونريزي شديد و غير قابل مهار وجود دارد.

3) خونريزي مويرگي: خون موجود در مويرگ ها مخلوطي از خون سرخرگي و سياهرگي است. خون معمولا از زخم نشت مي كند و مقدار خون از دست رفته نيز كم است، معمولا فشار روي زخم براي مهار خونريزي كفايت مي كند و و در بسياري مواقع حتي بدون درمان روي زخم خود به خود لخته مي بندد و خونريزي مهار مي شود. در اين نوع خونريزي خطر عفوني شدن زخم بيشتر از خطر از دست رفتن خون مطرح است.

با توجه به كانون خونريزي ، خونريزيها به دو دسته تقسيم مي شوند :
1- خونريزي داخلي: در خونريزي داخلي، خون از درون عرق خارج شده، ولي داخل بدن باقي مي ماند، يعني خون به درون حفرات بدن مثل شكم، قفسه سينه، جمجمه و … مي ريزد. اين نوع خونريزي را با چشم نمي توان ديد و تشخيص آن مشكل است.
2- خونريزي خارجي: در خونريزي خارجي، خون از بدن خارج شده و بيرون مي ريزد و غالبا نتيجه ي بريدگي، جراحت جنگي و شكستگيهاي باز استخوان ها ايجاد مي شود.

علل خونريزي ها:
از علل خونريزي خارجي مي توان آسيبهاي ناشي از تصادفات، ضربه‌ها، بريدگي با آلات برنده و صدمات جنگي در اثر گلوله و تركش و .. را نام برد.
از علل خونريزي داخلي مي توان آسيب و ضربه در اثر تصادفات، ضربه ها ، وارد شدن گلوله به درون احشاء برخي بيماريهاي خاص مثل خونريزي گوارشي واختلالات انعقادي اكتسابي و ارثي را نام برد.
روشهاي مهار خونريزي :
براي اين كار مي تواند از چند روش زير استفاده كنيد:
1- بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده
2- فشار مستقيم بر روي محل خونريزي
3- فشار بر روي نقاط فشار ( منظور از نقاط فشار، نقاطي هستند كه شريان يا همان سرخرگ اصلي ، از آن عبور كرده است. )
4- اگر خونريزي جزئي باشد، خونريزي ممكن است با ريختن آب سرد بر روي آن بند بيايد.
5- استفاده از تورنيكت يا شريان بند در خونريزي هاي شديد تورنيكت باند عريزي است كه استفاده از آن به طور صحيح سرخرگ را بسته و مانع خونريزي مي شود. از اين وسيله تنها در موارد بسيار ضروري (نظير قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و يا عدم مهار خونريزي روشهاي ديگر ) استفاده مي شود.

كمكهاي اوليه در خونريزي خارجي
جهت كنترل خونريزي خارجي بايد چهار مورد اساسي زير به ترتيب و به سرعت انجام پذيرد :
1- فشار مستقيم
2- بالا نگه داشتن عضو
3- فشار بر نقاط عضو
4- استفاده از تورنيكت با كيسه هوايي
فشار مستقيم:
1- موثرترين روش در كنترل خونريزي از طريق فشار مستقيم مي باشد كه به يكي از دو روش زير انجام مي گيرد :
الف) گاز استريل ( يا تكه پارچه تميز) را روي محل خونريزي گذاشته و با دست روي آن فشار وارد شود تا خونريزي قطع گردد.
ب) قطعه اي گاز استريل را روي محل خونريزي گذاشته و به وسيله بانداژ محكم آنرا ببنديد تا خونريزي كنترل گردد.

2- بالا نگه داشتن عضو دچار خونريزي:
اين روش در كنترل خونريزي قسمت هايي از بدن كه امكان قراردادن آنها در سطحي بالاتر از سطح بدن وجود دارد مورد استفاده قرار مي گيرد كه به علت نيروي جاذبه، فشار خونريزي كمتر مي شود.
توجه : در صورت وجود شكستگي در عضو مربوطه استفاده از اين روش محدوديت دارد.
3- فشار بر نقاط فشار:
اگر توسط فشار مستقيم و بلند كردن عضو، خونريزي قابل كنترل نبود از فشار دادن بر نقاط فشار استفاده مي شود.

نقاط فشار نقاطي است كه شريان هاي اصلي بدن از نزديك سطح بدن و روي استخوانها عبور مي كند و تعدادي از آنها عبارتند از :
1- در خونريزي هاي دست 2- در خونريزي هاي پا
توجه : چنانچه در اين محل ها شكستگي استخواني باشد در استفاده از اين روش محدوديت وجود دارد.
4- استفاده از تورنيكت يا كيسه هوائي:
اين روش فقط زماني انجام مي شود كه كوششهاي قبلي جهت كنترل خونريزي موثر واقع نشود و يا در مواقعي كه اندامي قطع گرديده نگراني در مورد از بين رفتن بافتهاي پايين تر از محل بستن تورنيكت نباشد.
روش بستن تورنيكت:
1- ابتدا گاز يا دستمالي بر روي بازو قرار دهيد كه علاوه بر نقش حفاظتي باعث افزايش فشار در آن نقطه گردد.
2- به وسيله باند نواري دستمال فوق را ثابت كنيد، و سپس اهرمي مثل يك تكه چوب يا لوله يا حتي خودكار را روي آن قرار دهيد و باند را بعد از قرار دادن آن گره ديگري بزنيد.
3- اهرم را به حول مركز گره تا اندازه هاي بچرخانيد كه خونريزي قطع شود در اينحال اهرم را بوسيله گره ثابت كنيد.
زمان بستن تورنيكت را در محلي قابل رويت باشد بنويسيد. بعلت اينكه بستن شريان توسط تورنيكت حداكثر هر 15 دقيقه يك بار تورنيرك را به مدت 1 دقيقه رها كرده و مجددا ببنديد.
1- اندامي كه با تورنيكت بسته شده حتماً بايد در معرض ديد باشد.

2- حتي در زخمهاي ران و بازو تورنيكت حداقل بايد 2 اينچ يا 5 سانتي متر بالاتر از آن بسته شود.
عده اي از پزشكان استفاده از كيسه هوايي دستگاه فشار خون با فشار حدود 150 ميلي متر جيوه را پيشنهاد مي كنند كه عملا اگر امكان پذي باشد راه ايمني تري مي باشد. در دهه هاي اخير استفاده از وسيله اي به نام آتل بادي پيشنهاد شده كه كيسه هاي پلاستيكي با حفره ميان خالي هستند و مانند جوراب پوشيده و سپس باد مي كنند. اين وسيله علاوه بر اينكه مي تواند به عنوان يك آتل مصرف شود در موارد خونريزي ها به عنوان كمك دهنده در جلوگيري از خونريزي يا در موارد شوك حاصل از خونريزي به عنوان كمك در كاهش جريان خون اندامها مورد استفاده قرار مي گيرند.

در بستن تيرنيكت بايد بسيار دقت كرد. چه بسا افرادي كه به دليل سهل انگاري امداد گران عضو خود را از دست داده اند به همين دليل، استفاده از تورنيكت و آتل بادي در بسياري از نقاط جهان معلق مانده است و تنها در موارد خاص مورد استفاده قرار مي گيرد. دربستن تورنيكت در قسمتي از اندام مثلاً دست بايد توجه كرد براي جلوگيري از آسيب و قطع عضو سالم به اندازه اي تورنيكت را محكم كنيم كه نبض احساس شود تا از تخريب عضو جلوگيري شود و حدالمقدور سعي شود از تورنيكت استفاده نشود.
كنترل به وسيله سرما:
در موارد شكستگي، سوختگي و خونريزيهاي خفيف مي توان با استفاده از كيسه هاي حاوي يخ در محل ضايعه، علاوه بر كاهش درد و تورم باعث كاهش خونريزي نيز شد. توجه داشته باشيد كه استفاده از سرما به تنهائي نمي تواند در كنترل خونريزي موثر باشد و بايد همراه با ديگر اقدامات انجام گيرد.
توجه : براي جلوگيري از سرمازدگي مورد نظر، كمپرس سرما را نبايد بيش از 20 دقيقه ادامه داد.
با توجه به مطالب فوق در مصدوم دچار خونريزي اقدامات زير را به ترتيب به عمل آوريد:
1- محل خونريزي را مشخص كنيد.
2- نوع خونريزي را مشخص نمائيد.

3- خونريزي را كنترل كنيد ( بايد از حداقل امكانات حداكثر استفاده بعمل آيد)
4- اگر جهت كنترل تورنيكت بسته ايد زمان آن را در جائي كه كاملاً در معرض ديد باشد مثلاً سينه يا پيشاني بيمار بنويسيد.
5- بيمار را جهت پيگيري صدمات وارد شده كنترل كنيد.
فراموش نكنيد كه تمامي اين عمليات را در موقعي مي توان انجام داد كه ابتدا وضع تنفس و قلب بيمار كنترل شده باشد.

ت – خونريزي هاي داخلي:
تعريف : چنانچه خون پس از خروج از رگ در داخل حفره اي از بدن ريخته و محل خونريزي مشاهده نشود ، خونريزي داخلي گويند خونريزي در داخل جمجمه ، و يا در مجاري گوارشي.
كمك هاي اوليه در خونريزيهاي داخلي:
در مورد خونريزي هاي داخلي مهمترين كار رساندن بيمار به مركز درماني است و بهترين اقداماتي كه مي توان انجام داد به ترتيب زير است:
1- كنترل علائم حياتي
2- كنترل راههاي هوائي
3- قرار دادن بيمار در بهترين وضعيت
مثلاً اگر بيمار دچار تهوع و استفراغ هاي مكرر است او را به پهلو خوابانده و اگر خونريزي داخلي اندامها ( دست و پا) است. اندام را بالا نگه داريد.
4- بيمار اگر دچار شوك است كمكهاي اوليه در مورد او انجام شود.
5- در صورت امكان به بيمار اكسيژن داده و به او هيچ چيز نخورانيد.
6- در اولين فرصت ممكن بيمار رابه مركزدرماني انتقال دهيد.

نكته 1: در صورت ضربه به سر – استفراغ هاي مكرر زنگ خطر بزرگي جهت اعلام خونريزي داخل مغزي مي باشد كه مي تواند باعث مرگ مصدوم گردد. همچنين خروج مايع مغزي نخاعي كه همانند آبريزش بيني از بيني و مايع شفافي از گوش مي باشد از علايم ضربه مغزي مي باشد.
در ضربه مغزي :
سر مصدوم را بالاتر از ساير اندام او قرار دهيد. از خروج مايع مغزي نخاعي به بيرون جلوگيري نكنيد و هر چه سريعتر را به مركز درماني انتقال دهيد.
نكته 2: در صورت ضربه به شكم – دل درد شديد زنگ خطر بزرگي جهت اعلام خونريزي داخل شكم مي باشد و در صورت عدم توجه باعث مرگ صدور خواهد شد.
مسموميت هاي گوارشي

وقتي ماده سمي از راه دهان وارد بدن مي شود با توجه به قدرت و نوع سم مصرف شده، بعداز مدتي شروع به ايجاد علائم و نشان ههايي در شخص مي كند كه اين علائم با توجه به نوع سم، نسبت سم مصرفي به جثه و شخص و طول مدتي كه سم خورده شده متغير است. در محيط ما مواد بسياري وجود دارد كه مي توانند موجب مسموميت از راه گوارشي كردند، اين مواد به پنج دسته قابل تقسيم مي باشند و عبارتند از :
الف ) مسموميت غذائي ب ) مواد شيميايي سوزاننده ج ) داروها
د ) مواد نفتي ه) گياهان سمي
در هنگام مسموميت با هر كدام از مواد ، علائم خاص آن ظاهر مي شود كه ما مي توانيم تا حدودي نوع سم را از روي علائم تشخيص دهيم، لازم به ذكر است كه بيشترين موارد مسموميت گوارشي بوسيله داروهاي موجود در خانه و نيز مواد نفتي ايجاد مي شود، به همين علت بايد در مورد نگهداري مواد مذكور دقت عمل بيشتري بعمل آورد.
كمكهاي اوليه:
اصول كلي اين اقدامات براساس باز كردن راههاي هوايي و برقرار نمودن تنفس، گردش خون و رقيف كردن سم بدون تلف كردن وقت و رساندن مريض به مرك پزشكي مجهز مي باشد. البته چگونگي انجام اين موارد در حالتهاي مختلف فرق مي كند. بعنوان مثال كمكهاي اوليه براي شخصي كه هوشيار است و با ما همكاري لازم دارد با فرد غير هوشيار فرق مي كند و ما نمي توانيم هما

ن اقدامي را كه براي فرد هوشيار انجام مي دهيم براي فرد غير هوشيار نيز انجام دهيم . براي اختصار مطلب در اينجا فقط طريقه برخورد با مسموم هوشيار را ذكرمي كنيم:
1- از باز بودن مجاري تنفسي، برقراري نفس و ضربان قلب اطمينان حاصل كنيد.
2- به وسيله وادار كردن مسموم به خوردن مقداري آب يا شير سم را رقيق كنيد.
3- مريض را وادار به استفراغ كنيد، البته توجه داشته باشيد كه اين كار را در مواقع مسموميت با نفت و مواد قليايي انجام ندهيد.

4- وضعيت بيمار بايد بگونه اي باشد كه از برگشت مواد استفراغ شده به داخل ريه ها جلوگيري كند.
مسموميتهاي تنفسي
گازهاي سمي اساسا منواكسيد كربن و گازهاي جنگي و بخارهاي ناشي از مايعات فرار ( چون نفت، بنزين، مايعات سبك، سريشهاي پلاستيكي، سقز ورنگها) مي باشند كه سالانه تلفات جاني زيادي در اثر مسموميت را فراهم سازند بعنوان مثال:
1- منواكسيد كربن و دي اكسيد كربن ناشي از سوختن زغال ( در كرسي و بخاري) و يا اگزوز ماشينها.
2- گازهاي آمونياك و دي اكسيد گوگرد و كلر مورد مصرف در يخ سازيها و تصفيه آب
3- گازهاي بيهوش كننده مثل اتر، كلرفرم، اكسيد نيترو و غيره
كه هر كدام از اين مواد با توجه به نوع ومقدار مصرف موجب ايجاد علائم خاصي مي شوند، سوزش چشم و گلو از مشخصات بارز از اين سمها است.

كمك هاي اوليه:
1- دور كردن مسموم از منبع سم
2- برقراري و كنترل تنفس
3- شل كردن لباسهاي شخص مسموم
4- انتقال به مركزدرماني
توجه : بدليل خطر مسموميت امدادگر، در صحنه آلوده به گازهاي سمي حفاظت شخصي در جلوگيري از مسموميت حائز اهميت است.