بخشی از مقاله
ماهواره:
با پرتاب ماهواره اسپاتنيك (Sputnik) در سال 1957 ميلادي عصر تسخير مدارهاي آسماني توسط انسان آغاز گرديد. اولين ماهواره توسط شوروي سابق پرتاب گرديد. اين ماهواره همانند يك توپ نقره اي بود و كمتر از يك فوت اندازه داشت همچنين داراي آنتهايي بود كه صداي بيپ بيپ را به زمين مخابره مي كرد تا ما متوجه شويم كه آنها اولين ها در فضا هستند.
ولي به فاصله بسيار اندكي بعد از آن ماهواره معروف اكسپلورر – 1 (Explorer-1) توسط آمريكا به فضا پرتاب گرديد. رقابت اين دو كشور موجب گرديدند تا تعداد ماهواره هاي پرتاب شده به شدت افزايش يابند. به تدريج كشورهاي ديگر نيز با كمك دوابر قدرت جهاني موفق به ساخت و پرتاب ماهواره گردند. هم اكنون بالغ بر پنج هزار ماهواره حول زمين در حال گردش هستند و مأموريتهاي مختلفي را انجام مي دهند.
ما همه نوع اطلاعات از ماهواره كسب مي‌كنيم بعضي از مواردي كه براي دستيابي به آنها از ماهواره ها استفاده مي‌كنيم عبارتند از:
- اطلاعات هواشناسي مانند بارش باران، برف، ابر بودن هوا، درجه حرارت.
- اطلاعات اقيانوسها مانند دماي آنها، امواج، موقعيت كوههاي يخي شناور.
- اطلاعات ديگر مانند لايه اوزن و تأثير خورشيد بر روي زمينه مغناطيسي كرة زمين.
- اطلاعات جاسوسي و عكسبرداري از مناطق مختلف كره زمين.
هر ماهواره با توجه به تجهيزات و پيشرفتگي آن داراي عمري محدود مي با شد. ماهواره هايي كه در مدار پايين جو زمين (LEO) حدوداً چند صد كيلومتر بالاتر از زمين حركت مي‌كنند ممكن است به طور اتفاقي به داخل جو زمين كشيده شوند وسپس بسوزند.
ماهواره هايي كه در قسمت بالاتر قرار دارند ممكن است براي مدت زيادي در آنجا قرار گيرند.
فضاپيماهايي مانند ويجر 1و2 كه به قسمت خارج منظومه شمسي فرستاده شده اند، هنوز درحال حركت و جلو رفتن هستند. آنها مظومه شمسي را ترك نكرده اند اما زماني كه اين كار را بكنند به رفتنشان ادامه خواهند داد. چيز زيادي بيرون بين ستارگان وجود ندارد. سرما و تاريكي در آنجا حكمفرماست. انرژي آنها تمام خواهد شد. اما بر روي هر فضا پيمايي يك پلاك به همراه علائم و تصاويري قرار داده شده است.
بنابراين اگر شخصي در آنجا آنها را پيدا كند فضا پيماها داراي نقشه اي هستند كه آن اشخاص بتوانند بيايند و ما را پيدا كنند. هر چند شانس خيلي كمي وجود دارد كه شخصي آنها را پيدا كند.
علاوه بر اين، كشور روسيه تا جايي پيش رفته است كه به پرتاب ماهوارة حامل موجودات زنده به فضا اقدام كرده است. يك موشك روسي ماهواره تحقيقاتي حامل موجودات زنده را براي انجام آزمايشات علمي در يك مأموريت دو هفته اي به مدار فرستاد. ماهوارة Photon حامل موجودات زنده اي چون عقرب، خرچنگ، سمندر آبي و مارمولك مي باشد كه به فضا پرتاب شده و پس از پايان دو هفته مأموريت به زمين باز خواهد گشت. اين ماهواره توسط يك موشك «سايوز» از پايگاه بايكونور در قزاقستان پرتاب شد.
كشور عزيز ما ايران نيز از قافله عقب نماند، و نخستين ماهواره ايران به كمك روسيه از پايگاه روسي پلستسك به مدار زمين فرستاده شد.
ماهوارة سينا يكي از چهار مسافر موشك كاسموس 3 روسيه بود كه به فضا فرستاده شده و در ارتفاع 700 كيلومتري از سطح زمين در مدار معين خود قرار گرفت. روسيه، چين، بريتانيا نيز ماهواره خود را همسفر سينا – 1 كرده بودند. ساخت اين ماهواره 32 ماه به طول انجاميد.
اين ماهواره تحقيقاتي و داراي سيستمي مخابراتي و دو دوربين است كه با دقت 250 و 50 متر از منابع طبيعي و محصولات كشاورزي تصوير مي گيرد. همچنين بعد از حوادث طبيعي نظير زلزله مي توان از اين ماهواره براي تسهيل عمليات امداد كمك گرفت. وزن تقريبي اين ماهواره 170 كيلو گرم است.
ايران اكنون چهل و سومين كشوري است كه در فضا ماهواره دارد. ماهوارة مصباح نيز در شرف تكميل شدن و پرتاب قرار دارد. اين ماهواره نيز توسط سازمان فضايي روسيه در مدار قرار مي گيرد. كاربرد ماهوارة مصباح، ذخيره و ارسال اطلاعات است كه كار آن اتصال بين ايستگاه هاي زميني به صورت ذخيره و ارسال، تشخيص منابع و معادن، هواشناسي و كنترل ها سامانه هاي انتقال برق،
نفت و گاز است. ارتفاع ماهوارة مذكور 1000 كيلومتر است. در مدار ارتفاع پايين (LEO) قرار مي‌گيرد. وزن آن 75 كيلوگرم و اندازه اش 80*50*50 سانتيمتر مي باشد كه مي توان اين ماهواره را در زمرة ميكرو ماهواره ها قرار داد. تعداد دور آن در شبانه روز 14 دور خواهد بود و 45 دقيقه مي توان آنرا در شبانه روز رويت كرد. طول عمر مفيد اين ماهواره 3 سال است. علاوه بر اين ماهواره: زهر نيز كه يك ماهوارة ملي است در شرف پرتاب قرار دارد.
ماهواره يك سيستم مخابراتي، التكريكي و مكانيكي و ... است. اگرچه عمده ترين وظيفه يك ماهواره دريافت و ارسال اطلاعات از و به ايستگاه زمين است. ولي در اين بين مجموعه هاي ديگري نيز فعاليت مي كنند كه عملكرد صحيح مخابراتي ماهواره وابسته به صحت و كاربرد آنها نيز مي باشد.
ماهواره ها با توجه به نوع مأموريتي كه انجام مي دهند بر اساس پارامترهاي مختلف به انواع گوناگون دسته بندي مي گردند.
تقسيم بندي ماهواره ها را مي توان به گونه هاي زير نام برد:
1- تقسيم بندي بر اساس وزن
2- تقسيم بندي بر اساس مأموريت
3- تقسيم بندي بر اساس مدار حركت
در نوع اول از تقسيم بندي ماهواره ها به انواع زير تقسيم مي شوند.
1- ماهواره هاي بزرگ
2- ماهواره هاي متوسط
3- ماهواره هاي كوچك (Mini)
4- ماهواره هاي ريز (Micro)
5- ماهواره هاي ريزتر (nano)
6- ماهواره هاي خيلي ريز (Pico) بيش از 1000 كيلوگرم
بين 500 تا 1000 كيلوگرم
بين 100 تا 500 كيلوگرم
بين 10 تا 100 كيلوگرم
كمتر از 10كيلوگرم
كمتر از 1 كيلوگرم
درنوع دوم از تقسيم بندي، ماهواره ها به ماهواره هاي ناوبري و هدايت، نقشه برداري، تصويري، هواشناسي، تجسسي و چند منظوره كه هر كدام عمليات خاصي را انجام مي دهند تقسيم مي گردند.
در نوع سوم از دسته بندي، مدار ماهواره ها گوناگون مي باشد كه چند نمونه از آنها مدار ژئو سنكرون، مدار كوتاه يا مدار پايين (LEO) و ... مي باشد.
فلسفه اصلي ظهور و توسعه ماهواره هاي كوچك، راهي براي كاهش هزينه روز افزون ماموريتهاي فضايي و بر چند دليل عمده متكي است. اولين دليل كوچك سازي در صنايع الكترونيك است.
با دقت در روند تكامل محصولات الكترونيكي بويژه در سيستمهاي فضايي مي توان پي برد كه اينگونه محصولات روز به روز كوچكتر، كاراتر و ارزانتر شده اند. امروزه حتي كامپيوتر وحافظه هاي غير فضايي تواناتر از سيستمهاي فضايي گذشته مي‌باشند. دومين عامل ظهور پرتاب كننده هاي كوچك است.
كشورهاي داراي تكنولوژي پرتاب از پرتاب كننده هاي كوچك حمايت مي‌كنند. به عنوان مثال روسيه موشكهاي فضايي خود را به منظور بكارگيري، جهت پرتاب ماهواره هاي كوچك اصلاح كرده است. حتي روسيه طرحي فراتر براي موشكهاي نظامي خود نيز ارائه كرده است.
