بخشی از مقاله
چکیده
کانسار طلاي تیپ کارلین زرشوران در فاصله حدود 40 کیلومتري شمال شهر تکاب و در بخش شمالغرب کمان ماگمائی ارومیه-دختر واقع است. واحدهاي سنگی رخنمونیافته در این کانسار شامل پیسنگ دگرگونی شیست سبز رنگ، کربنات، شیل، سنگ آهک، دولومیت به سن نئوپروتروزوئیک تا پالئوزوئیک، توالیهاي آتشفشانی آندزیت و ریولیت ائوسن و تراورتن به سن کواترنر میباشد. مهمترین دگرسانیهاي مرتبط با کانیسازي طلا، بطور عمده در واحدهاي سنگی آهک چالداغ و زرشوران از مجموعه ایمانخان رخ داده است. استفاده از روشهاي آنالیز مولفه اصلی - PCA - و آنالیز مولفه اصلی انتخابی - CROSTA - در پردازش تصاویر ماهوارهاي ASTER دگرسانیهاي گرمابی مختلفی را مشخص کرده است.
نسبتهاي باندي 5/6, 7/5, 14/12 تصاویر سنجنده ASTER به ترتیب به منظور شناسائی و تفکیک پهنههاي دگرسانی سیلیسی، آرژیلیک و آلونیتی مورد استفاده قرار گرفتهاند. . نقشه خطوارهها با تمرکز بالاي گسلها و شکستگیها در محدوده کانسار نشان دهنده نقش مهم آنها در گسترش دگرسانیهاي احتمالی مرتبط با کانیسازي است. روشهاي الگوریتم نقشهبردار زاویه طیفی - SAM - سنجنده ASTER و فیلتر تطبیقی - MTMF - تصاویر Landsat-8 نسبت به سایر روشهاي پردازش تصاویر ماهوارهاي پهنههاي دقیقتري از دگرسانیهاي گرمابی را در منطقه کانسار نشان میدهند. تفکیک واحدهاي سنگی با استفاده از پردازش تصاویر ماهوارهاي انطباق خوبی را با نقشههاي زمین شناسی و مشاهدات صحرایی نشان میدهد.
مقدمه
در دهههاي اخیر، سنجش از دور و بکارگیري دادههاي ماهوارهاي به منظور شناسائی زونهاي دگرسانی مورد توجه بسیاري قرار گرفته است. بر اساس Adams - 1985 - گستره استفاده از این روش در اکتشاف کانسارهاي مختلفی مانند تیپ پورفیري و اپیترمال بسیار حائز اهمیت است .بررسیهاي دورسنجی در این منطقه با استفاده از دادههاي ماهواره ASTER صورت گرفته است. براي پردازش تصاویر از روش جدایش SAM - Spectral Angle Mapper - استفاده شده است.
زمین شناسی و دگرسانی کانسار
کانسار طلاي زرشوران در فاصله 35 کیلومتري شمال شهرستان تکاب واقع است. قدیمیترین واحد سنگی رخنمون یافته شامل پیسنگ دگرگونی پرکامبرین است که بطرف واحدهاي جوانتر به کربناتها و شیلهاي پرکامبرین فوقانی و سنگ آهک و دولومیت کامبرین-اردویسن تغییر مییابند - شکل . - 1 رسوبات الیگوسن - سازند قم - شامل کنگلومراي قاعدهاي، مارن، توف، و ماسهسنگ ها میباشند. توالیهاي آتشفشانی آندزیت و ریولیت بطور ناپیوسته برروي سنگهاي الیگومیوسن تشکیل گردیدهاند.
تراورتنهاي کواترنري نیز بهطور محلی قابل رویت هستند. مجموعه ایمان خان به سن پرکامبرین خود به سه واحد اصلی تقسیم میشود که شامل: - 1 - واحد ایمان خان، - 2 - واحد چالداغ، - 3 - واحد زرشوران میباشد - صمیمی نمین، مهمترین دگرسانیهایی که در کانسارهاي طلاي نوع کارلین با کانی سازي مربوط میشوند شامل دگرسانیهاي کلسیتزدائی، سیلیسی، سولفیدي و آرژیلیک میباشد . - Arehart, 1996 - انواع مختلفی از دگرسانی گرمابی که بهطور محلی از ضعیف تا شدید تغییر میکنند که در واحد زرشوران و سنگ آهک چالداغ گسترش یافتهاند. سه نوع عمده دگرسانی گرمابی شامل کلسیتزدائی، سیلیسی و آرژیلیک هستند. گستردهترین نوع دگرسانی در منطقه مورد مطالعه، دگرسانی سیلیسی به هر دو صورت رگهها و رگچههاي سیلیسی و سیلیس کریپتوکریستالین - ژاسپروئید - است. به لحاظ ناحیهاي دگرسانیهاي گسترده گرمابی حاوي آنومالی طلا، آندزیتهاي داراي دگرسانی آرژیلیک ± آلونیتی - مناطق عربشاه، ایوب انصار، توزلار و رشته کوه کلکی - و نیز رسوبات سازند قم را همراهی میکنند .
روش مطالعه
پس از انجام پیش پردازش دادهها و اعمال تصحیحات مورد نیاز، پردازش تصاویر ماهوارهاي ASTER و Landsat-8 به روشهاي ترکیب باندي و نسبت باندي، ترکیب رنگی کاذب، آنالیز مولفههاي اصلی و آنالیز مولفههاي اصلی انتخابی، نقشه برداري زاویه طیفی، فیلتر تطبیقی، جهت آشکارسازي زونهاي مختلف دگرسانی، واحدهاي سنگی و خطوارههاي عمده و مهم موجود در محدوده انجام گردید.
بحث
پیشپردازش تصاویر ماهوارهاي: به منظور پیش پردازش دادههاي ASTER و Landsat 8 پس از اعمال تکنیکهاي Stack و سپس Resize بر روي دادههاي خام هردو سنجنده، براي اعمال تصحیحات رادیومتریک برروي باندهاي مرئی و مادون قرمز تصاویر ASTER و Landsat 8 به ترتیب از روشهاي IARR و Dark subtract و نیز روش Emissivity Normalization بر روي باندهاي حرارتی هر دو سنجنده استفاده گردید. از روش تصحیح هندسی تصویر به تصویر جهت اعمال تصحیح هندسی تصاویر ASTER نسبت به تصاویر Landsat 8 استفاده گردید. پس از انجام این مراحل در مرحله بعد پردازش تصاویر ماهوارهاي ASTER و Landsat 8 جهت تفکیک دگرسانیها، تعیین خطوارهها و واحدهاي سنگی منطقه مورد مطالعه انجام گردید.
پردازش تصاویر ماهوارهاي: ترکیب رنگی کاذب:
به منظور تفکیک واحدهاي سنگی منطقه مورد مطالعه، با استفاده از ترکیب باندهاي 5، 2 و 1 در RGB که باندهاي 2 و 1 مرئی به ترتیب با رنگهاي آبی و قرمز و باند 5 مادون قرمز در رنگ سبز با هم ترکیب شدهاند، ترکیب رنگی کاذب ساخته شد - شکل . - 2 ترکیب رنگی مذکور با توجه به دارا بودن طیف وسیعی از رنگها براي واحدهاي سنگی موجود در منطقه و مقایسه آن با نقشه زمین شناسی منطقه - شکل - 1 و مشاهدات صحرایی هماهنگی بسیار سازگاري را با آنها نشان میدهد.
از ترکیب رنگی کاذب - RGB - 521 نیز جهت شناسایی واحدهاي سنگی منطقه استفاده گردید - شکل . - 2 واحدهاي متناوب گنیس، مرمر و آمفیبولیت در بخش شرقی منطقه که گسترش وسیعی نیز دارند با رنگ قهوهاي مایل به قرمز مشخص شدهاند. در امتداد واحد مذکور و در بخش غربی آن سنگهاي آتشفشانی آندزیتی با رنگ سبز نمایان هستند. بخشهاي وسیعی از سنگهاي آتشفشانی الیگو-میوسن در سرتاسر ناحیه از گدازههاي آندزیتی تشکیل شده است
- سازمان زمین شناسی کشور، . - 1380 واحدهاي متناوب مارن، ماسه سنگ و کنگلومرا - معادل بخش پایینی سازند قم - به رنگ قهوهاي ملایم از شمال غرب تا غرب منطقه قابل تشخیص هستند. در بخش شرقی منطقه واحدهاي متناوب مارن، ماسه سنگ و سیلتستون - معادل بخش پایینی سازند قم - و سنگهاي آهکی با میان لایههاي مارن به رنگ آبی نمایان گردیدهاند. واحد کنگلومرایی در بخش جنوب و با رنگ سبز مایل به زرد و واحدهاي متناوب مارن و ماسه سنگ با رنگ متمایل به صورتی در بخش جنوب غربی منطقه مشخص گردیدهاند - شکل . - 2 بنابراین تصویر ترکیب
